نیاز مخلوقات به خداوند در حدوث و بقاء: تفاوت میان نسخه‌ها

(تکمیل و بارگزاری)
 
جز (جایگزینی متن - '|شاخه فرعی' به '| شاخه فرعی')
 
(۱۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}
{{شاخه
 
| شاخه اصلی = کلام
|شاخه فرعی۱ = آفریدگار
|شاخه فرعی۲ = صفات ثبوتیه
|شاخه فرعی۳ =
}}


{{سوال}}
{{سوال}}
آيا مخلوقات و هستي پس از آفريده شدن به وسيله خداوند، در بقاء خود نيازي به خداوند دارد؟
آیا مخلوقات و هستی پس از آفریده شدن، در بقاء خود نیازی به خداوند دارند؟
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}


{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
یکی از مباحث فلسفی، نیاز مخلوقات به [[خداوند]] و [[علت هستی بخش]] حتی پس از خلقت است، برای تبیین این نیاز به دو دلیل تمسک شده است، دلیل اول این است که هستی به غیر از فقر و نیاز به ذات الهی چیز دیگری نیست، و این نیاز به صورت دائم با هستی و جمیع مخلوقات که در ذاتشان نیازمند هستند وجود دارد و به صورت خلاصه هستی چیزی جز معنای حرفی که قائم به دیگری است و از خود هیچ شخصیتی ندارد نیست. دلیل دوم هم بحث علیت فلسفی است که وجود ممکنات در حدوث و بقاء نیازمند واجب الوجود هست، بنابر این جمیع مخلوقات در هستی و بقاء خود نیازمند خالق و خدای متعال هستند.
یکی از مباحث فلسفی، نیاز مخلوقات به [[خداوند]] و [[علت هستی بخش]] حتی پس از خلقت است. برای تبیین این نیاز به دو دلیل تمسک شده است:
 
*عالم هستی غیر از فقر و نیاز به خداوند چیز دیگری نیست، و این نیاز به صورت دائم با هستی و جمیع مخلوقات که در ذاتشان نیازمند هستند وجود دارد.
*دلیل دوم هم بحث علیت فلسفی است که وجود ممکنات در حدوث و بقاء نیازمند واجب الوجود هست، بنابر این جمیع مخلوقات در هستی و بقاء خود نیازمند خالق و خدای متعال هستند.


==پیوند و ربط هستی به خدای متعال==
==پیوند و ربط هستی به خدای متعال==
جهان با آن نظم و قوانين تكويني حاكم به آن كه محيّرالعقول است باز هم يك لحظه و هزاران بار به توان هزار، كمتر از لحظه اي نمي تواند بدون عنايت و هدايت و فيض مستمر آفريدگار هستي بخش، بقاء و دوام داشته باشد؛ زيرا از نظر فلسفه الهي و داده هاي وحياني، عالم با تمام پديده هاي كوچك و بزرگش هر آن، نه تنها، نيازمند به مبدأ آفرينش و خالق هستي است، بلكه عين نياز و احتياج به مبدأ خلقت است.  
جهان با آن نظم و قوانین تکوینی حاکم بر آن یک لحظه و کمتر از لحظه‌ای نیز نمی‌تواند بدون فیض مستمر آفریدگار، بقاء و دوام داشته باشد؛ زیرا از نظر فلسفه الهی و داده‌های وحیانی، عالم با تمام پدیده‌های کوچک و بزرگ، نه تنها نیازمند به مبدأ آفرینش است، بلکه عین نیاز و احتیاج به مبدأ خلقت است. در قرآن نیز به نیازمندی و وابستگی موجودات اشاره شده است.<ref>سوره فاطر، آیه ۱۵.</ref>


نيازمندي و وابستگي موجودات در قرآن کريم نيز اشاره شده است از جمله در آيه ۱۵ سوره فاطر که مي فرمايد: {{قرآن|يا ايها الناس انتم الفقرا، الي الله و الله هو الغني الحميد}}.
فقر، معنای گسترده‌ای دارد و شامل انواع نیاز ممکنات به خداوند می‌شود، که مهمترین آن‌ها نیاز و فقر وجودی آن‌ها است<ref>نگاه کنید به سعیدی مهر، محمد، آموزش کلام اسلامی، قم، طه، ۱۳۷۷، ص۵۸.</ref> که پس از خلقت و آفرینش، همچنان محتاج و نیازمند به خداوند سبحان است.
 
فقر، در آيه معناي گسترده اي دارد و شامل انواع و انحاء نياز ممکنات به خداوند مي شود، که مهمترين آن ها نياز و فقر وجودي آن ها است.<ref>ر.ک: سعيدي مهر، محمد، آموزش کلام اسلامي، قم، طه، ۱۳۷۷، ص ۵۸.</ref> که پس از خلقت و آفرينش، همچنان محتاج و نيازمند به خداوند سبحان است.  


