سؤالات جلسه خواستگاری

سؤال

سوال: سوالات خواستگاري براي شناختن اخلاق، رفتار و منش طرف مقابل چيست؟

جواب:

معمولاً در جلسات خواستگاری بین دختر و پسر سوالاتی رد و بدل می‌شود و می‌توان گفت که اولین نوع شناخت حضوری و اولین مرحله برخورد میان آن دو را تشکیل می‌دهد و این بسیار مهم است که دو نفر که قرار است احتمالاً با یکدیگر زندگی کنند، از خصوصیات و ابعاد مختلف یکدیگر از قبیل: اعتقادی، اخلاقی و خصوصیات فردی و اجتماعی، شرایط فرهنگی، اقتصادی، تحصیلی، جسمی و زیبایی، روحی و روانی، سیاسی، درک و فهم، سنی و... یکدیگر مطلع شوند، به همین دلیل یک سری سؤالاتی که در این زمینه بسیار مفید می‌باشد، تقدیم می‌گردد.

قبل از هر چیز لازم است به چند نکته اشاره کنم:

۱ - در انتخاب پرسش‌ها سعی بر این بوده که سؤالات هماهنگ با معیارها و حدود شرعی اسلام عزیز انتخاب و گلچین شوند.

۲- سؤالات عموماً به صورت نظری، عمومی و مستقیم طرح شده و شما می‌توانید با توجه به شرایط و موقعیت فرهنگی و محیطی فرد مورد نظر، آنها را به صورت کاربردی، ملموس و غیر مستقیم مطرح نمایید. توجه داشته باشید که جلسه خواستگاری، جلسه بازجویی و بازپرسی نیست؛ بنابراین لازم است که کیفیت بیان و سؤالات را از حالت بازجویی مستقیم به روش غیر مستقیم تغییر دهید.

۳- سؤالات طرح شده بسیار کلی و جامع است و قابلیت گسترش و تبدیل آن به سؤالات جزئی تر، تشریحی و... برای شما وجود دارد.

۴ - باید توجه داشته باشید که مهمترین شرط برای مفید بودن این پرسش و پاسخ‌ها در جلسات خواستگاری، داشتن صداقت کامل برای هر دو طرف است. چون عدم صداقت و نشان دادن خود به صورتی که واقعاً نیستید؛ باعث یک عمر پشیمانی و زندگی سخت برای دختر و پسر است.

۵- سؤالات طوری مطرح شده که هم آقایان و هم خانم‌ها بتوانند از آنها استفاده کنند، ولی برخی از سؤالات نیز اختصاصی آقایان یا خانم‌ها می‌باشد.

۶ - از آنجا که هر کس مطابق با ذهنیت و تصورات به سؤالات جواب می‌دهد و چه بسا ممکن است برداشت دیگران از یک مفهوم، با برداشت شما مغایرت داشته باشد و عدم توجه به این نکته، در آینده مشکلاتی را برای شما ایجاد نماید، بهتر است در چنین مواردی قبل از طرح سوال مورد نظر، ابتدا از طرف مقابل‌تان، در مورد این‌گونه مفاهیم توضیح خواسته و سپس سؤال اصلی را مطرح کنید.

به عنوان مثال قبل از اینکه سؤال کنید: «نظر شما در مورد قناعت در زندگی چیست؟» بپرسید: «به نظر شما قناعت یعنی چه؟» سؤالاتی که لازم است قبل از طرح سؤال اصلی در مورد واژه کلیدی آن توضیح یا معنی دقیقی بخواهید.

۷- توصیه می‌کنیم پرسش و پاسخ، حتی‌المقدور به صورت حضوری انجام پذیرد؛ زیرا اولاً میزان شناخت شما را وسیع‌تر نموده و ثانیاً احتمال دخالت احساسات را به حداقل می‌رساند.

همچنین برای این که شناخت شما از طرف مقابل‌تان دقیق و شفاف باشد، سعی نمایید پرسش‌ها و پاسخ‌ها را کاملاً به صورت رسمی و خالی از هرگونه عبارات عاطفی مطرح نمایید.

