پیش نویس:حمله کنندگان به خانه حضرت فاطمه: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
ابرابزار |
||
| خط ۷: | خط ۷: | ||
{{پاسخ}} | {{پاسخ}} | ||
در منابع تاریخی و روایی، '''حمله به خانه حضرت زهرا (س)''' یکی از وقایع پس از [[رحلت پیامبر اسلام (ص)]] است که در پی اختلافات مربوط به خلافت رخ داد. برخی منابع اشاره دارند که [[عمر بن خطاب]]، به‌همراه گروهی از صحابه، برای وادار کردن [[گفتار امام علی(ع) درباره غصب خلافت|علی بن ابی‌طالب (ع)]] به بیعت با [[ابوبکر]]، به خانه [[حضرت فاطمه(س)|حضرت زهرا (س)]] مراجعه کردند. بر اساس گزارش‌هایی در کتاب‌هایی مانند ''الامامة والسیاسة'' اثر ابن قتیبه دینوری و ''الارشاد'' اثر شیخ مفید، تهدید به آتش زدن خانه توسط عمر انجام شد. در برخی منابع شیعی آمده است که این تهدید عملی شد و حضرت زهرا (س) در جریان این واقعه آسیب دید. | در منابع تاریخی و روایی، '''حمله به خانه حضرت زهرا(س)''' یکی از وقایع پس از [[رحلت پیامبر اسلام (ص)]] است که در پی اختلافات مربوط به خلافت رخ داد. برخی منابع اشاره دارند که [[عمر بن خطاب]]، به‌همراه گروهی از صحابه، برای وادار کردن [[گفتار امام علی(ع) درباره غصب خلافت|علی بن ابی‌طالب(ع)]] به بیعت با [[ابوبکر]]، به خانه [[حضرت فاطمه(س)|حضرت زهرا(س)]] مراجعه کردند. بر اساس گزارش‌هایی در کتاب‌هایی مانند ''الامامة والسیاسة'' اثر ابن قتیبه دینوری و ''الارشاد'' اثر شیخ مفید، تهدید به آتش زدن خانه توسط عمر انجام شد. در برخی منابع شیعی آمده است که این تهدید عملی شد و حضرت زهرا(س) در جریان این واقعه آسیب دید. | ||
==روایت‌های تاریخی== | == روایت‌های تاریخی == | ||
===منابع شیعی=== | === منابع شیعی === | ||
منابع شیعی بر وقوع هجوم به خانه حضرت فاطمه(س) اتفاق نظر دارند. براساس این منابع، عمر بن خطاب با گروهی به خانه حضرت علی(ع) رفت تا وی را برای بیعت با ابوبکر مجبور کند. | منابع شیعی بر وقوع هجوم به خانه حضرت فاطمه(س) اتفاق نظر دارند. براساس این منابع، عمر بن خطاب با گروهی به خانه حضرت علی(ع) رفت تا وی را برای بیعت با ابوبکر مجبور کند. | ||
*شیخ مفید در کتاب ''الارشاد'' می‌نویسد: «عمر بن خطاب و همراهانش به خانه علی(ع) رفتند و درب خانه را کوبیدند. سپس تهدید کردند که اگر علی(ع) برای بیعت خارج نشود، خانه را با اهلش آتش خواهند زد.»<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=الارشاد|سال=۱۴۱۳|نام=|نام خانوادگی=شیخ مفید|ناشر=موسسه آل البیت|جلد=۱|صفحه=۱۸۴|مکان=قم}}</ref> | * شیخ مفید در کتاب ''الارشاد'' می‌نویسد: «عمر بن خطاب و همراهانش به خانه علی(ع) رفتند و درب خانه را کوبیدند. سپس تهدید کردند که اگر علی(ع) برای بیعت خارج نشود، خانه را با اهلش آتش خواهند زد.»<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=الارشاد|سال=۱۴۱۳|نام=|نام خانوادگی=شیخ مفید|ناشر=موسسه آل البیت|جلد=۱|صفحه=۱۸۴|مکان=قم}}</ref> | ||
