حجاب زنان در صدر اسلام: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۱ نوامبر ۲۰۲۰، ساعت ۱۵:۱۰

سؤال

آیا در صدر اسلام حجاب اجباری بوده است؟ پیامبر و ائمه چه توصیه‌هایی در این خصوص داشته‌اند؟ حجاب زنان سالخوردگان چگونه بود؟

فرهنگ حجاب سابقه ای بس طولانی در میان ادیان و ملل گذشته دارد. در ایران باستان، هند و نزد قوم یهود رعایت حجاب اجباری بود.^[۱]ویل دورانت ضمن تصریح به وجود حجاب در ایران باستان،^[۲] در خصوص فرهنگ یهود آورده که «اگر زنی به نقض قانون یهود می‌پرداخت: چنان‌که مثلاً بی آنکه چیزی بر سرداشت به میان مردم می‌رفت یا با مردان درد دل می‌کرد یا … مردحق داشت بدون پرداخت مهریه او را طلاق دهد^[۳]».

اما عرب در شبه جزیره فرهنگی متفاوت داشت، زنان تا قبل از اسلام به حجاب خود توجه خاصی نداشتند، گزارشاتی که به استفاده زنان عرب از لباس‌های نازک و بدن نما و عدم پوشش سر و گردن تصریح دارند بیانگر نوع پوشش آن منطقه می‌باشد. (ادامه پاسخ)

با ورود اسلام به سرزمین عربستان، تحول عظیمی در این باره رخ داد و آیات و روایات متعددی در صدد اصلاح این فرهنگ برآمدند. آیه ۵۹ سوره احزاب از جمله آیاتی بودکه توصیه به حجاب کرد خداوند در این آیه می‌فرماید:

«ای پیامبر به همسران و دخترانت و زنان مؤمنان بگو که روسری‌های بلند خود را بر خویش فروافکنند که این کار برای این که (از کنیزان و آلودگان) شناخته شوند و مورد آزار واذّیت قرارنگیرند بهتر است.»^[۴]

نزول آیات حجاب در سوره نور پس از آن و در سالهای میانی حیات پیامبر در مدینه، جدی‌ترین اقدام در این خصوص بود چرا که تا قبل از آن گرچه توصیه‌هایی بر اصلاح پوشش از سوی پیامبر(ص) می‌شد اما حجاب به نحویکه در سوره نور آمده واجب نشده بود. پس از آن بود که زنان مسلمان تلاش نمودند تا در پوشش خود بر اساس دستور خداوند تغییراتی اساسی ایجاد نمایند. عایشه و به نقلی ام سلمه همواره زنان انصار را به سبب رعایت حجاب و استفاده از پوشش مشکی مورد ستایش قرار می‌دادند.^[۵] در آیه۳۰ این سوره آمده است: «قل للمومنات یغضضن من ابصارهم و یحفظن فروجهن و لایبدین زینتهن الا ما ظهر منها و لیضربن بخمرهن علی جیوبهن و لا یبدین زینتهن …» یعنی ای پیامبر به زنان با ایمان بگو دیدگان خویش فروبندند و شرمگاه‌های خود را نیز از دید دیگران بپوشانند و زیورهای خویش را آشکار نکنند مگر آنچه که از آن پیداست و روسری‌های خویش را برسینه افکنند (تا گردن وسینه پوشیده شود) ...»

