پرش به محتوا

پیش نویس:واقعه غدیر در کتاب‌های تاریخی: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی پاسخ
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر
دیداریویکی‌متن
Hrohallah (بحث | مشارکت‌ها)
۲۸۸ ویرایش‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
Hrohallah (بحث | مشارکت‌ها)
۲۸۸ ویرایش‌ها
 
(۶ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد)
خط ۲: خط ۲:
{{سوال}}
{{سوال}}
کتاب‌های تاریخی که درباره واقعه غدیر سخن گفته‌اند،‌ کدام منابع هستند؟{{پایان سوال}}
کتاب‌های تاریخی که درباره واقعه غدیر سخن گفته‌اند،‌ کدام منابع هستند؟{{پایان سوال}}
{{درگاه|غدیر}}{{پاسخ}}
{{درگاه|غدیر}}


== اسناد غدیر در معتبرترین و قدیمی ترین کتب اهل تسنن و تشیع ==
==== {{پاسخ}} ====
اسناد حدیث غدیر-در معتبرترین و قدیمی­ ترین کتاب­‌های اهل‌سنت و شیعه
واقعه [[غدیر]] در  سال ۱۰ قمری و در [[حجة الوداع]] اتفاق افتاد. [[پیامبر اکرم]] (ص) به همراه مسلمانان برای انجام [[مناسک حج]] به [[مکه]] رفتند. در این سفر، [[امام علی]] (ع) که در [[یمن]] بود، به کاروان پیوست. در [[۱۸ ذی‌الحجه]]، در غدیر خم، [[جبرئیل]] [[آیه تبلیغ]] را نازل کرد و پیامبر (ص) را مأمور کرد تا علی (ع) را به عنوان ولی و وصی خود معرفی کند. پس از ایراد [[خطبه غدیر]]، پیامبر (ص) فرمود که علی (ع) مولای مسلمانان است و از آن‌ها خواست که از او پیروی کنند. این واقعه با نزول آیه اکمال دین در سوره مائده همراه بود که به تکمیل دین اسلام اشاره دارد.


حدیث غدیر از نظر سند متواتر است و به بیش از سیصد طریق از صد و شصت صحابه پیامبر و هشتاد و شش نفر از تابعین روایت شده است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=صحیح بخاری|نام خانوادگی=بخاری|جلد=5|صفحه=236}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=الغدیر|نام خانوادگی=علامه امینی|جلد=1|صفحه‌ها=50-60}}</ref>
پس از این اعلام، مسلمانان به علی (ع) تبریک گفتند و پیامبر (ص) دستور دادند تا خیمه‌ای برای او برپا کنند. این واقعه در معتبرترین کتب [[اهل تسنن]] و [[تشیع]] ثبت شده و به صورت [[متواتر]] روایت گردیده است. حدیث غدیر در بیش از سیصد طریق از صد و شصت صحابه نقل شده و منابع مختلفی از جمله [[الکافی]] و [[صحیح مسلم]] به آن اشاره کرده‌اند.


متن کامل حدیث غدیر به همراه خطبه­‌ی پیامبر اعظم (صلّی­ الله علیه و آله) در غدیر خم، به سند صحیح و معتبر در کتاب­‌های شیعه آمده است و بخش­‌هایی از آن به نقل از اسامة بن زیاد در منابع اهل‌سنت وجود دارد که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=الغدیر|نام خانوادگی=علامه امینی|جلد=1|صفحه‌ها=150-160}}</ref>
== خلاصه واقعه غدیر ==
پیامبر(ص) در ذی‌قعده [[سال ۱۰ هجری قمری|سال ۱۰ قمری]] همراه هزاران نفر برای انجام [[مناسک حج]] از [[مدینه]] به طرف [[مکه]] حرکت کرد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=الاحتجاج|سال=1403ق|نام خانوادگی=طبرسی|جلد=1|صفحه=56}}</ref>این سفر رسول خدا(ص)، حجةالوداع، حجةالاسلام و حجةالبلاغ نامیده می‌شود. در آن ماه [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] برای تبلیغ اسلام در [[یمن]] بود<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=السيرة الحلبية|سال=1427ق|نام خانوادگی=حلبی|جلد=3|صفحه‌ها=368-369}}</ref>و هنگامی که از تصمیم پیامبر(ص) برای سفر حج آگاه شد، همراه عده‌ای به سمت مکه حرکت نمود و پیش از آغاز [[مناسک حج]]، به رسول‌ خدا(ص) پیوست.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=الارشاد|سال=1413ق|نام خانوادگی=شیخ مفید|جلد=1|صفحه=171}}</ref>


== منابع اهل سنت درباره غدیر ==
مسلمانان حج‌گزار [[۱۸ ذی‌الحجه]] به [[غدیر خم]] رسیدند و پیش از جدایی اهالی [[شام]]، [[مصر]] و [[عراق]] از جمعیت، [[جبرئیل]] آیه تبلیغ را بر [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] نازل کرد و از جانب خداوند، به رسول خدا(ص) امر نمود تا علی(ع) را به عنوان [[ولایت|ولی]] و وصی بعد از خود، به مردم معرفی کند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تفسیر العیاشی|سال=1380ق|نام خانوادگی=عیاشی|جلد=1|صفحه=332}}</ref>پس از نزول این آیه، پیامبر(ص) دستور توقف کاروان را صادر نمود و گفت آنانی که پیشاپیش حرکت می‌کنند، به محل غدیر بازگردند و کسانی که عقب مانده‌اند، به کاروان در [[غدیر خم]]، ملحق شوند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=سنن الکبری|سال=1411ق|نام خانوادگی=نسائی|جلد=5|صفحه=135}}</ref>
برخی از معتبرترین و قدیمی‌ترین کتاب‌های اهل‌سنت که حدیث غدیر را نقل کرده­‌اند، عبارت است از:


1. صحیح مسلم 261 ﻫ . ق،
پیامبر(ص) پس از ادای [[نماز ظهر]]، خطبه‌ای ایراد کرد که به [[خطبه غدیر]] مشهور شد و در ضمن آن فرمود که علی بن ابی طالب جانشین و مولای شما بعد از من است و ایشان را امام خود بدانید و از او پیروی کنید و برای پیروان او دعا کردند و بر دشمنان او نفرین کردند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=کتاب التفسیر|سال=1380ق|نام خانوادگی=عیاشی|جلد=1|صفحه=4}}</ref>


2. صحیح­ اِبن حبّان 354 ﻫ . ق،
هنوز جمعیت متفرق نشده بودند که دوباره [[جبرئیل]] نازل شد و از جانب خداوند، آیه سوم سوره مائده نازل کرد که به آیه اکمال مشهور است. در بخشی از آیه آمده است: «الْیوْمَ أَکمَلْتُ لَکمْ دینَکمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیکمْ نِعْمَتی وَ رَضیتُ لَکمُ الْإِسْلامَ دیناً؛ امروز دین شما را کامل نمودم و نعمت خود را بر شما تمام کردم و [[اسلام|دین اسلام]] را برای شما پسندیدم.»<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مجمع البیان|سال=1372ش|نام خانوادگی=طبرسی|جلد=3|صفحه=246}}</ref>منابع [[شیعه]]، [[اسباب نزول|شأن نزول]] آیه اکمال را [[واقعه غدیر]] و ولایت امام علی(ع) بر مسلمانان می‌دانند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=الغدیر|سال=1416ق|نام خانوادگی=امینی|جلد=1|صفحه=447}}</ref>


3. سنن بزاز 292 ﻫ . ق، معروف به مسند البزّاز،
==== تبریک صحابه و مسلمانان ====
در این هنگام، مردم به [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] تهنیت گفتند. از جمله کسانی که پیشاپیش سایر [[صحابه]]، به امام علی(ع) تهنیت گفتند، [[عمر بن خطاب|عمر]] بود. او پیوسته خطاب به امیرمؤمنان(ع) می‌گفت: بر تو گوارا باد‌! ای پسر [[ابوطالب]]!، تو مولای من و مولای هر مرد و زن با ایمان گشتی.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ بغداد|سال=1417ق|نام خانوادگی=خطیب بغدادی|جلد=8|صفحه=284}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=الارشاد|سال=1413ق|نام خانوادگی=مفید|جلد=1|صفحه=177}}</ref>


4. سنن ترمزی 295 ﻫ . ق،
پیامبر(ص) نیز دستور داد خیمه‌ای برای علی(ع) برپا کردند و به مسلمانان فرمان داد دسته دسته خدمت ایشان برسند و به عنوان [[امیرالمؤمنین (لقب)|امیرمؤمنان]] به او سلام دهند و همه مردم حتی [[همسران پیامبر(ص)]] و همسران مسلمانان، دستور پیامبر(ص) را عملی ساختند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=الارشاد|سال=1413ق|نام خانوادگی=مفید|جلد=1|صفحه=176}}</ref>


5 . سنن ابن ماجه­‌ی قزوینی 273 ﻫ . ق،
== اسناد غدیر در معتبرترین و قدیمی ترین کتب اهل تسنن و تشیع ==
 
اسناد حدیث [[غدیر]] در معتبرترین و قدیمی­ ترین کتاب­‌های [[اهل‌سنت]] و [[شیعه]] وجود دارد که در ادامه بیان خواهد شد.
6 . المستدرک علی الصحیحین: حاکم نیشابوری 405 ﻫ . ق،
 
