سند روایت سیر تدریجی تکامل بدن انسان: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۲۷ مهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۰۸:۲۸

سؤال

آیا این حدیث معتبر است: حضرت امام علی (علیه السّلام) در ضمن حدیثی مدارج تکامل و رشد انسان را در سنین مختلف تا رسیدن به دوران بلوغ و آخرین مرحله نموّ شرح داده و درباره رشد استخوان‌های طولی بدن که ملاک طول قامت انسان است فرموده: در سن ۲۴ سالگی استخوان‌های دراز و قامت آدمی به رشد نهایی خود می‌رسند و سپس متوقّف می‌گردند؟

این روایت در کتاب جعفریات و مضمون آن در کتاب کافی و تهذیب الاحکام آمده است و محدث نوری هم روایت کتاب جعفریات را نقل کرده است، هیچ‌کدام از این روایات از نظر سندی معتبر نبوده و قابل استناد نمی‌باشند.

متن حدیث

«... فَقَالَ عَلِيٌّ ع يَا أَبَا بَكْرٍ إِنَّ الْغُلَامَ إِنَّمَا يَثَّغِرُ فِي سَبْعِ سِنِينَ وَ يَحْتَلِمُ فِي أَرْبَعَ عَشْرَةَ سَنَةً وَ يُسْتَكْمَلُ طُولُهُ فِي أَرْبَعٍ وَ عِشْرِينَ وَ يُسْتَكْمَلُ عَقْلُهُ فِي ثَمَانٍ وَ عِشْرِينَ سَنَةً فَمَا كَانَ بَعْدَ ذَلِكَ فَإِنَّمَا هُوَ بِالتَّجَارِبِ.»^[۱]

«

...امام علی(ع) به ابوبکر گفت: «بچه‌ها در هفت سالگى كودكى را كنار مى‌گذارند؛ در چهارده سالگى بالغ مى‌شوند؛ قدشان در ۲۴ سالگى به بيشترين حدّ خود مى‌رسد، و خردشان در ۲۸ سالگى به كمال مى‌رسد؛ پس هر چه پس از آن باشد، بر اثر تجربه است.»

»

سند

محدث نوری روایت سیر تدریجی تکامل بدن انسان را در کتاب مستدرک الوسائل، از کتاب جعفریات نقل کرده است.^[۲] این روایت با کمی تغییرات توسط شیخ کلینی در کتاب کافی ذکر شده^[۳] و شیخ طوسی آن در کتاب تهذیب از کتاب کافی نقل کرده است.^[۴]

سند روایت در کتاب جعفریات

اصل کتاب جعفریات یکی از کتاب‌های معتبر شیعه است؛ ولی نسخه‌ای که امروزه در دسترس است قابل استناد نیست و تنها به روایاتی از این کتاب می‌توان استناد کرد که با سلسله سند دیگری در کتاب‌های معتبر نقل شده باشد.^[۵]

سند روایت در کتاب کافی و تهذیب

علامه مجلسی احادیث ذکر شده در کتاب‌های کافی^[۶] و تهذیب الاحکام^[۷] را مجهول دانسته است. از این‌رو روایات کافی و تهذیب نیز ار نظر سند معتبر نیستند.

منابع

↑ ابن اشعث، محمد، الجعفریات (الأشعثیات)، تهران، مکتبه النینوی الحدیثه، چاپ اول، بی تا، ص۲۱۲.
↑ نوری، حسین، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، چاپ اول، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۸۵، حدیث۴۴ و ج۱۵، ص۱۶۵، حدیث۱۷۸۷۳.
↑ کلینی، محمد، الکافی، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ ق، ج۶، ص۴۶، حدیث۱ و ج۷، ص۶۹، حدیث۸.
↑ طوسی، محمد، تهذیب الأحکام، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ ق، ج۸، ص۱۱۱، حدیث۲۷ و ج۹، ص۱۸۳، حدیث۱۳.
↑ رک: ابن اشعث، محمد، الجعفریات (الأشعثیات)، تهران، مکتبه النینوی الحدیثه، چاپ اول، بی تا، ص۴.
↑ مجلسی، محمد، مرآه العقول فی شرح أخبار آل الرسول، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ دوم، ۱۴۰۴ ق، ج۲۱، ص۸۱ و ج۲۳، ص۱۱۰.
↑ مجلسی، محمد باقر، ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار، قم، کتابخانه آیه الله مرعشی نجف، چاپ اول، ۱۴۰۶ ق، ج۱۳، ص۲۲۰ و ج۱۵، ص۶۳.

