پرش به محتوا

پیش نویس:حمله کنندگان به خانه حضرت فاطمه: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی پاسخ
Hossein.badrouj (بحث | مشارکت‌ها)
بدون خلاصۀ ویرایش
Hossein.badrouj (بحث | مشارکت‌ها)
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}


{{سوال}}آیا در تاریخ آمده است که چه کسی به خانه حضرت زهرا حمله کرده و آن را به آتش کشید؟
{{سوال}}آیا در تاریخ آمده است که چه کسی به خانه حضرت زهرا حمله کرده و آن را به آتش کشید؟ این حادثه چگونه در روایات ذکر شده‌است؟


{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
خط ۷: خط ۷:
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}


ماجرای حمله به خانه حضرت فاطمه(س) یکی از موضوعات پراختلاف در تاریخ اسلام است. منابع شیعی با جزئیات بیشتری به این واقعه پرداخته‌اند و از تهدید به آتش‌زدن و حتی برخوردهای فیزیکی سخن گفته‌اند. در مقابل، منابع اهل سنت گاه به ذکر تهدید بسنده کرده و وقوع کامل حادثه را کمتر تأیید کرده‌اند. این واقعه به‌طور خاص مربوط به دوره پس از رحلت پیامبر اسلام(ص) و وقایع مربوط به تعیین خلافت و بیعت با ابوبکر است. اختلاف نظرها در مورد صحت وقوع این حادثه و جزئیات آن، موجب بحث‌های گسترده‌ای در میان مورخان و عالمان اسلامی شده است.
در منابع تاریخی و روایی، '''حمله به خانه حضرت زهرا (س)''' یکی از وقایع پس از رحلت پیامبر اسلام (ص) است که در پی اختلافات مربوط به خلافت رخ داد. برخی منابع اشاره دارند که عمر بن خطاب، به‌همراه گروهی از صحابه، برای وادار کردن علی بن ابی‌طالب (ع) به بیعت با ابوبکر، به خانه حضرت زهرا (س) مراجعه کردند. بر اساس گزارش‌هایی در کتاب‌هایی مانند ''الامامة والسیاسة'' اثر ابن قتیبه دینوری و ''الارشاد'' اثر شیخ مفید، تهدید به آتش زدن خانه توسط عمر انجام شد. در برخی منابع شیعی آمده است که این تهدید عملی شد و حضرت زهرا (س) در جریان این واقعه آسیب دید.


==روایت‌های تاریخی==
==روایت‌های تاریخی==
خط ۱۶: خط ۱۶:
*'''علامه مجلسی در ''بحارالأنوار''''' بیان می‌کند: «وقتی عمر در خانه را کوبید و حضرت فاطمه(س) پشت درآمد، از شدت فشار در، پهلوی ایشان شکست و جنینشان، محسن، سقط شد.» (بحارالأنوار، ج ۳۰، ص ۲۹۰، بیروت: دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ ق)<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=بحارالأنوار|سال=۱۴۰۳|نام خانوادگی=مجلسی|ناشر=دار احیاء التراث العربی،|جلد=۳۰|صفحه=۲۹۰|مکان=بیروت}}</ref>
*'''علامه مجلسی در ''بحارالأنوار''''' بیان می‌کند: «وقتی عمر در خانه را کوبید و حضرت فاطمه(س) پشت درآمد، از شدت فشار در، پهلوی ایشان شکست و جنینشان، محسن، سقط شد.» (بحارالأنوار، ج ۳۰، ص ۲۹۰، بیروت: دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ ق)<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=بحارالأنوار|سال=۱۴۰۳|نام خانوادگی=مجلسی|ناشر=دار احیاء التراث العربی،|جلد=۳۰|صفحه=۲۹۰|مکان=بیروت}}</ref>