*طبری شیعی در ''المسترشد'' نقل می‌کند: «عمر دستور داد که هیزم جمع‌آوری کنند و گفت: قسم به خدا، اگر علی(ع) و بنی‌هاشم خارج نشوند، خانه را به آتش می‌کشم.»<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=المسترشد|سال=۱۴۰۶|نام=محمد بن جریر|نام خانوادگی=طبری|ناشر=منشورات الرضی|صفحه=۳۵۸|مکان=قم}}</ref> | * طبری شیعی در ''المسترشد'' نقل می‌کند: «عمر دستور داد که هیزم جمع‌آوری کنند و گفت: قسم به خدا، اگر علی(ع) و بنی‌هاشم خارج نشوند، خانه را به آتش می‌کشم.»<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=المسترشد|سال=۱۴۰۶|نام=محمد بن جریر|نام خانوادگی=طبری|ناشر=منشورات الرضی|صفحه=۳۵۸|مکان=قم}}</ref> | ||
*علامه مجلسی در ''بحارالأنوار'' بیان می‌کند: «وقتی عمر در خانه را کوبید و حضرت فاطمه(س) پشت درآمد، از شدت فشار در، پهلوی ایشان شکست و جنینشان، محسن، سقط شد.»<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=بحارالأنوار|سال=۱۴۰۳|نام خانوادگی=مجلسی|ناشر=دار احیاء التراث العربی،|جلد=۳۰|صفحه=۲۹۰|مکان=بیروت}}</ref> | * علامه مجلسی در ''بحارالأنوار'' بیان می‌کند: «وقتی عمر در خانه را کوبید و حضرت فاطمه(س) پشت درآمد، از شدت فشار در، پهلوی ایشان شکست و جنینشان، محسن، سقط شد.»<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=بحارالأنوار|سال=۱۴۰۳|نام خانوادگی=مجلسی|ناشر=دار احیاء التراث العربی،|جلد=۳۰|صفحه=۲۹۰|مکان=بیروت}}</ref> | ||
===منابع اهل‌سنت=== | === منابع اهل‌سنت === | ||
در منابع اهل سنت نیز اشاره‌هایی به این ماجرا شده، اما با تفاوت‌هایی در جزئیات: | در منابع اهل سنت نیز اشاره‌هایی به این ماجرا شده، اما با تفاوت‌هایی در جزئیات: | ||
*بلاذری در کتاب ''انساب الاشراف'' آورده است: «عمر به همراه گروهی به خانه علی(ع) رفت و گفت: به خدا سوگند، اگر برای بیعت بیرون نیایید، خانه را آتش خواهم زد.»<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=انساب الاشراف|سال=۱۴۱۷|نام خانوادگی=بلاذری|ناشر=دار الفکر|جلد=۱|صفحه=۵۸۶|مکان=بیروت}}</ref> | * بلاذری در کتاب ''انساب الاشراف'' آورده است: «عمر به همراه گروهی به خانه علی(ع) رفت و گفت: به خدا سوگند، اگر برای بیعت بیرون نیایید، خانه را آتش خواهم زد.»<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=انساب الاشراف|سال=۱۴۱۷|نام خانوادگی=بلاذری|ناشر=دار الفکر|جلد=۱|صفحه=۵۸۶|مکان=بیروت}}</ref> | ||
*ابن قتیبه دینوری در ''الامامة والسیاسة'' می‌گوید: «عمر و گروهی به در خانه فاطمه رفتند. فاطمه گفت: آیا به خانه من هجوم می‌آورید؟ گفتند: بله، حتی اگر این کار موجب ناراحتی تو شود.»<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=الامامة والسیاسة|سال=1410|نام خانوادگی=دینوری|ناشر=منشورات الشروق|جلد=۱|صفحه=۱۲|مکان=قاهره|نام=ابن قتیبه}}</ref> | * ابن قتیبه دینوری در ''الامامة والسیاسة'' می‌گوید: «عمر و گروهی به در خانه فاطمه رفتند. فاطمه گفت: آیا به خانه من هجوم می‌آورید؟ گفتند: بله، حتی اگر این کار موجب ناراحتی تو شود.»<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=الامامة والسیاسة|سال=1410|نام خانوادگی=دینوری|ناشر=منشورات الشروق|جلد=۱|صفحه=۱۲|مکان=قاهره|نام=ابن قتیبه}}</ref> | ||
== رهبران حادثه == | == رهبران حادثه == | ||