درشاًن نزول این آیه اکثر مفسران مانند طبرسی، علامه طباطبائی، مکارم شیرازی و … می‌گویند چون زنان عرب معمولاً پیراهنهائی می‌پوشیدند که گریبان‌هایشان باز بود و روسری‌های خود را بنحوی می‌گذاشتند که دور گردن و سینه را نمی‌پوشانید و قهراً گوش‌ها وجلوی سینه‌ها نمایان می‌شد این آیه نازل شد و دستور داد که باید روسری‌ها را طوری ببندید که قسمتهای یاد شده پوشیده گردد و زنان مو و سینه و دور گردن و زیر گلوی خود را بپوشانند.^[۶]

در تفسیر مجمع البیان در ذیل آیه مورد بحث آمده است «زنان مأمور شده‌اند که روسریهای خود را برروی سینه خود بیفکنند تا دور گردن و موها و گوش و گوشواره‌ها پوشیده شود.»^[۷]

روایات و شواهد دیگری از این آیه در صدر اسلام موجود است که همگی نشانگر رعایت حجاب توسط زنان می‌باشد. بعنوان نمونه در تاریخ نقل شده است که حضرت فاطمه زهرا(س) وقتی می‌خواستند به بیرون منزل و نزد پیامبر اکرم(ص) بروند از پوششهای خاصی مثل چادر و روپوش صورت استفاده می‌کردند. در جریان داستان غم‌انگیز غصب فدک آن حضرت با شکل خاصی از حجاب و پوشش برای دفاع از حق خویش از منزل به مسجد آمدند. راوی داستان شکل خاص حجاب حضرت را اینگونه توصیف نموده است: آن حضرت هنگام خروج از منزل مقنعه را محکم برسر بستند و جلباب و چادر را به گونه ای که تمام بدن آن حضرت را می‌پوشاند وگوشه‌های آن به زمین می‌رسید، به تن کردند و به همراه گروهی به مسجد حرکت نمودند».^[۸]

در کنار آیاتی که وجوب حجاب و محدوده آن را مشخص کرد، پیامبر(ص) و ائمه معصومین(ع) نیز در صدد تبیین حجاب برآمدند. به عنوان مثال مردی از امام صادق چنین می‌پرسد که چه مقدار از بدن زن را یک مرد نامحرم می‌تواند ببیند. امام می‌فرماید: صورت، دو دست و دو روی پا.^[۹] همچنین کوتاهی و بلندی یا نازکی و بدن نما بودن لباس هم مورد توجه بود چنانچه حضرت علی(ع) در دستوری خطاب زنان می‌فرماید: بر شما باد که لباس ضخیم بپوشید چه هر که لباسش نازک باشد دینش هم نازک است.^[۱۰] در جایی دیگر پیامبر اکرم(ص) نیز چنین دستوری به مردی می‌دهد آنجا که پارچه نازکی را به آن حضرت هدیه می‌آورند، ایشان مقداری از آن را به یکی از صحابه اعطا نمود و فرمودند: آن را دو شقه کن، با یکی پیراهنی (یا عبا) برای خود بدوز و دیگری را به همسرت بده تا سرش را با آن بپوشاند. چون مرد خواست برود باز پیامبر فرمود: اما به زنت دستور بده از زیر آن لباسی بپوشد تا بدنش را نشان ندهد.^[۱۱]

حتی موارد احتمال ایجاد زمینه گناه را هم مورد اشاره قرار داده‌اند به عنوان مثال روزی مردی خدمت رسول خدا(ص) آمدو گفت: ای رسول خدا خواهرم در نزد من موهایش را بازمی‌دارد حضرت می‌فرماید: نه سزاوار نیست. مرد می‌پرسد: چرا؟ فرمود: می‌ترسم بر تو از اینکه چون زیبائی‌هایش را بر تو نشان دهد، شیطان سراغ تو آید. در جایی دیگر چنین دستور داده‌اند: هر زنی که روسری خود را در خانه ای غیر از خانه شوهرش بردارد همانا حجاب خود را هتک کرده است.

قرآن زنان سالخورده را از قاعده حجاب مستثنی می‌کند؛ }}والقواعد من النساء اللائی یرجون نکاحا فلیس علیهن جناح…^[۱۲] ؛{{قرآن| زنان از پا افتاده‌ای که امیدی به ازدواج ندارند، می‌توانند لباس روی خود را برزمین نهند، مشروط براینکه نخواهند خودنمائی بکنند درعین حال اگر جانب عفاف را رعایت کنند و خود را پوشیده دارند بهتر و خدا شنوا و دانا است.

