راه‌های حل اختلاف بین بستگان

سؤال

برای بهبود و تقویت روابط بین بستگان و ترغیب و تشویق افراد به انجام صلهٔ رحم چه پیشنهادی دارید؟

اصلاح بین فامیل و تلاش برای از بین بردن کدورت‌ها و برقراری روابط آنها، بسیار مورد تأکید اسلام قرار گرفته است. تا آنجا که رسول خدا(ص) در کلامی زیبا این امر را برتر از روزه و نماز و صدقه برشمردند. اما این کار غالباً امری پیچیده است؛ مخصوصاً در کینه‌های ریشه‌دار و کهنه به همین دلیل برای رسیدن به آن باید از نکات و دقایقی بهره گرفت، که به برخی اشاره می‌شود.

1. پیدا کردن ریشه‌های اختلاف: چرا که با ریشه‌یابی، موضع درمان و تصمیم برای راه حل آن روشن‌تر می‌گردد.
2. شتابزدگی در بسیاری از مواقع، نتیجه معکوس دارد به خصوص اگر اختلافات عمیق و ریشه‌دار باشد. در این گونه موارد باید جهات اختلاف را بررسی کرد و گاه روی کاغذ آورد، سپس به حل یک یک آنها پرداخت و به هر یک از دو طرف امتیازی داده شود و تعادلی برقرار گردد و کار به صلح و آشتی و سپس برقراری روابط بیانجامد.
3. باید در مسائل عاطفی، از آیات و روایاتی که عواطف مذهبی طرفین را تحریک و بسیج می‌کند، بهره گرفت و هر دو طرف یا آنکه قطع روابط نموده، را از عواقب و زشتی آن با خبر نمود.
4. می‌توان برای هر دو طرف شخصیت والایی قائل شد تا به خاطر احساس شخصیت حاضر به عفو و گذشت نسبت به بعضی از خواسته‌های خود بشود یا از آنکه آگاهتر است یا خاضع‌تر یا کوچک‌تر است، در کمال احترام خواهش نمود که پیش قدم شود و با دادن هدیه یا با شروع سخن به قضیه خاتمه بدهد.
5. مراحل تدریج را نباید از نظر دور داشت و مثلاً در ابتدا با پیغام و بعد تلفنی و بعد حضوری باب رفع کدورت‌ها و قطع رحم را باز نمود.
6. گاه اصلاح کننده در صورت نیاز، باید از خود نوعی فداکاری به خرج دهد و مثلاً زمینه تشکیل جلسه‌ای مشترک یا تحمل دیگر هزینه‌های مالی را فراهم آورد.
7. شخص مصلح باید خود را بی‌طرف و نسبت به هر دو علاقه‌مند و با محبت نشان دهد، زیرا هرگونه جانبداری از یکی از طرف او را از رسیدن به مقصود بازمی‌دارد.
8. شخص آشتی دهنده نباید به دنبال تعیین مقصر و مجرم باشد. چرا که آتش اختلاف و کدورت را شعله‌ور می‌نماید، بلکه از آنها بخواهد با بزرگواری همدیگر را ببخشند و از کوتاهی‌های جزئی صرف‌نظر نمایند.
9. جایگاه خانوادگی یا اجتماعی کسی که میانجیگری می‌کند؛ بسیار مهم است.

۱۰. یکی از موارد جواز دروغ همین موارد است؛ مثلاً بگوید فلان کس به تو علاقه زیاد دارد و بارها در پشت سر ذکر خیر شما را می‌گفت) و برای آشتی ابراز آمادگی نمود.

۱۱. در بسیاری از مواقع، پیمودن این راه نیاز به صبر و حوصله و خونسردی دارد؛ و نباید زود ناامید شد؛ چرا که پیچیده‌ترین اختلافات را می‌توان با شکیبایی و تدبیر حل کرد. به هم زدن روابط و قطع رحم، کار سریع و آسانی است، ولی اصلاح آن نیاز به زمان دارد. یک بنای عظیم را می‌توان با چند بمب منفجر کرد و با خاک یکسان نمود، ولی ساختن آن سال‌ها وقت لازم دارد. بنای اعتماد و دوستی و محبت و صمیمیت در میان فامیل و ارحام نیز چنین است؛ بنابراین شتابزدگی هرگز عاقلانه نیست.

مطالعه بیشتر

زواری نسب میانجی، سلمان، صله ارحام آثار و ثمرات آن، قم: نوید اسلام، ۱۳۸۱. غریب شاه، مصطفی، خویشاوندی و صله ارحام، تهران: قلم علم، ۱۳۸۹. محمودی ارسنجانی، علی، حقوق والدین و صله رحم، احترام به سادات و همسایه، قم: مدرسه امام علی بن ابیطالب(ع)، ۱۳۸۹٫۸. بارکر، آلن، بهبود مهارت‌های ارتباطی، ترجمهٔ عبدالرضا شاه محمدی، تهران: فریش، ۱۳۸۹.