مفهوم و ابعاد حجاب: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۲۳ نوامبر ۲۰۲۰، ساعت ۲۲:۰۵

سؤال

مفهوم حجاب چیست و از نظر قرآن و حدیث، حجاب و پوشش اسلامی دارای چه ابعاد و اقسامی است؟

حجاب در لغت به معنای مانع، پرده و پوشش آمده است.^[۱] استعمال این کلمه، بیشتر به معنی مانع، پرده و حائل است.^[۲] این کلمه از آن جهت مفهوم پوشش می‌دهد که پرده، وسیلهٔ پوشش است، ولی هر پوششی حجاب نیست؛ بلکه آن پوششی حجاب نامیده می‌شود که از طریق پشت پرده واقع شدن صورت گیرد.^[۳]

مراد از حجاب، پوشش اسلامی است، و مراد از پوشش اسلامی زن، این است که زنان، هنگام معاشرت با مردان، بدن خود را بپوشانند. حجاب، به معنای پوشش اسلامی بانوان، دارای دو بُعد ایجابی و سلبی است. بُعد ایجابی آن، وجوب پوشش بدن و بُعد سلبی آن، حرام بودن خودنمایی به نامحرم است؛ و این دو بُعد در کنار یکدیگر، حجاب اسلامی را تحقق می‌بخشد؛ در صورت نبودن هر یک از دو بُعد حجاب اسلامی محقق نمی‌شود.

انواع حجاب

قرآن از انواع حجاب که در رفتار خارجی انسان تجلی می‌کند، نام برده است؛

حجاب و پوشش در نگاه که مردان و زنان در مواجهه با نامحرم به آن توصیه شده‌اند: ﴿قُلْ لِلْمُؤْمِنِینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ﴾(نور:۳۰) ﴿قُلْ لِلْمُؤْمِناتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصارِهِنَّ؛ ای رسول به زنان مؤمن بگو تا چشم‌ها را از نگاه ناروا بپوشند﴾(نور:۳۱)

حجاب گفتاری زنان در مقابل نامحرم؛ ﴿فَلا تَخْضَعْنَ بِالْقَوْلِ فَیَطْمَعَ الَّذِی فِی قَلْبِهِ مَرَضٌ؛ پس زنها نازک و نرم با مردان سخن نگویید؛ مبادا آن که دلش بیمار است به طمع افتد.﴾(احزاب:۳۲)

حجاب رفتاری زنان در مقابل نامحرم است. به زنان دستور داده شده است به گونه‌ای راه نروند که با نشان دادن زینت‌های خود باعث جلب توجه نامحرم شوند؛ ﴿وَ لا یَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِیُعْلَمَ ما یُخْفِینَ مِنْ زِینَتِهِنَّ؛ و آن طور پای به زمین نزنند که خلخال و زیور پنهان پاهایشان معلوم شود.﴾(نور:۳۱)

از مجموع مباحث طرح شده استفاده می‌شود که مراد از حجاب اسلامی، پوشش و حریم قایل شدن در معاشرت با مردان نامحرم در رفتار، مانند نحوهٔ پوشش، نگاه، حرف زدن و راه رفتن است.

منابع

↑ جوهری، صحاح اللغه، الحجاب: الستر؛ فیومی، المصباح المنیر، حجبه حجباً من باب قتل: منعه و منه قیل للستر الحجاب لانه یمنع المشاهده.
↑ در قرآن این کلمه در هشت مورد به کار رفته که بیش‌تر به معنای حاجز، مانع، حایل و پرده است.
↑ استاد مطهری، مسئلهٔ حجاب، ص۷۸.

[1] جوهری، صحاح اللغه، الحجاب: الستر؛ فیومی، المصباح المنیر، حجبه حجباً من باب قتل: منعه و منه قیل للستر الحجاب لانه یمنع المشاهده.

[2] در قرآن این کلمه در هشت مورد به کار رفته که بیش‌تر به معنای حاجز، مانع، حایل و پرده است.

[3] استاد مطهری، مسئلهٔ حجاب، ص۷۸.