مطالعه بیشتر

مسئله حجاب، نویسنده: شهید مطهری.
حجاب‌شناسی، نویسنده: حسین مهدوی زاده.
حجاب از دیگاه قرآن و سنت، نویسنده: فتحیه فتاحی زاده.

منابع

↑ مطهری، مسئله حجاب، انتشارات صدرا، ص۹.
↑ همان.
↑ ویل دورانت، تاریخ تمدن، علمی فرهنگی، ج۱۲، ص۳۰
↑ مکارم شیرازی، پیشین، ج۱۷ ص۴۲۵
↑ زمخشری، الکشاف، بیروت، دار الکتاب العربی، ج۳، ص۲۳۱ / ذیل آیه ۳۱نور؛ ابوداوود، السنن، تحقیق محیی الدین عبدالحمید، بیروت، مکتبه العصریه، ج۴، ص۶۱.
↑ طبرسی، مجمع البیان، کتاب فروشی اسلامی، ج۵، ص۱۳۸ ذیل آیه ۳۱ سوره نور – مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، دارالکتب اسلامیه، ج۱۴ ص۴۴۰ –طباطبائی، المیزان، دارالکتب اسلامیه، ج۱۵ ص۱۲۶.
↑ همان.
↑ طبرسی، الاحتجاج، مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، ج۱، ص۹۸
↑ حرّ عاملی، وسائل الشیعه، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا، ج۱۴، ص۱۴۶.
↑ مجلسی، بحارالانوار، تهران، مکتب الاسلامیه، چاپ دوم، ۱۳۶۶، ج۸۳، ص۱۸۴.
↑ ابوداوود، پیشین، ص۶۵.
↑ توبه/۶۰.

[1] مطهری، مسئله حجاب، انتشارات صدرا، ص۹.

[2] همان.

[3] ویل دورانت، تاریخ تمدن، علمی فرهنگی، ج۱۲، ص۳۰

[4] مکارم شیرازی، پیشین، ج۱۷ ص۴۲۵

[5] زمخشری، الکشاف، بیروت، دار الکتاب العربی، ج۳، ص۲۳۱ / ذیل آیه ۳۱نور؛ ابوداوود، السنن، تحقیق محیی الدین عبدالحمید، بیروت، مکتبه العصریه، ج۴، ص۶۱.

[6] طبرسی، مجمع البیان، کتاب فروشی اسلامی، ج۵، ص۱۳۸ ذیل آیه ۳۱ سوره نور – مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، دارالکتب اسلامیه، ج۱۴ ص۴۴۰ –طباطبائی، المیزان، دارالکتب اسلامیه، ج۱۵ ص۱۲۶.

[7] همان.

[8] طبرسی، الاحتجاج، مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، ج۱، ص۹۸

[9] حرّ عاملی، وسائل الشیعه، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا، ج۱۴، ص۱۴۶.

[10] مجلسی، بحارالانوار، تهران، مکتب الاسلامیه، چاپ دوم، ۱۳۶۶، ج۸۳، ص۱۸۴.

[11] ابوداوود، پیشین، ص۶۵.