7. مسند الصّحابه: رویانی 397 ﻫ . ق،
 
8 . انساب الاشراف: بلاذری 279 ﻫ . ق،
 
9. الکنی والاسمء: محمدبن احمدبن حماد دولابی 320 ﻫ . ق،
 
10. مسند احمدبن حنبل 241 ﻫ . ق،
 
11. فضائل الصحابة: احمدبن حنبل 241 ﻫ . ق،
 
12. خصائص امیرالمؤمنین: نسایی 303 ﻫ . ق،
 
13. مشکل الآثار: ابوجعفر احمد طحاوی 321 ﻫ . ق،
 
14. المعجم الکبیر: ابوالقاسم طبرانی 360 ﻫ . ق،
 
15. امالی محاملی 330 ﻫ . ق،
 
16. المصنّف: عبدالرزاق صنعانی 211 ﻫ . ق،
 
17. التاریخ الکبیر: بخاری 256 ﻫ . ق،
 
18. ریاض النفوس: عبدالله­ بن محمد مالکی مغربی 449 ﻫ . ق،
 
19. صحیح ابن خزیمة 311 ﻫ . ق،
 
20. الموفقیات: زبیربن بکار 256 ﻫ . ق،
 
21. کتاب الکنی: بخاری 256 ﻫ . ق،
 
22. موضح أوهام الجمع والتفریق: خطیب بغدادی 463 ﻫ . ق،
 
23. الذریة الطاهره: ابوبشر دولابی 310 ﻫ . ق،
 
24. تلخیص المتشابه فی الرسم: خطیب بغدادی 463 ﻫ . ق،
 
25. تفسیر طبری 310 ﻫ . ق جامع البیان فی تفسیر القرآن،
 
26. الکامل فی الرجال: ابن عدی جرجانی 364 ﻫ . ق،
 
27. الفتوح: اِبن اعثم کوفی 314 ﻫ . ق،
 
28. مناقب الائمة: باقلانی 403 ﻫ . ق،
 
29. الغریبین: هروی 224 ﻫ . ق،
 
30. عقد الفرید: ابن عبد ربّه اندلسی 328 ﻫ . ق،
 
31. الجرح والتعدیل: ابن ادریس رازی 327 ﻫ . ق، ابن ابی حاتم،
 
32. الامامة والسیاسة: ابن قتیبه‌­ی دینوری 276 ﻫ . ق،
 
33. المعارف: ابن قتیبه­‌ی دینوری،
 
34. ثمار القلوب: ثعالبی 429 ﻫ . ق،
 
35. شرف النبی(صلی­الله علیه و آله): خرگوشی 406 ﻫ . ق،
 
36. الاستیعاب: ابن عبدالبرّ 463 ﻫ . ق،
 
37. اخبار اصبهان: ابونعیم اصفهانی 430 ﻫ . ق،
 
38. تاریخ بغداد خطیب بغدادی 463 ﻫ . ق،
 
39. شواهد التنزیل: حافظ حسکانی بعد 407 ﻫ . ق،
 
40. تفسیر ثعلبی 427 ﻫ . ق،
 
41. المصنف: ابن ابی شیبه 335 ﻫ . ق،
 
42. اسباب النزول: واحدی نیشابوری 468 ﻫ . ق،
 
43. امالی احمدبن حسین زیدی 411 ﻫ . ق،
 
44. کتاب الشفء: قاضی عیاض 554 ﻫ . ق،
 
45. التمهید قاضی ابوبکر باقلانی 403 ﻫ . ق،
 
46. مناقب ابن مردویة 352 ﻫ . ق،
 
47. حیلة الاولیء: ابونعیم اصفهانی 430 ﻫ . ق،
 
48. مناقب امیرالمؤمنین: ابن مغازلی 483 ﻫ . ق،
 
49. مصابیح السّنّة: بغوی 516 ﻫ . ق،
 
50 . تاریخ دمشق: ابن عساکر 577 ﻫ . ق،
 
51 . صفة الصفوه: سبط اِبن جوزی 597 ﻫ . ق،
 
52 . الامالی: ابن الشجری 499 ﻫ . ق،
 
53 . المعجم الصغیر: ابوالقاسم طبرانی 360 ﻫ . ق،
 
54 . المسند عبدبن حمید 249 ﻫ . ق،
 
55 . جمهرةاللغة: ابن درید عضدی بصری 321 ﻫ . ق،
 
56 . مسند ابویعلی الموصلی،
 
57 . مسند ابن راهویه مروزی 327 ﻫ . ق،
 
58 . مسند ابن ابی عاصم 287 ﻫ . ق معروف به کتاب السّنة،
 
59 . مسند الکبیر: ابوالعباس شیبانی نسوی 303 ﻫ . ق،
 
60 . تذکره الخواص: سبط ابن جوزی 597 ﻫ . ق،
 
61 . جامع الاصول: ابن اثیر جزری 606 ﻫ . ق،
 
62 . تفسیر فخر رازی 606 ﻫ . ق،
 
63 . کفایة الطالب: گنجی شافعی 658 ﻫ . ق،
 
64 . الریاض النضره: محب الدین طبری 694 ﻫ . ق،
 
65 . فرائد السّمطین: حموینی 722 ﻫ . ق،
 
66 . مسند الفردوس: ابن شیرویه دیلمی 509 ﻫ . ق،
 
67 . فضائل الصحابة: سمعانی 562 ﻫ . ق،
 
68 . الرّد علی الحرقوصیّه: ابن جریر طبری 310 ﻫ . ق،
 
69 . الاعتصام: ابومحمد شاطبی 590 ﻫ . ق،
 
70. الشذرات الذهبیة: ابن طولون 270 ﻫ . ق،
 
71. النقض علی العثمانیة: جاحظ 255 ﻫ . ق،
 
72. طرق حدیث الغدیر: عبیدالله انباری واسطی 356 ﻫ . ق،
 
73. سمط النجوم العوالی: عصامی 3 ﻫ . ق.
 
== منابع شیعه درباره غدیر ==
برخی از معتبرترین و قدیمی­ ترین کتاب‌­های شیعه که حدیث غدیر را نقل کرده­‌اند:
 
