پیش نویس:شرک در توسل: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۳۰: | خط ۳۰: | ||
=== توسل خاص === | === توسل خاص === | ||
توسل خاص همان عملی است که [[شیعه|شیعیان]] انجام میدهند و به آن اعتقاد راسخ دارند. آنان در زمان گرفتاریها و مشکلات، یکی از افراد مقرب درگاه الهی را واسطه قرار داده و به وسیله او از خداوند رفع سختیها و برآورده شدن حاجاتشان را طلب میکنند. این نوع از توسل نیز منافاتی با [[توحید]] نداشته، بلکه عین توحید است، چراکه اعتقاد به وسیله، اعتقاد به آفریننده وسیله خدا است. به طور کلی، توسل به وسایل و تسبب به اسباب با توجه به اینکه خدا سبب را آفریده و سبب را سبب قرار داده و از ما خواسته است از این وسایل و اسباب استفاده کنیم، به هیچ وجه شرک نیست، بلکه عین توحید است. در این میان، هیچ فرقی میان اسباب مادی و روحی، اسباب ظاهری و معنوی، و اسباب دنیوی و اخروی نیست. هنگامی که انسان متوسل میشود باید توجهش به خدا و از خدا به وسیله باشد. اما اگر توجه اصیل به وسیله باشد و نه از ناحیه توجه به خدا، شرک در عبادت خواهد بود.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=عدل الهی|سال=1402|نام=مرتضی|نام خانوادگی=مطهری|ناشر=صدرا|صفحه=۲۳۹|مکان=تهران}}</ref> | توسل خاص همان عملی است که [[شیعه|شیعیان]] انجام میدهند و به آن اعتقاد راسخ دارند. آنان در زمان گرفتاریها و مشکلات، یکی از افراد مقرب درگاه الهی را واسطه قرار داده و به وسیله او از خداوند رفع سختیها و برآورده شدن حاجاتشان را طلب میکنند. این نوع از توسل نیز منافاتی با [[توحید]] نداشته، بلکه عین توحید است، چراکه اعتقاد به وسیله، اعتقاد به آفریننده وسیله خدا است. به طور کلی، توسل به وسایل و تسبب به اسباب با توجه به اینکه خدا سبب را آفریده و سبب را سبب قرار داده و از ما خواسته است از این وسایل و اسباب استفاده کنیم، به هیچ وجه [[شرک]] نیست، بلکه عین توحید است. در این میان، هیچ فرقی میان اسباب مادی و روحی، اسباب ظاهری و معنوی، و اسباب دنیوی و اخروی نیست. هنگامی که انسان متوسل میشود باید توجهش به خدا و از خدا به وسیله باشد. اما اگر توجه اصیل به وسیله باشد و نه از ناحیه توجه به خدا، شرک در [[عبادت]] خواهد بود.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=عدل الهی|سال=1402|نام=مرتضی|نام خانوادگی=مطهری|ناشر=صدرا|صفحه=۲۳۹|مکان=تهران}}</ref> | ||
== دیدگاه های توسل == | == دیدگاه های توسل == | ||
خط ۴۴: | خط ۴۴: | ||
==== شرک ==== | ==== شرک ==== | ||
توسل به مقام و منزلت پیامبر(ص) به این صورت است که متوسلگننده بگوید:{{متن عربی|اللهمَّ إنّی أتوسل إلیک بجاه محمدٍ(ص) و حُرمته أن تقضی حاجتی|ترجمه=خدایا من مقام و احترامی که پیامبر(ص) نزد تو دارد را وسیله قرار میدهم که حاجتم را برآورده کنی}}.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=آیین وهابیت|سال=۱۳۷۵|نام=جعفر|نام خانوادگی=سبحانی تبریزی|ناشر=جامعه مدرسین حوزه علمیه قم|صفحه=۱۴۶|مکان=قم}}</ref> محمدنسیب رفاعی، از [[وهابی|وهابیان]]، بر این نظر است که دلیلی بر مشروعیت تقرب به خداوند به وسیله مقام و احترام پیامبر(ص) و اولیای الهی، وجود ندارد و از صحابه پیامبر کسی چنین توسلی نکرده است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=التوصل إلى حقيقة التوسل المشروع والممنوع|سال=۱۳۹۹|نام=محمد نسيب|نام خانوادگی=رفاعی|صفحهها=188و189}}</ref> [[عبدالعزیز بن باز]]، [[مفتی]] وهابی اهل عربستان، نیز این نوع توسل را [[بدعت]] و شرکآمیز دانسته و به حرمت آن فتوا داده است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مجموع فتاوی ابنباز|سال=۱۴۲۰ق|نام=عبد العزيز بن عبد الله|نام خانوادگی=ابنباز|جلد=5|صفحه=322}}</ref> | |||