[1] ابن اشعث، محمد، الجعفریات (الأشعثیات)، تهران، مکتبه النینوی الحدیثه، چاپ اول، بی تا، ص۲۱۲.

[2] نوری، حسین، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، چاپ اول، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۸۵، حدیث۴۴ و ج۱۵، ص۱۶۵، حدیث۱۷۸۷۳.

[3] کلینی، محمد، الکافی، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ ق، ج۶، ص۴۶، حدیث۱ و ج۷، ص۶۹، حدیث۸.

[4] طوسی، محمد، تهذیب الأحکام، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ ق، ج۸، ص۱۱۱، حدیث۲۷ و ج۹، ص۱۸۳، حدیث۱۳.

[5] رک: ابن اشعث، محمد، الجعفریات (الأشعثیات)، تهران، مکتبه النینوی الحدیثه، چاپ اول، بی تا، ص۴.

[6] مجلسی، محمد، مرآه العقول فی شرح أخبار آل الرسول، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ دوم، ۱۴۰۴ ق، ج۲۱، ص۸۱ و ج۲۳، ص۱۱۰.

[7] مجلسی، محمد باقر، ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار، قم، کتابخانه آیه الله مرعشی نجف، چاپ اول، ۱۴۰۶ ق، ج۱۳، ص۲۲۰ و ج۱۵، ص۶۳.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

