الهی بودن امامت در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۱۸ اکتبر ۲۰۲۰، ساعت ۱۷:۲۰

سؤال

آیا از نظر قرآن امامت یک منصب الهی است؟

از آیات قرآن دو مطلب استفاده می‌شود که نشان می‌دهد امامت منصبی است الهی که نصب آن و تعیین فرد آن مختص به ذات باری تعالی است و نظرمردم در آن راهی ندارد.

مطلب اول: آیاتی در قرآن مجید وجود دارد که در آنها خدای سبحان به صراحت مقام امامت را نصب فرموده و مردم را به اطاعت از آنان فراخوانده است از جمله آیات، آیه ۱۲۴ سوره بقره است که خداوند سبحان می‌فرمایند: «هنگامی که پروردگار ابراهیم را به اموری آزمود و او از امتحان‌های الهی سر بلند بیرون آمد، پروردگار به او فرمود: تو را امام و پیشوای مردم ساختم، سپس ابراهیم گفت: از ذریه من نیز کسی امام خواهد شد؟ پروردگار فرمود: عهد من نصیب ظالمان نمی‌گردد». این آیه به صراحت بیان می‌کند مقام امامت، مقامی است که از جانب خداوند سبحان به اشخاص داده می‌شود، یعنی انتصابی است و خداوند باید امام را نصب کند، نه انتخابی که با رأی جمهور مردم انتخاب شود. زیرا حضرت ابراهیم(ع) بعد از موفقیت در امتحان‌های زیادی که خداوند سبحان برای ایشان مقرر فرموده بودند، به مقام امامت منصوب گشتند یعنی بعد از امتحان الهی، توسط ذات باری تعالی به عنوان امام در میان مردم نصب گردید.

آیه بعدی که بر همین مطلب دلالت دارد، آیه ۵۵ سوره مائده است که در این آیه خداوند سبحان می‌فرمایند:

«همانا ولی و سرپرست شما تنها خداست و رسول او و کسانی که ایمان آورده‌اند و نماز را به پا می‌دارند و زکات می‌پردازند در حالی که در رکوع هستند. یعنی بعد از اطاعت خدای عزوجل و رسول او، اطاعت کسی که نماز می‌خواند و در رکوع زکات می‌دهد بر شما واجب گردید. پس خداوند در این آیه بعد از اطاعت خویش و رسول گرامی اسلام، اطاعت شخص دیگری را واجب دانسته است لذا کشف می‌شود، او را به عنوان امام و پیشوا و سرپرست جامعه نصب فرمودند. از این آیه هم استفاده می‌شود که منصب امامت توسط خود خدای عزوجل نصب گردید و اطاعتش بر مردم واجب شد. حال بحث از اینکه مصداق کسی که در نماز زکات داد کیست؟ بر اساس روایات شیعه و سنی، علی(ع) است که در این مقام جای بحث از آن نیست و برای اطلاع از آن می‌توانید به کتب تفسیری^[۱] مراجعه فرمایید. آیه دیگری که گویای مطلب است، آیه ۵۹ سوره مبارکه نساء است که خداوند در این آیه می‌فرماید: «از خدای خویش اطاعت کنید. هم چنین از رسول اکرم(ص) و از اولی الامر اطاعت کنید».

در این آیه نیز مانند آیه قبل خداوند عزوجل بعد از فرمان به اطاعت خویش و رسول خویش، اطاعت شخص یا اشخاص دیگری را هم واجب دانسته و آنها را هم ردیف خود و رسول خود قرار داده و در واقع در این مقام نصب کرده‌اند و فرموده‌اند آنها «اولی الأمر» یعنی صاحبان امراند.

لذا آنان نیز مانند پیغمبر ولی امر مؤمنین و سرپرست جامعه محسوب می‌گردند و توسط ذات باری تعالی در این منصب، نصب گردیده‌اند. حال اینکه منظور از «اولی الامر» کیست، باز مثل آیه قبل می‌توان به کتب تفسیری مورد اشاره رجوع کرد.