< | |||
== منابع == | == منابع == |
نسخهٔ ۲۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۳۶
آیا توسل به امامان به نوعی شرک محسوب نمیشود؟ و چرا در برخی دعاهای شیعی، امامان به جای خداوند مورد خطاب واقع میشوند؟
مفهوم توسل
لغت
توسل در لغت یعنی «وسل توسل الی الله بعمل او وسیله؛ متوسل شدن به خدا با عمل یا وسیلهای قرار دادن»[۱] و همچنین توسل از لحاظ لغوی با واژه وسیله همریشه است.[۲] «وسیله» هر آنچیزی است که برای نزدیکشدن به چیز دیگری از آن استفاده میشود.[۳]
لغت توسل در قرآن
- ﴿یا ایها الذین آمنوا اتقوا الله وابتغوا الیه الوسیله؛ ای کسانی که ایمان آوردهاید از خدا بپرهیزید، و وسیلهای برای تقرب به او بجویید﴾(مائده:35)
اصطلاح
توسل به این معناست که فردی، شخص یا چیزی که نزد خداوند جایگاه ویژهای دارد را واسطه یا وسیله اجابت دعای خود قرار دهد.[۴] معنای اصطلاحی دیگر توسل، واسطه قرار دادن شیء یا شخصی است برای وصول به مطلوب.[۵]
انواع توسل
توسل عام
خداوند عالم را بر اساس اسباب و مسببات خلق کردهاست و هر یک از سبب عادی در دیگری به اذن خداوند اثر میگذارد. البته اینها به معنای تفویض نظام بر ماده نیست؛ بلکه همه اینها دلیل بر وجود خداوند و اراده اوست. پس هر کسی که دقت نظر داشته باشد میفهمد که حیات جسمانی انسان قائم بر اساس اسباب و وسائل است و همچنین نزول فیض معنوی خداوند برای بندگان تابع نظام خاص میباشد که از آن به وحی تعبیر میشود. وحی الهی از طریق ملائکه، انبیاء و رسلش و کتابش به بندگانش میرسد. پس هدایت انسانها از طریق اسباب و وسائلی است که خداوند آن را طریق هدایت قرار دادهاست. امام صادق(ع) فرموده است:«ابی الله ان یجری الاشیاء الا باسباب فجعل لکل شیء سببا و جعل لکل سبب شرحا؛ خداوند اشیاء را خلق نمیکند مگر بوسیله سببها، پس برای هر چیزی سببی قرار داده و برای هر سببی وسعتی داده است»[۶]
توسل خاص
توسل خاص همان عملی است که شیعیان انجام میدهند و به آن اعتقاد راسخ دارند. آنان در زمان گرفتاریها و مشکلات، یکی از افراد مقرب درگاه الهی را واسطه قرار داده و به وسیله او از خداوند رفع سختیها و برآورده شدن حاجاتشان را طلب میکنند. این نوع از توسل نیز منافاتی با توحید نداشته، بلکه عین توحید است، چراکه اعتقاد به وسیله، اعتقاد به آفریننده وسیله خدا است. به طور کلی، توسل به وسایل و تسبب به اسباب با توجه به اینکه خدا سبب را آفریده و سبب را سبب قرار داده و از ما خواسته است از این وسایل و اسباب استفاده کنیم، به هیچ وجه شرک نیست، بلکه عین توحید است. در این میان، هیچ فرقی میان اسباب مادی و روحی، اسباب ظاهری و معنوی، و اسباب دنیوی و اخروی نیست. هنگامی که انسان متوسل میشود باید توجهش به خدا و از خدا به وسیله باشد. اما اگر توجه اصیل به وسیله باشد و نه از ناحیه توجه به خدا، شرک در عبادت خواهد بود.[۷]
دیدگاه های توسل
جواز توسل
اغلب مسلمانان، به ویژه شیعیان، توسل به انبیا و اولیای الهی را یکی از مصادیق روشن وسیله میدانند، زیرا آن انوار مقدسه و نفوس مطهره، اشرف و افضل مخلوقاتند که به اعلی درجه انسانیت رسیـده و نزدیـک ترین فرد به درگـاه خدا هـستند و پس از مرگشان نیـز در جوار رحمتش زنـده و متنعم اند. بنابراین، توسل به پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) در نظر این افراد از جمله اسباب و وسایلی است که باعث نزدیکی بندگان به خدایشان میشود و همان گونه که در روایات متعددی آمده، این عمل موجب قبولی طاعات و سرعت بخشیدن به اجابت دعا خواهد بود و مهم ترین راه نجات و رستگاری. از این رو، دعا و نیایش باید با توسّل به معصومان(ع) همراه باشد.