===منابع اهل سنت===
===منابع اهل‌سنت===
در منابع اهل سنت نیز اشاره‌هایی به این ماجرا شده، اما با تفاوت‌هایی در جزئیات:
در منابع اهل سنت نیز اشاره‌هایی به این ماجرا شده، اما با تفاوت‌هایی در جزئیات:
*'''بلاذری در کتاب ''انساب الاشراف''''' آورده است: «عمر به همراه گروهی به خانه علی(ع) رفت و گفت: به خدا سوگند، اگر برای بیعت بیرون نیایید، خانه را آتش خواهم زد.»<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=انساب الاشراف|سال=۱۴۱۷|نام خانوادگی=بلاذری|ناشر=دار الفکر|جلد=۱|صفحه=۵۸۶|مکان=بیروت}}</ref>
*'''بلاذری در کتاب ''انساب الاشراف''''' آورده است: «عمر به همراه گروهی به خانه علی(ع) رفت و گفت: به خدا سوگند، اگر برای بیعت بیرون نیایید، خانه را آتش خواهم زد.»<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=انساب الاشراف|سال=۱۴۱۷|نام خانوادگی=بلاذری|ناشر=دار الفکر|جلد=۱|صفحه=۵۸۶|مکان=بیروت}}</ref>
*'''ابن قتیبه دینوری در ''الامامة والسیاسة''''' می‌گوید: «عمر و گروهی به در خانه فاطمه رفتند. فاطمه گفت: آیا به خانه من هجوم می‌آورید؟ گفتند: بله، حتی اگر این کار موجب ناراحتی تو شود.»<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=الامامة والسیاسة|سال=1410|نام خانوادگی=ابن قتیبه دینوری|ناشر=منشورات الشروق|جلد=۱|صفحه=۱۲|مکان=قاهره}}</ref>
*'''ابن قتیبه دینوری در ''الامامة والسیاسة''''' می‌گوید: «عمر و گروهی به در خانه فاطمه رفتند. فاطمه گفت: آیا به خانه من هجوم می‌آورید؟ گفتند: بله، حتی اگر این کار موجب ناراحتی تو شود.»<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=الامامة والسیاسة|سال=1410|نام خانوادگی=دینوری|ناشر=منشورات الشروق|جلد=۱|صفحه=۱۲|مکان=قاهره|نام=ابن قتیبه}}</ref>


==بررسی و تحلیل روایات==
== رهبران حادثه ==
===صحت وقوع حادثه===
براساس گزارش‌های تاریخی، عمر بن خطاب یکی از اصلی‌ترین افرادی بود که به دستور ابوبکر  به خانه حضرت حمله کرد. وی به همراه گروهی از صحابه به خانه علی (ع) رفت و تهدید کرد که اگر افراد حاضر در خانه برای بیعت خارج نشوند، خانه را به آتش خواهد کشید.
ماجرای حمله به خانه حضرت فاطمه(س) از جمله وقایعی است که در منابع شیعه به تفصیل آمده و مورد تأکید قرار گرفته است. در مقابل، منابع اهل سنت کمتر به این موضوع پرداخته و بیشتر به تهدید به آتش‌زدن اشاره کرده‌اند. برای تحلیل این حادثه، باید به چند نکته توجه کرد:
ابن قتیبه دینوری در ''الامامة والسیاسة'' می‌نویسد: «عمر به درب خانه علی (ع) آمد و گفت: اگر برای بیعت خارج نشوید، خانه را به آتش خواهم کشید.»<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=الامامة والسیاسة|سال=1410|نام خانوادگی= دینوری|ناشر=منشورات الشروق|جلد=۱|صفحه=15|مکان=قاهره|نام=ابن قتیبه}}</ref> قنفذ، غلام ابوبکر، نیز از دیگر افرادی بودند که در این حمله نقش داشتند. براساس برخی منابع، آنها با خشونت وارد خانه شدند و به حضرت زهرا (س) آسیب رساند. شیخ صدوق در ''الخصال'' نقل می‌کند: «قنفذ به دستور عمر وارد خانه شد و حضرت زهرا (س) را مورد تعرض قرار داد.»<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=الخصال|سال=1403|نام خانوادگی=شیخ صدوق|ناشر=جامعه مدرسین حوزه علمیه قم|جلد=2|صفحه=461|مکان=قم}}</ref>


====۱. نقل حادثه در منابع معتبر تاریخی====
* م
*'''شیخ مفید در کتاب ''الارشاد''''' این حادثه را به‌عنوان بخشی از مظلومیت اهل بیت(ع) مطرح کرده است: «عمر بن خطاب با همراهی گروهی به خانه علی(ع) رفتند و برای بیعت‌گیری، تهدید به آتش‌زدن خانه کردند.»<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=الارشاد|سال=1413|نام خانوادگی=شیخ مفید|ناشر=موسسه آل البیت|جلد=1|صفحه=184|مکان=قم}}</ref>
*
*'''ابن قتیبه دینوری در ''الامامة والسیاسة''''' به وضوح اشاره می‌کند: «عمر به خانه علی(ع) رفت و گفت: خانه را آتش می‌زنم، حتی اگر این کار موجب ناراحتی فاطمه(س) شود.»<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=الامامة والسیاسة|سال=1410|نام=ابن قتیبه|نام خانوادگی=دینوری|ناشر=منشورات الشروق|جلد=1|صفحه=12|مکان=قاهره}}</ref>
 
