نقش ازدواج در تکامل ایمان: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی پاسخ
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{جا:ویرایش}} {{شروع متن}}در روايتي از رسول گرامی اسلام(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله)...» ایجاد کرد)
 
(ابرابزار)
خط ۱: خط ۱:
{{در دست ویرایش|کاربر=A.ahmadi }}
{{در دست ویرایش|کاربر=A.ahmadi}}
{{شروع متن}}در روايتي از رسول گرامی اسلام(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله)آمده است که با ازدواج، نصف دين حفظ مي شود؛ منظور از اين حديث چيست؟
{{شروع متن}}در روایتی از رسول گرامی اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله) آمده است که با ازدواج، نصف دین حفظ می‌شود؛ منظور از این حدیث چیست؟


{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
==مقدمه==


بشر از نخستين روزهاي حضور خود بر عرصه خاک و شکوفايي جوانه هاي تأمل و تدبير بر شاخسار حيات، به خوبي دريافته است که خانواده بهترين مأمن انسان و شايسته ترين کانون براي به فعليت رساندن استعددهاي اوست. اين امر نشان مي دهد که خانواده يکي از اساسي ترين نيازهاي انسان به شمار مي آيد. ازدواج به عنوان سنگ بناي اوليه خانواده به حساب مي آيد و زمينه بالندگي و پيشرفت معنوي در فرد را ايجاد مي کند؛ در پرتو تشکيل خانواده است که انسان مي تواند به تمام استعدادهاي دروني و فطري خود پاسخ دهد و آن ها را به فعليت برساند و بتواند از گذرگاه اسفل السافلين به سوي اعلا عليين، که همان مقصود خلقت است، راهي بگشايد.<ref>پناهي، علي احمد، مجله معرفت، قم، موسسه پژوهشي آموزشي امام خميني، شماره ۱۰۴، ص۳۴.</ref>
== مقدمه ==
بشر از نخستین روزهای حضور خود بر عرصه خاک و شکوفایی جوانه‌های تأمل و تدبیر بر شاخسار حیات، به خوبی دریافته است که خانواده بهترین مأمن انسان و شایسته‌ترین کانون برای به فعلیت رساندن استعددهای اوست. این امر نشان می‌دهد که خانواده یکی از اساسی‌ترین نیازهای انسان به شمار می‌آید. ازدواج به عنوان سنگ بنای اولیه خانواده به حساب می‌آید و زمینه بالندگی و پیشرفت معنوی در فرد را ایجاد می‌کند؛ در پرتو تشکیل خانواده است که انسان می‌تواند به تمام استعدادهای درونی و فطری خود پاسخ دهد و آن‌ها را به فعلیت برساند و بتواند از گذرگاه اسفل‌السافلین به سوی اعلا علیین، که همان مقصود خلقت است، راهی بگشاید.<ref>پناهی، علی احمد، مجله معرفت، قم، مؤسسه پژوهشی آموزشی امام خمینی، شماره ۱۰۴، ص۳۴.</ref>


==ازدواج از نظر اسلام==
== ازدواج از نظر اسلام ==
اسلام با در نظر گرفتن نقش ازدواج در پاسخ گویی به نیازهای عاطفی، روانی، اجتماعی و… انسان و همچنین تأثیر آن در حفظ و تکامل ایمان فرد، پیروان خود را به این امر دعوت کرده است.


اسلام با در نظر گرفتن نقش ازدواج در پاسخ گويي به نيازهاي عاطفي، رواني، اجتماعي و... انسان و همچنين تأثير آن در حفظ و تکامل ايمان فرد، پيروان خود را به اين امر دعوت کرده است.
در قرآن آیاتی در مورد اهمیت و ضرورت ازدواج به چشم می‌خورد، همچنین در متون روایی ازدواج از جایگاه ویژه ای برخوردار است، به گونه ای که علماء اسلام ازدواج را از امور مستحب مؤکد قلمداد کرده‌اند.<ref>مستدرک الوسائل، نشر مؤسسه آل البیت، چاپ چهارم، ج۱۴، ص۱۵۰.</ref>


در قرآن آياتي در مورد اهميت و ضرورت ازدواج به چشم مي خورد، همچنين در متون روايي ازدواج از جايگاه ويژه اي برخوردار است، به گونه اي که علماء اسلام ازدواج را از امور مستحب موکد قلمداد کرده اند.<ref>مستدرک الوسائل، نشر موسسه آل البيت، چاپ چهارم، ج۱۴، ص۱۵۰.</ref>
در زیر به برخی از این روایات اشاره می‌شود:


در زير به برخي از اين روايات اشاره مي شود:
الف) امام علی(ع) می‌فرمایند: هیچ‌یک از یاران رسول خدا(ص) ازدواج نکرد، مگر این که پیامبر پس از ازدواج آنان فرمود: ایمانش کامل شد.<ref>مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج۱۰، ص۲۶۲.</ref>


