استثنای پیامبر در حق قسم: تفاوت میان نسخه‌ها
A.rezapour (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
A.rezapour (بحث | مشارکتها) |
||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
حق قسم یعنی چی و آیا پیامبر از آن مستثنی است؟ | حق قسم یعنی چی و آیا پیامبر از آن مستثنی است؟ | ||
{{پایان سوال}} | {{پایان سوال}} | ||
{{پاسخ}}پیامبر از حق قسم مستثنی شده است. حق قسم به این معناست که شوهر باید شب های خود را بین همسران متعدد خود، به طور مساوی تقسیم کند. فقیهان و مفسران بر اساس آیه ۵۱ سوره احزاب پیامبر را از این قاعده مستثنی کرده اند. | {{پاسخ}}پیامبر از حق قسم مستثنی شده است. حق قسم به این معناست که شوهر باید شب های خود را بین همسران متعدد خود، به طور مساوی تقسیم کند. در فقه امامیه «قسم» از حقوق زوجه در عقد نکاح می باشد که با هدف تأمین عدالت در بین زوجات در فرض چندهمسری تشریع یافته است. فقیهان و مفسران بر اساس آیه ۵۱ سوره احزاب پیامبر را از این قاعده مستثنی کرده اند. | ||
== تعریف حق قسم == | == تعریف حق قسم == | ||
حق قسم به معنای حق هم‌خوابگی در شب برای زوجات تعریف شده است.<ref>مكارم شيرازى، ناصر، كتاب النكاح، قم، مدرسه الامام على بن ابى طالب( ع)، ۱۴۲۴ق، ج۶ ص۱۱۲.</ref> يكى از احكام اسلام در مورد همسران متعدد آن است كه شوهر اوقات خود را در ميان آنها به طور عادلانه تقسيم كند، اگر يك شب نزد يكى از آنها است، شب ديگر نزد ديگرى باشد تفاوتى در ميان زنان از اين نظر وجود ندارد، و اين موضوع را در كتب فقه اسلامى به عنوان حق قسم تعبير مىكنند.<ref>تفسير نمونه، ج17، ص: 386</ref> در فقه امامیه «قسم» از حقوق زوجه در عقد نکاح می باشد که با هدف تأمین عدالت در بین زوجات در فرض چندهمسری تشریع یافته است.<ref>نقیبی، سید مهدی، و صدیقه محمدحسنی، «نقد و بررسی تعریف حق قسم در آرای فقهای امامیه»، پژوهشنامه حقوق اسلامی، شماره ۲، سال بیست و دوم، پاییز و زمستان ۱۴۰۰ش، ص۴۱۳.</ref> گفته شده زوجه می تواند حق قسم خود را ساقط یا منتقل کند.<ref>مكارم شيرازى، ناصر، كتاب النكاح، قم، مدرسه الامام على بن ابى طالب( ع)، ۱۴۲۴ق، ج۶ ص۱۴۱.</ref> | |||
حق قسم به معنای حق هم‌خوابگی در شب برای زوجات تعریف شده است.<ref>مكارم شيرازى، ناصر، كتاب النكاح، قم، مدرسه الامام على بن ابى طالب( ع)، ۱۴۲۴ق، ج۶ ص۱۱۲.</ref> | |||
در فقه امامیه «قسم» از حقوق زوجه در عقد نکاح می باشد که با هدف تأمین عدالت در بین زوجات در فرض چندهمسری تشریع یافته است.<ref>نقیبی، سید مهدی، و صدیقه محمدحسنی، «نقد و بررسی تعریف حق قسم در آرای فقهای امامیه»، پژوهشنامه حقوق اسلامی، شماره ۲، سال بیست و دوم، پاییز و زمستان ۱۴۰۰ش، ص۴۱۳.</ref> | |||
== مستثنی شدن پیامبر == | == مستثنی شدن پیامبر == | ||