===نظر فلاسفه===
===نظر فلاسفه===
* بر اساس نظر فيلسوف بزرگ- صدرالمتالهين شيرازي- جهانِ امكان و عالم خلقت، چيزي جز هستي فقيرانه نيست و وجود هستی، عين فقر و نياز به غير مي باشد و چون وجود آن فقيرانه بوده و هستي آن، جز پيوند و ربط به غير (واجب تعالي) چيز ديگر نيست، حضور فقر در متن و ذات هستي؛ هر نوع نفسيتي را از آن ها سلب مي كند و واقعيت آنها را به صورت معاني حرفي كه عين ربط و تعلق به غير هستند در مي آورد، همه موجودات امكاني به اين مبنا آيت و نشانه حقيقتي هستند كه منزّه از فقر و نياز بوده و بي نيازي و غنا در متن ذات اوست.<ref>جوادي آملي، عبدالله، فلسفه دين، قم، نشر مركز اسراء، بي تا، ص ۱۸۲ ـ ۱۸۶.</ref>


* چنان که [[علامه طباطبايي]] نيز در اين باره گفته است: وجود ممکنات و جهان هستي، وجود رابطي است، که همواره متکي و نيازمند به خداوند سبحان است و عالم هستي، از خود استقلالي ندارند و همواره محتاج و متکي به فيض [[خداوند]] است. بنابر اين عالم هستي همانطور که در خلقت و آفرينش خويش نيازمند خالق و آفريدگار است پس از خلقت خويش، نيز محتاج فيض خداوند است.<ref>ر.ک: طباطبايي، سيد محمد حسين، نهايه الحکمه، قم، جامعه مدرسين، فصل هفتم، ص ۶۵.</ref>  
*بر اساس نظر [[ملاصدرا]] بنیانگذار مکتب فلسفی [[حکمت متعالیه]]، جهانِ امکان و عالم خلقت، چیزی جز هستی فقیرانه نیست و وجود هستی، عین فقر و نیاز به غیر است و حضور فقر در متن و ذات هستی؛ هر نوع نفسیتی را از آن‌ها سلب می‌کند و واقعیت آنها را به صورت معانی حرفی که عین ربط و تعلق به غیر هستند درمی‌آورد. همه موجودات امکانی به این معنا، نشانه حقیقتی هستند که منزّه از فقر و نیاز بوده و بی‌نیازی و غنا در ذات او است.<ref>جوادی آملی، عبدالله، فلسفه دین، قم، نشر مرکز اسراء، بی تا، ص۱۸۲–۱۸۶.</ref>
*[[علامه طباطبایی]] نیز گفته است: وجود ممکنات و جهان هستی، وجود رابطی است، که همواره متکی و نیازمند به خداوند سبحان است و عالم هستی، از خود استقلالی ندارند و همواره محتاج و متکی به فیض [[خداوند]] است. بنابر این عالم هستی همان‌طور که در خلقت و آفرینش خویش نیازمند خالق و آفریدگار است پس از خلقت خویش، نیز محتاج فیض خداوند است.<ref>نگاه کنید به طباطبایی، سید محمد حسین، نهایه الحکمه، قم، جامعه مدرسین، فصل هفتم، ص۶۵.</ref>


==علیت خداوند در حدوث و بقاء==
==علیت خداوند در حدوث و بقاء==
نكته ديگر كه در رابطه با اين پرسش در فلسفه مطرح است مسئله عليت است و در اين باره كه آيا موجود ممكن و جهان آفرينش، تنها در حدوث و خلقت نيازمند علت است و يا در بقا و استمرار نيز محتاج علت است بحث شده است. خداوند ايجاد كننده و پديدآورنده و به اصطلاح علت هستي بخش جهان است لذا همان طور كه جهان در حدوث خود نيازمند علت ايجادي و مبدأ هستي بخش است، در بقاي خود نيز محتاج علت است، چرا كه عالم آفرينش ممكن الوجود است و موجود ممكن همان طوري كه در حدوث نياز به علت ايجادي دارد، در بقا نيز نيازمند علت است و نيازمندي او امكانش است و امكان همواره با او همراه است، پس در حدوث و بقاء محتاج علت است.<ref>ر.ك: رباني گلپايگاني، علي، ايضاع الحكمه، ‌نشر اشراق، ۱۳۷۴ ش، ج۱، ص ۳۳۸ ـ ۳۴۳.</ref>  
نکته دیگر که در رابطه با این پرسش در فلسفه مطرح است مسئله علیت است و در این باره که آیا موجود ممکن و جهان آفرینش، تنها در حدوث و خلقت نیازمند علت است یا در بقا و استمرار نیز محتاج علت است، بحث شده است. خداوند ایجاد کننده و پدیدآورنده و علت هستی بخش جهان است: در نتیجه همان‌طور که جهان در حدوث خود نیازمند علت ایجادی و مبدأ هستی بخش است، در بقای خود نیز محتاج علت است، چرا که عالم آفرینش، ممکن الوجود است و موجود ممکن همان طوری که در حدوث نیاز به علت ایجادی دارد، در بقا نیز نیازمند علت است و نیازمندی او امکانش است و امکان همواره با او همراه است، پس در حدوث و بقاء محتاج علت است.<ref>نگاه کنید به ربانی گلپایگانی، علی، ایضاع الحکمه، نشر اشراق، ۱۳۷۴ ش، ج۱، ص۳۳۸–۳۴۳.</ref>


