ختم قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها
A.rezapour (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
A.rezapour (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{شروع متن}} | {{شروع متن}} | ||
{{سوال}} | {{سوال}} | ||
| خط ۱۲: | خط ۱۱: | ||
[[محمد غزالی]] (درگذشت: ۵۰۵ق) متکلم و فقیه ایرانی، معتقد است برای عابدان و سالکانِ عملی شایسته نیست که کمتر از دو ختم قرآن در هفته داشته باشد اما سالکان قلبی و نیز مشتغلان به نشر علم می‌توانند هفته‌ای یک ختم داشته باشند و افراد اهل تأمل و تفکر می‌توانند قرآن را در یک ماه ختم کنند تا تأمل و تدبر لازم را در آیات داشته باشند.<ref>لسانی فشارکی، محمدعلی، «ختم قرآن»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۱۵، ذیل مدخل.</ref> آيات مختلف قرآن بیانگر این است که قرآن تنها براى تلاوت نيست، بلكه هدف نهايى از آن «ذكر» (يادآورى) «تدبر» (بررسى عواقب و نتائج كار) «انذار»، «خارج كردن انسان‌ها از ظلمات به نور» و «شفا و رحمت و هدايت» است.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسير نمونه، تهران، دار الكتب الإسلامية، ۱۳۷۱ش، ج۲۱، ص۴۶۸.</ref> ختم قرآن در صورتی می‌تواند که از ارزش‌های راستین معنوی برخوردار باشد که قاری قرآن تا آنجا که می‌تواند، به معانی آیات و پیام‌های آسمانی آنها توجه کند و دقت درخور نشان دهد. در این باره، سفارش‌ها و تأکیدهای فراوانی در قرآن کریم آمده است. در آیه ۲۹ سوره ص آمده است: «این کتابی مبارک است که آن را بر تو نازل کرده‌ایم، تا در آیاتش بیندیشند و خردمندان از آن پند گیرند.» و همچنین آیه ۲۴ سوره محمد؛ آیه ۶۸ سوره مومنون.<ref>حسینی، سیدمحمد، «ختم قرآن»، دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، به کوشش بهاءالدین خرماشهی، تهران، ناهید و دوستان، ۱۳۹۳ش، ج۱، ص۹۸۰.</ref> | [[محمد غزالی]] (درگذشت: ۵۰۵ق) متکلم و فقیه ایرانی، معتقد است برای عابدان و سالکانِ عملی شایسته نیست که کمتر از دو ختم قرآن در هفته داشته باشد اما سالکان قلبی و نیز مشتغلان به نشر علم می‌توانند هفته‌ای یک ختم داشته باشند و افراد اهل تأمل و تفکر می‌توانند قرآن را در یک ماه ختم کنند تا تأمل و تدبر لازم را در آیات داشته باشند.<ref>لسانی فشارکی، محمدعلی، «ختم قرآن»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۱۵، ذیل مدخل.</ref> آيات مختلف قرآن بیانگر این است که قرآن تنها براى تلاوت نيست، بلكه هدف نهايى از آن «ذكر» (يادآورى) «تدبر» (بررسى عواقب و نتائج كار) «انذار»، «خارج كردن انسان‌ها از ظلمات به نور» و «شفا و رحمت و هدايت» است.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسير نمونه، تهران، دار الكتب الإسلامية، ۱۳۷۱ش، ج۲۱، ص۴۶۸.</ref> ختم قرآن در صورتی می‌تواند که از ارزش‌های راستین معنوی برخوردار باشد که قاری قرآن تا آنجا که می‌تواند، به معانی آیات و پیام‌های آسمانی آنها توجه کند و دقت درخور نشان دهد. در این باره، سفارش‌ها و تأکیدهای فراوانی در قرآن کریم آمده است. در آیه ۲۹ سوره ص آمده است: «این کتابی مبارک است که آن را بر تو نازل کرده‌ایم، تا در آیاتش بیندیشند و خردمندان از آن پند گیرند.» و همچنین آیه ۲۴ سوره محمد؛ آیه ۶۸ سوره مومنون.<ref>حسینی، سیدمحمد، «ختم قرآن»، دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، به کوشش بهاءالدین خرماشهی، تهران، ناهید و دوستان، ۱۳۹۳ش، ج۱، ص۹۸۰.</ref> | ||