عدم جواز توسل
بدعت
عیسی بن عبدالله حمیری، محقق مالکیمذهب اهل امارات، این قسم توسل از قرن هفتم هجری مورد مخالفت گروهی از علمای سلفی قرار گرفت و در همان دوران با ایستادگی عالمان مسلمان و پاسخ قاطع به منکران این نوع توسل، نزاع از میان رفت؛ ولی بعدها دوباره این نزاع از سوی وهابیون مطرح شد و این نوع توسل، باطل شمرده شد.[۸] برای نمونه محمدنسیب رفاعی، از وهابیان اهل سوریه، تقرب به خداوند از طریق انبیاء و اولیای الهی را باطل اعلام کرده و این عمل را کفر و بدعت پنداشته است.[۹] رفاعی برای بیان بدعتآمیز بودن این نوع از توسل گفته است که هیچ دلیلی از قرآن و سنت پیامبر(ص) بر مشروعیت آن وجود ندارد.[۱۰]
شرک
توسل به مقام و منزلت پیامبر(ص) به این صورت است که متوسلگننده بگوید:«اللهمَّ إنّی أتوسل إلیک بجاه محمدٍ(ص) و حُرمته أن تقضی حاجتی؛ خدایا من مقام و احترامی که پیامبر(ص) نزد تو دارد را وسیله قرار میدهم که حاجتم را برآورده کنی».[۱۱] محمدنسیب رفاعی، از وهابیان، بر این نظر است که دلیلی بر مشروعیت تقرب به خداوند به وسیله مقام و احترام پیامبر(ص) و اولیای الهی، وجود ندارد و از صحابه پیامبر کسی چنین توسلی نکرده است.[۱۲] عبدالعزیز بن باز، مفتی وهابی اهل عربستان، نیز این نوع توسل را بدعت و شرکآمیز دانسته و به حرمت آن فتوا داده است.[۱۳]
منابع
- ↑ هنایی، علی. «ماده وسل». المنجد. ص۹۰۰.
- ↑ جوهری، اسماعیل بن حماد. «ذیل واژه «وسل»». الصحاح تاج اللغة و صحاح العربیة.
- ↑ جوهری، اسماعیل بن حماد. «ذیل واژه «وسل»». الصحاح تاج اللغة و صحاح العربیة.
- ↑ حمیری، عیسی بن عبدالله (۱۴۲۸). التأمل فی حقیقة التوسل. ص۱۶.
- ↑ طاهری خرم آبادی، سیدحسن (۱۳۸۶). پاسخ به شبهات وهابیت. ج۲. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
- ↑ کلینی، محمدبن یعقوب (۱۳۶۵). اصول کافی. تهران: دارالکتب اسلامیه. ص۱۸۳.
- ↑ مطهری، مرتضی (۱۴۰۲). عدل الهی. تهران: صدرا. ص۲۳۹.
- ↑ حمیری، عیسی بن عبدالله (۱۴۲۸). التأمل فی حقیقة التوسل. ص۴۸.
- ↑ رفاعی، محمد نسيب (۱۳۹۹). التوصل إلى حقيقة التوسل المشروع والممنوع. ص۱۸۵.
- ↑ رفاعی، محمد نسيب (۱۳۹۹). التوصل إلى حقيقة التوسل المشروع والممنوع. ص۱۸۶.
- ↑ سبحانی تبریزی، جعفر (۱۳۷۵). آیین وهابیت. قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. ص۱۴۶.
- ↑ رفاعی، محمد نسيب (۱۳۹۹). التوصل إلى حقيقة التوسل المشروع والممنوع. صص۱۸۸و۱۸۹.
- ↑ ابنباز، عبد العزيز بن عبد الله (۱۴۲۰ق). مجموع فتاوی ابنباز. ج۵. ص۳۲۲. تاریخ وارد شده در
|سال=
را بررسی کنید (کمک)