1. الکافی: محمدبن یعقوب کلینی 328 ﻫ . ق ،
 
2. قرب الإسناد: ابوالعباس حمیری 310 ﻫ . ق،
 
3. تفسیر عیاشی 320 ﻫ . ق،
 
4. تفسیر علی ­بن ابراهیم قمی 307 ﻫ . ق ،
 
5 . مروج الذهب: مسعودی 346 ﻫ . ق ،
 
6 . صحیفة الرضا(علیه السلام): امام علی ­بن موسی، 203 ﻫ . ق ،
 
7. تحف العقول: ابن شعبه حرانی، 335 ﻫ . ق ،
 
8 . عیون اخبارالرضا(علیه السلام): شیخ صدوق. 381 ﻫ . ق ،
 
9. الخصال: شیخ صدوق،
 
10.معانی الاخبار: شیخ صدوق،
 
11. أمالی: شیخ صدوق،
 
12. الشافی فی الامامة: سیّد مرتضی 436 ﻫ . ق،
 
13. رجال کشّی قبل 350 ﻫ . ق،
 
14. عیون المعجزات: حسین ­بن عبدالوهاب بعد 448 ﻫ . ق،
 
15. أمالی: طوسی 460 ﻫ . ق،
 
16. أمالی: شیخ مفید 413 ﻫ . ق،
 
17. الاختصاص: شیخ مفید
 
18. الارشاد: شیخ مفید،
 
19. دلائل الامامة: ابوجعفر طبری،
 
20. الاحتجاج: طبرسی 522 ﻫ . ق ،


21. مناقب ابن شهرآشوب 588 ﻫ . ق،
حدیث غدیر از نظر سند [[متواتر]] است و به بیش از سیصد طریق از صد و شصت [[صحابه]] پیامبر و هشتاد و شش نفر از [[تابعین]] روایت شده است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=صحیح بخاری|نام خانوادگی=بخاری|جلد=5|صفحه=236}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=الغدیر|نام خانوادگی=علامه امینی|جلد=1|صفحه‌ها=50-60}}</ref>


22. کشف الغمة: محقق اربلی 694 ﻫ . ق،
متن کامل حدیث غدیر به همراه خطبه­‌ی پیامبر اعظم (صلّی­ الله علیه و آله) در غدیر خم، به سند صحیح و معتبر در کتاب­‌های شیعه آمده است و بخش­‌هایی از آن به نقل از اسامة بن زیاد در منابع اهل‌سنت وجود دارد که در ادامه بیان خواهد شد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=الغدیر|نام خانوادگی=علامه امینی|جلد=1|صفحه‌ها=150-160}}</ref>


23. تفسیر مجمع البیان: ابوعلی طبرسی،
== برخی منابع شیعه و اهل سنت که واقعه غدیر را نقل کرده اند ، به ترتیب تاریخ ==
برخی از معتبرترین و قدیمی‌ترین کتاب‌های شیعه و سنی که حدیث غدیر را نقل کرده­‌اند، به ترتیب تاریخ، عبارت است از:<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=سایت امام علی|کد زبان=https://imamali.wiki/content/72/%D8%A7%D8%B3%D9%86%D8%A7%D8%AF-%D8%BA%D8%AF%DB%8C%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%B9%D8%AA%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%88-%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%DA%A9%D8%AA%D8%A8-%D8%A7%D9%87%D9%84-%D8%AA%D8%B3%D9%86%D9%86-%D9%88-%D8%AA%D8%B4%DB%8C%D8%B9|وبگاه=سایت امام علی|نشانی=https://imamali.wiki/content/72/%D8%A7%D8%B3%D9%86%D8%A7%D8%AF-%D8%BA%D8%AF%DB%8C%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%B9%D8%AA%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%88-%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%DA%A9%D8%AA%D8%A8-%D8%A7%D9%87%D9%84-%D8%AA%D8%B3%D9%86%D9%86-%D9%88-%D8%AA%D8%B4%DB%8C%D8%B9|عنوان=منابع واقعه غدیر}}</ref>


24. اعلام الوری: ابوعلی طبرسی 520 ﻫ . ق،
[[پرونده:تمثال نمادین واقعه غدیر.jpg|جایگزین=تمثال نمادین واقعه غدیر|بندانگشتی|تمثال نمادین واقعه غدیر]]
7


25. تقریب المعارف: ابوالصّلاح حلبی بعد از 374 ﻫ . ق،
# صحیفة الرضا(علیه السلام): امام علی ­بن موسی، 203 ﻫ . ق