{{پایان پاسخ}}
{{پایان پاسخ}}


{{مطالعه بیشتر}}
{{مطالعه بیشتر}}
==معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:==


۱. جعفر سبحاني، الهيات و معارف اسلامي (با تنظيم رضا استادي) نشر مؤسسه امام صادق قم ۱۳۷۲ ش.  
==مطالعه بیشتر==
۱. جعفر سبحانی، الهیات و معارف اسلامی (با تنظیم رضا استادی) نشر مؤسسه امام صادق قم ۱۳۷۲ ش.


۲. مصطفي خليلي، انديشه كلامي علامه طباطبائي نشر دفترتنظيم و نشر آثار علامه طباطبائي قم چاپ اول ۱۳۸۲ش.  
۲. مصطفی خلیلی، اندیشه کلامی علامه طباطبائی نشر دفترتنظیم و نشر آثار علامه طباطبائی قم چاپ اول ۱۳۸۲ش.


۳. مطهري مرتضي، مجموعه آثار ۶، مقاله ۱۴، ص ۹۰۳، نشر صدرا، سال ۱۳۷۳ ش.  
۳. مرتضی مطهری، مجموعه آثار ۶، مقاله ۱۴، ص۹۰۳، نشر صدرا، سال ۱۳۷۳ ش.


۴. محمد امين صادقي ارزگاني، انسان كامل از نگاه امام خميني و عارفان مسلمان نشر بوستان كتاب قم، چاپ اول سال ۱۳۸۲ش.
۴. محمد امین صادقی ارزگانی، انسان کامل از نگاه امام خمینی و عارفان مسلمان نشر بوستان کتاب قم، چاپ اول سال ۱۳۸۲ش.
{{پایان مطالعه بیشتر}}
{{پایان مطالعه بیشتر}}


==منابع==
==منابع==
<references />
{{پانویس}}
 
{{شاخه
| شاخه اصلی = کلام
| شاخه فرعی۱ = آفریدگار
| شاخه فرعی۲ = صفات ثبوتیه
| شاخه فرعی۳ =
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
  | شناسه = شد
  | شناسه = شد
خط ۵۱: خط ۵۲:
  | ویرایش = شد
  | ویرایش = شد
  | لینک‌دهی = شد
  | لینک‌دهی = شد
  | ناوبری =  
  | ناوبری =
  | نمایه =  
  | نمایه = شد
  | تغییر مسیر = شد
  | تغییر مسیر = شد
  | بازبینی =  
| ارجاعات =
  | تکمیل =  
| بازبینی نویسنده = 
  | بازبینی = شد
  | تکمیل =
  | اولویت = ب
  | اولویت = ب
  | کیفیت = الف
  | کیفیت = الف
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}
<references />
[[رده:شناخت خدا]]
[[رده:اثبات عقلی خدا]]
[[رده:اسماء و صفات الهی]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۸ مارس ۲۰۲۱، ساعت ۱۴:۰۰


سؤال

آیا مخلوقات و هستی پس از آفریده شدن، در بقاء خود نیازی به خداوند دارند؟


یکی از مباحث فلسفی، نیاز مخلوقات به خداوند و علت هستی بخش حتی پس از خلقت است. برای تبیین این نیاز به دو دلیل تمسک شده است:

  • عالم هستی غیر از فقر و نیاز به خداوند چیز دیگری نیست، و این نیاز به صورت دائم با هستی و جمیع مخلوقات که در ذاتشان نیازمند هستند وجود دارد.
  • دلیل دوم هم بحث علیت فلسفی است که وجود ممکنات در حدوث و بقاء نیازمند واجب الوجود هست، بنابر این جمیع مخلوقات در هستی و بقاء خود نیازمند خالق و خدای متعال هستند.

