جزع و فزع در عزاداری برای امام حسین(ع): تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۳۰ نوامبر ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۵۶

سؤال

جزع و فزع در عزاداری امام حسین(ع) به چه معنی است؟

درگاه‌ها

«فزع» به معنای ترسیدن است^[۱] ^[۲] و از آن‌جا که انسان گاه بر اثر شدت ترس دچار بی‌تابی می‌شود، این حالت «جزع» نامیده می‌شود و جزع به معنای بی‌تابی است.^[۳] در روایات مربوط به عزاداری، واژه «فزع» به کار نرفته و «جزع» نیز در حالت معمول، رفتاری نکوهیده دانسته شده است.^[۴] ^[۵] با این حال، در خصوص عزاداری برای امام حسین(ع)، تنها موردی که «جزع» توصیه شده، همین‌جاست و روایات آن را عملی پسندیده معرفی کرده‌اند.^[۶] امام صادق(ع) می‌فرماید: «کُلُ الْجَزَعِ وَ الْبُکَاءِ مَکْرُوهٌ سِوَی الْجَزَعِ وَ الْبُکَاءِ عَلَی الْحُسَیْنِ؛ بی‌تابی و گریه، امری پسندیده نیست؛ مگر این که بی‌تابی و گریه برای حسین(ع) باشد.»^[۷]

از آن‌جا که فزع نیز گاه به مرحله جزع می‌رسد، گفته مي شود در عزاي امام «فزع» و «جزع» كردن خوب است. امام باقر(ع) در بیان آداب و ثواب زیارت امام حسین(ع) می‌فرماید که شخص باید اهل خانه را به گریه دعوت کند و در منزل خود با جزع و بی‌تابی بر امام حسین(ع)، مراسم سوگواری برپا دارد… .^[۸] در زیارت دیگر امام حسین(ع) گفته می‌ود: «أَنَا بِكُمْ لَجَزِعٌ؛ من براي مصيبت شما از جزع كنندگانم»‏^[۹]

منابع

↑ حسيني زبيدي، محمد مرتضى، تاج العروس من جواهر القاموس، بيروت، دار الفکر، چاپ اول، ۱۴۱۴ق، ج۱۱، ص۳۴۳.
↑ راغب اصفهانى، حسين بن محمد، ترجمه و تحقيق مفردات الفاظ قرآن، ترجمه: غلامرضا خسروی حسینی، تهران، مرتضوی، چاپ دوم، ۱۳۷۴ش، ج۴، ص۵۳.
↑ ابن دريد، محمد، جمهره اللغه، ج۱، ص۴۶۹، ذیل واژه جزع.
↑ برقى، احمد بن محمد بن خالد، المحاسن، قم، دار الكتب الإسلاميه، چاپ دوم، ۱۳۷۱ ق، ج۲، ص۳۱۴.
↑ كلينى، محمد بن يعقوب، الكافي، تهران، دار الكتب الإسلاميه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ قف ج۳، ص۲۰۹.
↑ ابن قولويه، جعفر بن محمد، كامل الزيارات، نجف اشرف، دار المرتضويه، چاپ اول، ۱۳۵۶ش، ص۱۰۰.
↑ طوسی، محمد، الأمالی، قم، دار الثقافه، چاپ اول، ۱۴۱۴ق، ص۱۶۱، مجلس ۶، حدیث۲۰.
↑ ابن قولویه، جعفر، کامل الزیارات، نجف اشرف، دار المرتضویه، چاپ اول، ۱۳۵۶، ص۱۷۵، حدیث۸.
↑ ابن قولویه، جعفر، کامل الزیارات، نجف اشرف، دار المرتضویه، چاپ اول، ۱۳۵۶، ص۲۴۳، حدیث۱۲.

[1] حسيني زبيدي، محمد مرتضى، تاج العروس من جواهر القاموس، بيروت، دار الفکر، چاپ اول، ۱۴۱۴ق، ج۱۱، ص۳۴۳.

[2] راغب اصفهانى، حسين بن محمد، ترجمه و تحقيق مفردات الفاظ قرآن، ترجمه: غلامرضا خسروی حسینی، تهران، مرتضوی، چاپ دوم، ۱۳۷۴ش، ج۴، ص۵۳.

[3] ابن دريد، محمد، جمهره اللغه، ج۱، ص۴۶۹، ذیل واژه جزع.

[4] برقى، احمد بن محمد بن خالد، المحاسن، قم، دار الكتب الإسلاميه، چاپ دوم، ۱۳۷۱ ق، ج۲، ص۳۱۴.