هدف از بیان این چند آیه اثبات این بود که امامت، مقامی است که توسط ذات باری تعالی نصب شده و خداوند سبحان آن را بیان فرموده است و این آیات نیز به روشنی بر مطلب دلالت دارند.

مطلب دوم: از آیات قرآن استفاده می‌شود امامت باید مقامی الهی باشد و توسط ذات باری تعالی نصب گردد، زیرا هیچ شخص دیگری توانایی چنین کاری ندارد، زیرا ویژگی‌هایی بیان شده که کسی جزء ذات باری تعالی آنها را نمی‌داند مانند آیه ۱۲۴ سوره بقره که می‌فرماید: «ابراهیم گفت: از ذریه من نیز کسی امام خواهد شد. پروردگار فرمود عهد من به ظالمین نمی‌رسد، یعنی کسی که به هر نحوی ظلمی مرتکب شود عهد من که همان مقام امامت است به او نمی‌رسد»، آیه نیز مطلق است هم قبل از امامت را شامل می‌گردد و هم بعد از امامت را، یعنی اگر کسی ظلمی مرتکب شود صلاحیت امامت را ندارد یا اگر در مقام امامت ظلمی مرتکب شود از این مقام باید عزل گردد، در نتیجه امام کسی است که طبق آیه بالا هیچ ظلمی مرتکب نمی‌شود چه قبل از امامت و چه بعد از امامت. از طرفی قرآن کریم می‌فرماید: «همانا شرک ظلمی بزرگ و عظیم است».^[۲] یا می‌فرماید: «هر کس از حدود الهی (دستورات الهی) تعدی کند (گناهی مرتکب گردد) به راستی که به خود ظلم کرده است».^[۳] طبق این دو آیه گناه و معصیت ظلم است، لذا امام باید کسی باشد که هیچ گناهی مرتکب نگردد، هیچ شرکی مرتکب نشده باشد، یعنی عصمت داشته باشد، و چون بعضی از گناهان را مانند گناهان قلبی کسی جز خداوند نمی‌داند، لذا تنها اوست که می‌داند کدام یک از بندگان او مقام عصمت را دارند و در خفاء و در قلب و در هیچ جای دیگر گناهی مرتکب نمی‌شوند.^[۴] حال طبق این آیه تنها خداست که می‌تواند عصمت را تشخیص دهد و تنها اوست که می‌تواند امام را نصب کند، در نتیجه باید امامت منصبی الهی باشد نه انتخابی تا به رأی مردم انتخاب گردد چون مردم هرگز نمی‌دانند چه شخصی عصمت از گناه و معصیت دارد.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر

۱ـ امامت از دیدگاه کتاب و سنت، شیخ مهدی سماوی، ترجمه حمید رضا آژیر.

۲ـ المراجعات، علامه شرف الدین، ترجمه هم دارد.

۳ـ الغدیر، علامه امینی، ج۱.

منابع

↑ کتب تفسیری مثل: مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ذیل آیه؛ طباطبائی، سید محمد حسین، تفسیر المیزان، ذیل آیه؛ جلال الدین ابی بکر سیوطی، تفسیر الدرالمنثور، ذیل آیه.
↑ طلاق / ۱.
↑ لقمان / ۱۳.
↑ علی ربانی گلپایگانی، عقاید استدلالی، معاونت پژوهش، واحد نشر مدیریت خدمات پژوهشی، انتشارات نصایح ۱۳۸۰ش، قم، ج۲، ص۱۰۸.

[1] کتب تفسیری مثل: مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ذیل آیه؛ طباطبائی، سید محمد حسین، تفسیر المیزان، ذیل آیه؛ جلال الدین ابی بکر سیوطی، تفسیر الدرالمنثور، ذیل آیه.

[2] طلاق / ۱.

[3] لقمان / ۱۳.

