اراده و امر خدا در آیه ۱۶ سوره اسراء: تفاوت میان نسخه‌ها

دلیل علامه طباطبایی، برای اینکه «اردنا» در آیه ۱۶ سوره اسراء به معنای حقیقی آن به کار نرفته این است که شامل هیچ کدام از دو قسم اراده تشریعی و اراده تکوینی نمی‌شود. اراده تکوینی این است که خدا اراده کرده باشد چیزی محقق شود، که در این صورت بدون هیچ شرط و قیدی و بدون فاصله تحقق می‌یابد. بر اساس آیه ۱۶ سوره اسراء خدا اراده کرده عذاب نازل شود، ولی بلافاصله نازل نشده است؛ بنابراین منظور از این اراده، اراده تکوینی نیست. مراد از اراده در این آیه اراده تشریعی نیز نیست؛ زیرا اراده تشریعی به افعال مکلفان تعلق می‌گیرد و در این آیه چنین نیست.  

بسیاری از مفسران معتقدند مراد از «أَمَرْنا مُتْرَفِیها»، این است که خدا خوشگذرانان را به اطاعت الهی امر می‌کند؛ ولی آنها مخالفت می‌کنند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به طبرسی، فضل، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج‏۶، ص۶۲۶؛ ابن عاشور، محمد طاهر، تفسیر التحریر و التنویر، ج۱۴، ص۴۴.</ref> برخی گمان کرده‌اند که مراد از آیه، امر خدا به معصیت و فساد است؛ این معنا را نادرست دانسته‌اند زیرا با هیچ کدام از امر تشریعی و امر تکوینی خدا سازگاری ندارد. امر تشریعی خدا به گناه درست نیست؛ زیرا بر اساس آیه ۲۸ سوره اعراف خدا به فحشا امر نمی‌کند. امر تکوینی او به گناه نیز درست نیست؛ زیرا امر تکوینی خدا به چیزی باعث می‌شود آن چیز محقق شود؛ در این صورت، اعمال خوشگذرانان بدون اختیار خواهد بود و وقتی بدون اختیار باشد گناه شمرده نمی‌شود.<ref>طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی، پنجم، ۱۴۱۷ق، ج۱۳، ص۶۰.</ref>

خداوند هرگز قبل از اتمام حجت و بیان دستوراتش کسی را مؤاخذه و مجازات نمی‌کند، بلکه نخست به بیان فرمان‌هایش می‌پردازد، اگر مردم از در اطاعت وارد شدند و آنها را پذیرا گشتند چه بهتر که سعادت دنیا و آخرت‌شان در آنست و اگر به فسق و مخالفت برخاستند و همه را زیر پا گذاشتند، اینجا است که فرمان عذاب در باره آنها تحقق می‌پذیرد و به دنبال آن هلاکت است.

 

 

۴- مرحله هلاکت.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ اول، ۱۳۷۴، ج۱۲، ص۵۹.</ref>