الف) امام علي(ع) مي فرمايند: هيچ يک از ياران رسول خدا(ص) ازدواج نکرد، مگر اين که پیامبر پس از ازدواج آنان فرمود: ايمانش کامل شد.<ref>مجلسي، محمد باقر، بحارالانوار، ج۱۰، ص۲۶۲.</ref>  
ب) رسول مکرم اسلام(ص) می‌فرمایند: هیچ کانونی در اسلام بر پا نشده است که نزد خداوند از کانون ازدواج محبوب تر و عزیز باشد.<ref>مستدرک الوسائل، همان، ج۱۴، ص۱۵۰.</ref>


ب) رسول مکرم اسلام(ص) مي فرمايند: هيچ کانوني در اسلام بر پا نشده است که نزد خداوند از کانون ازدواج محبوب تر و عزيز باشد.<ref>مستدرک الوسائل، همان، ج۱۴، ص۱۵۰.</ref>
ج) رسول گرامی اسلام می‌فرمایند: هر کس می‌خواهد خدا را در حال پاکیزگی و طهارت ملاقات کند به وسیله ازدواج عفت پیشه سازد.<ref>روم / ۲۱.</ref>


ج) رسول گرامي اسلام مي فرمايند: هر کس مي خواهد خدا را در حال پاکيزگي و طهارت ملاقات کند به وسيله ازدواج عفت پيشه سازد.<ref>روم / ۲۱.</ref>
د) رسول مکرم اسلام(ص) می‌فرمایند: ای گروه جوانان! هر یک از شما که می‌تواند ازدواج کند، اقدام نماید، زیرا ازدواج موجب می‌گردد تا چشم و دامن انسان از گناه بازداشته شود و عفت انسان حفظ گردد ازدواج از نظر اسلام به وجود آورنده مطمئن‌ترین و آرام بخش‌ترین رابطه‌ها و آغاز گر زندگی همراه با طراوت، مودت و ایثار است. از آیات و نشانه‌های قدرت خداوند این است که برای انسان از نوع خود، همسرانی آفرید تا درکنار آنان، به آرامش و سکون نایل آیند و بین آنان دوستی و رحمت قرار داد.<ref>معرفت، شماره ۱۰۴، ص۳۵.</ref> بدیهی است منشأ گرایش مرد به زن در خواسته‌های جنسی خلاصه نمی‌شود که چنین غرایزی در حیوانات نیز موجود است، آنچه که باعث گرایش مرد به زن و آرمیدن مرد در سایه انس به زن، مودت و رحمتی است که خداوند بین آن‌ها قرار داده است تا در سایه این مودت به آرامش برسند.<ref>همان.</ref> این پیوند مقدس روان پر التهاب و مضطرب جوان را به ساحل آرامش نزدیک می‌کند تا در پرتو این آرامش پاسخ دهد و استعدادهای درونی و فطری خود را به فعلیت برساند و پله‌های تکامل را یکی پس از دیگری طی کند.


د) رسول مکرم اسلام(ص) مي فرمايند: اي گروه جوانان! هر يک از شما که مي تواند ازدواج کند، اقدام نمايد، زيرا ازدواج موجب مي گردد تا چشم و دامن انسان از گناه باز داشته شود و عفت انسان حفظ گردد ازدواج از نظر اسلام به وجود آورنده مطمئن ترين و آرام بخش ترين رابطه ها و آغاز گر زندگي همراه با طراوت، مودت و ايثار است. از آيات و نشانه هاي قدرت خداوند اين است که براي انسان از نوع خود، همسراني آفريد تا درکنار آنان، به آرامش و سکون نايل آيند و بين آنان دوستي و رحمت قرار داد.<ref>معرفت، شماره ۱۰۴، ص۳۵.</ref> بديهي است منشا گرايش مرد به زن در خواسته هاي جنسي خلاصه نمي شود که چنين غرايزي در حيوانات نيز موجود است، آن چه که باعث گرايش مرد به زن و آرميدن مرد در سايه انس به زن، مودت و رحمتي است که خداوند بين آن ها قرار داده است تا در سايه اين مودت به آرامش برسند.<ref>همان.</ref> اين پيوند مقدس روان پر التهاب و مضطرب جوان را به ساحل آرامش نزديک مي کند تا در پرتو اين آرامش پاسخ دهد و استعداد هاي دروني و فطري خود را به فعليت برساند و پله هاي تکامل را يکي پس از ديگري طي کند.
== نقش ازدواج در تکامل ایمان فرد ==
== الف) عفت و کنترل غریزه جنسی ==
بی شک یکی از سرکش‌ترین نیروها و غرایز در انسان غریزه جنسی و میل به شهوت است.


==نقش ازدواج در تکامل ايمان فرد==
شهوت انسان چنانچه در مسیر طبیعی خود ارضاء نشود، زندگی انسان را دچار طوفان گناه و معصیت می‌کند و کشتی او را از ساحل امن الهی به گرداب گناه و ورطه هلاکت می‌افکند.