26. کتاب الغیبة: اِبن ابی زینب نعمانی 342 ﻫ . ق.
# المصنّف: عبدالرزاق صنعانی 211 ﻫ . ق
# فضائل الصحابة: احمدبن حنبل 241 ﻫ . ق
# مسند احمدبن حنبل 241 ﻫ . ق
# المسند عبدبن حمید 249 ﻫ . ق
# النقض علی العثمانیة: جاحظ 255 ﻫ . ق
# التاریخ الکبیر: بخاری 256 ﻫ . ق
# الموفقیات: زبیربن بکار 256 ﻫ . ق
# کتاب الکنی: بخاری 256 ﻫ . ق
# صحیح مسلم 261 ﻫ . ق
# سنن ابن ماجه­‌ی قزوینی 273 ﻫ . ق
# الشذرات الذهبیة: ابن طولون 270 ﻫ . ق
# الامامة والسیاسة: ابن قتیبه­‌ی دینوری 276 ﻫ . ق
# انساب الاشراف: بلاذری 279 ﻫ . ق
# مسند ابن ابی عاصم 287 ﻫ . ق
# سنن بزاز 292 ﻫ . ق
# سنن ترمزی 295 ﻫ . ق
# خصائص امیرالمؤمنین: نسایی 303 ﻫ . ق
# تفسیر علی ­بن ابراهیم قمی 307 ﻫ . ق
# قرب الإسناد: ابوالعباس حمیری 310 ﻫ . ق
# تفسیر طبری 310 ﻫ . ق
# الرّد علی الحرقوصیّه: ابن جریر طبری 310 ﻫ . ق
# الذریة الطاهره: ابوبشر دولابی 310 ﻫ . ق
# صحیح ابن خزیمة 311 ﻫ . ق
# الکنی ال الاسمء: محمدبن احمدبن حماد دولابی 320 ﻫ . ق
# تفسیر عیاشی 320 ﻫ . ق
# مشکل الآثار: ابوجعفر احمد طحاوی 321 ﻫ . ق
# جرح و تعدیل: ابن ادریس رازی 327 ﻫ . ق
# مسند ابن راهویه مروزی 327 ﻫ . ق
# مسند ابویعلی الموصلی بعد از 327 ﻫ . ق
# الکافی: محمدبن یعقوب کلینی 328 ﻫ . ق
# عقد الفرید: ابن عبد ربّه اندلسی 328 ﻫ . ق
# امالی محاملی 330 ﻫ . ق
# تحف العقول: ابن شعبه حرانی، 335 ﻫ . ق
# المصنف: ابن ابی شیبه 335 ﻫ . ق
# کتاب الغیبة: ابن ابی زینب نعمانی 342 ﻫ . ق
# مروج الذهب: مسعودی 346 ﻫ . ق
# رجال کشّی قبل 350 ﻫ . ق
# مناقب ابن مردویة 352 ﻫ . ق
# سنن ابن حبّان 354 ﻫ . ق
# طرق حدیث الغدیر: عبیدالله انباری واسطی 356 ﻫ . ق
# المعجم الکبیر: ابوالقاسم طبرانی 360 ﻫ . ق
# المعجم الصغیر: ابوالقاسم طبرانی 360 ﻫ . ق
# الكامل فی الرجال: ابن عدی جرجانی 364 ﻫ . ق
# تقریـب المعارف: ابوالصّلاح حلبی بعد از 374 ﻫ . ق
# عیون اخبارالرضا(علیه السلام): شیخ صدوق. 381 ﻫ . ق
# الخصال: شیخ صدوق ، بعد از 381 ﻫ . ق
# معانی الاخبار: شیخ صدوق، بعد از 381 ﻫ . ق
# أمالی: شیخ صدوق، بعد از 381 ﻫ . ق
# مناقب الائمة: باقلانی 403 ﻫ . ق
# التمهید: قاضی ابوبکر باقلانی 403 ﻫ . ق
# شرف النبی(صلی­الله علیه و آله): خرگوشی 406 ﻫ . ق
# المستدرک علی الصحیحین: حاکم نیشابوری 405 ﻫ . ق
# مسند الصّحابه: رویانی 397 ﻫ . ق
# امالی احمدبن حسین زیدی 411 ﻫ . ق
# أمالی: شیخ مفید 413 ﻫ . ق
# الاختصاص: شیخ مفید، بعد از 413 ﻫ . ق
# الارشاد: شیخ مفید، بعد از 413 ﻫ . ق
# شواهد التنزیل: حافظ حسکانی بعد 407 ﻫ . ق
# ثمار القلوب: ثعالبی 429 ﻫ . ق
# تفسیر ثعلبی 427 ﻫ . ق
# اخبار اصبهان: ابونعیم اصفهانی 430 ﻫ . ق
# حیلة الاولیاء: ابونعیم اصفهانی 430 ﻫ . ق
# الشافی فی الامامة: سیّد مرتضی 436 ﻫ . ق
# الاستیعاب: ابن عبدالبرّ 463 ﻫ . ق
# تاریخ بغداد: خطیب بغدادی 463 ﻫ . ق
# موضح أوهام الجمع والتفریق: خطیب بغدادی 463 ﻫ . ق
# تلخیص المتشابه فی الرسم: خطیب بغدادی 463 ﻫ . ق
# اسباب النزول: واحدی نیشابوری 468 ﻫ . ق
# الامالی: ابن الشجری 499 ﻫ . ق
# مسند الفردوس: ابن شیرویه دیلمی 509 ﻫ . ق
# مصابیح السّنّة: بغوی 516 ﻫ . ق
# اعلام الوری: ابوعلی طبرسی 520 ﻫ . ق
# تفسیر مجمع البیان: ابوعلی طبرسی 520 ﻫ . ق
# الاحتجاج: طبرسی 522 ﻫ . ق
# دلائل الامامة: ابوجعفر طبری بعد از 520 ﻫ . ق
# مناقب ابن شهرآشوب 588 ﻫ . ق
# الاعتصام: ابومحمد شاطبی 590 ﻫ . ق
# صفة الصفوه: سبط اِبن جوزی 597 ﻫ . ق
# تذکره الخواص: سبط ابن جوزی 597 ﻫ . ق
# جامع الاصول: ابن اثیر جزری 606 ﻫ . ق
# تفسیر فخر رازی 606 ﻫ . ق
# کفایة الطالب: گنجی شافعی 658 ﻫ . ق
# کشف الغمة: محقق اربلی 694 ﻫ . ق
# الریاض النضره: محب الدین طبری 694 ﻫ . ق
# فرائد السّمطین: حموینی 722 ﻫ . ق
# فضائل امیرالمؤمنین: ابن مغازلی 483 ﻫ . ق
# مناقب امیرالمؤمنین: ابن مغازلی 483 ﻫ . ق
# المعارف: ابن قتیبه­‌ی دینوری بعد از 276 ﻫ . ق
# تاریخ دمشق: ابن عساکر 577 ﻫ . ق
# رجال کشّی قبل 350 ﻫ . ق
# مسند ابن ابی عاصم 287 ﻫ . ق


==منابع==
== منابع ==
{{پانویس}}
{{پانویس}}
{{شاخه
{{شاخه
| شاخه اصلی = تاریخ
| شاخه اصلی = تاریخ و سیره
| شاخه فرعی۱ = تاریخ اسلام
| شاخه فرعی۱ = تاریخ اسلام‏
| شاخه فرعی۲ = ماجرای غدیر
| شاخه فرعی۲ = تاریخ صدر اسلام‏
| شاخه فرعی۳ =  
| شاخه فرعی۳ = واقعه غدیر خم‏
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله

نسخهٔ کنونی تا ‏۱ اکتبر ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۵۹

سؤال
کتاب‌های تاریخی که درباره واقعه غدیر سخن گفته‌اند،‌ کدام منابع هستند؟
درگاه‌ها


واقعه غدیر در سال ۱۰ قمری و در حجة الوداع اتفاق افتاد. پیامبر اکرم (ص) به همراه مسلمانان برای انجام مناسک حج به مکه رفتند. در این سفر، امام علی (ع) که در یمن بود، به کاروان پیوست. در ۱۸ ذی‌الحجه، در غدیر خم، جبرئیل آیه تبلیغ را نازل کرد و پیامبر (ص) را مأمور کرد تا علی (ع) را به عنوان ولی و وصی خود معرفی کند. پس از ایراد خطبه غدیر، پیامبر (ص) فرمود که علی (ع) مولای مسلمانان است و از آن‌ها خواست که از او پیروی کنند. این واقعه با نزول آیه اکمال دین در سوره مائده همراه بود که به تکمیل دین اسلام اشاره دارد.

پس از این اعلام، مسلمانان به علی (ع) تبریک گفتند و پیامبر (ص) دستور دادند تا خیمه‌ای برای او برپا کنند. این واقعه در معتبرترین کتب اهل تسنن و تشیع ثبت شده و به صورت متواتر روایت گردیده است. حدیث غدیر در بیش از سیصد طریق از صد و شصت صحابه نقل شده و منابع مختلفی از جمله الکافی و صحیح مسلم به آن اشاره کرده‌اند.

خلاصه واقعه غدیر

پیامبر(ص) در ذی‌قعده سال ۱۰ قمری همراه هزاران نفر برای انجام مناسک حج از مدینه به طرف مکه حرکت کرد.[۱]این سفر رسول خدا(ص)، حجةالوداع، حجةالاسلام و حجةالبلاغ نامیده می‌شود. در آن ماه امام علی(ع) برای تبلیغ اسلام در یمن بود[۲]و هنگامی که از تصمیم پیامبر(ص) برای سفر حج آگاه شد، همراه عده‌ای به سمت مکه حرکت نمود و پیش از آغاز مناسک حج، به رسول‌ خدا(ص) پیوست.[۳]

مسلمانان حج‌گزار ۱۸ ذی‌الحجه به غدیر خم رسیدند و پیش از جدایی اهالی شام، مصر و عراق از جمعیت، جبرئیل آیه تبلیغ را بر پیامبر(ص) نازل کرد و از جانب خداوند، به رسول خدا(ص) امر نمود تا علی(ع) را به عنوان ولی و وصی بعد از خود، به مردم معرفی کند.[۴]پس از نزول این آیه، پیامبر(ص) دستور توقف کاروان را صادر نمود و گفت آنانی که پیشاپیش حرکت می‌کنند، به محل غدیر بازگردند و کسانی که عقب مانده‌اند، به کاروان در غدیر خم، ملحق شوند.[۵]

پیامبر(ص) پس از ادای نماز ظهر، خطبه‌ای ایراد کرد که به خطبه غدیر مشهور شد و در ضمن آن فرمود که علی بن ابی طالب جانشین و مولای شما بعد از من است و ایشان را امام خود بدانید و از او پیروی کنید و برای پیروان او دعا کردند و بر دشمنان او نفرین کردند.[۶]

هنوز جمعیت متفرق نشده بودند که دوباره جبرئیل نازل شد و از جانب خداوند، آیه سوم سوره مائده نازل کرد که به آیه اکمال مشهور است. در بخشی از آیه آمده است: «الْیوْمَ أَکمَلْتُ لَکمْ دینَکمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیکمْ نِعْمَتی وَ رَضیتُ لَکمُ الْإِسْلامَ دیناً؛ امروز دین شما را کامل نمودم و نعمت خود را بر شما تمام کردم و دین اسلام را برای شما پسندیدم.»[۷]منابع شیعه، شأن نزول آیه اکمال را واقعه غدیر و ولایت امام علی(ع) بر مسلمانان می‌دانند.[۸]

تبریک صحابه و مسلمانان

در این هنگام، مردم به امام علی(ع) تهنیت گفتند. از جمله کسانی که پیشاپیش سایر صحابه، به امام علی(ع) تهنیت گفتند، عمر بود. او پیوسته خطاب به امیرمؤمنان(ع) می‌گفت: بر تو گوارا باد‌! ای پسر ابوطالب!، تو مولای من و مولای هر مرد و زن با ایمان گشتی.[۹][۱۰]

پیامبر(ص) نیز دستور داد خیمه‌ای برای علی(ع) برپا کردند و به مسلمانان فرمان داد دسته دسته خدمت ایشان برسند و به عنوان امیرمؤمنان به او سلام دهند و همه مردم حتی همسران پیامبر(ص) و همسران مسلمانان، دستور پیامبر(ص) را عملی ساختند.[۱۱]

اسناد غدیر در معتبرترین و قدیمی ترین کتب اهل تسنن و تشیع

اسناد حدیث غدیر در معتبرترین و قدیمی­ ترین کتاب­‌های اهل‌سنت و شیعه وجود دارد که در ادامه بیان خواهد شد.