براساس گزارش‌های تاریخی، عمر بن خطاب یکی از اصلی‌ترین افرادی بود که به دستور ابوبکر | براساس گزارش‌های تاریخی، عمر بن خطاب یکی از اصلی‌ترین افرادی بود که به دستور ابوبکر به خانه حضرت حمله کرد. وی به همراه گروهی از صحابه به خانه علی(ع) رفت و تهدید کرد که اگر افراد حاضر در خانه برای بیعت خارج نشوند، خانه را به آتش خواهد کشید. | ||
ابن قتیبه دینوری در ''الامامة والسیاسة'' می‌نویسد: «عمر به درب خانه علی (ع) آمد و گفت: اگر برای بیعت خارج نشوید، خانه را به آتش خواهم کشید.»<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=الامامة والسیاسة|سال=1410|نام خانوادگی= دینوری|ناشر=منشورات الشروق|جلد=۱|صفحه=15|مکان=قاهره|نام=ابن قتیبه}}</ref> قنفذ، غلام ابوبکر، نیز از دیگر افرادی بودند که در این حمله نقش داشتند. براساس برخی منابع، آنها با خشونت وارد خانه شدند و به حضرت زهرا (س) آسیب رساند. [[شیخ صدوق]] در ''الخصال'' نقل می‌کند: «قنفذ به دستور عمر وارد خانه شد و حضرت زهرا (س) را مورد تعرض قرار داد.»<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=الخصال|سال=1403|نام خانوادگی=شیخ صدوق|ناشر=جامعه مدرسین حوزه علمیه قم|جلد=2|صفحه=461|مکان=قم}}</ref> | ابن قتیبه دینوری در ''الامامة والسیاسة'' می‌نویسد: «عمر به درب خانه علی(ع) آمد و گفت: اگر برای بیعت خارج نشوید، خانه را به آتش خواهم کشید.»<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=الامامة والسیاسة|سال=1410|نام خانوادگی= دینوری|ناشر=منشورات الشروق|جلد=۱|صفحه=15|مکان=قاهره|نام=ابن قتیبه}}</ref> قنفذ، غلام ابوبکر، نیز از دیگر افرادی بودند که در این حمله نقش داشتند. براساس برخی منابع، آنها با خشونت وارد خانه شدند و به حضرت زهرا(س) آسیب رساند. [[شیخ صدوق]] در ''الخصال'' نقل می‌کند: «قنفذ به دستور عمر وارد خانه شد و حضرت زهرا(س) را مورد تعرض قرار داد.»<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=الخصال|سال=1403|نام خانوادگی=شیخ صدوق|ناشر=جامعه مدرسین حوزه علمیه قم|جلد=2|صفحه=461|مکان=قم}}</ref> | ||
== جایگاه افراد در ادامه حکومت == | == جایگاه افراد در ادامه حکومت == | ||
* ابوبکر: پس از حادثه، به‌عنوان نخستین خلیفه، به حکومت خود ادامه داد. او چندین بار تلاش کرد تا با حضرت زهرا(س) آشتی کند، اما بر اساس روایات شیعه، ایشان تا زمان شهادت از او ناراضی بودند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=الارشاد|سال=۱۴۱۳|نام=|نام خانوادگی=شیخ مفید|ناشر=موسسه آل البیت|جلد=۱|صفحه=180|مکان=قم}}</ref> | |||
* ابوبکر: پس از حادثه، به‌عنوان نخستین خلیفه، به حکومت خود ادامه داد. او چندین بار تلاش کرد تا با حضرت زهرا (س) آشتی کند، اما بر اساس روایات شیعه، ایشان تا زمان شهادت از او ناراضی بودند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=الارشاد|سال=۱۴۱۳|نام=|نام خانوادگی=شیخ مفید|ناشر=موسسه آل البیت|جلد=۱|صفحه=180|مکان=قم}}</ref> | |||
* عمر بن خطاب: پس از ابوبکر، به‌عنوان دومین خلیفه مسلمانان انتخاب شد و نقشی محوری در گسترش خلافت اسلامی داشت.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=الارشاد|سال=۱۴۱۳|نام=|نام خانوادگی=شیخ مفید|ناشر=موسسه آل البیت|جلد=۱|صفحه=181|مکان=قم}}</ref> | * عمر بن خطاب: پس از ابوبکر، به‌عنوان دومین خلیفه مسلمانان انتخاب شد و نقشی محوری در گسترش خلافت اسلامی داشت.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=الارشاد|سال=۱۴۱۳|نام=|نام خانوادگی=شیخ مفید|ناشر=موسسه آل البیت|جلد=۱|صفحه=181|مکان=قم}}</ref> | ||
