پیش نویس:احسن در آیه ۵۵ سوره زمر: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی پاسخ
    خط ۲۷: خط ۲۷:
    و (به خاطر بیاورید) زمانی را که گفتیم: در این شهر وارد شوید! و از نعمت‌های فراوان آن، هر چه می‌خواهید بخورید! و از در با خضوع و خشوع وارد گردید! و بگویید: خداوندا! گناهان ما را بریز! تا خطاهای شما را ببخشیم؛ و به نیکوکاران پاداش بیشتری خواهیم داد.
    و (به خاطر بیاورید) زمانی را که گفتیم: در این شهر وارد شوید! و از نعمت‌های فراوان آن، هر چه می‌خواهید بخورید! و از در با خضوع و خشوع وارد گردید! و بگویید: خداوندا! گناهان ما را بریز! تا خطاهای شما را ببخشیم؛ و به نیکوکاران پاداش بیشتری خواهیم داد.


    پی‌نوشت‌ها: [۴]. طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان، (ترجمه موسوی همدان)‏ ج‏۱۷ ۴۲۷:، قم، دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‏، ۱۳۷۴ ش‏ .
    پی‌نوشت‌ها: [۸]. بقره/۱۵۱و ۱۲۹، جمعه/۳.
    [۵]. بقره/۲۰۳، فتح /۹، دهر/۲۵و آیات دیگر.
    [۶]. آل عمران/۳۱ و آیات دیگر.
    [۷]. زمر/۱۴، اعراف/۲۹، غافر/۱۴ وآیات دیگر.
    [۸]. بقره/۱۵۱و ۱۲۹، جمعه/۳.
    [۹]. آل عمران/۱۰۲.
    [۹]. آل عمران/۱۰۲.
    [۱۰]. فاطر/۱۰.
    [۱۰]. فاطر/۱۰.

    نسخهٔ ‏۱ مارس ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۵۳

    سؤال
    منظور از احسن ما انزل الیکم ﴿أَحْسَنَ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكُمْ مِنْ رَبِّكُمْ(زمر:55) چیست؟ مگر ما آیه غیر حسن هم داریم؟

    پاسخ اجمالی:

    در این رابطه که منظور از جمله «أحسن ما أنزل الیکم» چیست سخن واحدی درمیان مفسرین قرآن وجود ندارد و شاید نوع دستوراتی که انسان را به ایجاد علقه بین خود و خدا، شناخت خویشتن و خدای خویش و اصلاح درون فرا می‌خواند مانند دستور به اخلاص در دین در زمینه‌های عقاید، اعمال و اخلاق و دیگر آموزه‌های دینی؛ مصداق جمله فوق باشد.

    متن آیه

    مراد از ﴿أَحْسَنَ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكُمْ مِنْ رَبِّكُمْ

    در آیه مذکور دستور داده شده است که بهترین آن چه از ناحیه خدا نازل شده پیروی شود. در مقصود از ﴿أَحْسَنَ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكُمْ مِنْ رَبِّكُمْ میان مفسرین اختلاف نظر وجود دارد.

    بیان نظرات

    برخی مقصود از آن را محکمات قرآن، برخی احکام و حلال و حرام قرآن، بعضی دیگر ناسخ قرآن و بعضی خود قرآن را از میان سایر کتب آسمانی بهترین مصداق «أحسن ما أنزل» دانسته اند.[۱][۲] بعضی دیگر خصوص واجبات و مستحبات یعنی طاعات را مصداق «أحسن ما أنزل» دانسته است.[۳][۴][۵] عده ای دیگر گفته اند معنای «أحسن ماأنزل الیکم» این نیست که در قرآن نیکو و نیکوتر وجود داشته باشد بلکه تمام اوامر، نواهی، وعد، وعید، قصص و... در قرآن حسن و نیکو هستند اما این امور در مقایسه با ضد خودشان و کار‌های انسان «احسن و نیکوتر» می باشند. مثلاً اگر به نواهی قرآن عمل شود احسن است اما ارتکاب آن چه قرآن از آن نهی کرده است از بدترین امور می باشد.[۶]

    بررسی معنای ﴿أَحْسَنَ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكُمْ مِنْ رَبِّكُمْ

    آیات قرآن باید با توجه به آیات دیگر معنی و تفسیر شوند. جمله‏ «وَ أَسْلِمُوا لَهُ» در آیه قبلی شامل همه مواردی می شود که در اقوال مذکور بیان شده است، زیرا خدا با عبارت «وأسلموا له» تسلیم به همه ای اوامر و نواهی و وعد و عیدها و … را از انسان‌ها خواسته است. حال اگر در آیه بعدی یعنی آیه «وَ اتَّبِعُوا أَحْسَنَ ما أُنْزِلَ إِلَیکْم…» منظور از «احسن ما أنزل» همه امور فوق یا یکی از اموری باشد که در اقوال آمده است، تکرار بی جهت لازم می آید. برای اجتناب از چنین تکراری همان طوری که مفسر بزرگوار علامه طباطبایی[۴] فرموده باید گفت بعید نیست مراد از «أحسن ما أنزل» خطابها و دستوراتی باشد که می‌خواهد مخاطب را به اصطلاح به باطن خود دعوت کند. فرمان‌هایی که با باطن انسانها سر و کار دارد و می‌خواهد آن را اصلاح کند. مانند دستور به تقوا، فراموشی و متقابلا استغراق در ذکر و یاد آوری خدا که در آیاتی همانند 203 سوره بقره و 9 سوره فتح و دستور به محبت ورزیدن به خدا که در آیاتی همانند 31 سوره آل عمران و ترس از او و اخلاص در دین که در آیاتی همانند 14 سوره زمر، 29 سوره اعراف و 14 سوره غافر آمده است. اعم از این که این دستورات مربوط به عقاید، اعمال و یا اخلاق باشند. زیرا پیروی از این خطاب ها انسان را به حیاتی طیب زنده می‌کند و روح ایمان را در او می‌دمد و اعمالش را صالح ساخته و عامل را بالا برده و او را در ولایت خدا یعنی کرامتی که ما فوقش کرامتی نیست، داخل می‌نماید. لذا مراد آیه اصلاح ظاهر فقط و آوردن کالبد بی‌روح عمل که فقط نتیجه آن فراغت ذمه انسان و ساقط شدن تکلیف است، نمی باشد.[۷]