==الف) عفت و کنترل غريزه جنسي:==
در اثر ازدواج، غریزه جنسی، در مسیر طبیعی خود قرار می‌گیرد و انسان نسبت به گناهانی که از ناحیه این غریزه او را تهدید می‌کرد، حفظ می‌شود. در ضمن ازدواج باعث می‌شود که انرژی و نیرویی که انسان برای کنترل این غریزه به کار می‌بست در مسیر کمال الهی خود به کار گرفته شود همچنین ازدواج به یکی از نیازهای اساسی انسان پاسخ می‌دهد و زمانی که نیازهای اصلی انسان برآورده شود بهتر می‌تواند در مسیر رشد معنوی گام بردارد.


بي شک يکي از سرکش ترين نيروها و غرايز در انسان غريزه جنسي و ميل به شهوت است.  
به گفته علماء اخلاق، انگیزه اصلی گناهان در انسان سه قوه است: ۱ـ قوه شهویه ۲ـ قوه غضبیه ۳ـ قوه وهمیه.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، چاپ پانزدهم، ج۱، ص۶۵۰.</ref> ازدواج مهم‌ترین عامل تعدیل و پاسخ دهی به قوه شهویه است. ازدواج موجب کنترل این قوه شده و از طغیان آن جلوگیری می‌کند. بدیهی است با ارضاء قوه شهوت زمینه بسیاری از گناهان از بین می‌رود و انسان بهتر می‌تواند راه کمال را طی کند.


شهوت انسان چنان چه در مسير طبيعي خود ارضاء نشود، زندگي انسان را دچار طوفان گناه و معصيت مي کند و کشتي او را از ساحل امن الهي به گرداب گناه و ورطه هلاکت مي افکند.
== ب) کمالات معنوی ==
همان‌طور که قبلاً اشاره شد زن و مرد در کنار یکدیگر به آرامش می‌رساند و در سایه چنین آرامشی می‌توانند مسیر تکامل و کمال را بهتر طی کنند. در آیه ۱۸۷ سوره بقره زن و مرد مایه آرامش یکدیگر قلمداد شده‌اند «هن لباس لکم و انتم لباس لهن» همان‌طور که لباس، انسان را از سرما و گرما و خطر برخورد اشیاء حفظ می‌کند و مایه آرامش انسان است، زن و شوهر هم همدیگر را از انحرافات حفظ می‌کنند و مایه آرامش و آسودگی یکدیگر در این دنیا هستند.<ref>همان، ج۱۶، ص۳۹۱.</ref> این آرامش از آن جا ناشی می‌شود که این دو جنس مکمل یکدیگر و مایه شکوفایی و نشاط و پرورش یکدیگرند به طوری که هر یک بدون دیگری ناقص است.<ref>سالاری فر، محمد رضا، نظام خانواده در اسلام، قم، مرکز مدیریت حوزه علمیه خواهران، چاپ اول، ص۳۰؛ مطهری، مرتضی، به نقل از تعلیم و تربیت از دیدگاه اسلام، ص۱۶۶–۱۶۷.</ref> آری زن و شوهر در کنار هم باعث تکامل یکدیگر می‌شوند و وجود یکی بدون دیگری ناقص است. و زن در سایه مرد به کمال می‌رسد و مرد در پرتو وجودی زن به ایمانش کامل می‌شود چرا که دستگاه با حکمت خلقت این دو را نیازمند یکدیگر قرار داده است. بدیهی است کسانی که به این سنت الهی پشت پا می‌زنند، وجود ناقصی دارند و نمی‌توانند راه کمال را به‌طور صحیح طی کنند. ۱ـ شهید مطهری در این باره می‌گوید: افرادی که هر چند بدون ازدواج، رفتار خویش را مهار کرده و مقامات علمی کسب کرده‌اند، ولی نوعی نقص، عدم کمال و به تعبیری خاص در آنها مشاهده می‌شود. گویی انسان یک نوع کمال روحی دارد که بجز در مدرسه خانواده کسب نمی‌شود. نکته جالب توجه آن است که ازدواج با این که رفتار جنسی دربردارد، ولی جنبه تکاملی و رشدی دارد و به همین جهت در اسلام، سنت و مستحب اعلام شده است.<ref>تعلیم و تربیت از دیدگاه اسلام، همان، با کمی تصرف، چاپ هشتم، ص۱۶۶.</ref>