حدیث غدیر از نظر سند متواتر است و به بیش از سیصد طریق از صد و شصت صحابه پیامبر و هشتاد و شش نفر از تابعین روایت شده است.[۱۲][۱۳]

متن کامل حدیث غدیر به همراه خطبه­‌ی پیامبر اعظم (صلّی­ الله علیه و آله) در غدیر خم، به سند صحیح و معتبر در کتاب­‌های شیعه آمده است و بخش­‌هایی از آن به نقل از اسامة بن زیاد در منابع اهل‌سنت وجود دارد که در ادامه بیان خواهد شد.[۱۴]

برخی منابع شیعه و اهل سنت که واقعه غدیر را نقل کرده اند ، به ترتیب تاریخ

برخی از معتبرترین و قدیمی‌ترین کتاب‌های شیعه و سنی که حدیث غدیر را نقل کرده­‌اند، به ترتیب تاریخ، عبارت است از:[۱۵]

تمثال نمادین واقعه غدیر
تمثال نمادین واقعه غدیر

7

  1. صحیفة الرضا(علیه السلام): امام علی ­بن موسی، 203 ﻫ . ق
  1. المصنّف: عبدالرزاق صنعانی 211 ﻫ . ق
  2. فضائل الصحابة: احمدبن حنبل 241 ﻫ . ق
  3. مسند احمدبن حنبل 241 ﻫ . ق
  4. المسند عبدبن حمید 249 ﻫ . ق
  5. النقض علی العثمانیة: جاحظ 255 ﻫ . ق
  6. التاریخ الکبیر: بخاری 256 ﻫ . ق
  7. الموفقیات: زبیربن بکار 256 ﻫ . ق
  8. کتاب الکنی: بخاری 256 ﻫ . ق
  9. صحیح مسلم 261 ﻫ . ق
  10. سنن ابن ماجه­‌ی قزوینی 273 ﻫ . ق
  11. الشذرات الذهبیة: ابن طولون 270 ﻫ . ق
  12. الامامة والسیاسة: ابن قتیبه­‌ی دینوری 276 ﻫ . ق
  13. انساب الاشراف: بلاذری 279 ﻫ . ق
  14. مسند ابن ابی عاصم 287 ﻫ . ق
  15. سنن بزاز 292 ﻫ . ق
  16. سنن ترمزی 295 ﻫ . ق
  17. خصائص امیرالمؤمنین: نسایی 303 ﻫ . ق
  18. تفسیر علی ­بن ابراهیم قمی 307 ﻫ . ق
  19. قرب الإسناد: ابوالعباس حمیری 310 ﻫ . ق
  20. تفسیر طبری 310 ﻫ . ق
  21. الرّد علی الحرقوصیّه: ابن جریر طبری 310 ﻫ . ق
  22. الذریة الطاهره: ابوبشر دولابی 310 ﻫ . ق
  23. صحیح ابن خزیمة 311 ﻫ . ق
  24. الکنی ال الاسمء: محمدبن احمدبن حماد دولابی 320 ﻫ . ق
  25. تفسیر عیاشی 320 ﻫ . ق
  26. مشکل الآثار: ابوجعفر احمد طحاوی 321 ﻫ . ق
  27. جرح و تعدیل: ابن ادریس رازی 327 ﻫ . ق
  28. مسند ابن راهویه مروزی 327 ﻫ . ق
  29. مسند ابویعلی الموصلی بعد از 327 ﻫ . ق
  30. الکافی: محمدبن یعقوب کلینی 328 ﻫ . ق
  31. عقد الفرید: ابن عبد ربّه اندلسی 328 ﻫ . ق
  32. امالی محاملی 330 ﻫ . ق
  33. تحف العقول: ابن شعبه حرانی، 335 ﻫ . ق
  34. المصنف: ابن ابی شیبه 335 ﻫ . ق
  35. کتاب الغیبة: ابن ابی زینب نعمانی 342 ﻫ . ق
  36. مروج الذهب: مسعودی 346 ﻫ . ق
  37. رجال کشّی قبل 350 ﻫ . ق
  38. مناقب ابن مردویة 352 ﻫ . ق
  39. سنن ابن حبّان 354 ﻫ . ق
  40. طرق حدیث الغدیر: عبیدالله انباری واسطی 356 ﻫ . ق
  41. المعجم الکبیر: ابوالقاسم طبرانی 360 ﻫ . ق
  42. المعجم الصغیر: ابوالقاسم طبرانی 360 ﻫ . ق
  43. الكامل فی الرجال: ابن عدی جرجانی 364 ﻫ . ق
  44. تقریـب المعارف: ابوالصّلاح حلبی بعد از 374 ﻫ . ق
  45. عیون اخبارالرضا(علیه السلام): شیخ صدوق. 381 ﻫ . ق
  46. الخصال: شیخ صدوق ، بعد از 381 ﻫ . ق
  47. معانی الاخبار: شیخ صدوق، بعد از 381 ﻫ . ق
  48. أمالی: شیخ صدوق، بعد از 381 ﻫ . ق
  49. مناقب الائمة: باقلانی 403 ﻫ . ق
  50. التمهید: قاضی ابوبکر باقلانی 403 ﻫ . ق
  51. شرف النبی(صلی­الله علیه و آله): خرگوشی 406 ﻫ . ق
  52. المستدرک علی الصحیحین: حاکم نیشابوری 405 ﻫ . ق
  53. مسند الصّحابه: رویانی 397 ﻫ . ق
  54. امالی احمدبن حسین زیدی 411 ﻫ . ق
  55. أمالی: شیخ مفید 413 ﻫ . ق
  56. الاختصاص: شیخ مفید، بعد از 413 ﻫ . ق
  57. الارشاد: شیخ مفید، بعد از 413 ﻫ . ق
  58. شواهد التنزیل: حافظ حسکانی بعد 407 ﻫ . ق
  59. ثمار القلوب: ثعالبی 429 ﻫ . ق
  60. تفسیر ثعلبی 427 ﻫ . ق
  61. اخبار اصبهان: ابونعیم اصفهانی 430 ﻫ . ق
  62. حیلة الاولیاء: ابونعیم اصفهانی 430 ﻫ . ق
  63. الشافی فی الامامة: سیّد مرتضی 436 ﻫ . ق
  64. الاستیعاب: ابن عبدالبرّ 463 ﻫ . ق
  65. تاریخ بغداد: خطیب بغدادی 463 ﻫ . ق
  66. موضح أوهام الجمع والتفریق: خطیب بغدادی 463 ﻫ . ق
  67. تلخیص المتشابه فی الرسم: خطیب بغدادی 463 ﻫ . ق
  68. اسباب النزول: واحدی نیشابوری 468 ﻫ . ق
  69. الامالی: ابن الشجری 499 ﻫ . ق
  70. مسند الفردوس: ابن شیرویه دیلمی 509 ﻫ . ق
  71. مصابیح السّنّة: بغوی 516 ﻫ . ق
  72. اعلام الوری: ابوعلی طبرسی 520 ﻫ . ق
  73. تفسیر مجمع البیان: ابوعلی طبرسی 520 ﻫ . ق
  74. الاحتجاج: طبرسی 522 ﻫ . ق
  75. دلائل الامامة: ابوجعفر طبری بعد از 520 ﻫ . ق
  76. مناقب ابن شهرآشوب 588 ﻫ . ق
  77. الاعتصام: ابومحمد شاطبی 590 ﻫ . ق
  78. صفة الصفوه: سبط اِبن جوزی 597 ﻫ . ق
  79. تذکره الخواص: سبط ابن جوزی 597 ﻫ . ق
  80. جامع الاصول: ابن اثیر جزری 606 ﻫ . ق
  81. تفسیر فخر رازی 606 ﻫ . ق
  82. کفایة الطالب: گنجی شافعی 658 ﻫ . ق
  83. کشف الغمة: محقق اربلی 694 ﻫ . ق
  84. الریاض النضره: محب الدین طبری 694 ﻫ . ق
  85. فرائد السّمطین: حموینی 722 ﻫ . ق
  86. فضائل امیرالمؤمنین: ابن مغازلی 483 ﻫ . ق
  87. مناقب امیرالمؤمنین: ابن مغازلی 483 ﻫ . ق
  88. المعارف: ابن قتیبه­‌ی دینوری بعد از 276 ﻫ . ق
  89. تاریخ دمشق: ابن عساکر 577 ﻫ . ق
  90. رجال کشّی قبل 350 ﻫ . ق
  91. مسند ابن ابی عاصم 287 ﻫ . ق