=====۲. روایات از اهل سنت درباره تهدید و فشار=====
منابعی چون بلاذری (''انساب الاشراف'') و طبری (''تاریخ طبری'') نیز تهدید به آتش‌زدن را نقل کرده‌اند. هرچند برخی از این منابع عملی شدن تهدید را به‌طور صریح ذکر نکرده‌اند، اما وجود تهدید نشان‌دهنده وجود تنش‌های جدی در آن دوره است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=انساب الاشراف|سال=۱۴۱۷|نام خانوادگی=بلاذری|ناشر=دار الفکر|جلد=۱|صفحه=590|مکان=بیروت}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ طبری|سال=۳۰۳|نام=محمد بن جریر|نام خانوادگی=طبری|ناشر=مکتبه عباس احمد الباز|جلد=۲|صفحه=383|مکان=بیروت}}</ref>
 
===دلایل وقوع حادثه===
====۱. اختلاف بر سر خلافت====
اختلاف میان گروهی که به خلافت ابوبکر باور داشتند و گروهی که خلافت را حق علی(ع) می‌دانستند، زمینه‌ساز چنین رخدادهایی شد. اهل بیت(ع) بر پایه نصوصی از پیامبر اسلام(ص)، خود را وارثان حقیقی رهبری جامعه اسلامی می‌دانستند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=راهنمایی به اسلام اولیه، تاریخ و عقاید شیعیان اولیه|سال=1394|نام=محمدعلی|نام خانوادگی=امیرمعزی|ناشر=نشر نی|جلد=|صفحه=87|مکان=تهران|کوشش=ترجمه محمدتقی امامی}}</ref>
 
====۲. حفظ مشروعیت خلافت ابوبکر====
برای تثبیت موقعیت خلیفه اول، فشار برای بیعت‌گیری از افراد برجسته‌ای چون علی(ع) و بنی‌هاشم اجتناب‌ناپذیر بود. تهدید به خشونت، به‌ویژه در مورد اهل بیت(ع)، می‌تواند بخشی از تلاش برای نمایش وحدت و قدرت حاکمیت باشد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=شرح نهج‌البلاغه|نام=|نام خانوادگی=ابن ابی‌الحدید|ناشر=منشورات مکتبة آیةالله العظمی المرعشی|جلد=2|صفحه=50|مکان=قم}}</ref>
 
====۳. واکنش‌های مختلف به این حادثه====
*'''نگاه شیعیان:''' شیعیان این حادثه را از مظلومیت‌های بزرگ اهل بیت(ع) می‌دانند که نشان‌دهنده برخورد سخت با خاندان پیامبر(ص) است. به‌ویژه، شهادت حضرت محسن و آسیب به حضرت فاطمه(س) به‌عنوان وقایع تلخ این حادثه یاد شده است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=شرح نهج‌البلاغه|نام=|نام خانوادگی=ابن ابی‌الحدید|ناشر=منشورات مکتبة آیةالله العظمی المرعشی|جلد=2|صفحه=63|مکان=قم}}</ref>
*'''نگاه اهل سنت:''' اهل سنت غالباً این ماجرا را نقل نکرده‌اند یا آن را در حد تهدید باقی دانسته‌اند. برخی منابع اهل سنت سعی کرده‌اند از شدت ماجرا بکاهند و بر وحدت صحابه تأکید کنند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=شرح نهج‌البلاغه|نام=|نام خانوادگی=ابن ابی‌الحدید|ناشر=منشورات مکتبة آیةالله العظمی المرعشی|جلد=2|صفحه=56|مکان=قم}}</ref>


= منابع =
= منابع =

نسخهٔ ‏۲۵ دسامبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۰:۲۶


سؤال
آیا در تاریخ آمده است که چه کسی به خانه حضرت زهرا حمله کرده و آن را به آتش کشید؟ این حادثه چگونه در روایات ذکر شده‌است؟


در منابع تاریخی و روایی، حمله به خانه حضرت زهرا (س) یکی از وقایع پس از رحلت پیامبر اسلام (ص) است که در پی اختلافات مربوط به خلافت رخ داد. برخی منابع اشاره دارند که عمر بن خطاب، به‌همراه گروهی از صحابه، برای وادار کردن علی بن ابی‌طالب (ع) به بیعت با ابوبکر، به خانه حضرت زهرا (س) مراجعه کردند. بر اساس گزارش‌هایی در کتاب‌هایی مانند الامامة والسیاسة اثر ابن قتیبه دینوری و الارشاد اثر شیخ مفید، تهدید به آتش زدن خانه توسط عمر انجام شد. در برخی منابع شیعی آمده است که این تهدید عملی شد و حضرت زهرا (س) در جریان این واقعه آسیب دید.