در اثر ازدواج، غريزه جنسي، در مسير طبيعي خود قرار مي گيرد و انسان نسبت به گناهاني که از ناحيه اين غريزه او را تهديد مي کرد، حفظ مي شود. در ضمن ازدواج باعث مي شود که انرژي و نيرويي که انسان براي کنترل اين غريزه به کار مي بست در مسير کمال الهي خود به کار گرفته شود همچنين ازدواج به يکي از نيازهاي اساسي انسان پاسخ مي دهد و زماني که نيازهاي اصلي انسان برآورده شود بهتر مي تواند در مسير رشد معنوي گام بردارد.
== ج) ترک خودخواهی ==
از منظر علماء اخلاق، خودخواهی یکی از عوامل مهم در انحراف انسان از مسیر حق و گرایش به باطل است. در سایه ازدواج است که خودخواهی و منفعت طلبی تبدیل به خدمت و تعاون و گذشت و ایثار می‌شود و انسان می‌آموزد از لاک خودپرستی خارج شود و هر قدر که الفت بین زوجین بیشتر شود گامی به طرف کمال برداشته و از خودخواهی و خودپرستی خارج می‌شوند. در سایه ازدواج است که انسان از لاک خودپرستی خارج می‌شود و نسبت به سرنوشت دیگران هم حساس می‌شود و حاضر می‌شود که از لذت‌های خود چشم بپوشد تا دیگران در آسایش و راحتی باشند<ref>اشاره به نامه امام علی(ع) به امام حسن(ع)</ref> زمانی که انسان از لاک خودپرستی خارج شد می‌آموزد دیگران را دوست بدارد و به آنان عشق بورزد و رنج آنان را رنج خود و آسایش آن‌ها را آسایش خود پندارد، به طوری که هر آنچه برای خود می‌پسندد برای دیگران نیز بپسندد.<ref>نظام خانواده در اسلام، ص۲۱.</ref>


به گفته علماء اخلاق، انگيزه اصلي گناهان در انسان سه قوه است: ۱ـ قوه شهويه ۲ـ قوه غضبيه ۳ـ قوه وهميه.<ref>مکارم شيرازي، ناصر، تفسير نمونه، چاپ پانزدهم، ج۱، ص۶۵۰.</ref> ازدواج مهم ترين عامل تعديل و پاسخ دهي به قوه شهويه است. ازدواج موجب کنترل اين قوه شده و از طغيان آن جلوگيري مي کند. بديهي است با ارضاء قوه شهوت زمينه بسياري از گناهان از بين مي رود و انسان بهتر مي تواند راه کمال را طي کند.
تعادل روحی و روانی: انسان نیازهای مختلفی دارد و از جمله نیازهای جسمانی، نیاز به محبت، نیاز به زیبائی، نیاز به ایمان و خداپرستی و… ارضای نیازهای انسان در سلامت روانی و جسمانی او مؤثر است و بدیهی است تا زمانی که نیازهای مختلف انسان به‌طور کامل و به‌طور صحیح پاسخ داده نشود طی کردن مسیر رشد و کمال با مشکل و سختی رو برو خواهد شد نیازهایی چون نیاز به خداپرستی و ایمان زمانی به صورت کامل در انسان شکل می‌گیرد که نیازهایی که در سطح پائین‌تر قرار دارند تا حدی ارضاء شوند. ازدواج و تشکیل خانواده ابزار مناسبی جهت پاسخ گویی به این گونه نیازها می‌باشد.


==ب) کمالات معنوي:==
و در پرتو ارضاء نیازهای روحی، روانی، عاطفی و جسمانی انسان حس خداپرستی و ایمان به‌طور کامل تری در انسان شکل می‌گیرد.<ref>محمدی ری شهری، محمد، میزان الحکمه، چاپ هفتم، ج۵، ص۲۲۵۰، ح۷۸۰۵.</ref>


همان طور که قبلا اشاره شد زن و مرد در کنار يکديگر به آرامش مي رساند و در سايه چنين آرامشي مي توانند مسير تکامل و کمال را بهتر طي کنند. در آيه ۱۸۷ سوره بقره زن و مرد مايه آرامش يکديگر قلمداد شده اند «هن لباس لکم و انتم لباس لهن» همان طور که لباس، انسان را از سرما و گرما و خطر برخورد اشياء حفظ مي کند و مايه آرامش انسان است، زن و شوهر هم همديگر را از انحرافات حفظ مي کنند و مايه آرامش و آسودگي يکديگر در اين دنيا هستند.<ref>همان، ج۱۶، ص۳۹۱.</ref> اين آرامش از آن جا ناشي مي شود که اين دو جنس مکمل يکديگر و مايه شکوفايي و نشاط و پرورش يکديگرند به طوري که هر يک بدون ديگري ناقص است.<ref>سالاري فر، محمد رضا، نظام خانواده در اسلام، قم، مرکز مديريت حوزه علميه خواهران، چاپ اول، ص۳۰؛ مطهري، مرتضي، به نقل از تعليم و تربيت از ديدگاه اسلام، ص۱۶۶ـ ۱۶۷.</ref>. آري زن و شوهر در کنار هم باعث تکامل يکديگر مي شوند و وجود يکي بدون ديگري ناقص است. و زن در سايه مرد به کمال مي رسد و مرد در پرتو وجودي زن به ايمانش کامل مي شود چرا که دستگاه با حکمت خلقت اين دو را نيازمند يکديگر قرار داده است. بديهي است کساني که به اين سنت الهي پشت پا مي زنند، وجود ناقصي دارند و نمي توانند راه کمال را به طور صحيح طي کنند. ۱ـ شهيد مطهري در اين باره مي گويد: افرادي که هر چند بدون ازدواج، رفتار خويش را مهار کرده و مقامات علمي کسب کرده اند، ولي نوعي نقص، عدم کمال و به تعبيري خاص در آنها مشاهده مي شود. گويي انسان يک نوع کمال روحي دارد که بجز در مدرسه خانواده کسب نمي شود.نکته جالب توجه آن است که ازدواج با اين که رفتار جنسي در بردارد، ولي جنبه تکاملي و رشدي دارد و به همين جهت در اسلام، سنت و مستحب اعلام شده است.<ref>تعليم و تربيت از ديدگاه اسلام، همان، با کمي تصرف، چاپ هشتم، ص۱۶۶.</ref>
البته نقش ازدواج در کمال ایمان انسان به موارد بالاخلاصه نمی‌شود و ما برای طولانی نشدن بحث به این موارد اکتفاء کردیم. شما می‌توانید برای کسب اطلاعات بیشتر به منابعی که در پایان پاسخ معرفی می‌شود مراجعه کنید.
 