[12] توبه/۶۰.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
 {{شروع متن}}
 {{شاخه
   | شاخه اصلی =
   |شاخه فرعی۱ =
   |شاخه فرعی۲ =
   |شاخه فرعی۳ =
 }}
 {{سوال}}
-آيا در صدر اسلام حجاب اجباري بوده است؟ پيامبر و ائمه چه توصيه هايي در اين خصوص داشته اند؟ حجاب زنان سالخوردگان چگونه بود ؟
+آیا در صدر اسلام حجاب اجباری بوده است؟ پیامبر و ائمه چه توصیه‌هایی در این خصوص داشته‌اند؟ حجاب زنان سالخوردگان چگونه بود؟
 {{پایان سوال}}
 {{پاسخ}}
-فرهنگ حجاب سابقه اي بس طولاني در ميان اديان و ملل گذشته دارد. در ايران باستان، هند و نزد قوم يهود رعايت حجاب اجباري بود.<ref> مطهري، مسئله حجاب، انتشارات صدرا، ص۹.</ref>ويل دورانت ضمن تصريح به وجود حجاب در ايران باستان<ref> همان.</ref>، در خصوص فرهنگ يهود آورده که «اگر زني به نقض قانون يهود مي پرداخت : چنانكه مثلا بي آنكه چيزي بر سرداشت به ميان مردم مي رفت يا با مردان درد دل مي كرد و يا ... مردحق داشت بدون پرداخت مهريه او را طلاق دهد<ref> ويل دورانت، تاريخ تمدن، علمي فرهنگي ، ج۱۲ ، ص۳۰</ref>».
+فرهنگ حجاب سابقه ای بس طولانی در میان ادیان و ملل گذشته دارد. در ایران باستان، هند و نزد قوم یهود رعایت حجاب اجباری بود.<ref>مطهری، مسئله حجاب، انتشارات صدرا، ص۹.</ref>ویل دورانت ضمن تصریح به وجود حجاب در ایران باستان،<ref>همان.</ref> در خصوص فرهنگ یهود آورده که «اگر زنی به نقض قانون یهود می‌پرداخت: چنان‌که مثلاً بی آنکه چیزی بر سرداشت به میان مردم می‌رفت یا با مردان درد دل می‌کرد یا … مردحق داشت بدون پرداخت مهریه او را طلاق دهد<ref>ویل دورانت، تاریخ تمدن، علمی فرهنگی، ج۱۲، ص۳۰</ref>».
-اما عرب در شبه جزيره فرهنگي متفاوت داشت، زنان تا قبل از اسلام به حجاب خود توجه خاصي نداشتند، گزارشاتي که به استفاده زنان عرب از لباس هاي نازک و بدن نما و عدم پوشش سر و گردن تصريح دارند بيانگر نوع پوشش آن منطقه مي باشد.(ادامه پاسخ)
+اما عرب در شبه جزیره فرهنگی متفاوت داشت، زنان تا قبل از اسلام به حجاب خود توجه خاصی نداشتند، گزارشاتی که به استفاده زنان عرب از لباس‌های نازک و بدن نما و عدم پوشش سر و گردن تصریح دارند بیانگر نوع پوشش آن منطقه می‌باشد. (ادامه پاسخ)
-با ورود اسلام به سرزمين عربستان، تحول عظيمي در اين باره رخ داد و آيات و روايات متعددي در صدد اصلاح اين فرهنگ برآمدند. آيه ۵۹ سوره احزاب از جمله آياتي بودکه توصيه به حجاب کرد خداوند در اين آيه مي فرمايد:
+با ورود اسلام به سرزمین عربستان، تحول عظیمی در این باره رخ داد و آیات و روایات متعددی در صدد اصلاح این فرهنگ برآمدند. آیه ۵۹ سوره احزاب از جمله آیاتی بودکه توصیه به حجاب کرد خداوند در این آیه می‌فرماید:
-«اي پيامبر به همسران و دخترانت و زنان مؤمنان بگو كه روسري هاي بلند خود را بر خويش فروافكنند كه اين كار براي اين كه (از كنيزان و آلودگان ) شناخته شوند و مورد آزار واذّيت قرارنگيرند بهتر است.»<ref> مكارم شيرازي ، پيشين ، ج۱۷ ص۴۲۵</ref>
+«ای پیامبر به همسران و دخترانت و زنان مؤمنان بگو که روسری‌های بلند خود را بر خویش فروافکنند که این کار برای این که (از کنیزان و آلودگان) شناخته شوند و مورد آزار واذّیت قرارنگیرند بهتر است.»<ref>مکارم شیرازی، پیشین، ج۱۷ ص۴۲۵</ref>
-نزول آيات حجاب در سوره نور پس از آن و در سالهاي مياني حيات پيامبر در مدينه، جدي ترين اقدام در اين خصوص بود چرا که تا قبل از آن گرچه توصيه هايي بر اصلاح پوشش از سوي پيامبر(ص) مي شد اما حجاب به نحويکه در سوره نور آمده واجب نشده بود. پس از آن بود که زنان مسلمان تلاش نمودند تا در پوشش خود بر اساس دستور خداوند تغييراتي اساسي ايجاد نمايند. عايشه و به نقلي ام سلمه همواره زنان انصار را به سبب رعايت حجاب و استفاده از پوشش مشکي مورد ستايش قرار مي دادند<ref> زمخشري، الكشاف، بيروت، دار الكتاب العربي، ج۳، ص۲۳۱ / ذيل آيه ۳۱نور؛ ابوداوود، السنن، تحقيق محيي الدين عبدالحميد، بيروت، مكتبه العصريه، ج۴، ص۶۱.</ref>.در آيه۳۰ اين سوره آمده است: «قل للمومنات يغضضن من ابصارهم و يحفظن فروجهن و لايبدين زينتهن الا ما ظهر منها و ليضربن بخمرهن علي جيوبهن و لا يبدين زينتهن ...» يعني اي پيامبر به زنان با ايمان بگو ديدگان خويش فروبندند و شرمگاه هاي خود را نيز از ديد ديگران بپوشانند و زيورهاي خويش را آشكار نكنند مگر آنچه كه از آن پيداست و روسري هاي خويش را برسينه افکنند(تا گردن وسينه پوشيده شود) ...»
+نزول آیات حجاب در سوره نور پس از آن و در سالهای میانی حیات پیامبر در مدینه، جدی‌ترین اقدام در این خصوص بود چرا که تا قبل از آن گرچه توصیه‌هایی بر اصلاح پوشش از سوی پیامبر(ص) می‌شد اما حجاب به نحویکه در سوره نور آمده واجب نشده بود. پس از آن بود که زنان مسلمان تلاش نمودند تا در پوشش خود بر اساس دستور خداوند تغییراتی اساسی ایجاد نمایند. عایشه و به نقلی ام سلمه همواره زنان انصار را به سبب رعایت حجاب و استفاده از پوشش مشکی مورد ستایش قرار می‌دادند.<ref>زمخشری، الکشاف، بیروت، دار الکتاب العربی، ج۳، ص۲۳۱ / ذیل آیه ۳۱نور؛ ابوداوود، السنن، تحقیق محیی الدین عبدالحمید، بیروت، مکتبه العصریه، ج۴، ص۶۱.</ref> در آیه۳۰ این سوره آمده است: «قل للمومنات یغضضن من ابصارهم و یحفظن فروجهن و لایبدین زینتهن الا ما ظهر منها و لیضربن بخمرهن علی جیوبهن و لا یبدین زینتهن …» یعنی ای پیامبر به زنان با ایمان بگو دیدگان خویش فروبندند و شرمگاه‌های خود را نیز از دید دیگران بپوشانند و زیورهای خویش را آشکار نکنند مگر آنچه که از آن پیداست و روسری‌های خویش را برسینه افکنند (تا گردن وسینه پوشیده شود) ...»