منابع

  1. ↑ طبرسی (1403ق). الاحتجاج. ج۱. ص۵۶. تاریخ وارد شده در |سال= را بررسی کنید (کمک)
  2. ↑ حلبی (1427ق). السيرة الحلبية. ج۳. صص۳۶۸–۳۶۹. تاریخ وارد شده در |سال= را بررسی کنید (کمک)
  3. ↑ شیخ مفید (1413ق). الارشاد. ج۱. ص۱۷۱. تاریخ وارد شده در |سال= را بررسی کنید (کمک)
  4. ↑ عیاشی (1380ق). تفسیر العیاشی. ج۱. ص۳۳۲. تاریخ وارد شده در |سال= را بررسی کنید (کمک)
  5. ↑ نسائی (1411ق). سنن الکبری. ج۵. ص۱۳۵. تاریخ وارد شده در |سال= را بررسی کنید (کمک)
  6. ↑ عیاشی (1380ق). کتاب التفسیر. ج۱. ص۴. تاریخ وارد شده در |سال= را بررسی کنید (کمک)
  7. ↑ طبرسی (1372ش). مجمع البیان. ج۳. ص۲۴۶. تاریخ وارد شده در |سال= را بررسی کنید (کمک)
  8. ↑ امینی (1416ق). الغدیر. ج۱. ص۴۴۷. تاریخ وارد شده در |سال= را بررسی کنید (کمک)
  9. ↑ خطیب بغدادی (1417ق). تاریخ بغداد. ج۸. ص۲۸۴. تاریخ وارد شده در |سال= را بررسی کنید (کمک)
  10. ↑ مفید (1413ق). الارشاد. ج۱. ص۱۷۷. تاریخ وارد شده در |سال= را بررسی کنید (کمک)
  11. ↑ مفید (1413ق). الارشاد. ج۱. ص۱۷۶. تاریخ وارد شده در |سال= را بررسی کنید (کمک)
  12. ↑ بخاری. صحیح بخاری. ج۵. ص۲۳۶.
  13. ↑ علامه امینی. الغدیر. ج۱. صص۵۰–۶۰.
  14. ↑ علامه امینی. الغدیر. ج۱. صص۱۵۰–۱۶۰.
  15. ↑ سایت امام علی. «منابع واقعه غدیر». سایت امام علی (به https://imamali.wiki/content/72/%D8%A7%D8%B3%D9%86%D8%A7%D8%AF-%D8%BA%D8%AF%DB%8C%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%B9%D8%AA%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%88-%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%DA%A9%D8%AA%D8%A8-%D8%A7%D9%87%D9%84-%D8%AA%D8%B3%D9%86%D9%86-%D9%88-%D8%AA%D8%B4%DB%8C%D8%B9).
مقاله‌های مرتبط
هیچ صفحه‌ای با این معیارها مطابقت ندارد.
برگرفته از «https://fa.wikipasokh.com/index.php?title=پیش_نویس:واقعه_غدیر_در_کتاب‌های_تاریخی&oldid=88614»