{{پایان پاسخ}}
==ج) ترک خود خواهي==
 
از منظر علماء اخلاق، خود خواهي يکي از عوامل مهم در انحراف انسان از مسير حق و گرايش به باطل است. در سايه ازدواج است که خود خواهي و منفعت طلبي تبديل به خدمت و تعاون و گذشت و ايثار مي شود و انسان مي آموزد از لاک خود پرستي خارج شود و هر قدر که الفت بين زوجين بيشتر شود گامي به طرف کمال برداشته و از خود خواهي و خود پرستي خارج مي شوند. در سايه ازدواج است که انسان از لاک خود پرستي خارج مي شود و نسبت به سرنوشت ديگران هم حساس مي شود و حاضر مي شود که از لذت هاي خود چشم بپوشد تا ديگران در آسايش و راحتي باشند<ref>اشاره به نامه امام علي(ع) به امام حسن(ع)</ref> زماني که انسان از لاک خود پرستي خارج شد مي آموزد ديگران را دوست بدارد و به آنان عشق بورزد و رنج آنان را رنج خود و آسايش آن ها را آسايش خود پندارد، به طوري که هر آن چه براي خود مي پسندد براي ديگران نيز بپسندد.<ref>نظام خانواده در اسلام، ص۲۱.</ref>
 
تعادل روحي و رواني: انسان نيازهاي مختلفي دارد و از جمله نيازهاي جسماني، نياز به محبت، نياز به زيبائي، نياز به ايمان و خدا پرستي و.... ارضاي نيازهاي انسان در سلامت رواني و جسماني او موثر است و بديهي است تا زماني که نيازهاي مختلف انسان به طور کامل و به طور صحيح پاسخ داده نشود طي کردن مسير رشد و کمال با مشکل و سختي رو برو خواهد شد نيازهايي چون نياز به خدا پرستي و ايمان زماني به صورت کامل در انسان شکل مي گيرد که نيازهايي که در سطح پائين تر قرار دارند تا حدي ارضاء شوند. ازدواج و تشکيل خانواده ابزار مناسبي جهت پاسخ گويي به اين گونه نيازها مي باشد.


و در پرتو ارضاء نيازهاي روحي، رواني، عاطفي و جسماني انسان حس خدا پرستي و ايمان به طور کامل تري در انسان شکل مي گيرد.<ref>محمدي ري شهري، محمد، ميزان الحکمه، چاپ هفتم، ج۵، ص۲۲۵۰، ح۷۸۰۵.</ref>
معرفی منابع برای مطالعهٔ بیشتر:
 
البته نقش ازدواج در کمال ايمان انسان به موارد بالاخلاصه نمي شود و ما براي طولاني نشدن بحث به اين موارد اکتفاء کرديم. شما مي توانيد براي کسب اطلاعات بيشتر به منابعي که در پايان پاسخ معرفي مي شود مراجعه کنيد.
{{پایان پاسخ}}


معرفی منابع برای مطالعۀ بیشتر:
۱. امینی، ابراهیم، انتخاب همسر، تهران: انجمن اولیاء و مربیان، ۱۳۸۷.
۲.
۳. پاک نژاد، رضا، ازدواج مکتب انسان سازی، قم: نشر اخلاق، ۱۳۷۴.
۴.
۵. رشید پور، مجید، مراحل ازدواج در اسلام، تهران: انجمن اولیاء و مربیان، ۱۳۶۸.
۶.
۷. صدری، سید ضیاءالدین، آیینه ازدواج و روابط همسران، تهران: انجمن اولیاء و مربیان، ۱۳۷۷.
۸.
۹. مشکینی اردبیلی، علی اکبر، ازدواج در اسلام، ترجمه: احمد جنتی، قم: مؤسسه الهادی، مرکز چاپ و نشر قرآن کریم، ۱۳۸۵.
۱۰.
۱۱. مصطفوی، جواد، بهشت خانواده، قم: دارالفکر، ۱۳۸۸.
۱۲.
۱۳. مظاهری، علی اکبر، جوانان و انتخاب همسر، قم: پارسیان، ۱۳۹۰.
۱۴.