[5] كلينى، محمد بن يعقوب، الكافي، تهران، دار الكتب الإسلاميه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ قف ج۳، ص۲۰۹.

[6] ابن قولويه، جعفر بن محمد، كامل الزيارات، نجف اشرف، دار المرتضويه، چاپ اول، ۱۳۵۶ش، ص۱۰۰.

[7] طوسی، محمد، الأمالی، قم، دار الثقافه، چاپ اول، ۱۴۱۴ق، ص۱۶۱، مجلس ۶، حدیث۲۰.

[8] ابن قولویه، جعفر، کامل الزیارات، نجف اشرف، دار المرتضویه، چاپ اول، ۱۳۵۶، ص۱۷۵، حدیث۸.

[9] ابن قولویه، جعفر، کامل الزیارات، نجف اشرف، دار المرتضویه، چاپ اول، ۱۳۵۶، ص۲۴۳، حدیث۱۲.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-{{شروع متن}}سؤال: «فزع» در عزاداري امام حسين (عليه السلام) به چه معنی است؟
+{{شروع متن}}
+{{سوال}}
+جزع و فزع در عزاداری امام حسین(ع) به چه معنی است؟
+{{پایان سوال}}
+{{پاسخ}}
+{{درگاه|امام حسین}}
+«فزع» به معنای ترسیدن است<ref>حسيني زبيدي، محمد مرتضى، تاج العروس من جواهر القاموس، بيروت، دار الفکر، چاپ اول، ۱۴۱۴ق، ج۱۱، ص۳۴۳.</ref> <ref>راغب اصفهانى، حسين بن محمد، ترجمه و تحقيق مفردات الفاظ قرآن، ترجمه: غلامرضا خسروی حسینی، تهران، مرتضوی، چاپ دوم، ۱۳۷۴ش، ج۴، ص۵۳.</ref> و از آن‌جا که انسان گاه بر اثر شدت ترس دچار بی‌تابی می‌شود، این حالت «جزع» نامیده می‌شود و جزع به معنای بی‌تابی است.<ref>ابن دريد، محمد، جمهره اللغه، ج۱، ص۴۶۹، ذیل واژه جزع.</ref> در روایات مربوط به عزاداری، واژه «فزع» به کار نرفته و «جزع» نیز در حالت معمول، رفتاری نکوهیده دانسته شده است.<ref>برقى، احمد بن محمد بن خالد، المحاسن، قم، دار الكتب الإسلاميه، چاپ دوم، ۱۳۷۱ ق، ج۲، ص۳۱۴.</ref> <ref>كلينى، محمد بن يعقوب، الكافي، تهران، دار الكتب الإسلاميه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ قف ج۳، ص۲۰۹.</ref> با این حال، در خصوص [[عزاداری برای امام حسین(ع) و آیه ۱۴۵ آل‌عمران|عزاداری برای امام حسین(ع)]]، تنها موردی که «جزع» توصیه شده، همین‌جاست و روایات آن را عملی پسندیده معرفی کرده‌اند.<ref>ابن قولويه، جعفر بن محمد، كامل الزيارات، نجف اشرف، دار المرتضويه، چاپ اول، ۱۳۵۶ش، ص۱۰۰.</ref> [[امام صادق(ع)]] می‌فرماید: {{عربی|کُلُ الْجَزَعِ وَ الْبُکَاءِ مَکْرُوهٌ سِوَی الْجَزَعِ وَ الْبُکَاءِ عَلَی الْحُسَیْنِ|ترجمه=بی‌تابی و گریه، امری پسندیده نیست؛ مگر این که بی‌تابی و گریه برای حسین(ع) باشد.}}<ref>طوسی، محمد، الأمالی، قم، دار الثقافه، چاپ اول، ۱۴۱۴ق، ص۱۶۱، مجلس ۶، حدیث۲۰.</ref>
-پاسخ اجمالي:
+از آن‌جا که فزع نیز گاه به مرحله جزع می‌رسد، گفته مي شود در عزاي امام «فزع»  و «جزع» كردن خوب است. [[امام باقر(ع)]] در بیان آداب و ثواب زیارت امام حسین(ع) می‌فرماید که شخص باید اهل خانه را به گریه دعوت کند و در منزل خود با جزع و بی‌تابی بر امام حسین(ع)، مراسم سوگواری برپا دارد… .<ref>ابن قولویه، جعفر، کامل الزیارات، نجف اشرف، دار المرتضویه، چاپ اول، ۱۳۵۶، ص۱۷۵، حدیث۸.</ref> در زیارت دیگر امام حسین(ع) گفته می‌ود: {{متن عربی|أَنَا بِكُمْ لَجَزِعٌ|ترجمه=من براي مصيبت شما از جزع كنندگانم}}‏<ref>ابن قولویه، جعفر، کامل الزیارات، نجف اشرف، دار المرتضویه، چاپ اول، ۱۳۵۶، ص۲۴۳، حدیث۱۲.</ref>