-درشاًن نزول اين آيه اكثر مفسران مانند طبرسي ، علامه طباطبائي ، مكارم شيرازي و ... مي گويند چون زنان عرب معمولا پيراهنهائي مي پوشيدند كه گريبان هايشان باز بود و روسري هاي خود را بنحوي مي گذاشتند كه دور گردن و سينه را نمي پوشانيد و قهرا گوش ها وجلوي سينه ها نمايان مي شد اين آيه نازل شد و دستور داد كه بايد روسري ها را طوري ببنديد كه قسمتهاي ياد شده پوشيده گردد و زنان مو و سينه و دور گردن و زير گلوي خود را بپوشانند.<ref>طبرسي ، مجمع البيان، كتاب فروشي اسلامي ، ج۵، ص۱۳۸ ذيل آيه ۳۱ سوره نور – مكارم شيرازي، تفسير نمونه، دارالكتب اسلاميه ، ج۱۴ ص۴۴۰ –طباطبائي ، الميزان ، دارالكتب اسلاميه ، ج۱۵ ص۱۲۶.</ref>.
+درشاًن نزول این آیه اکثر مفسران مانند طبرسی، علامه طباطبائی، مکارم شیرازی و … می‌گویند چون زنان عرب معمولاً پیراهنهائی می‌پوشیدند که گریبان‌هایشان باز بود و روسری‌های خود را بنحوی می‌گذاشتند که دور گردن و سینه را نمی‌پوشانید و قهراً گوش‌ها وجلوی سینه‌ها نمایان می‌شد این آیه نازل شد و دستور داد که باید روسری‌ها را طوری ببندید که قسمتهای یاد شده پوشیده گردد و زنان مو و سینه و دور گردن و زیر گلوی خود را بپوشانند.<ref>طبرسی، مجمع البیان، کتاب فروشی اسلامی، ج۵، ص۱۳۸ ذیل آیه ۳۱ سوره نور – مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، دارالکتب اسلامیه، ج۱۴ ص۴۴۰ –طباطبائی، المیزان، دارالکتب اسلامیه، ج۱۵ ص۱۲۶.</ref>
-در تفسير مجمع البيان در ذيل آيه مورد بحث آمده است «زنان مامور شده اند كه روسريهاي خود را برروي سينه خود بيفكنند تا دور گردن و موها و گوش و گوشواره ها پوشيده شود.»<ref>همان.</ref>
+در تفسیر مجمع البیان در ذیل آیه مورد بحث آمده است «زنان مأمور شده‌اند که روسریهای خود را برروی سینه خود بیفکنند تا دور گردن و موها و گوش و گوشواره‌ها پوشیده شود.»<ref>همان.</ref>
-روايات و شواهد ديگري از اين آيه در صدر اسلام موجود است كه همگي نشانگر رعايت حجاب توسط زنان
+روایات و شواهد دیگری از این آیه در صدر اسلام موجود است که همگی نشانگر رعایت حجاب توسط زنان
-مي باشد. بعنوان نمونه در تاريخ نقل شده است كه حضرت فاطمه زهرا(س) وقتي مي خواستند به بيرون منزل و نزد پيامبر اكرم(ص) بروند از پوششهاي خاصي مثل چادر و روپوش صورت استفاده مي كردند.در جريان داستان غم انگيز غصب فدك آن حضرت با شكل خاصي از حجاب و پوشش براي دفاع از حق خويش از منزل به مسجد آمدند. راوي داستان شكل خاص حجاب حضرت را اينگونه توصيف نموده است: آن حضرت هنگام خروج از منزل مقنعه را محكم برسر بستند و جلباب و چادر را به گونه اي كه تمام بدن آن حضرت را مي پوشاند وگوشه هاي آن به زمين مي رسيد ،به تن كردند و به همراه گروهي به مسجد حركت نمودند».<ref>طبرسي ، الاحتجاج، موسسه الاعلمي للمطبوعات، ج۱، ص۹۸</ref> .