1. امینی، ابراهیم، انتخاب همسر، تهران: انجمن اولیاء و مربیان، ۱۳۸۷.
== منابع ==
2.
{{پانویس|۲}}
3. پاک نژاد، رضا، ازدواج مکتب انسان سازی، قم: نشر اخلاق، ۱۳۷۴.
4.
5. رشید پور، مجید، مراحل ازدواج در اسلام، تهران: انجمن اولیاء و مربیان، ۱۳۶۸.
6.
7. صدری، سید ضیاءالدین، آیینه ازدواج و روابط همسران، تهران: انجمن اولیاء و مربیان، ۱۳۷۷.
8.
9. مشکینی اردبیلی، علی اکبر، ازدواج در اسلام، ترجمه: احمد جنتی، قم: موسسه الهادی، مرکز چاپ و نشر قرآن کریم، ۱۳۸۵.
10.
11. مصطفوی، جواد، بهشت خانواده، قم: دارالفکر، ۱۳۸۸.
12.
13. مظاهری، علی اکبر، جوانان و انتخاب همسر، قم: پارسیان، ۱۳۹۰.
14.
==منابع==
<references />
{{شاخه
{{شاخه
  | شاخه اصلی =  
  | شاخه اصلی =
|شاخه فرعی۱ =  
|شاخه فرعی۱ =
|شاخه فرعی۲ =  
|شاخه فرعی۲ =
|شاخه فرعی۳ =  
|شاخه فرعی۳ =
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
  | شناسه =  
  | شناسه =
  | تیترها =  
  | تیترها =
  | ویرایش =  
  | ویرایش =
  | لینک‌دهی =  
  | لینک‌دهی =
  | ناوبری =  
  | ناوبری =
  | نمایه =  
  | نمایه =
  | تغییر مسیر =  
  | تغییر مسیر =
  | ارجاعات =  
  | ارجاعات =
  | بازبینی =  
  | بازبینی =
  | تکمیل =  
  | تکمیل =
  | اولویت =  
  | اولویت =
  | کیفیت =  
  | کیفیت =
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}

نسخهٔ ‏۲۸ سپتامبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۷:۳۲

در روایتی از رسول گرامی اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله) آمده است که با ازدواج، نصف دین حفظ می‌شود؛ منظور از این حدیث چیست؟


مقدمه

بشر از نخستین روزهای حضور خود بر عرصه خاک و شکوفایی جوانه‌های تأمل و تدبیر بر شاخسار حیات، به خوبی دریافته است که خانواده بهترین مأمن انسان و شایسته‌ترین کانون برای به فعلیت رساندن استعددهای اوست. این امر نشان می‌دهد که خانواده یکی از اساسی‌ترین نیازهای انسان به شمار می‌آید. ازدواج به عنوان سنگ بنای اولیه خانواده به حساب می‌آید و زمینه بالندگی و پیشرفت معنوی در فرد را ایجاد می‌کند؛ در پرتو تشکیل خانواده است که انسان می‌تواند به تمام استعدادهای درونی و فطری خود پاسخ دهد و آن‌ها را به فعلیت برساند و بتواند از گذرگاه اسفل‌السافلین به سوی اعلا علیین، که همان مقصود خلقت است، راهی بگشاید.[۱]

ازدواج از نظر اسلام

اسلام با در نظر گرفتن نقش ازدواج در پاسخ گویی به نیازهای عاطفی، روانی، اجتماعی و… انسان و همچنین تأثیر آن در حفظ و تکامل ایمان فرد، پیروان خود را به این امر دعوت کرده است.

در قرآن آیاتی در مورد اهمیت و ضرورت ازدواج به چشم می‌خورد، همچنین در متون روایی ازدواج از جایگاه ویژه ای برخوردار است، به گونه ای که علماء اسلام ازدواج را از امور مستحب مؤکد قلمداد کرده‌اند.[۲]

در زیر به برخی از این روایات اشاره می‌شود:

الف) امام علی(ع) می‌فرمایند: هیچ‌یک از یاران رسول خدا(ص) ازدواج نکرد، مگر این که پیامبر پس از ازدواج آنان فرمود: ایمانش کامل شد.[۳]

ب) رسول مکرم اسلام(ص) می‌فرمایند: هیچ کانونی در اسلام بر پا نشده است که نزد خداوند از کانون ازدواج محبوب تر و عزیز باشد.[۴]

ج) رسول گرامی اسلام می‌فرمایند: هر کس می‌خواهد خدا را در حال پاکیزگی و طهارت ملاقات کند به وسیله ازدواج عفت پیشه سازد.[۵]