پیوند و ربط هستی به خدای متعال

جهان با آن نظم و قوانین تکوینی حاکم بر آن یک لحظه و کمتر از لحظه‌ای نیز نمی‌تواند بدون فیض مستمر آفریدگار، بقاء و دوام داشته باشد؛ زیرا از نظر فلسفه الهی و داده‌های وحیانی، عالم با تمام پدیده‌های کوچک و بزرگ، نه تنها نیازمند به مبدأ آفرینش است، بلکه عین نیاز و احتیاج به مبدأ خلقت است. در قرآن نیز به نیازمندی و وابستگی موجودات اشاره شده است.[۱]

فقر، معنای گسترده‌ای دارد و شامل انواع نیاز ممکنات به خداوند می‌شود، که مهمترین آن‌ها نیاز و فقر وجودی آن‌ها است[۲] که پس از خلقت و آفرینش، همچنان محتاج و نیازمند به خداوند سبحان است.

نظر فلاسفه

  • بر اساس نظر ملاصدرا بنیانگذار مکتب فلسفی حکمت متعالیه، جهانِ امکان و عالم خلقت، چیزی جز هستی فقیرانه نیست و وجود هستی، عین فقر و نیاز به غیر است و حضور فقر در متن و ذات هستی؛ هر نوع نفسیتی را از آن‌ها سلب می‌کند و واقعیت آنها را به صورت معانی حرفی که عین ربط و تعلق به غیر هستند درمی‌آورد. همه موجودات امکانی به این معنا، نشانه حقیقتی هستند که منزّه از فقر و نیاز بوده و بی‌نیازی و غنا در ذات او است.[۳]
  • علامه طباطبایی نیز گفته است: وجود ممکنات و جهان هستی، وجود رابطی است، که همواره متکی و نیازمند به خداوند سبحان است و عالم هستی، از خود استقلالی ندارند و همواره محتاج و متکی به فیض خداوند است. بنابر این عالم هستی همان‌طور که در خلقت و آفرینش خویش نیازمند خالق و آفریدگار است پس از خلقت خویش، نیز محتاج فیض خداوند است.[۴]

علیت خداوند در حدوث و بقاء

نکته دیگر که در رابطه با این پرسش در فلسفه مطرح است مسئله علیت است و در این باره که آیا موجود ممکن و جهان آفرینش، تنها در حدوث و خلقت نیازمند علت است یا در بقا و استمرار نیز محتاج علت است، بحث شده است. خداوند ایجاد کننده و پدیدآورنده و علت هستی بخش جهان است: در نتیجه همان‌طور که جهان در حدوث خود نیازمند علت ایجادی و مبدأ هستی بخش است، در بقای خود نیز محتاج علت است، چرا که عالم آفرینش، ممکن الوجود است و موجود ممکن همان طوری که در حدوث نیاز به علت ایجادی دارد، در بقا نیز نیازمند علت است و نیازمندی او امکانش است و امکان همواره با او همراه است، پس در حدوث و بقاء محتاج علت است.[۵]



مطالعه بیشتر

۱. جعفر سبحانی، الهیات و معارف اسلامی (با تنظیم رضا استادی) نشر مؤسسه امام صادق قم ۱۳۷۲ ش.

۲. مصطفی خلیلی، اندیشه کلامی علامه طباطبائی نشر دفترتنظیم و نشر آثار علامه طباطبائی قم چاپ اول ۱۳۸۲ش.

۳. مرتضی مطهری، مجموعه آثار ۶، مقاله ۱۴، ص۹۰۳، نشر صدرا، سال ۱۳۷۳ ش.

۴. محمد امین صادقی ارزگانی، انسان کامل از نگاه امام خمینی و عارفان مسلمان نشر بوستان کتاب قم، چاپ اول سال ۱۳۸۲ش.


منابع

  1. سوره فاطر، آیه ۱۵.
  2. نگاه کنید به سعیدی مهر، محمد، آموزش کلام اسلامی، قم، طه، ۱۳۷۷، ص۵۸.
  3. جوادی آملی، عبدالله، فلسفه دین، قم، نشر مرکز اسراء، بی تا، ص۱۸۲–۱۸۶.
  4. نگاه کنید به طباطبایی، سید محمد حسین، نهایه الحکمه، قم، جامعه مدرسین، فصل هفتم، ص۶۵.
  5. نگاه کنید به ربانی گلپایگانی، علی، ایضاع الحکمه، نشر اشراق، ۱۳۷۴ ش، ج۱، ص۳۳۸–۳۴۳.