۸ - دقت داشته باشید که اصل جواب‌ها و کیفیت آنها، نشان دهنده نوع شخصیت و دیدگاه‌های طرف مقابل شما و نیز نشان دهنده میزان رشد فکری و عقلی اوست.

۹ - بعد از مطالعه سؤالات متوجه خواهید شد که پرسیدن برخی از این سؤالات در جلسه اول خواستگاری ضرورتی ندارد و در صورت نتیجه‌گیری اولیه، در جلسات بعدی مطرح شوند بهتر است که تقسیم‌بندی آن بر عهده خود شما می‌باشد.

۱۰ - ممکن است شما احتیاج به پرسیدن برخی از این سؤالات نداشته باشید، به این دلیل که یا قبلاً از آنها اطلاع داشته اید و یا این که سؤال مورد نظر در مورد طرف مقابل شما صدق نمی‌کند.

۱۱ - سؤالاتی را که فکر می‌کنید مطرح کردن آنها ضروری می‌باشد و در این مجموعه سوالات گنجانده نشده را نیز به سؤالات خود بیفزایید.

نکته بسیار مهم

پرسشنامه، تنها یکی از راه‌های شناخت همسر‌، آن هم به صورت تقریبی و نسبی بوده و نمی‌تواند انسان را از تفکر، مشورت و تحقیق از دیگران و افراد آگاه بی‌نیاز کند.

سؤالات خواستگاری را در چند بخش ذکر می‌گردد:

بخش اول: سؤالات مربوط به مسائل مذهبی

۱- اعتقادتان به خدا چگونه است؟ آیا این اعتقاد توانسته شما را از گناه باز دارد؟

۲- آشنایی شما با مسائل و دستورات مذهبی چقدر است؟

۳- آیا مایل هستید همسر شما تمایلات مذهبی داشته باشد یا خیر؟

۴- رعایت حجاب را تا چه اندازه ضروری در زندگی ضروری می‌دانید؟ تا چه حد آن را رعایت می‌کنید؟ دلیل آن چیست؟

۵- چقدر با قرآن آشنا هستید؟

بخش دوم: سؤالات مربوط به خانواده همسر

۱- از نظر اجتماعی، خانواده شما چه ایده‌هایی دارند؟ (مثلاً در مورد جامعه، مردم، مشکلات و...)

۲- سطح فرهنگی و طرز تفکر خانواده خود را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

۳- خانواده شما چقدر مذهبی هستند؟

۴- خانواده شما سنتی هستند یا متجدد و یا معمولی؟

۵- خانواده شما شاد و پر جنب و جوش هستند یا ساکت و آرام؟

۶- خانواده شما مرد سالار است یا زن سالار یا شایسته سالار؟

بخش سوم: سؤالات مربوط به مسائل اقتصادی

۱- انتظارات اقتصادی شما از همسرتان تا چه اندازه است؟

۲- نظر شما در مورد کار کردن همسرتان در خارج از منزل چیست؟

۳- چه کاری را برای اشتغال انتخاب خواهید کرد؟

۴- تصور شما از صرفه جویی چیست؟

۵- چقدر معتقد به صرفه جویی و قناعت در منزل هستید؟

۶- شما مایلید همسر شما در خرید لوازم زندگی، چه مسائلی را رعایت نماید؟

بخش چهارم: سوالات مربوط به مسائل فرهنگی

۱- تحصیلات شما چقدر است؟

۲- آیا قصد ادامه تحصیل دارید یا خیر؟ در چه رشته ای و از چه طریقی و در کجا ؟

۳- در طول سال چند کتاب غیر درسی مطالعه میکنید؟

۴- مطالعات شما اغلب در چه زمینه‌هایی بوده است؟

۵- بهترین کتابهایی که تاکنون خوانده اید را اگر ممکن است نام ببرید؟

۶- معمولاً چه نشریاتی را مطالعه می‌کنید؟

۷- اگر ممکن است چند نفر از شخصیتهای مورد نظر و احترامتان [شخصیت‌های فرهنگی، مذهبی، هنری، سیاسی و...] را نام ببرید و دلیل محترم بودن آنها نزد شما چیست؟