[4] علی ربانی گلپایگانی، عقاید استدلالی، معاونت پژوهش، واحد نشر مدیریت خدمات پژوهشی، انتشارات نصایح ۱۳۸۰ش، قم، ج۲، ص۱۰۸.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
 {{شروع متن}}
 {{شاخه
   | شاخه اصلی =
   |شاخه فرعی۱ =
   |شاخه فرعی۲ =
   |شاخه فرعی۳ =
 }}
 {{سوال}}
-آیا از نظر قرآن امامت يک منصب الهي است؟
+آیا از نظر قرآن امامت یک منصب الهی است؟
 {{پایان سوال}}
 {{پاسخ}}
-از آيات قرآن دو مطلب استفاده مي شود که نشان مي دهد امامت منصبي است الهي که نصب آن و تعيين فرد آن مختص به ذات باري تعالي است و نظرمردم در آن راهي ندارد.
+از آیات قرآن دو مطلب استفاده می‌شود که نشان می‌دهد امامت منصبی است الهی که نصب آن و تعیین فرد آن مختص به ذات باری تعالی است و نظرمردم در آن راهی ندارد.
-مطلب اول: آياتي در قرآن مجيد وجود دارد که در آنها خداي سبحان به صراحت مقام امامت را نصب فرموده و مردم را به اطاعت از آنان فراخوانده است از جمله آيات، آيه ۱۲۴ سوره بقره است که خداوند سبحان مي فرمايند: «هنگامي که پروردگار ابراهيم را به اموري آزمود و او از امتحان هاي الهي سر بلند بيرون آمد، پروردگار به او فرمود: تو را امام و پيشواي مردم ساختم، سپس ابراهيم گفت: از ذريه من نيز کسي امام خواهد شد؟ پروردگار فرمود: عهد من نصيب ظالمان نمي گردد». اين آيه به صراحت بيان مي کند مقام امامت، مقامي است که از جانب خداوند سبحان به اشخاص داده مي شود، يعني انتصابي است و خداوند بايد امام را نصب کند، نه انتخابي که با رأي جمهور مردم انتخاب شود. زيرا حضرت ابراهيم(ع) بعد از موفقيت در امتحان هاي زيادي که خداوند سبحان براي ايشان مقرر فرموده بودند، به مقام امامت منصوب گشتند يعني بعد از امتحان الهي، توسط ذات باري تعالي به عنوان امام در ميان مردم نصب گرديد.
+مطلب اول: آیاتی در قرآن مجید وجود دارد که در آنها خدای سبحان به صراحت مقام امامت را نصب فرموده و مردم را به اطاعت از آنان فراخوانده است از جمله آیات، آیه ۱۲۴ سوره بقره است که خداوند سبحان می‌فرمایند: «هنگامی که پروردگار ابراهیم را به اموری آزمود و او از امتحان‌های الهی سر بلند بیرون آمد، پروردگار به او فرمود: تو را امام و پیشوای مردم ساختم، سپس ابراهیم گفت: از ذریه من نیز کسی امام خواهد شد؟ پروردگار فرمود: عهد من نصیب ظالمان نمی‌گردد». این آیه به صراحت بیان می‌کند مقام امامت، مقامی است که از جانب خداوند سبحان به اشخاص داده می‌شود، یعنی انتصابی است و خداوند باید امام را نصب کند، نه انتخابی که با رأی جمهور مردم انتخاب شود. زیرا حضرت ابراهیم(ع) بعد از موفقیت در امتحان‌های زیادی که خداوند سبحان برای ایشان مقرر فرموده بودند، به مقام امامت منصوب گشتند یعنی بعد از امتحان الهی، توسط ذات باری تعالی به عنوان امام در میان مردم نصب گردید.
-آيه بعدي که بر همين مطلب دلالت دارد، آيه ۵۵ سوره مائده است که در اين آيه خداوند سبحان مي فرمايند:
+آیه بعدی که بر همین مطلب دلالت دارد، آیه ۵۵ سوره مائده است که در این آیه خداوند سبحان می‌فرمایند:
-«همانا ولي و سرپرست شما تنها خداست و رسول او و کساني که ايمان آورده اند و نماز را به پا مي دارند و زکات مي پردازند در حالي که در رکوع هستند. يعني بعد از اطاعت خداي عزوجل و رسول او، اطاعت کسي که نماز مي خواند و در رکوع زکات مي دهد بر شما واجب گرديد. پس خداوند در اين آيه بعد از اطاعت خويش و رسول گرامي اسلام، اطاعت شخص ديگري را واجب دانسته است لذا کشف مي شود، او را به عنوان امام و پيشوا و سرپرست جامعه نصب فرمودند. از اين آيه هم استفاده مي شود که منصب امامت توسط خود خداي عزوجل نصب گرديد و اطاعتش بر مردم واجب شد. حال بحث از اينکه مصداق کسي که در نماز زکات داد کيست؟ بر اساس روايات شيعه و سني، علي(ع) است که در اين مقام جاي بحث از آن نيست و براي اطلاع از آن مي توانيد به کتب تفسيري<ref>کتب تفسيري مثل: مکارم شيرازي، ناصر، تفسير نمونه، ذيل آيه؛ طباطبائي، سيد محمد حسين، تفسير الميزان، ذيل آيه؛ جلال الدين ابي بکر سيوطي، تفسير الدرالمنثور، ذيل آيه.</ref> مراجعه فرماييد. آيه ديگري که گوياي مطلب است، آيه ۵۹ سوره مبارکه نساء است که خداوند در اين آيه مي فرمايد: «از خداي خويش اطاعت کنيد. هم چنين از رسول اکرم(ص) و از اولي الامر اطاعت کنيد».
+«همانا ولی و سرپرست شما تنها خداست و رسول او و کسانی که ایمان آورده‌اند و نماز را به پا می‌دارند و زکات می‌پردازند در حالی که در رکوع هستند. یعنی بعد از اطاعت خدای عزوجل و رسول او، اطاعت کسی که نماز می‌خواند و در رکوع زکات می‌دهد بر شما واجب گردید. پس خداوند در این آیه بعد از اطاعت خویش و رسول گرامی اسلام، اطاعت شخص دیگری را واجب دانسته است لذا کشف می‌شود، او را به عنوان امام و پیشوا و سرپرست جامعه نصب فرمودند. از این آیه هم استفاده می‌شود که منصب امامت توسط خود خدای عزوجل نصب گردید و اطاعتش بر مردم واجب شد. حال بحث از اینکه مصداق کسی که در نماز زکات داد کیست؟ بر اساس روایات شیعه و سنی، علی(ع) است که در این مقام جای بحث از آن نیست و برای اطلاع از آن می‌توانید به کتب تفسیری<ref>کتب تفسیری مثل: مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ذیل آیه؛ طباطبائی، سید محمد حسین، تفسیر المیزان، ذیل آیه؛ جلال الدین ابی بکر سیوطی، تفسیر الدرالمنثور، ذیل آیه.</ref> مراجعه فرمایید. آیه دیگری که گویای مطلب است، آیه ۵۹ سوره مبارکه نساء است که خداوند در این آیه می‌فرماید: «از خدای خویش اطاعت کنید. هم چنین از رسول اکرم(ص) و از اولی الامر اطاعت کنید».
-در اين آيه نيز مانند آيه قبل خداوند عزوجل بعد از فرمان به اطاعت خويش و رسول خويش، اطاعت شخص يا اشخاص ديگري را هم واجب دانسته و آنها را هم رديف خود و رسول خود قرار داده و در واقع در اين مقام نصب کرده اند و فرموده اند آنها «اولي الأمر» يعني صاحبان امراند.