+می‌باشد. بعنوان نمونه در تاریخ نقل شده است که حضرت فاطمه زهرا(س) وقتی می‌خواستند به بیرون منزل و نزد پیامبر اکرم(ص) بروند از پوششهای خاصی مثل چادر و روپوش صورت استفاده می‌کردند. در جریان داستان غم‌انگیز غصب فدک آن حضرت با شکل خاصی از حجاب و پوشش برای دفاع از حق خویش از منزل به مسجد آمدند. راوی داستان شکل خاص حجاب حضرت را اینگونه توصیف نموده است: آن حضرت هنگام خروج از منزل مقنعه را محکم برسر بستند و جلباب و چادر را به گونه ای که تمام بدن آن حضرت را می‌پوشاند وگوشه‌های آن به زمین می‌رسید، به تن کردند و به همراه گروهی به مسجد حرکت نمودند».<ref>طبرسی، الاحتجاج، مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، ج۱، ص۹۸</ref>
-در کنار آياتي که وجوب حجاب و محدوده آن را مشخص کرد، پيامبر(ص) و ائمه معصومين(ع) نيز در صدد تبيين حجاب برآمدند. به عنوان مثال مردي از امام صادق چنين مي پرسد که چه مقدار از بدن زن را يك مرد نامحرم مي تواند ببيند. امام مي فرمايد: صورت، دو دست و دو روي پا<ref>حرّ عاملي، وسائل الشيعه، ‌بيروت، دار احياء التراث العربي، بي‌تا، ج۱۴، ص۱۴۶.</ref>. همچنين كوتاهي و بلندي يا نازكي و بدن نما بودن لباس هم مورد توجه بود چنانچه حضرت علي(ع) در دستوري خطاب زنان مي فرمايد: بر شما باد كه لباس ضخيم بپوشيد چه هر كه لباسش نازك باشد دينش هم نازك است<ref>مجلسي، بحارالانوار، تهران، مكتب الاسلاميه، چاپ دوم، ۱۳۶۶، ج۸۳، ص۱۸۴.</ref>. در جايي ديگر پيامبر اكرم(ص) نيز چنين دستوري به مردي مي دهد آنجا كه پارچه نازکي را به آن حضرت هديه مي آورند، ايشان مقداري از آن را به يكي از صحابه اعطا نمود و فرمودند: آن را دو شقه كن، با يكي پيراهني (يا عبا) براي خود بدوز و ديگري را به همسرت بده تا سرش را با آن بپوشاند. چون مرد خواست برود باز پيامبر فرمود: اما به زنت دستور بده از زير آن لباسي بپوشد تا بدنش را نشان ندهد<ref>ابوداوود، پيشين، ص۶۵.</ref>.
+در کنار آیاتی که وجوب حجاب و محدوده آن را مشخص کرد، پیامبر(ص) و ائمه معصومین(ع) نیز در صدد تبیین حجاب برآمدند. به عنوان مثال مردی از امام صادق چنین می‌پرسد که چه مقدار از بدن زن را یک مرد نامحرم می‌تواند ببیند. امام می‌فرماید: صورت، دو دست و دو روی پا.<ref>حرّ عاملی، وسائل الشیعه، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا، ج۱۴، ص۱۴۶.</ref> همچنین کوتاهی و بلندی یا نازکی و بدن نما بودن لباس هم مورد توجه بود چنانچه حضرت علی(ع) در دستوری خطاب زنان می‌فرماید: بر شما باد که لباس ضخیم بپوشید چه هر که لباسش نازک باشد دینش هم نازک است.<ref>مجلسی، بحارالانوار، تهران، مکتب الاسلامیه، چاپ دوم، ۱۳۶۶، ج۸۳، ص۱۸۴.</ref> در جایی دیگر پیامبر اکرم(ص) نیز چنین دستوری به مردی می‌دهد آنجا که پارچه نازکی را به آن حضرت هدیه می‌آورند، ایشان مقداری از آن را به یکی از صحابه اعطا نمود و فرمودند: آن را دو شقه کن، با یکی پیراهنی (یا عبا) برای خود بدوز و دیگری را به همسرت بده تا سرش را با آن بپوشاند. چون مرد خواست برود باز پیامبر فرمود: اما به زنت دستور بده از زیر آن لباسی بپوشد تا بدنش را نشان ندهد.<ref>ابوداوود، پیشین، ص۶۵.</ref>