* عثمان بن عفان: به‌عنوان سومین خلیفه، در دوران حکومت خود با مشکلات و اعتراضات گسترده‌ای مواجه شد که نهایتاً به قتل او انجامید.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=الارشاد|سال=۱۴۱۳|نام=|نام خانوادگی=شیخ مفید|ناشر=موسسه آل البیت|جلد=۱|صفحه=181|مکان=قم}}</ref> | * عثمان بن عفان: به‌عنوان سومین خلیفه، در دوران حکومت خود با مشکلات و اعتراضات گسترده‌ای مواجه شد که نهایتاً به قتل او انجامید.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=الارشاد|سال=۱۴۱۳|نام=|نام خانوادگی=شیخ مفید|ناشر=موسسه آل البیت|جلد=۱|صفحه=181|مکان=قم}}</ref> | ||
== حمله شوندگان حادثه == | == حمله شوندگان حادثه == | ||
=== حضرت علی === | === حضرت علی === | ||
حضرت علی (ع) به‌عنوان همسر حضرت زهرا (س) و نخستین امام شیعیان، یکی از افراد اصلی بود که در این ماجرا تحت فشار قرار گرفت. او به دلیل مخالفت با خلافت ابوبکر و بیعت نکردن با او، مورد تهدید قرار گرفت. گزارش‌ها حاکی از آن است که مخالفان برای گرفتن بیعت از ایشان به خانه‌اش یورش بردند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=بحارالأنوار|سال=۱۴۰۳|نام خانوادگی=مجلسی|ناشر=دار احیاء التراث العربی،|جلد=۳۰|صفحه=300|مکان=بیروت}}</ref> | حضرت علی(ع) به‌عنوان همسر حضرت زهرا(س) و نخستین امام شیعیان، یکی از افراد اصلی بود که در این ماجرا تحت فشار قرار گرفت. او به دلیل مخالفت با خلافت ابوبکر و بیعت نکردن با او، مورد تهدید قرار گرفت. گزارش‌ها حاکی از آن است که مخالفان برای گرفتن بیعت از ایشان به خانه‌اش یورش بردند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=بحارالأنوار|سال=۱۴۰۳|نام خانوادگی=مجلسی|ناشر=دار احیاء التراث العربی،|جلد=۳۰|صفحه=300|مکان=بیروت}}</ref> | ||
=== حضرت فاطمه === | === حضرت فاطمه === | ||
حضرت زهرا (س) که در آن زمان باردار بودند، تلاش کردند تا مانع ورود مهاجمان به خانه شوند. در این ماجرا ایشان دچار آسیب جدی شدند و به گفته منابع تاریخی، فرزندشان محسن را بر اثر ضربه از دست دادند. حضرت زهرا (س) پس از این واقعه تا مدت کوتاهی زندگی کردند و به شهادت رسیدند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=بحارالأنوار|سال=۱۴۰۳|نام خانوادگی=مجلسی|ناشر=دار احیاء التراث العربی،|جلد=۳۰|صفحه=۲۹۰|مکان=بیروت}}</ref> | حضرت زهرا(س) که در آن زمان باردار بودند، تلاش کردند تا مانع ورود مهاجمان به خانه شوند. در این ماجرا ایشان دچار آسیب جدی شدند و به گفته منابع تاریخی، فرزندشان محسن را بر اثر ضربه از دست دادند. حضرت زهرا(س) پس از این واقعه تا مدت کوتاهی زندگی کردند و به شهادت رسیدند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=بحارالأنوار|سال=۱۴۰۳|نام خانوادگی=مجلسی|ناشر=دار احیاء التراث العربی،|جلد=۳۰|صفحه=۲۹۰|مکان=بیروت}}</ref> | ||
=== فرزندان امام علی و حضرت زهرا === | === فرزندان امام علی و حضرت زهرا === | ||