بخش پنجم: سؤالات مربوط به مسائل روحی و عاطفی

۱- از چه نوع افرادی احساس انزجار و ناراحتی می‌کنید؟ چرا؟

۲- اجتماعی بودن در نظر شما یعنی چه؟

۳- خودتان را تا چه اندازه ای اجتماعی می‌دانید؟

۴- در اصلاح دیگران چگونه عمل می‌کنید و نوع واکنشهای شما در مقابل مشکلات چگونه است؟

۵- چقدر خود را خونسرد می‌دانید؟

۶- منطقی بودن را چه می‌دانید؟

۷- چقدر در زندگی خود را منطقی میدانید؟

۸- واقع گرا هستید یا احساساتی؟

۹- بیشتر تأثیر گذارید یا تأثیر پذیر؟ به چه میزان؟

۱۰- چه چیزهایی موجب ناراحتی و عصبانیت شما می‌شود؟

۱۱- در مواقع عصبانیت چه می‌کنید؟

۱۲- دروغ گفتن را در چه مواردی جایز می‌دانید؟

۱۳- در چه مسائلی سختگیر هستید؟

۱۴- آیا انتقاد پذیر هستید؟ در مقابل انتقاد چه عکس العملی از خود نشان می‌دهید؟

۱۵- چگونه از دیگران انتقاد می‌کنید؟

۱۶- در اکثر اوقات شاد هستید یا افسرده؟

۱۷- در زندگی چگونه تصمیم می‌گیرید؟ تا چه اندازه قدرت تصمیم گیری دارید؟

۱۸- در مسائل اساسی زندگی شخصیتان، خودتان تصمیم می‌گیرید یا خانواده تان؟

بخش ششم: سؤالات مربوط به آینده زندگی

۱- به نظر شما مهمترین عامل موفقیت در زندگی چیست؟

۲- ملاک خوشبختی و موفقیت را در چه می‌بینید؟

۳- افکار مذهبی همسرتان و خانواده او، چقدر برای شما اهمیت دارد؟

۴- چه صفاتی را برای همسر آینده خود لازم می‌بینید؟

۵- نظر شما در مورد مراسم عقد و عروسی چیست؟

۶- نظر شما در مورد مهریه چیست؟

۷- زندگی در شهری دیگر را چگونه می‌بینید؟

۸- آیا آمادگی دارید کمبودهای اقتصادی همسرتان و خانواده او را نادیده بگیرید؟ تا چه حد؟

بخش هفتم: سؤالات مربوط به روابط خانوادگی

۱- میزان دلبستگی شما به پدر و مادرتان تا چه حد است؟

۲- پدر و مادر شما چگونه با شما برخورد می‌کنند؟

۳- چقدر در فامیل و خانواده محبوبیت دارید؟ دلیل آن چیست؟

۴- عکس العمل والدین شما در مقابل شکست‌های شما در زندگی چگونه است؟

بخش هشتم: اساسی ترین سؤالات خواستگاری

۱- چه توقعاتی از زندگی آینده خود دارید؟

۲- چه توقعاتی از همسر آینده خود دارید؟

۳- آرزوهای بزرگ شما چیست؟

۴- مشکلات را چگونه و تا چه حد تحمل می‌کنید؟

برخی سؤالات نیز هست که بهتر است به صورت غیر مستقیم پرسیده شوند، مثلاً در مورد اطلاع از وجود بیماری خاص در طرف مقابل بگویید: «من از نظر سلامتی روحی و جسمی مشکلی ندارم، شما چطور؟»

نکته مهم دیگر آنکه اگر نسبت به نوع خاصی از گرایشات سیاسی یا فکری و عقیدتی و یا حتی شخص خاصی حساسیت مثبت یا منفی دارید، حتماً آن را به صورت کامل بیان نموده و نظر طرف مقابل را در مورد آن بدون تعارف و ملاحظه بخواهید.