-حتي موارد احتمال ايجاد زمينه گناه را هم مورد اشاره قرار داده اند به عنوان مثال روزي مردي خدمت رسول خدا(ص) آمدو گفت: اي رسول خدا خواهرم در نزد من موهايش را باز مي دارد حضرت مي فرمايد: نه سزاوار نيست. مرد مي‌پرسد: چرا؟ فرمود: مي ترسم بر تو از اينكه چون زيبائي هايش را بر تو نشان دهد، شيطان سراغ تو آيد. در جايي ديگر چنين دستور داده اند: هر زني كه روسري خود را در خانه اي غير از خانه شوهرش بردارد همانا حجاب خود را هتك كرده است.
+حتی موارد احتمال ایجاد زمینه گناه را هم مورد اشاره قرار داده‌اند به عنوان مثال روزی مردی خدمت رسول خدا(ص) آمدو گفت: ای رسول خدا خواهرم در نزد من موهایش را بازمی‌دارد حضرت می‌فرماید: نه سزاوار نیست. مرد می‌پرسد: چرا؟ فرمود: می‌ترسم بر تو از اینکه چون زیبائی‌هایش را بر تو نشان دهد، شیطان سراغ تو آید. در جایی دیگر چنین دستور داده‌اند: هر زنی که روسری خود را در خانه ای غیر از خانه شوهرش بردارد همانا حجاب خود را هتک کرده است.
-قرآن زنان سالخورده را از قاعده حجاب مستثني مي كند؛ }}والقواعد من النساء اللائي يرجون نكاحا فليس عليهن جناح...<ref>توبه/۶۰.</ref> ؛{{قرآن| زنان از پا افتاده اي كه اميدي به ازدواج ندارند، مي توانند لباس روي خود را برزمين نهند ، مشروط براينكه نخواهند خودنمائي بكنند درعين حال اگر جانب عفاف را رعايت كنند و خود را پوشيده دارند بهتر و خدا شنوا و دانا است.
+قرآن زنان سالخورده را از قاعده حجاب مستثنی می‌کند؛ }}والقواعد من النساء اللائی یرجون نکاحا فلیس علیهن جناح…<ref>توبه/۶۰.</ref> ؛{{قرآن| زنان از پا افتاده‌ای که امیدی به ازدواج ندارند، می‌توانند لباس روی خود را برزمین نهند، مشروط براینکه نخواهند خودنمائی بکنند درعین حال اگر جانب عفاف را رعایت کنند و خود را پوشیده دارند بهتر و خدا شنوا و دانا است.
 {{پایان پاسخ}}
 {{مطالعه بیشتر}}
-==مطالعه بيشتر==
-* مسئله حجاب، نویسنده: شهيد مطهري.
+== مطالعه بیشتر ==
-* حجاب شناسي، نویسنده: حسين مهدوي زاده.
+* مسئله حجاب، نویسنده: شهید مطهری.
-* حجاب از ديگاه قرآن و سنت، نویسنده: فتحيه فتاحي زاده.
+* حجاب‌شناسی، نویسنده: حسین مهدوی زاده.
+* حجاب از دیگاه قرآن و سنت، نویسنده: فتحیه فتاحی زاده.
 {{پایان مطالعه بیشتر}}
-==منابع==
+== منابع ==
-<references />
+{{پانویس|۲}}
 {{تکمیل مقاله
   | شناسه =
   | تیترها =
   | ویرایش =
   | لینک‌دهی =
   | ناوبری =
   | نمایه =
   | تغییر مسیر =
   | بازبینی =
   | تکمیل =
   | اولویت =
   | کیفیت =
 }}
 {{پایان متن}}