+در این آیه نیز مانند آیه قبل خداوند عزوجل بعد از فرمان به اطاعت خویش و رسول خویش، اطاعت شخص یا اشخاص دیگری را هم واجب دانسته و آنها را هم ردیف خود و رسول خود قرار داده و در واقع در این مقام نصب کرده‌اند و فرموده‌اند آنها «اولی الأمر» یعنی صاحبان امراند.
-لذا آنان نيز مانند پيغمبر ولي امر مومنين و سرپرست جامعه محسوب مي گردند و توسط ذات باري تعالي در اين منصب، نصب گرديده اند. حال اينکه منظور از «اولي الامر» کيست، باز مثل آيه قبل مي توان به کتب تفسيري مورد اشاره  رجوع کرد.
+لذا آنان نیز مانند پیغمبر ولی امر مؤمنین و سرپرست جامعه محسوب می‌گردند و توسط ذات باری تعالی در این منصب، نصب گردیده‌اند. حال اینکه منظور از «اولی الامر» کیست، باز مثل آیه قبل می‌توان به کتب تفسیری مورد اشاره رجوع کرد.
-هدف از بیان اين چند آيه اثبات این بود که امامت، مقامي است که توسط ذات باري تعالي نصب شده و خداوند سبحان آن را بيان فرموده است و اين آيات نيز به روشني بر مطلب دلالت دارند.
+هدف از بیان این چند آیه اثبات این بود که امامت، مقامی است که توسط ذات باری تعالی نصب شده و خداوند سبحان آن را بیان فرموده است و این آیات نیز به روشنی بر مطلب دلالت دارند.
-مطلب دوم: از آيات قرآن استفاده مي شود امامت بايد مقامي الهي باشد و توسط ذات باري تعالي نصب گردد، زيرا هيچ شخص ديگري توانايي چنين کاري ندارد، زيرا ويژگي هايي بيان شده که کسي جزء ذات باري تعالي آنها را نمي داند مانند آيه ۱۲۴ سوره بقره که مي فرمايد: « ابراهيم گفت: از ذريه من نيز کسي امام خواهد شد. پروردگار فرمود عهد من به ظالمين نمي رسد، يعني کسي که به هر نحوي ظلمي مرتکب شود عهد من که همان مقام امامت است به او نمي رسد»، آيه نيز مطلق است هم قبل از امامت را شامل مي گردد و هم بعد از امامت را، يعني اگر کسي ظلمي مرتکب شود صلاحيت امامت را ندارد و يا اگر در مقام امامت ظلمي مرتکب شود از اين مقام بايد عزل گردد، در نتيجه امام کسي است که طبق آيه بالا هيچ ظلمي مرتکب نمي شود چه قبل از امامت و چه بعد از امامت. از طرفي قرآن کريم مي فرمايد: « همانا شرک ظلمي بزرگ و عظيم است».<ref>طلاق / ۱.</ref> و يا مي فرمايد: «هر کس از حدود الهي (دستورات الهي) تعدي کند (گناهي مرتکب گردد) به راستي که به خود ظلم کرده است».<ref>لقمان / ۱۳.</ref> طبق اين دو آيه گناه و معصيت ظلم است، لذا امام بايد کسي باشد که هيچ گناهي مرتکب نگردد، هيچ شرکي مرتکب نشده باشد، يعني عصمت داشته باشد، و چون بعضي از گناهان را مانند گناهان قلبي کسي جز خداوند نمي داند، لذا تنها اوست که مي داند کدام يک از بندگان او مقام عصمت را دارند و در خفاء و در قلب و در هيچ جاي ديگر گناهي مرتکب نمي شوند.<ref>علي رباني گلپايگاني، عقايد استدلالي، معاونت پژوهش، واحد نشر مديريت خدمات پژوهشي، انتشارات نصايح ۱۳۸۰ش، قم، ج۲، ص۱۰۸.</ref> حال طبق اين آيه تنها خداست که مي تواند عصمت را تشخيص دهد و تنها اوست که مي تواند امام را نصب کند، در نتيجه بايد امامت منصبي الهي باشد نه انتخابي تا به رأي مردم انتخاب گردد چون مردم هرگز نمي دانند چه شخصي عصمت از گناه و معصيت دارد.