-معنای اصلی «فزع» ترسیدن است و چون از شدت ترس گاهی انسان بی‌تاب می‌شود، جزع هم گفته می‌شود؛ درباره‌ی عزاداری از«فزع» استفاده نشده؛‌ بلكه در روایات آمده که «جزع» امری ناپسند است، اما «جزع» در عزاداری امام حسین ((ع)) خوب و پسندیده است.
+== منابع ==
+{{پانویس|۲}}
-پاسخ تفصيلي:
-«فزع» به معنی ترسیدن است، منتهی ترس از یک چیز وحشتناک و یا کاری خطرناک که همراه با اضطراب باشد و حالت انقباضی در انسان رخ دهد.
-«فزع» چون با کلمه "الى" متعدى شود به معنى استغاثه است: «فَزِعَ‏ اليه» يعنى به او پناه برد و استغاثه كرد و چون با "لام" متعدّى شود معنى پناه دادن مي‌دهد. «فَزِعَ‏ له» یعنی به او پناه داد و به فريادش رسيد و «مَفْزَع» یعنی محل پناه. در دعاى هفتم صحيفه‌ی سجاديه آمده: «وَ أَنْتَ‏ الْمَفْزَعُ‏ فِي الْمُلِمَّاتِ»؛ «(خدایا) تو محل پناه در شدائد [هستی]».<ref>رک: حسيني زبيدي، محمد مرتضى، تاج العروس من جواهر القاموس، بيروت، دار الفکر، چاپ اول، ۱۴۱۴ق، ج‏۱۱، ص۳۴۵؛. طريحي، فخر الدين، مجمع البحرين، تهران، مرتضوی، چاپ سوم، ۱۳۷۵، ج‏۴ ، ص۳۷۵؛. فيومى، أحمد، المصباح المنير في غريب الشرح الكبير، قم، موسسه دار الهجره، چاپ دوم، ۱۴۱۴ق، ج‏۲، ص۴۷۲؛. ابن منظور، محمد، لسان العرب، بيروت، دار الفکر للطباعه و النشر و التوزیع – دار صادر، چاپ سوم، ۱۴۱۴ق، ج‏۸، ص۲۵۱؛. قرشى بنايى، على اكبر، قاموس قرآن، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ ششم، ۱۴۱۲ق، ج۵ ، ص۱۷۴؛. مصطفوى، حسن، التحقيق في كلمات القرآن الكريم، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ اول، ۱۳۶۸، ج۹، ص۸۱.</ref>
-درحقیقت معنای اصلی «فزع»، ترسیدن است و چون فرد ترسیده به دنبال سرپناه می‌گردد، معنای پناه دادن، پناه گرفتن و پناهگاه نیز می‌دهد.<ref>رک: ابن اثير جزري، مبارك، النهايه في غريب الحديث و الأثر، قم، موسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، چاپ چهارم،۱۳۶۷، ج‏۳، ص۴۴۳؛. زمخشرى، محمود، الفائق في غريب الحديث، بيروت، دار الکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۱۷ق، ج‏۳، ص۲۹؛. راغب اصفهانى، حسين، مفردات الفاظ قرآن، ترجمه: غلامرضا خسروی، تهران، مرتضوی، چاپ دوم، ۱۳۷۴، ج‏۴، ص۵۳.</ref>
-برخي گفته‌اند: «فزع» از جنس «جزع» است. یعنی بی‌تابی و فریاد زدن و عبارت «جزع» به «فزع» ترجمه مي‌شود، چون گاهي از شدت ترس، حالت بی‌تابی به انسان ترسیده دست می‌دهد و گاهی فریاد هم می‌زند و بي‌طاقت مي‌شود.<ref>رک: التحقيق في كلمات القرآن الكريم، پیشین، ج۹، ص۸۲؛. تاج العروس من جواهر القاموس، پیشین، ج۱۱، ص۳۴۳.</ref>