برخى از فقها، با استناد به آيه 51 سوره احزاب، رعايت حقّ قَسم را بر پيامبر اكرم واجب ندانسته‌اند. البته مخالفان اين نظر، مرادِ اين آيه را اختيار داشتن پيامبر درباره پذيرش يا ردّ ازدواج با زنانى دانسته‌اند كه خود را به حضرت مى‌بخشيدند. پيروان ديدگاه نخست نقل كرده‌اند كه پيامبر درباره شمارى از همسران خود از جمله عايشه، حفصه، امّسلمه و زينب همواره حق قسم را رعايت مى‌كرد و در مورد برخى ديگر مانند سوده، صفيه، جويريه، ميمونه و امّحبيبه، گاهى آن را به تأخير مى‌انداخت.<ref>حسینی سمنانی، بتول، «خصائص النبی»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائره المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۱۵، ذیل مدخل.</ref> | برخى از فقها، با استناد به آيه 51 سوره احزاب، رعايت حقّ قَسم را بر پيامبر اكرم واجب ندانسته‌اند. البته مخالفان اين نظر، مرادِ اين آيه را اختيار داشتن پيامبر درباره پذيرش يا ردّ ازدواج با زنانى دانسته‌اند كه خود را به حضرت مى‌بخشيدند. پيروان ديدگاه نخست نقل كرده‌اند كه پيامبر درباره شمارى از همسران خود از جمله عايشه، حفصه، امّسلمه و زينب همواره حق قسم را رعايت مى‌كرد و در مورد برخى ديگر مانند سوده، صفيه، جويريه، ميمونه و امّحبيبه، گاهى آن را به تأخير مى‌انداخت.<ref>حسینی سمنانی، بتول، «خصائص النبی»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائره المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۱۵، ذیل مدخل.</ref> | ||
نسخهٔ ۲۸ ژانویهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۴۷
 | این مقاله هماکنون به دست A.rezapour در حال ویرایش است. |
حق قسم یعنی چی و آیا پیامبر از آن مستثنی است؟
پیامبر از حق قسم مستثنی شده است. حق قسم به این معناست که شوهر باید شب های خود را بین همسران متعدد خود، به طور مساوی تقسیم کند. در فقه امامیه «قسم» از حقوق زوجه در عقد نکاح می باشد که با هدف تأمین عدالت در بین زوجات در فرض چندهمسری تشریع یافته است. فقیهان و مفسران بر اساس آیه ۵۱ سوره احزاب پیامبر را از این قاعده مستثنی کرده اند.
تعریف حق قسم
حق قسم به معنای حق هم‌خوابگی در شب برای زوجات تعریف شده است.[۱] يكى از احكام اسلام در مورد همسران متعدد آن است كه شوهر اوقات خود را در ميان آنها به طور عادلانه تقسيم كند، اگر يك شب نزد يكى از آنها است، شب ديگر نزد ديگرى باشد تفاوتى در ميان زنان از اين نظر وجود ندارد، و اين موضوع را در كتب فقه اسلامى به عنوان حق قسم تعبير مىكنند.[۲] در فقه امامیه «قسم» از حقوق زوجه در عقد نکاح می باشد که با هدف تأمین عدالت در بین زوجات در فرض چندهمسری تشریع یافته است.[۳] گفته شده زوجه می تواند حق قسم خود را ساقط یا منتقل کند.[۴]
مستثنی شدن پیامبر
برخى از فقها، با استناد به آيه 51 سوره احزاب، رعايت حقّ قَسم را بر پيامبر اكرم واجب ندانسته‌اند. البته مخالفان اين نظر، مرادِ اين آيه را اختيار داشتن پيامبر درباره پذيرش يا ردّ ازدواج با زنانى دانسته‌اند كه خود را به حضرت مى‌بخشيدند. پيروان ديدگاه نخست نقل كرده‌اند كه پيامبر درباره شمارى از همسران خود از جمله عايشه، حفصه، امّسلمه و زينب همواره حق قسم را رعايت مى‌كرد و در مورد برخى ديگر مانند سوده، صفيه، جويريه، ميمونه و امّحبيبه، گاهى آن را به تأخير مى‌انداخت.[۵]