در منابع تاریخی اشاره مستقیمی به حضور [[امام حسن(ع) باعظمت‌ترین شخص پس از پیامبر(ص)|امام حسن (ع)]] و [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین (ع)]] در این واقعه نشده است، اما با توجه به سن پایین آنها (در حدود | در منابع تاریخی اشاره مستقیمی به حضور [[امام حسن(ع) باعظمت‌ترین شخص پس از پیامبر(ص)|امام حسن(ع)]] و [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]] در این واقعه نشده است، اما با توجه به سن پایین آنها (در حدود ۷ و ۸ سالگی)، طبیعی است که از نزدیک شاهد این حادثه تلخ بوده باشند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=بحارالأنوار|سال=۱۴۰۳|نام خانوادگی=مجلسی|ناشر=دار احیاء التراث العربی،|جلد=۳۰|صفحه=۲۹۰|مکان=بیروت}}</ref> | ||
=== سلمان فارسی === | === سلمان فارسی === | ||
[[سلمان فارسی]] از یاران نزدیک پیامبر اسلام (ص) و اهل‌بیت (ع) بود. او در این ماجرا به صراحت از حضرت علی (ع) دفاع کرد. منابع تاریخی حاکی از آن است که سلمان به عمر بن خطاب هشدار داد که به خانه‌ای که پیامبر (ص) احترام آن را واجب کرده، یورش نبرد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=المسترشد|سال=۱۴۰۶|نام=محمد بن جریر|نام خانوادگی=طبری|ناشر=منشورات الرضی|صفحه=۳۵۸|مکان=قم}}</ref> شیخ صدوق در ''الخصال'' نقل می‌کند: | [[سلمان فارسی]] از یاران نزدیک پیامبر اسلام(ص) و اهل‌بیت(ع) بود. او در این ماجرا به صراحت از حضرت علی(ع) دفاع کرد. منابع تاریخی حاکی از آن است که سلمان به عمر بن خطاب هشدار داد که به خانه‌ای که پیامبر(ص) احترام آن را واجب کرده، یورش نبرد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=المسترشد|سال=۱۴۰۶|نام=محمد بن جریر|نام خانوادگی=طبری|ناشر=منشورات الرضی|صفحه=۳۵۸|مکان=قم}}</ref> شیخ صدوق در ''الخصال'' نقل می‌کند: | ||
«سلمان به عمر گفت: آیا نمی‌دانی که پیامبر خدا فرمود: احترام این خانه همانند احترام کعبه است؟»<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=الخصال|سال=1403|نام خانوادگی=شیخ صدوق|ناشر=جامعه مدرسین حوزه علمیه قم|جلد=2|صفحه=461|مکان=قم}}</ref> | «سلمان به عمر گفت: آیا نمی‌دانی که پیامبر خدا فرمود: احترام این خانه همانند احترام کعبه است؟»<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=الخصال|سال=1403|نام خانوادگی=شیخ صدوق|ناشر=جامعه مدرسین حوزه علمیه قم|جلد=2|صفحه=461|مکان=قم}}</ref> | ||
=== ابوذر غفاری === | === ابوذر غفاری === | ||
[[ابوذر غفاری]]، از یاران برجسته پیامبر (ص)، نیز به‌عنوان حامی اهل‌بیت (ع) شناخته می‌شود. او در این ماجرا از ظلمی که به حضرت زهرا (س) و حضرت علی (ع) روا شد، انتقاد کرد. ابوذر از جمله کسانی بود که در دوران خلافت خلیفه اول و دوم، همواره از حقانیت حضرت علی (ع) سخن می‌گفت.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=المسترشد|سال=۱۴۰۶|نام=محمد بن جریر|نام خانوادگی=طبری|ناشر=منشورات الرضی|صفحه=۳۵۸|مکان=قم}}</ref> | [[ابوذر غفاری]]، از یاران برجسته پیامبر(ص)، نیز به‌عنوان حامی اهل‌بیت(ع) شناخته می‌شود. او در این ماجرا از ظلمی که به حضرت زهرا(س) و حضرت علی(ع) روا شد، انتقاد کرد. ابوذر از جمله کسانی بود که در دوران خلافت خلیفه اول و دوم، همواره از حقانیت حضرت علی(ع) سخن می‌گفت.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=المسترشد|سال=۱۴۰۶|نام=محمد بن جریر|نام خانوادگی=طبری|ناشر=منشورات الرضی|صفحه=۳۵۸|مکان=قم}}</ref> | ||