در این گونه جلسات بدون تعارف و یا رو دربایستی و با آرامش کامل و با وقت کافی به گفتگو و تبادل نظر پرداخته و از عجله کردن به شدت بپرهیزید.

بعد از پایان جلسه، در منزل خود به نتیجه‌گیری و پردازش آنچه میان شما و طرف مقابل مطرح شده پرداخته و نتیجه گیری کنید.

در صورت صلاحدید می‌توانید سؤالات را در چندین جلسه مطرح کنید و ابهامات پاسخ‌ها را در جلسه بعد برطرف کنید و در صورت لزوم از طرف مقابل تان توضیح بخواهید.

تقویت

چنانکه در سوال اشاره شده است، نمی شود در یک یا دو جلسه دختر و پسر از روحیات هم آشنا شوند. اما با تحقیقاتی که قبل از خواستگاری و بعد از آن باید در مورد ملاک ها و معیارها و شرایط طرف مقابل به دست آورد، می توان تا حدود زیادی به این شناخت دست یافت که نیاز به دقت و تحقیق کافی دارد. مقداری از روحیات و اخلاقیات دختر و پسر نیز باید در جلسه های خواستگاری و صحبت های دوطرفه به دست آید.

محورهای گفتگوی حضوری ازدواج

با توجه به ضرورت حصول شناخت قبل از ازدواج، دیدار طرفین و گفتگوی مستقیم ، از اهمیّت خاصّی برخوردار می باشد. آن چه در چنین جلساتی باید مدّنظر قرار گیرد؛ دو محور اصلی است:

۱. دیدن وضعیّت ظاهری

۲. گفتگو در مورد محورهای اساسی زندگی؛ به منظور آشنایی با دیدگاه ها و فراهم آوردن زمینه تفاهم در زندگی مشترک.

شایسته است این گفتگو، همراه با دقّت، حوصله و پرهیز از شتاب برگزار شده و به دور از تعارفات غیر معمول، سؤالات با کمال صداقت و دقّت و با پرهیز از طفره رفتن، جواب های کامل را ارائه نماید. و از داشتن حالت و وضعیّت ظاهری تصنّعی و به کارگیری جملات و عباراتی که به طور معمول از آن ها استفاده نمی شود، خودداری شود؛ در جهت هر چه مفیدتر بودن این گفتگو؛ نکات زیر توصیه می شود.

چند تذکّر

۱. لازم نیست تمام سؤالات مندرج در این مجموعه مطرح گردد. ممکن است لازم باشد برخی از آن ها را حذف و یا سؤالاتی را به آن بیفزایید تا نمای شفافی از فرد مورد نظر به دست آید.

۲. رعایت ترتیب سؤالات لزومی ندارد؛ بلکه بهتر است به طور پراکنده سؤال شود؛ تا به صورت ناپیدا صحبت های لازم مطرح گردد.

۳. طرح سؤالات نباید به صورت بازجویی انجام گیرد؛ زیرا ممکن است تأثیر نامطلوبی داشته باشد.

۴. در بین گفتگو، سعی نکنید علّت انتخاب فرد مورد نظر را برای خواستگاری (به صورت پیدا یا ناپیدا) بیان کنید.

۵. نباید نسبت به پاسخ ها حسّاسیّت نشان داد یا زود قضاوت کرد، چون ممکن است پاسخ دهنده از واقع گویی صرف نظر کند.

۶. سعی کنید نکات مثبت و منفی فرد مورد نظر را حین جلسه یا پس از آن یادداشت نمایید تا در مرحله تصمیم گیری مورد ارزیابی قرار گیرد.

۷. توجّه داشته باشید که خوبی ها هیچ گاه در یک فرد جمع نمی شود. باید فرد مورد نظر را در مجموع مورد ارزیابی قرار دهید.