    و البته واضح است این سخن معنایش این نیست که در قرآن غیر از این آیه آیاتی است که مارا به عمل بی روح دعوت کرده باشد بلکه مراد این است که آنچه مهم و به تعبیر قرآن «أحسن ما أنزل» است خطابات و آیاتی است که ما را به اصلاح درون، تزکیه و تهذیب از راه عمل به دستورات شرع فرا خوانده و انگشت اهتمام را روی اخلاص در نیت، ادای حق عبودیت، حق تقوای[۹] الهی را پیشه کردن به اندازه توان و. . . گذاشته است. و گرنه اصل ایمان، اخلاص، تسلیم قلبی و. . . از یکطرف و کارهای خیر با همه مصادیق خود از طرف دیگر و ضرورت توأم بودن آنها برای انسان نظیر دو بالی است که با آن می‌توان تا عرش برین پرواز کرد. التبه تفاوت آن دو در این است که یکی از آندو روح و جان و دیگری کالبد است و قرآن در جای دیگر ضرورت توأم بودن آن دو را برای ترقی و عروج و اوج گرفتن انسان بسوی کمال مطلق ضروری دانسته آنجا که فرموده است:إلیه یصعد الکلم الطیب و العمل الصالح یرفعه، حقایق پاک [چون عقاید و اندیشه‌های صحیح‏] به سوی او بالا می‌رود و عمل شایسته آن را بالا می‌برد.[۱۰] لذا اعمالی که از ریشه و اندیشه پاک برخاسته و سرچشمه گرفته باشد باعث نجات عامل آن خواهد بود نه هر عملی هرچند بحسب ظاهر عمل صالح و خیر باشد که امروزه مؤسسه‌های به اصطلاح خیریه مسیحی‌ها و… انجام می‌دهند. بنابر این نوع آیاتی که در قرآن کریم به عبودیت و اخلاص در دین و انسان سازی دعوت می‌کند و انسان را به ایجاد علقه بین خود و خدا فرا می‌خواند، مصداق «أحسن ما أنزل الیکم» است.

    خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: وَ إِذْ قُلْنَا ادْخُلُوا هذِهِ الْقَرْیةَ فَکُلُوا مِنْها حَیثُ شِئْتُمْ رَغَداً وَ ادْخُلُوا الْبابَ سُجَّداً وَ قُولُوا حِطَّةٌ نَغْفِرْ لَکُمْ خَطایاکُمْ وَ سَنَزیدُ الْمُحْسِنینَ[۱۱] و (به خاطر بیاورید) زمانی را که گفتیم: در این شهر وارد شوید! و از نعمت‌های فراوان آن، هر چه می‌خواهید بخورید! و از در با خضوع و خشوع وارد گردید! و بگویید: خداوندا! گناهان ما را بریز! تا خطاهای شما را ببخشیم؛ و به نیکوکاران پاداش بیشتری خواهیم داد.

    پی‌نوشت‌ها: [۸]. بقره/۱۵۱و ۱۲۹، جمعه/۳. [۹]. آل عمران/۱۰۲. [۱۰]. فاطر/۱۰. [۱۱]. بقرة / ۵۸.

    پانویس

    منابع

    • ثعلبی، احمد بن محمد (۱۴۲۲). الكشف والبيان في تفسير القرآن (تفسير الثعلبي). به کوشش ابن محمد ابن عاشور. بیروت: دار إحياء التراث العربي.
    • ابوالفتح رازی، حسین بن علی (۱۳۷۱). روض الجنان و روح الجنان في تفسير القرآن. به کوشش ناصح، محمدمهدی - یاحقی، محمدجعفر. مشهد مقدس: آستان قدس رضوی. بنياد پژوهشهای اسلام.
    • آلوسی، محمود بن عبدالله (۱۴۱۵). روح المعاني في تفسیر القرآن العظیم و السبع المثاني. بیروت: دار الکتب العلمية.
    • طبرسی، فضل بن حسن (۱۴۰۸). مجمع البیان. بیروت: دار المعرفة.
    • طبری، محمد بن حریر (۱۴۲۲). جامع البیان عن تاویل آی القرآن (تفسیر الطبری). قاهره: هجر.
    • طباطبایی، محمد حسین (۱۳۵۲). المیزان فی تفسیر القرآن. بیروت: مؤسسة الأعلمي للمطبوعات.