@@ خط ۹: / خط ۹: @@
 ==متن حدیث==
 :{{عربی|... فَقَالَ عَلِيٌّ ع يَا أَبَا بَكْرٍ إِنَّ الْغُلَامَ إِنَّمَا يَثَّغِرُ فِي سَبْعِ سِنِينَ وَ يَحْتَلِمُ فِي أَرْبَعَ عَشْرَةَ سَنَةً وَ يُسْتَكْمَلُ طُولُهُ فِي أَرْبَعٍ وَ عِشْرِينَ وَ يُسْتَكْمَلُ عَقْلُهُ فِي ثَمَانٍ وَ عِشْرِينَ سَنَةً فَمَا كَانَ بَعْدَ ذَلِكَ فَإِنَّمَا هُوَ بِالتَّجَارِبِ.|ترجمه=}}<ref>ابن اشعث، محمد، الجعفریات (الأشعثیات)، تهران، مکتبه النینوی الحدیثه، چاپ اول، بی تا، ص۲۱۲.</ref>
@@ خط ۱۴: / خط ۱۵: @@
 ==سند==
-مرحوم محدث نوری این داستان را در کتاب مستدرک الوسائل از کتاب جعفریات نقل کرده است.<ref>نوری، حسین، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، چاپ اول، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۸۵، حدیث۴۴ و ج۱۵، ص۱۶۵، حدیث۱۷۸۷۳.</ref>
+محدث نوری روایت سیر تدریجی تکامل بدن انسان را در کتاب مستدرک الوسائل، از کتاب جعفریات نقل کرده است.<ref>نوری، حسین، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، چاپ اول، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۸۵، حدیث۴۴ و ج۱۵، ص۱۶۵، حدیث۱۷۸۷۳.</ref> این روایت با کمی تغییرات توسط شیخ کلینی در کتاب کافی ذکر شده<ref>کلینی، محمد، الکافی، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ ق، ج۶، ص۴۶، حدیث۱ و ج۷، ص۶۹، حدیث۸.</ref> و شیخ طوسی آن در کتاب تهذیب از کتاب کافی نقل کرده است.<ref>طوسی، محمد، تهذیب الأحکام، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ ق، ج۸، ص۱۱۱، حدیث۲۷ و ج۹، ص۱۸۳، حدیث۱۳.</ref>
-قسمت آخر این روایت یعنی سخنان امیر مؤمنان (سلام الله علیه) را مرحوم کلینی در کتاب کافی<ref>کلینی، محمد، الکافی، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ ق، ج۶، ص۴۶، حدیث۱ و ج۷، ص۶۹، حدیث۸.</ref> و مرحوم شیخ طوسی در کتاب تهذیب<ref>طوسی، محمد، تهذیب الأحکام، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ ق، ج۸، ص۱۱۱، حدیث۲۷ و ج۹، ص۱۸۳، حدیث۱۳.</ref> از کتاب کافی نقل کرده است.
-===سند روایت کتاب جعفریات===
-هر چند اصل کتاب جعفریات یکی از کتاب‌های معتبر شیعه می‌باشد؛ اما نسخه‌ای که امروزه در دسترس است و از مقدمه‌ای که در آن وجود دارد،<ref>رک: ابن اشعث، محمد، الجعفریات (الأشعثیات)، تهران، مکتبه النینوی الحدیثه، چاپ اول، بی تا، ص۴.</ref> روشن می‌شود که این سلسله سند معتبر نیست و قابل استناد نمی‌باشد و فقط به روایاتی از این کتاب می‌توان استناد کرد که با سلسله سند دیگری در کتاب‌های معتبر نقل شده باشد که متأسفانه این روایت در کتاب‌های معتبر و با سند معتبر نیز نیامده است و مستدرک الوسائل نیز از همین کتابی نقل کرده که امروز در کتابخانه‌ها موجود است و قابل استناد نمی‌باشد.
-===سند روایت کتاب کافی و تهذیب الاحکام===
+===سند روایت در کتاب جعفریات===
-علامه مجلسی هر دو حدیث را هم در مرآه العقول که شرح روایات کافی مرحوم کلینی است<ref>مجلسی، محمد، مرآه العقول فی شرح أخبار آل الرسول، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ دوم، ۱۴۰۴ ق، ج۲۱، ص۸۱ و ج۲۳، ص۱۱۰.</ref> و هم در ملاذ الاخیار که شرح تهذیب الاحکام شیخ طوسی است،<ref>مجلسی، محمد باقر، ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار، قم، کتابخانه آیه الله مرعشی نجف، چاپ اول، ۱۴۰۶ ق، ج۱۳، ص۲۲۰ و ج۱۵، ص۶۳.</ref> مجهول می‌داند.
+اصل کتاب جعفریات یکی از کتاب‌های معتبر شیعه است؛ ولی نسخه‌ای که امروزه در دسترس است قابل استناد نیست و تنها به روایاتی از این کتاب می‌توان استناد کرد که با سلسله سند دیگری در کتاب‌های معتبر نقل شده باشد.<ref>رک: ابن اشعث، محمد، الجعفریات (الأشعثیات)، تهران، مکتبه النینوی الحدیثه، چاپ اول، بی تا، ص۴.</ref>
-از این‌رو روایات کافی و تهذیب هم معتبر نیستند.
+===سند روایت در کتاب کافی و تهذیب===
+علامه مجلسی احادیث ذکر شده در کتاب‌های کافی<ref>مجلسی، محمد، مرآه العقول فی شرح أخبار آل الرسول، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ دوم، ۱۴۰۴ ق، ج۲۱، ص۸۱ و ج۲۳، ص۱۱۰.</ref> و تهذیب الاحکام<ref>مجلسی، محمد باقر، ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار، قم، کتابخانه آیه الله مرعشی نجف، چاپ اول، ۱۴۰۶ ق، ج۱۳، ص۲۲۰ و ج۱۵، ص۶۳.</ref> را  مجهول دانسته است. از این‌رو روایات کافی و تهذیب نیز ار نظر سند معتبر نیستند.
 {{پایان پاسخ}}