۸. اگر به جهت مشاهده اشکال یا عیبی، به این تصمیم رسیدید که پیوند حاصل نشود؛ سعی کنید آن اشکال را مکتوم دارید.

بخشی از محورهای لازم برای سوال و جواب را در زیر مرور می کنیم:

نمودهای شخصی

۱. میزان تحصیلات خود را بیان کنید. به چه دلیل در این سطح تحصیل کرده اید؟ رشته تحصیلی شما چیست؟ چرا در این رشته تحصیل کرده اید؟ دیدگاه خود را در مورد تحصیل بانوان، میزان و رشته های مناسب ذکر کنید.

۲. میزان علاقه و مطالعات خود را در زمینه کتب و جراید بیان کنید. موضوعات مورد علاقه تان کدامند؟

۳. آیا تاکنون تحقیق یا تألیف داشته اید؟

۴. نظر شما در مورد خانه داری خانم ها چیست؟

۵. تا چه حدّ با خانه داری آشنایی دارید؟ تجربیات خود را ذکر کنید.

۶. در مورد اشتغال بانوان در خارج از منزل، چه دیدگاهی دارید؟

۷. تا چه حدّ از رسانه های گروهی استفاده می کنید؟ چه موضوعاتی را دنبال می کنید؟

۸. نظر شما در مورد موسیقی چیست؟ آیا علاقه دارید؟ آیا موسیقی گوش می دهید؟ کدام نوع را؟

۹. آیا در مورد احکام فقهی و شرعی موسیقی مطالعه ای داشته اید؟

۱۰. نظر کلّی شما در مورد تفریح، مسافرت، ورزش و حضور در اجتماع چیست؟ در چه حدّ به این امور می پردازید؟ چرا؟

۱۱. چرا در این شهر مقیم هستید؟ مدّت اقامتتان چه قدر است؟ در کدام محلّه ها ساکن بوده اید؟

۱۲. قبلاً در کدام شهر اقامت داشته اید؟ دلیل مهاجرت شما چه بوده است؟

۱۳. آیا از سلامت جمسی برخوردار هستید؟ آیا تا به حال بیماری سختی داشته اید؟

۱۴. متولد چه سالی هستید؟

۱۵. روند تحصیل خود، فراز و نشیب ها، تغییر رشته، ترک تحصیل، موّفقیت ویژه ای که داشته اید و .... را شرح دهید.

۱۶. در مورد محل های تحصیل خود، علّت جا به جایی و .... توضیح دهید.

۱۷. ویژگی های روحی خود را در زمینه عصبانیّت، پرخاشگری، آرامش، حسّاسیّت و .... توضیح دهید. شدّت و نوع عکس العمل خود را در هر یک از این حالات بیان کنید.

۱۸. میزان مطلوب نظم و انضباط از دیدگاه شما چه قدر است؟ خودتان چه قدر مقیّد هستید؟ تا چه حد بی نظمی را تحمل می کنید و چه توقعی از همسرتان دارید؟

۱۹. در زمینه غم و شادی، تا چه حد تأثیر پذیر هستید؟

۲۰. نظر شما در مورد انتقاد چیست؟ آیا انتقاد پذیر هستید؟ در چه شرایطی؟ چگونه از دیگران انتقاد می کنید؟

۲۱. میزان رضایت شما از وضعیّت موجود خودتان تا چه حدّ است؟

۲۲. آیا احساس حقارت، خود باختگی، شکست، از خودگریزی و .... دارید؟

امور مذهبی

۱. مذهب شما چیست؟ تا چه حدّ به آن معتقدید؟

۲. دیدگاه شما راجع به مذهب و افراد مذهبی (تیپ های مختلف ) چیست؟ اگر ممکن است، علّت این دیدگاه را توضیح دهید؟

۳. نظر شما در مورد حجاب، لزوم رعایت و میزان مطلوب آن چیست؟ تا چه حدّ حجاب را رعایت می کنید؟

۴. آیا حاضرید پس از ازدواج حجاب بهتری داشته باشید؟ چرا؟

خصوصیّات روحی وعاطفی

۱. نسبت به انسان ها چه دیدگاهی دارید؟ نوع دوستی، تکریم و تحقیر انسان ها را چگونه ارزیابی می کنید؟

۲. تا چه حدّ از قدرت تصمیم گیری برخوردارید؟ مواردی از تصمیم گیری های مهمّ خود را ذکر کنید.