[۱]

[۲]

[۳]

@@ خط ۶: / خط ۶: @@
 {{پاسخ}}
-حجاب در لغت به معنای مانع، پرده و پوشش آمده است.<ref>جوهری، صحاح اللغه، الحجاب: الستر؛ فیومی، المصباح المنیر، حجبه حجباً من باب قتل: منعه و منه قیل للستر الحجاب لانه یمنع المشاهده.</ref> استعمال این کلمه، بیش‌تر به معنی پرده است.<ref>در قرآن این کلمه در هشت مورد به کار رفته که بیش‌تر به معنای حاجز، مانع، حایل و پرده است.</ref> این کلمه از آن جهت مفهوم پوشش می‌دهد که پرده، وسیلهٔ پوشش است، ولی هر پوششی حجاب نیست؛ بلکه آن پوششی حجاب نامیده می‌شود که از طریق پشت پرده واقع شدن صورت گیرد.<ref>استاد مطهری، مسئلهٔ حجاب، ص۷۸.</ref>
+حجاب در لغت به معنای مانع، پرده و پوشش آمده است.<ref>جوهری، صحاح اللغه، الحجاب: الستر؛ فیومی، المصباح المنیر، حجبه حجباً من باب قتل: منعه و منه قیل للستر الحجاب لانه یمنع المشاهده.</ref> استعمال این کلمه، بیشتر به معنی مانع، پرده و حائل است.<ref>در قرآن این کلمه در هشت مورد به کار رفته که بیش‌تر به معنای حاجز، مانع، حایل و پرده است.</ref> این کلمه از آن جهت مفهوم پوشش می‌دهد که پرده، وسیلهٔ پوشش است، ولی هر پوششی حجاب نیست؛ بلکه آن پوششی حجاب نامیده می‌شود که از طریق پشت پرده واقع شدن صورت گیرد.<ref>استاد مطهری، مسئلهٔ حجاب، ص۷۸.</ref>
-در این نوشتار مراد ما از حجاب، پوشش اسلامی است، و مراد از پوشش اسلامی زن، به عنوان یکی از احکام وجوبی اسلام، این است که زن، هنگام معاشرت با مردان، بدن خود را بپوشاند و به جلوه‌گری و خودنمایی نپردازد.
+مراد از حجاب، پوشش اسلامی است، و مراد از پوشش اسلامی زن، این است که زنان، هنگام معاشرت با مردان، بدن خود را بپوشانند. حجاب، به معنای پوشش اسلامی بانوان، دارای دو بُعد ایجابی و سلبی است. بُعد ایجابی آن، وجوب پوشش بدن و بُعد سلبی آن، حرام بودن خودنمایی به نامحرم است؛ و این دو بُعد در کنار یکدیگر، حجاب اسلامی را تحقق می‌بخشد؛ در صورت نبودن هر یک از دو بُعد حجاب اسلامی محقق نمی‌شود.
-بنابراین، حجاب، به معنای پوشش اسلامی بانوان، دارای دو بُعد ایجابی و سلبی است. بُعد ایجابی آن، وجوب پوشش بدن و بُعد سلبی آن، حرام بودن خودنمایی به نامحرم است؛ و این دو بُعد باید در کنار یکدیگر باشد تا حجاب اسلامی محقق شود؛ گاهی ممکن است بُعد اول باشد، ولی بُعد دوم نباشد، در این صورت نمی‌توان گفت که حجاب اسلامی محقق شده است.
+==انواع حجاب==
+قرآن از انواع حجاب که در رفتار خارجی انسان تجلی می‌کند، نام برده است؛
-گاهی مشاهده می‌کنیم که بسیاری از زنان محجبه در پوشش خود از رنگ‌های شاد و زیبا و تحریک برانگیز استفاده می‌کنند که به اندامشان زیبایی خاصی می‌بخشد و در عین پوشیده بودن بدن زن، زیبایی‌اش آشکار است، گویی که اصلاً لباس نپوشیده است<ref>علامه سیدمحمدحسین فضل الله، مجلهٔ پیام زن، «جوانان، ورزش و حجاب» شمارهٔ ۷۴، ص۱۹.</ref>؛ و این دور از روح حجاب است.