=== مقداد بن عمرو === | === مقداد بن عمرو === | ||
[[مقداد]] از جمله افرادی بود که همراه حضرت علی (ع) باقی ماند و از ایشان حمایت کرد. او از معدود کسانی بود که حاضر نشد با ابوبکر بیعت کند و به دلیل این حمایت، مورد آزار و اذیت قرار گرفت.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=المسترشد|سال=۱۴۰۶|نام=محمد بن جریر|نام خانوادگی=طبری|ناشر=منشورات الرضی|صفحه=۳۵۸|مکان=قم}}</ref> ابن ابی الحدید در ''شرح نهج‌البلاغه'' می‌نویسد:«مقداد در این واقعه حاضر بود و همواره از حقانیت علی (ع) دفاع می‌کرد.»<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=شرح نهج‌البلاغه|نام=|نام خانوادگی=ابن ابی‌الحدید|ناشر=منشورات مکتبة آیةالله العظمی المرعشی|جلد=2|صفحه=43|مکان=قم}}</ref> | [[مقداد]] از جمله افرادی بود که همراه حضرت علی(ع) باقی ماند و از ایشان حمایت کرد. او از معدود کسانی بود که حاضر نشد با ابوبکر بیعت کند و به دلیل این حمایت، مورد آزار و اذیت قرار گرفت.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=المسترشد|سال=۱۴۰۶|نام=محمد بن جریر|نام خانوادگی=طبری|ناشر=منشورات الرضی|صفحه=۳۵۸|مکان=قم}}</ref> ابن ابی الحدید در ''شرح نهج‌البلاغه'' می‌نویسد: «مقداد در این واقعه حاضر بود و همواره از حقانیت علی(ع) دفاع می‌کرد.»<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=شرح نهج‌البلاغه|نام=|نام خانوادگی=ابن ابی‌الحدید|ناشر=منشورات مکتبة آیةالله العظمی المرعشی|جلد=2|صفحه=43|مکان=قم}}</ref> | ||
= منابع = | = منابع = | ||
{{پانویس|۲}} | {{پانویس|۲}} | ||
{{شاخه | {{شاخه | ||
| شاخه اصلی = | | شاخه اصلی = | ||
| شاخه فرعی۱ = | | شاخه فرعی۱ = | ||
| شاخه فرعی۲ = | | شاخه فرعی۲ = | ||
| شاخه فرعی۳ = | | شاخه فرعی۳ = | ||
}} | }} | ||
{{ارزیابی | {{ارزیابی | ||
نسخهٔ ۲۷ دسامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۵:۳۹
سؤال
آیا در تاریخ آمده است که چه کسی به خانه حضرت زهرا حمله کرده و آن را به آتش کشید؟ این حادثه چگونه در روایات ذکر شده‌است؟
در منابع تاریخی و روایی، حمله به خانه حضرت زهرا(س) یکی از وقایع پس از رحلت پیامبر اسلام (ص) است که در پی اختلافات مربوط به خلافت رخ داد. برخی منابع اشاره دارند که عمر بن خطاب، به‌همراه گروهی از صحابه، برای وادار کردن علی بن ابی‌طالب(ع) به بیعت با ابوبکر، به خانه حضرت زهرا(س) مراجعه کردند. بر اساس گزارش‌هایی در کتاب‌هایی مانند الامامة والسیاسة اثر ابن قتیبه دینوری و الارشاد اثر شیخ مفید، تهدید به آتش زدن خانه توسط عمر انجام شد. در برخی منابع شیعی آمده است که این تهدید عملی شد و حضرت زهرا(س) در جریان این واقعه آسیب دید.
روایت‌های تاریخی
منابع شیعی
منابع شیعی بر وقوع هجوم به خانه حضرت فاطمه(س) اتفاق نظر دارند. براساس این منابع، عمر بن خطاب با گروهی به خانه حضرت علی(ع) رفت تا وی را برای بیعت با ابوبکر مجبور کند.