۳. چنان چه به وسواس مبتلا هستید؛ میزان، سابقه، دلیل ابتلا و نوع واکنش خود را توضیح دهید.

۴. تعریف شما از خونسردی چیست؟ آیا خود را خونسرد می دانید؟ مواردی از خونسردی های خود را ذکر کنید.

وضعیّت اقتصادی

۱. در مورد شغل فعلی و سابق خود توضیح دهید.

۲. وضعیت مالی خود را از حیث میزان درآمد، پس انداز، طلب و بدهی، هزینه، افراد تحت تکفّل و .... را شرح دهید.

زندگی آینده

۱. دیدگاه تان را درباره عامل موفقیت در زندگی مشترک شرح دهید.

۲. دیدگاهتان را درباره ارزش های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و .... بیان کنید.

۳. در مورد سازگاری اجتماعی در محیط خانواده، محل کار، برخورد با اقوام و دوستان و .... دیدگاه شما چگونه است و چه عواملی را عامل کمک به این سازگاری می دانید؟

۴. نظر کلّی شما درباره مهریّه (میزان، مطالبه، تعیین کننده، تأثیر آن در زندگی و.....) چیست؟

۵. دیدگاه تان را درباره اطاعت از شوهر بیان کنید.

الگوی خانوادگی

۱. طرز تفکرّ اجتماعی و فرهنگی خانواده شما چگونه است؟

۲. درباره وضعیت مالی خانواده تان توضیح دهید.

۳. اعضای خانواده شما از لحاظ فکری، مذهبی، اقتصادی و روابط؛ تا چه حدّ با یکدیگر همگرایی دارند و میزان اختلاف سلیقه آنان چه قدر است؟

۴. وضعیّت مذهبی اعضای خانواده خود را بیان کنید.

۵. ارتباطات اجتماعی خانواده شما، چگونه و با چه افرادی است؟

۶. درباره اعضای خانواده (تعداد، نسبت و وضعیت تحصیلی، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و .... آنان) توضیح دهید.

در پایان یادآور می شویم که قبل از هر چیز لازم است خود شما در مورد سوالاتی که طرح می کنید دیدگاه روشن و مشخصی داشته باشید و بتوانید بر اساس ملاکهای خود پاسخ طرف مقابل را مورد ارزیابی و بررسی قرار دهید.

مطالعه بیشتر احمدی، محمدرضا، خواستگاری، قم: دفتر نشر معارف (وابسته به نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها)، ۱۳۹۱.

پلنگ‌پوش، منیژه، خواستگاری (۹۰ نکته کاربردی برای مراسم خواستگاری)، نوش، ۱۳۸۵.

تقی زاده، محمداحسان و حسین زاده، اکرم، وصال مهرورزان: مسائل اساسی قبل و بعد از ازدواج، سوالات زمان خواستگاری پسران و دختران، اصفهان: حدیث راه عشق، ۱۳۹۰.

حسینی، سیدحسین، آیین خواستگاری و ازدواج، تهران: منیر، ۱۳۸۹.

داودی نژاد، مسلم، سین جین‌های خواستگاری، قم: مهر دلدار، ۱۳۹۳.

لبهی، مونیکامندز، هزار و یک پرسش که می‌بایست قبل از ازدواج از همسر آینده تان بپرسید (و پاسخ های قانع کننده و امیدوارکننده‌ای دریافت دارید)، ترجمه: هادی ابراهیمی، تهران: نسل نو اندیش، ۱۳۸۷.

رادمنش، مسلم، سوالات خواستگاری: مبانی انتخاب همسر و چگونگی شناخت خواستگار، تهران: رسانه تخصصی، ۱۳۸۹.