د) رسول مکرم اسلام(ص) می‌فرمایند: ای گروه جوانان! هر یک از شما که می‌تواند ازدواج کند، اقدام نماید، زیرا ازدواج موجب می‌گردد تا چشم و دامن انسان از گناه بازداشته شود و عفت انسان حفظ گردد ازدواج از نظر اسلام به وجود آورنده مطمئن‌ترین و آرام بخش‌ترین رابطه‌ها و آغاز گر زندگی همراه با طراوت، مودت و ایثار است. از آیات و نشانه‌های قدرت خداوند این است که برای انسان از نوع خود، همسرانی آفرید تا درکنار آنان، به آرامش و سکون نایل آیند و بین آنان دوستی و رحمت قرار داد.[۶] بدیهی است منشأ گرایش مرد به زن در خواسته‌های جنسی خلاصه نمی‌شود که چنین غرایزی در حیوانات نیز موجود است، آنچه که باعث گرایش مرد به زن و آرمیدن مرد در سایه انس به زن، مودت و رحمتی است که خداوند بین آن‌ها قرار داده است تا در سایه این مودت به آرامش برسند.[۷] این پیوند مقدس روان پر التهاب و مضطرب جوان را به ساحل آرامش نزدیک می‌کند تا در پرتو این آرامش پاسخ دهد و استعدادهای درونی و فطری خود را به فعلیت برساند و پله‌های تکامل را یکی پس از دیگری طی کند.

نقش ازدواج در تکامل ایمان فرد

الف) عفت و کنترل غریزه جنسی

بی شک یکی از سرکش‌ترین نیروها و غرایز در انسان غریزه جنسی و میل به شهوت است.

شهوت انسان چنانچه در مسیر طبیعی خود ارضاء نشود، زندگی انسان را دچار طوفان گناه و معصیت می‌کند و کشتی او را از ساحل امن الهی به گرداب گناه و ورطه هلاکت می‌افکند.

در اثر ازدواج، غریزه جنسی، در مسیر طبیعی خود قرار می‌گیرد و انسان نسبت به گناهانی که از ناحیه این غریزه او را تهدید می‌کرد، حفظ می‌شود. در ضمن ازدواج باعث می‌شود که انرژی و نیرویی که انسان برای کنترل این غریزه به کار می‌بست در مسیر کمال الهی خود به کار گرفته شود همچنین ازدواج به یکی از نیازهای اساسی انسان پاسخ می‌دهد و زمانی که نیازهای اصلی انسان برآورده شود بهتر می‌تواند در مسیر رشد معنوی گام بردارد.

به گفته علماء اخلاق، انگیزه اصلی گناهان در انسان سه قوه است: ۱ـ قوه شهویه ۲ـ قوه غضبیه ۳ـ قوه وهمیه.[۸] ازدواج مهم‌ترین عامل تعدیل و پاسخ دهی به قوه شهویه است. ازدواج موجب کنترل این قوه شده و از طغیان آن جلوگیری می‌کند. بدیهی است با ارضاء قوه شهوت زمینه بسیاری از گناهان از بین می‌رود و انسان بهتر می‌تواند راه کمال را طی کند.

ب) کمالات معنوی

همان‌طور که قبلاً اشاره شد زن و مرد در کنار یکدیگر به آرامش می‌رساند و در سایه چنین آرامشی می‌توانند مسیر تکامل و کمال را بهتر طی کنند. در آیه ۱۸۷ سوره بقره زن و مرد مایه آرامش یکدیگر قلمداد شده‌اند «هن لباس لکم و انتم لباس لهن» همان‌طور که لباس، انسان را از سرما و گرما و خطر برخورد اشیاء حفظ می‌کند و مایه آرامش انسان است، زن و شوهر هم همدیگر را از انحرافات حفظ می‌کنند و مایه آرامش و آسودگی یکدیگر در این دنیا هستند.[۹] این آرامش از آن جا ناشی می‌شود که این دو جنس مکمل یکدیگر و مایه شکوفایی و نشاط و پرورش یکدیگرند به طوری که هر یک بدون دیگری ناقص است.[۱۰] آری زن و شوهر در کنار هم باعث تکامل یکدیگر می‌شوند و وجود یکی بدون دیگری ناقص است. و زن در سایه مرد به کمال می‌رسد و مرد در پرتو وجودی زن به ایمانش کامل می‌شود چرا که دستگاه با حکمت خلقت این دو را نیازمند یکدیگر قرار داده است. بدیهی است کسانی که به این سنت الهی پشت پا می‌زنند، وجود ناقصی دارند و نمی‌توانند راه کمال را به‌طور صحیح طی کنند. ۱ـ شهید مطهری در این باره می‌گوید: افرادی که هر چند بدون ازدواج، رفتار خویش را مهار کرده و مقامات علمی کسب کرده‌اند، ولی نوعی نقص، عدم کمال و به تعبیری خاص در آنها مشاهده می‌شود. گویی انسان یک نوع کمال روحی دارد که بجز در مدرسه خانواده کسب نمی‌شود. نکته جالب توجه آن است که ازدواج با این که رفتار جنسی دربردارد، ولی جنبه تکاملی و رشدی دارد و به همین جهت در اسلام، سنت و مستحب اعلام شده است.[۱۱]