-بر همين اساس، در ترجمه‌ی رواياتي كه درآن كلمه‌ی «جزع» آمده،‌ مي‌نويسند: «جزع» و «فزع» حاصل ترسی است که گاهي انسان را بي‌تاب مي كند و به «جزع» مي‌رساند.
-بنابراين، در متن عربي روايات لفظ «فزع» نيامده است؛ بلكه از كلمه‌ی «جزع» يعني بي‌تاب شدن و با فرياد بلند ناليدن، آمده است و با توجه به اين كه «فزع كردن» هم گاهي به«جزع» مي‌رسد، برخي در ترجمه‌ی این واژگان گفته‌اند: «فزع» و«جزع» در عزاداري امام حسين (عليه السلام) امري پسنديده و خوب است؛ امام صادق ((ع)) می‌فرماید: «كُلُ‏ الْجَزَعِ‏ وَ الْبُكَاءِ مَكْرُوهٌ سِوَى الْجَزَعِ وَ الْبُكَاءِ عَلَى الْحُسَيْنِ (عَلَيْهِ السَّلَامُ»؛<ref>طوسى، محمد، الأمالي، قم، دار الثقافه، چاپ اول، ۱۴۱۴ق، ص۱۶۱، مجلس ۶، حدیث۲۰.</ref> «بي‌تابي و گريه، امري پسنديده نيست؛ مگر اين كه بي‌تابي و گريه براي امام حسين (عليه السلام) باشد.
-در زيارت عاشورا نيز آمده است وقتی امام باقر (عليه السلام) پاداش و آداب زيارت را بيان مي‌كند، مي‌فرمايد: «... وَ يَأْمُرُ مَنْ فِي دَارِهِ بِالْبُكَاءِ عَلَيْهِ وَ يُقِيمُ فِي دَارِهِ مُصِيبَتَهُ بِإِظْهَارِ الْجَزَعِ عَلَيْه ...‏»؛<ref>ابن قولويه، جعفر، كامل الزيارات، نجف اشرف، دار المرتضویه، چاپ اول، ۱۳۵۶، ص۱۷۵، حدیث۸.</ref> «... و اهل خانه را به گريه دعوت كند و در خانه خود با جزع كردن بر امام حسين مراسم سوگواري برپا كند ...».
-در زیارت دیگر امام حسین (عليه السلام) نيز که از امام صادق ((ع)) نقل شده است، عرضه می‌داریم:
-«... أَنَا بِكُمْ لَجَزِعٌ‏»؛<ref>همان، كامل الزيارات، نجف اشرف، پيشين، ص۲۴۳، حدیث۱۲.</ref> «... من براي مصيبت شما از جزع كنندگانم».
-بنابراين، «جزع» و «فزع» يعني بي‌تابي كردن و برای امام حسين (عليه السلام) بلند گریه كردن، امري خوب و خداپسندانه و داراي پاداش‌هاي بزرگ معنوي و درجات بهشتي است و در متن روايات لفظ «جزع» آمده است و چون گاهي اثر «فزع» بر انسان به بي‌تابي و بي‌طاقت شدن نمي‌رسد، گفته مي شود در عزاي امام «فزع» و «جزع» كردن خوب است. <ref>.نساء‌/ ۶۴.</ref>
-==منابع==
-<references />
 {{شاخه
-  | شاخه اصلی =
+  | شاخه اصلی =امام حسین(ع)
   | شاخه فرعی۱ =
   | شاخه فرعی۲ =
   | شاخه فرعی۳ =
 }}
 {{تکمیل مقاله
-  | شناسه =
+  | شناسه =-
-  | تیترها =
+  | تیترها =-
   | ویرایش =
   | لینک‌دهی =
   | ناوبری =
   | نمایه =
   | تغییر مسیر =
   | ارجاعات =
-  | بازبینی =
+  | ارزیابی کمی =
   | تکمیل =
   | اولویت =
   | کیفیت =
 }}
 {{پایان متن}}
+{{#seo:
+|title=معنای فزع و جزع در عزاداری امام حسین(ع) - معنی جزع و فزع - ویکی پاسخ
+|title_mode=Replaced Title
+|keywords=فزع و جزع
+|description=در قرآن و روایات، فزع به معنی ترس و جزع به معنی بی‌تابی آمده است. هرچند جزع در بیشتر موارد ناپسند شمرده شده، اما در عزاداری برای امام حسین(ع) جزع و گریه پسندیده و موجب ثواب دانسته شده است.
+}}