+مطلب دوم: از آیات قرآن استفاده می‌شود امامت باید مقامی الهی باشد و توسط ذات باری تعالی نصب گردد، زیرا هیچ شخص دیگری توانایی چنین کاری ندارد، زیرا ویژگی‌هایی بیان شده که کسی جزء ذات باری تعالی آنها را نمی‌داند مانند آیه ۱۲۴ سوره بقره که می‌فرماید: «ابراهیم گفت: از ذریه من نیز کسی امام خواهد شد. پروردگار فرمود عهد من به ظالمین نمی‌رسد، یعنی کسی که به هر نحوی ظلمی مرتکب شود عهد من که همان مقام امامت است به او نمی‌رسد»، آیه نیز مطلق است هم قبل از امامت را شامل می‌گردد و هم بعد از امامت را، یعنی اگر کسی ظلمی مرتکب شود صلاحیت امامت را ندارد یا اگر در مقام امامت ظلمی مرتکب شود از این مقام باید عزل گردد، در نتیجه امام کسی است که طبق آیه بالا هیچ ظلمی مرتکب نمی‌شود چه قبل از امامت و چه بعد از امامت. از طرفی قرآن کریم می‌فرماید: «همانا شرک ظلمی بزرگ و عظیم است».<ref>طلاق / ۱.</ref> یا می‌فرماید: «هر کس از حدود الهی (دستورات الهی) تعدی کند (گناهی مرتکب گردد) به راستی که به خود ظلم کرده است».<ref>لقمان / ۱۳.</ref> طبق این دو آیه گناه و معصیت ظلم است، لذا امام باید کسی باشد که هیچ گناهی مرتکب نگردد، هیچ شرکی مرتکب نشده باشد، یعنی عصمت داشته باشد، و چون بعضی از گناهان را مانند گناهان قلبی کسی جز خداوند نمی‌داند، لذا تنها اوست که می‌داند کدام یک از بندگان او مقام عصمت را دارند و در خفاء و در قلب و در هیچ جای دیگر گناهی مرتکب نمی‌شوند.<ref>علی ربانی گلپایگانی، عقاید استدلالی، معاونت پژوهش، واحد نشر مدیریت خدمات پژوهشی، انتشارات نصایح ۱۳۸۰ش، قم، ج۲، ص۱۰۸.</ref> حال طبق این آیه تنها خداست که می‌تواند عصمت را تشخیص دهد و تنها اوست که می‌تواند امام را نصب کند، در نتیجه باید امامت منصبی الهی باشد نه انتخابی تا به رأی مردم انتخاب گردد چون مردم هرگز نمی‌دانند چه شخصی عصمت از گناه و معصیت دارد.
 {{پایان پاسخ}}
 {{مطالعه بیشتر}}
-==معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:==
-۱ـ امامت از ديدگاه کتاب و سنت، شيخ مهدي سماوي، ترجمه حميد رضا آژير.
+== معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر ==
+۱ـ امامت از دیدگاه کتاب و سنت، شیخ مهدی سماوی، ترجمه حمید رضا آژیر.
-۲ـ المراجعات، علامه شرف الدين، ترجمه هم دارد.
+۲ـ المراجعات، علامه شرف الدین، ترجمه هم دارد.
-۳ـ الغدير، علامه اميني، ج۱.
+۳ـ الغدیر، علامه امینی، ج۱.
 {{پایان مطالعه بیشتر}}
-==منابع==
+== منابع ==
-<references />
+{{پانویس}}
 {{تکمیل مقاله
   | شناسه =
   | تیترها =
   | ویرایش =
   | لینک‌دهی =
   | ناوبری =
   | نمایه =
   | تغییر مسیر =
   | بازبینی =
   | تکمیل =
   | اولویت =
   | کیفیت =
 }}
 {{پایان متن}}