ج) ترک خودخواهی

از منظر علماء اخلاق، خودخواهی یکی از عوامل مهم در انحراف انسان از مسیر حق و گرایش به باطل است. در سایه ازدواج است که خودخواهی و منفعت طلبی تبدیل به خدمت و تعاون و گذشت و ایثار می‌شود و انسان می‌آموزد از لاک خودپرستی خارج شود و هر قدر که الفت بین زوجین بیشتر شود گامی به طرف کمال برداشته و از خودخواهی و خودپرستی خارج می‌شوند. در سایه ازدواج است که انسان از لاک خودپرستی خارج می‌شود و نسبت به سرنوشت دیگران هم حساس می‌شود و حاضر می‌شود که از لذت‌های خود چشم بپوشد تا دیگران در آسایش و راحتی باشند[۱۲] زمانی که انسان از لاک خودپرستی خارج شد می‌آموزد دیگران را دوست بدارد و به آنان عشق بورزد و رنج آنان را رنج خود و آسایش آن‌ها را آسایش خود پندارد، به طوری که هر آنچه برای خود می‌پسندد برای دیگران نیز بپسندد.[۱۳]

تعادل روحی و روانی: انسان نیازهای مختلفی دارد و از جمله نیازهای جسمانی، نیاز به محبت، نیاز به زیبائی، نیاز به ایمان و خداپرستی و… ارضای نیازهای انسان در سلامت روانی و جسمانی او مؤثر است و بدیهی است تا زمانی که نیازهای مختلف انسان به‌طور کامل و به‌طور صحیح پاسخ داده نشود طی کردن مسیر رشد و کمال با مشکل و سختی رو برو خواهد شد نیازهایی چون نیاز به خداپرستی و ایمان زمانی به صورت کامل در انسان شکل می‌گیرد که نیازهایی که در سطح پائین‌تر قرار دارند تا حدی ارضاء شوند. ازدواج و تشکیل خانواده ابزار مناسبی جهت پاسخ گویی به این گونه نیازها می‌باشد.

و در پرتو ارضاء نیازهای روحی، روانی، عاطفی و جسمانی انسان حس خداپرستی و ایمان به‌طور کامل تری در انسان شکل می‌گیرد.[۱۴]

البته نقش ازدواج در کمال ایمان انسان به موارد بالاخلاصه نمی‌شود و ما برای طولانی نشدن بحث به این موارد اکتفاء کردیم. شما می‌توانید برای کسب اطلاعات بیشتر به منابعی که در پایان پاسخ معرفی می‌شود مراجعه کنید.


معرفی منابع برای مطالعهٔ بیشتر:

۱. امینی، ابراهیم، انتخاب همسر، تهران: انجمن اولیاء و مربیان، ۱۳۸۷. ۲. ۳. پاک نژاد، رضا، ازدواج مکتب انسان سازی، قم: نشر اخلاق، ۱۳۷۴. ۴. ۵. رشید پور، مجید، مراحل ازدواج در اسلام، تهران: انجمن اولیاء و مربیان، ۱۳۶۸. ۶. ۷. صدری، سید ضیاءالدین، آیینه ازدواج و روابط همسران، تهران: انجمن اولیاء و مربیان، ۱۳۷۷. ۸. ۹. مشکینی اردبیلی، علی اکبر، ازدواج در اسلام، ترجمه: احمد جنتی، قم: مؤسسه الهادی، مرکز چاپ و نشر قرآن کریم، ۱۳۸۵. ۱۰. ۱۱. مصطفوی، جواد، بهشت خانواده، قم: دارالفکر، ۱۳۸۸. ۱۲. ۱۳. مظاهری، علی اکبر، جوانان و انتخاب همسر، قم: پارسیان، ۱۳۹۰. ۱۴.

منابع

  1. ↑ پناهی، علی احمد، مجله معرفت، قم، مؤسسه پژوهشی آموزشی امام خمینی، شماره ۱۰۴، ص۳۴.
  2. ↑ مستدرک الوسائل، نشر مؤسسه آل البیت، چاپ چهارم، ج۱۴، ص۱۵۰.
  3. ↑ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج۱۰، ص۲۶۲.
  4. ↑ مستدرک الوسائل، همان، ج۱۴، ص۱۵۰.
  5. ↑ روم / ۲۱.
  6. ↑ معرفت، شماره ۱۰۴، ص۳۵.
  7. ↑ همان.
  8. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، چاپ پانزدهم، ج۱، ص۶۵۰.
  9. ↑ همان، ج۱۶، ص۳۹۱.
  10. ↑ سالاری فر، محمد رضا، نظام خانواده در اسلام، قم، مرکز مدیریت حوزه علمیه خواهران، چاپ اول، ص۳۰؛ مطهری، مرتضی، به نقل از تعلیم و تربیت از دیدگاه اسلام، ص۱۶۶–۱۶۷.
  11. ↑ تعلیم و تربیت از دیدگاه اسلام، همان، با کمی تصرف، چاپ هشتم، ص۱۶۶.
  12. ↑ اشاره به نامه امام علی(ع) به امام حسن(ع)
  13. ↑ نظام خانواده در اسلام، ص۲۱.
  14. ↑ محمدی ری شهری، محمد، میزان الحکمه، چاپ هفتم، ج۵، ص۲۲۵۰، ح۷۸۰۵.
برگرفته از «https://fa.wikipasokh.com/index.php?title=نقش_ازدواج_در_تکامل_ایمان&oldid=27140»