يكى از خصايص پيامبر ص اين بود كه به خاطر شرائط خاص زندگى طوفانى و بحرانيش مخصوصا در زمانى كه در مدينه بود و در هر ماه تقريبا يك جنگ بر او تحميل مىشد و در همين زمان همسران متعدد داشت، رعايت حق قسم به حكم آيه فوق از او ساقط بود، و مىتوانست هر گونه اوقات خود را تقسيم كند هر چند او با اين حال حتى الامكان مساوات و عدالت را- چنان كه در تواريخ اسلامى صريحا آمده است- رعايت مى‌كرد. ولى وجود همين حكم الهى آرامشى به همسران پيامبر ص و محيط زندگى داخلى او مىداد.[۶]
و براى اينكه همسران پيامبر نيز بدانند گذشته از افتخارى كه از ناحيه همسرى با او كسب مىكنند با تسليم در برابر اين برنامه خاص در مورد تقسيم اوقات پيامبر ص يك نوع ايثار و فداكارى از خود نشان داده، و به هيچوجه عيب و ايرادى متوجه آنها نيست، چرا كه در برابر حكم خدا تسليم شدهاند اضافه مىكند:" اين حكم الهى براى روشنى چشم آنها و اينكه غمگين نشوند و همه آنها راضى به آنچه در اختيارشان مىگذارى گردند نزديكتر است. زيرا اولا اين يك حكم عمومى در باره همه آنها است و تفاوتى در كار نيست، و ثانيا حكمى است از ناحيه خدا كه براى مصالح مهمى تشريع شده، بنا بر اين آنها بايد با رضا و رغبت به آن تن دهند و نه تنها نگران نباشند بلكه خشنود گردند.[۷]
ولى در عين حال همانگونه كه در بالا نيز اشاره كرديم پيامبر ص حتى الامكان تساوى را در تقسيم اوقات خود رعايت مى‌كرد جز در مواردى كه شرائط خاصى عدم مساوات را ايجاب مى‌كرد، و اين خود مطلب ديگرى بود كه موجب خشنودى آنها مىشد، زيرا مشاهده مىكردند كه پيامبر ص با اينكه مخير است سعى در برقرارى مساوات دارد.
در فقه اسلامى در باب خصايص پيامبر ص اين مساله مورد بحث واقع شده است كه آيا تقسيم اوقات بطور مساوى در ميان همسران متعدد همانگونه كه بر عموم مسلمانان واجب است بر پيامبر ص نيز واجب بوده يا اينكه پيامبر حكم استثنايى" تخيير" را داشته است؟ مشهور و معروف در ميان فقهاى ما و جمعى از فقهاى اهل سنت اين است كه او در اين حكم مستثنا بوده، و دليل آن را آيه فوق مىشمرند كه مىگويد: " تُرْجِي مَنْ تَشاءُ مِنْهُنَّ وَ تُؤْوِي إِلَيْكَ مَنْ تَشاءُ":" هر كدام را بخواهى به تاخير مىاندازى و هر يك را بخواهى نزد خود نگاه مىدارى".[۸]
منابع
- ↑ مكارم شيرازى، ناصر، كتاب النكاح، قم، مدرسه الامام على بن ابى طالب( ع)، ۱۴۲۴ق، ج۶ ص۱۱۲.
- ↑ تفسير نمونه، ج17، ص: 386
- ↑ نقیبی، سید مهدی، و صدیقه محمدحسنی، «نقد و بررسی تعریف حق قسم در آرای فقهای امامیه»، پژوهشنامه حقوق اسلامی، شماره ۲، سال بیست و دوم، پاییز و زمستان ۱۴۰۰ش، ص۴۱۳.
- ↑ مكارم شيرازى، ناصر، كتاب النكاح، قم، مدرسه الامام على بن ابى طالب( ع)، ۱۴۲۴ق، ج۶ ص۱۴۱.
- ↑ حسینی سمنانی، بتول، «خصائص النبی»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائره المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۱۵، ذیل مدخل.
- ↑ تفسير نمونه، ج17، ص: 386
- ↑ تفسير نمونه، ج17، ص: 387
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسير نمونه، تهران، دار الكتب الإسلامية، ۱۳۷۱ش، ج17، ص: 388.