- شیخ مفید در کتاب الارشاد می‌نویسد: «عمر بن خطاب و همراهانش به خانه علی(ع) رفتند و درب خانه را کوبیدند. سپس تهدید کردند که اگر علی(ع) برای بیعت خارج نشود، خانه را با اهلش آتش خواهند زد.»[۱]
- طبری شیعی در المسترشد نقل می‌کند: «عمر دستور داد که هیزم جمع‌آوری کنند و گفت: قسم به خدا، اگر علی(ع) و بنی‌هاشم خارج نشوند، خانه را به آتش می‌کشم.»[۲]
- علامه مجلسی در بحارالأنوار بیان می‌کند: «وقتی عمر در خانه را کوبید و حضرت فاطمه(س) پشت درآمد، از شدت فشار در، پهلوی ایشان شکست و جنینشان، محسن، سقط شد.»[۳]
منابع اهل‌سنت
در منابع اهل سنت نیز اشاره‌هایی به این ماجرا شده، اما با تفاوت‌هایی در جزئیات:
- بلاذری در کتاب انساب الاشراف آورده است: «عمر به همراه گروهی به خانه علی(ع) رفت و گفت: به خدا سوگند، اگر برای بیعت بیرون نیایید، خانه را آتش خواهم زد.»[۴]
- ابن قتیبه دینوری در الامامة والسیاسة می‌گوید: «عمر و گروهی به در خانه فاطمه رفتند. فاطمه گفت: آیا به خانه من هجوم می‌آورید؟ گفتند: بله، حتی اگر این کار موجب ناراحتی تو شود.»[۵]
رهبران حادثه
براساس گزارش‌های تاریخی، عمر بن خطاب یکی از اصلی‌ترین افرادی بود که به دستور ابوبکر به خانه حضرت حمله کرد. وی به همراه گروهی از صحابه به خانه علی(ع) رفت و تهدید کرد که اگر افراد حاضر در خانه برای بیعت خارج نشوند، خانه را به آتش خواهد کشید.
ابن قتیبه دینوری در الامامة والسیاسة می‌نویسد: «عمر به درب خانه علی(ع) آمد و گفت: اگر برای بیعت خارج نشوید، خانه را به آتش خواهم کشید.»[۶] قنفذ، غلام ابوبکر، نیز از دیگر افرادی بودند که در این حمله نقش داشتند. براساس برخی منابع، آنها با خشونت وارد خانه شدند و به حضرت زهرا(س) آسیب رساند. شیخ صدوق در الخصال نقل می‌کند: «قنفذ به دستور عمر وارد خانه شد و حضرت زهرا(س) را مورد تعرض قرار داد.»[۷]
جایگاه افراد در ادامه حکومت
- ابوبکر: پس از حادثه، به‌عنوان نخستین خلیفه، به حکومت خود ادامه داد. او چندین بار تلاش کرد تا با حضرت زهرا(س) آشتی کند، اما بر اساس روایات شیعه، ایشان تا زمان شهادت از او ناراضی بودند.[۸]
- عمر بن خطاب: پس از ابوبکر، به‌عنوان دومین خلیفه مسلمانان انتخاب شد و نقشی محوری در گسترش خلافت اسلامی داشت.[۹]
- عثمان بن عفان: به‌عنوان سومین خلیفه، در دوران حکومت خود با مشکلات و اعتراضات گسترده‌ای مواجه شد که نهایتاً به قتل او انجامید.[۱۰]
حمله شوندگان حادثه
حضرت علی
حضرت علی(ع) به‌عنوان همسر حضرت زهرا(س) و نخستین امام شیعیان، یکی از افراد اصلی بود که در این ماجرا تحت فشار قرار گرفت. او به دلیل مخالفت با خلافت ابوبکر و بیعت نکردن با او، مورد تهدید قرار گرفت. گزارش‌ها حاکی از آن است که مخالفان برای گرفتن بیعت از ایشان به خانه‌اش یورش بردند.[۱۱]
حضرت فاطمه
حضرت زهرا(س) که در آن زمان باردار بودند، تلاش کردند تا مانع ورود مهاجمان به خانه شوند. در این ماجرا ایشان دچار آسیب جدی شدند و به گفته منابع تاریخی، فرزندشان محسن را بر اثر ضربه از دست دادند. حضرت زهرا(س) پس از این واقعه تا مدت کوتاهی زندگی کردند و به شهادت رسیدند.[۱۲]