+* حجاب و پوشش در نگاه که مردان و زنان در مواجهه با نامحرم به آن توصیه شده‌اند: {{قرآن|قُلْ لِلْمُؤْمِنِینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ| سوره = نور| آیه = ۳۰| ترجم = ای رسول ما به مردان مؤمن بگو تا چشم‌ها را از نگاه ناروا بپوشند}} {{قرآن|قُلْ لِلْمُؤْمِناتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصارِهِنَّ| سوره = نور| آیه = ۳۱| ترجمه = ای رسول به زنان مؤمن بگو تا چشم‌ها را از نگاه ناروا بپوشند}}
-اگر به معنای عام، هر نوع پوشش و مانع از وصول به گناه را حجاب بنامیم، حجاب می‌تواند اقسام و انواع متفاوتی داشته باشد. یک نوع آن حجاب ذهنی، فکری و روحی است؛ مثلاً اعتقاد به معارف اسلامی، مانند توحید و نبوت، از مصادیق حجاب ذهنی، فکری و روحی صحیح است که می‌تواند از لغزش‌ها و گناه‌های روحی و فکری، مثل کفر و شرک جلوگیری نماید.
+* حجاب گفتاری زنان در مقابل نامحرم؛ {{قرآن|فَلا تَخْضَعْنَ بِالْقَوْلِ فَیَطْمَعَ الَّذِی فِی قَلْبِهِ مَرَضٌ| سوره = احزاب| آیه = ۳۲| ترجمه = پس زنها نازک و نرم با مردان سخن نگویید؛ مبادا آن که دلش بیمار است به طمع افتد.}}
-علاوه بر این، در قرآن از انواع دیگر حجاب که در رفتار خارجی انسان تجلی می‌کند، نام برده شده است؛ مثل حجاب و پوشش در نگاه که مردان و زنان در مواجهه با نامحرم به آن توصیه شده‌اند:
+* حجاب رفتاری زنان در مقابل نامحرم است. به زنان دستور داده شده است به گونه‌ای راه نروند که با نشان دادن زینت‌های خود باعث جلب توجه نامحرم شوند؛ {{قرآن|وَ لا یَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِیُعْلَمَ ما یُخْفِینَ مِنْ زِینَتِهِنَّ| سوره = نور| آیه = ۳۱| ترجمه = و آن طور پای به زمین نزنند که خلخال و زیور پنهان پاهایشان معلوم شود.}}
-قُلْ لِلْمُؤْمِنِینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ<ref>سورهٔ نور (۲۴)، آیهٔ ۳۰.</ref>؛ ای رسول ما به مردان مؤمن بگو تا چشم‌ها را از نگاه ناروا بپوشند.
+از مجموع مباحث طرح شده استفاده می‌شود که مراد از حجاب اسلامی، پوشش و حریم قایل شدن در معاشرت با مردان نامحرم در رفتار، مانند نحوهٔ پوشش، نگاه، حرف زدن و راه رفتن است.
-قُلْ لِلْمُؤْمِناتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصارِهِنَّ<ref>سورهٔ نور (۲۴)، آیهٔ ۳۱.</ref>؛ ای رسول به زنان مؤمن بگو تا چشم‌ها را از نگاه ناروا بپوشند.
-نوع دیگر حجاب و پوشش قرآنی، حجاب گفتاری زنان در مقابل نامحرم است:
-فَلا تَخْضَعْنَ بِالْقَوْلِ فَیَطْمَعَ الَّذِی فِی قَلْبِهِ مَرَضٌ<ref>سورهٔ احزاب (۳۳)، آیهٔ ۳۲.</ref>؛ پس زنهار نازک و نرم با مردان سخن نگویید؛ مبادا آن که دلش بیمار (هوا و هوس) است به طمع افتد.
-نوع دیگر حجاب و پوشش قرآنی، حجاب رفتاری زنان در مقابل نامحرم است. به زنان دستور داده شده است به گونه‌ای راه نروند که با نشان دادن زینت‌های خود باعث جلب توجه نامحرم شوند:
-وَ لا یَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِیُعْلَمَ ما یُخْفِینَ مِنْ زِینَتِهِنَّ<ref>سورهٔ نور (۲۴)، آیهٔ ۳۱.</ref>؛ و آن طور پای به زمین نزنند که خلخال و زیور پنهان پاهایشان معلوم شود.
-از مجموع مباحث طرح شده به روشنی استفاده می‌شود که مراد از حجاب اسلامی، پوشش و حریم قایل شدن در معاشرت زنان با مردان نامحرم در انحای مختلف رفتار، مثل نحوهٔ پوشش، نگاه، حرف زدن و راه رفتن است.
 {{پایان پاسخ}}