روایت‌های تاریخی

منابع شیعی

منابع شیعی بر وقوع هجوم به خانه حضرت فاطمه(س) اتفاق نظر دارند. براساس این منابع، عمر بن خطاب با گروهی به خانه حضرت علی(ع) رفت تا وی را برای بیعت با ابوبکر مجبور کند.

  • شیخ مفید در کتاب الارشاد می‌نویسد: «عمر بن خطاب و همراهانش به خانه علی(ع) رفتند و درب خانه را کوبیدند. سپس تهدید کردند که اگر علی(ع) برای بیعت خارج نشود، خانه را با اهلش آتش خواهند زد.»[۱]
  • طبری شیعی در المسترشد نقل می‌کند: «عمر دستور داد که هیزم جمع‌آوری کنند و گفت: قسم به خدا، اگر علی(ع) و بنی‌هاشم خارج نشوند، خانه را به آتش می‌کشم.»[۲]
  • علامه مجلسی در بحارالأنوار بیان می‌کند: «وقتی عمر در خانه را کوبید و حضرت فاطمه(س) پشت درآمد، از شدت فشار در، پهلوی ایشان شکست و جنینشان، محسن، سقط شد.» (بحارالأنوار، ج ۳۰، ص ۲۹۰، بیروت: دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ ق)[۳]

منابع اهل‌سنت

در منابع اهل سنت نیز اشاره‌هایی به این ماجرا شده، اما با تفاوت‌هایی در جزئیات:

  • بلاذری در کتاب انساب الاشراف آورده است: «عمر به همراه گروهی به خانه علی(ع) رفت و گفت: به خدا سوگند، اگر برای بیعت بیرون نیایید، خانه را آتش خواهم زد.»[۴]
  • ابن قتیبه دینوری در الامامة والسیاسة می‌گوید: «عمر و گروهی به در خانه فاطمه رفتند. فاطمه گفت: آیا به خانه من هجوم می‌آورید؟ گفتند: بله، حتی اگر این کار موجب ناراحتی تو شود.»[۵]

رهبران حادثه

براساس گزارش‌های تاریخی، عمر بن خطاب یکی از اصلی‌ترین افرادی بود که به دستور ابوبکر به خانه حضرت حمله کرد. وی به همراه گروهی از صحابه به خانه علی (ع) رفت و تهدید کرد که اگر افراد حاضر در خانه برای بیعت خارج نشوند، خانه را به آتش خواهد کشید. ابن قتیبه دینوری در الامامة والسیاسة می‌نویسد: «عمر به درب خانه علی (ع) آمد و گفت: اگر برای بیعت خارج نشوید، خانه را به آتش خواهم کشید.»[۶] قنفذ، غلام ابوبکر، نیز از دیگر افرادی بودند که در این حمله نقش داشتند. براساس برخی منابع، آنها با خشونت وارد خانه شدند و به حضرت زهرا (س) آسیب رساند. شیخ صدوق در الخصال نقل می‌کند: «قنفذ به دستور عمر وارد خانه شد و حضرت زهرا (س) را مورد تعرض قرار داد.»[۷]

  • م

منابع

  1. شیخ مفید (۱۴۱۳). الارشاد. ج۱. قم: موسسه آل البیت. ص۱۸۴.
  2. طبری، محمد بن جریر (۱۴۰۶). المسترشد. قم: منشورات الرضی. ص۳۵۸.
  3. مجلسی (۱۴۰۳). بحارالأنوار. ج۳۰. بیروت: دار احیاء التراث العربی،. ص۲۹۰.
  4. بلاذری (۱۴۱۷). انساب الاشراف. ج۱. بیروت: دار الفکر. ص۵۸۶.
  5. دینوری، ابن قتیبه (۱۴۱۰). الامامة والسیاسة. ج۱. قاهره: منشورات الشروق. ص۱۲.
  6. دینوری، ابن قتیبه (۱۴۱۰). الامامة والسیاسة. ج۱. قاهره: منشورات الشروق. ص۱۵.
  7. شیخ صدوق (۱۴۰۳). الخصال. ج۲. قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. ص۴۶۱.