ستایش خداوند از خود در قرآن

سؤال

در بیانات قرآنی، خداوند چند بار خود را ستوده و تمجید کرده است؟

خداوند در چندین مورد، از خود تعریف و تمجید نموده است:

بعد از خلقت انسان

﴿ثُمَّ خَلَقْنَا النُّطْفَه عَلَقَه فَخَلَقْنَا الْعَلَقَه مُضْغَه فَخَلَقْنَا الْمُضْغَه عِظاماً فَکسَوْنَا الْعِظامَ لَحْماً ثُمَّ أَنْشَأْناهُ خَلْقاً آخَرَ فَتَبارَک اللَّهُ أَحْسَنُ الْخالِقینَ؛ سپس نطفه را به صورت علقه (خون بسته)، و علقه را به صورت مضغه (چیزی شبیه گوشت جویده شده)، و مضغه را به صورت استخوان‌هایی درآوردیم و بر استخوان‌ها گوشت پوشاندیم سپس آن را آفرینش تازه‌ای دادیم پس بزرگ است خدایی که بهترین آفرینندگان است!﴾(مومنون:۱۴)

به خاطر زیبا آفریدن انسان‌ها

﴿اللَّهُ الَّذی جَعَلَ لَکمُ الْأَرْضَ قَراراً وَ السَّماءَ بِناءً وَ صَوَّرَکمْ فَأَحْسَنَ صُوَرَکمْ وَ رَزَقَکمْ مِنَ الطَّیِّباتِ ذلِکمُ اللَّهُ رَبُّکمْ فَتَبارَک اللَّهُ رَبُّ الْعالَمینَ؛ خداوند کسی است که زمین را برای شما جایگاه امن و آرامش قرار داد و آسمان را همچون سقفی (بالای سرتان) و شما را صورتگری کرد، و صورتتان را نیکو آفرید و از چیزهایی پاکیزه به شما روزی داد این است خداوند پروردگار شما! جاوید و پربرکت است خداوندی که پروردگار عالمیان است!﴾(غافر:۶۴)

بعد از خلقت آسمان و زمین

﴿إِنَّ رَبَّکمُ اللَّهُ الَّذی خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ فی سِتَّه أَیَّامٍ ثُمَّ اسْتَوی عَلَی الْعَرْشِ یُغْشِی اللَّیْلَ النَّهارَ یَطْلُبُهُ حَثیثاً وَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ وَ النُّجُومَ مُسَخَّراتٍ بِأَمْرِهِ أَلا لَهُ الْخَلْقُ وَ الْأَمْرُ تَبارَک اللَّهُ رَبُّ الْعالَمینَ؛ پروردگار شما، خداوندی است که آسمان‌ها و زمین را در شش روز (شش دوران) آفرید سپس به تدبیر جهان هستی پرداخت با (پرده تاریک) شب، روز را می‌پوشاند و شب به دنبال روز، به سرعت در حرکت است و خورشید و ماه و ستارگان را آفرید، که مسخّر فرمان او هستند. آگاه باشید که آفرینش و تدبیر (جهان)، از آن او (و به فرمان او) است! پر برکت (و زوال ناپذیر) است خداوندی که پروردگار جهانیان است!﴾

به ظاهر خداوند متعال در این آیات خود را تمجید و تحسین فرموده است، اما نه از نوع ستایش انسانی، بلکه هدف از این کار، توصیف قدرت خدایی‌اش است تا انسان‌ها را متوجه خالقیت و ربوبیت خود سازد و از عبادت غیر او بازدارد.

خداوند متعال در تعریف و تمجید از خودش همواره لفظ «تبارک» را به کار برده، زیرا همه چیز خدا خیر و برکت و پرسود است و این یعنی انسان‌های الهی بایستی همواره دنبال خیر و برکت باشند، نه این‌که با پیروی از هوی و هوس شیطانی، خود را به هلاکت بکشانند که هیچ برکتی و خیری در پیروی‌های شیطانی نبوده و همه به خسارت و ضرر منتهی می‌شود.

خداوند متعال در آیات دیگر قرآن نیز بارها لفظ «تبارک» بیان کرده است، از آن جمله می‌توان به این موارد اشاره کرد:

۱. مبارک بودن نام پروردگار: ﴿تَبارَک اسْمُ رَبِّک ذِی الْجَلالِ وَ الْإِکرامِ﴾

۲. مبارک بودن خدا چون مالک همه هستی است: ﴿تَبارَک الَّذی بِیَدِهِ الْمُلْک وَ هُوَ عَلی کلِّ شَیْ ءٍ قَدیرٌ﴾

۳. مبارک بودن قرآن کریم: ﴿تَبارَک الَّذی نَزَّلَ الْفُرْقانَ عَلی عَبْدِهِ لِیَکونَ لِلْعالَمینَ نَذیراً﴾