فرزندان امام علی و حضرت زهرا
در منابع تاریخی اشاره مستقیمی به حضور امام حسن(ع) و امام حسین(ع) در این واقعه نشده است، اما با توجه به سن پایین آنها (در حدود ۷ و ۸ سالگی)، طبیعی است که از نزدیک شاهد این حادثه تلخ بوده باشند.[۱۳]
سلمان فارسی
سلمان فارسی از یاران نزدیک پیامبر اسلام(ص) و اهل‌بیت(ع) بود. او در این ماجرا به صراحت از حضرت علی(ع) دفاع کرد. منابع تاریخی حاکی از آن است که سلمان به عمر بن خطاب هشدار داد که به خانه‌ای که پیامبر(ص) احترام آن را واجب کرده، یورش نبرد.[۱۴] شیخ صدوق در الخصال نقل می‌کند: «سلمان به عمر گفت: آیا نمی‌دانی که پیامبر خدا فرمود: احترام این خانه همانند احترام کعبه است؟»[۱۵]
ابوذر غفاری
ابوذر غفاری، از یاران برجسته پیامبر(ص)، نیز به‌عنوان حامی اهل‌بیت(ع) شناخته می‌شود. او در این ماجرا از ظلمی که به حضرت زهرا(س) و حضرت علی(ع) روا شد، انتقاد کرد. ابوذر از جمله کسانی بود که در دوران خلافت خلیفه اول و دوم، همواره از حقانیت حضرت علی(ع) سخن می‌گفت.[۱۶]
مقداد بن عمرو
مقداد از جمله افرادی بود که همراه حضرت علی(ع) باقی ماند و از ایشان حمایت کرد. او از معدود کسانی بود که حاضر نشد با ابوبکر بیعت کند و به دلیل این حمایت، مورد آزار و اذیت قرار گرفت.[۱۷] ابن ابی الحدید در شرح نهج‌البلاغه می‌نویسد: «مقداد در این واقعه حاضر بود و همواره از حقانیت علی(ع) دفاع می‌کرد.»[۱۸]
منابع
- ↑ شیخ مفید (۱۴۱۳). الارشاد. ج۱. قم: موسسه آل البیت. ص۱۸۴.
- ↑ طبری، محمد بن جریر (۱۴۰۶). المسترشد. قم: منشورات الرضی. ص۳۵۸.
- ↑ مجلسی (۱۴۰۳). بحارالأنوار. ج۳۰. بیروت: دار احیاء التراث العربی،. ص۲۹۰.
- ↑ بلاذری (۱۴۱۷). انساب الاشراف. ج۱. بیروت: دار الفکر. ص۵۸۶.
- ↑ دینوری، ابن قتیبه (۱۴۱۰). الامامة والسیاسة. ج۱. قاهره: منشورات الشروق. ص۱۲.
- ↑ دینوری، ابن قتیبه (۱۴۱۰). الامامة والسیاسة. ج۱. قاهره: منشورات الشروق. ص۱۵.
- ↑ شیخ صدوق (۱۴۰۳). الخصال. ج۲. قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. ص۴۶۱.
- ↑ شیخ مفید (۱۴۱۳). الارشاد. ج۱. قم: موسسه آل البیت. ص۱۸۰.
- ↑ شیخ مفید (۱۴۱۳). الارشاد. ج۱. قم: موسسه آل البیت. ص۱۸۱.
- ↑ شیخ مفید (۱۴۱۳). الارشاد. ج۱. قم: موسسه آل البیت. ص۱۸۱.
- ↑ مجلسی (۱۴۰۳). بحارالأنوار. ج۳۰. بیروت: دار احیاء التراث العربی،. ص۳۰۰.
- ↑ مجلسی (۱۴۰۳). بحارالأنوار. ج۳۰. بیروت: دار احیاء التراث العربی،. ص۲۹۰.
- ↑ مجلسی (۱۴۰۳). بحارالأنوار. ج۳۰. بیروت: دار احیاء التراث العربی،. ص۲۹۰.
- ↑ طبری، محمد بن جریر (۱۴۰۶). المسترشد. قم: منشورات الرضی. ص۳۵۸.
- ↑ شیخ صدوق (۱۴۰۳). الخصال. ج۲. قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. ص۴۶۱.
- ↑ طبری، محمد بن جریر (۱۴۰۶). المسترشد. قم: منشورات الرضی. ص۳۵۸.
- ↑ طبری، محمد بن جریر (۱۴۰۶). المسترشد. قم: منشورات الرضی. ص۳۵۸.
- ↑ ابن ابی‌الحدید. شرح نهج‌البلاغه. ج۲. قم: منشورات مکتبة آیةالله العظمی المرعشی. ص۴۳.