قرآن کریم از ختم سخنی به میان نیاورده، بلکه همگان را به قرائت به قدر میسور فراخوانده است: «به هر میزان که ممکن است، از قرآن بخوانید» (سوره مزمّل، آیه ۲۰). بر پایه روایتی از [[امام صادق(ع) در کتب اهل سنت|امام صادق(ع)]] مراد از «ما تَیَسَّرَ» مقدار تلاوتی است که قاری می‌تواند با خشوع قلب و صفای باطن بخواند: «ما تَیَّسَرَ لَکُم فیهِ خُشُوعُ القَلبِ وَ صَفاءُ السِّرِّ. تا آن جا که خشوع قلب و صفای باطن، همراهیتان می‌کند.» <ref>محمدی ری‌شهری، محمد، شناخت نامه قرآن بر پایه قرآن و حدیث، مترجم: شیخی، حمیدرضا، قم، مؤسسه علمی فرهنگی دار الحدیث، ۱۳۹۱ش، ج۳، ص۳۸۳.</ref> | قرآن کریم از ختم سخنی به میان نیاورده، بلکه همگان را به قرائت به قدر میسور فراخوانده است: «به هر میزان که ممکن است، از قرآن بخوانید» (سوره مزمّل، آیه ۲۰). بر پایه روایتی از [[امام صادق(ع) در کتب اهل سنت|امام صادق(ع)]] مراد از «ما تَیَسَّرَ» مقدار تلاوتی است که قاری می‌تواند با خشوع قلب و صفای باطن بخواند: «ما تَیَّسَرَ لَکُم فیهِ خُشُوعُ القَلبِ وَ صَفاءُ السِّرِّ. تا آن جا که خشوع قلب و صفای باطن، همراهیتان می‌کند.» <ref>محمدی ری‌شهری، محمد، شناخت نامه قرآن بر پایه قرآن و حدیث، مترجم: شیخی، حمیدرضا، قم، مؤسسه علمی فرهنگی دار الحدیث، ۱۳۹۱ش، ج۳، ص۳۸۳.</ref> در تفسیر نمونه گفته شده بيشترين بدبختى مسلمانان از این است كه قرآن را از شكل يك برنامه جامع زندگى خارج ساخته و تنها به تلاوت بسنده کرده‌اند.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسير نمونه، تهران، دار الكتب الإسلامية، ۱۳۷۱ش، ج۲۱، ص۴۶۸.</ref> | ||
=== سفارش به ختم قرآن در روایات === | === سفارش به ختم قرآن در روایات === | ||
نسخهٔ ۱۰ فوریهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۱۳
ختم قرآن به چه معناست و چه سفارش‌هایی درباره آن شده است؟
ختم قرآن قرائت قرآن از ابتدا تا انتها با آدابی خاص را می‌گویند. آیات و روایات سفارش به تلاوت آیات همراه با تأمل و تفکر کرده‌اند. در حدیثی از امام رضا(ع) آمده است با اینکه می‌توانم قرآن را در کمتر از سه روز ختم کنم، این کار را نمی‌کنم تا قرائتم بدون تدبر نباشد. ختم قرآن در صورتی می‌تواند که از ارزش‌های راستین معنوی برخوردار باشد که قاری قرآن تا آنجا که می‌تواند، به معانی آیات و پیام‌های آسمانی آنها توجه کند و دقت درخور نشان دهد. در آیه ۲۹ سوره ص آمده است: «این کتابی مبارک است که آن را بر تو نازل کرده‌ایم، تا در آیاتش بیندیشند و خردمندان از آن پند گیرند.» قرآن کریم از ختم قرآن سخنی به میان نیاورده، بلکه همگان را به قرائت تا حد امکان فراخوانده است؛(سوره مزمّل، آیه ۲۰).
ختم قرآن همراه با تأمل و تدبر در معانی آیات
ختم قرآن در اصطلاح به معنای قرائت قرآن کریم از آغاز تا پایان با آدابی خاص است.[۱] براساس روایات، ختم قرآن در کمتر از سه روز یا یک هفته ممدوح نیست، از آن رو که در سنّت اسلامی به ترتیل و تبیین آیات قرآن بیش از تکرار و تعدد تلاوت آیات توجه شده است. از پیامبر اکرم نقل شده کسی که در کمتر از سه روز قرآن را ختم کند به فهم آیات دست نمی‌یابد و چنین قرائتی به خواندن شتابزده و بی‌توجه آیات می‌انجامد. در حدیثی از امام رضا(ع) آمده است با اینکه می‌توانم قرآن را در کمتر از سه روز ختم کنم، این کار را نمی‌کنم تا قرائتم بدون تدبر نباشد. در عین حال، سی تا چهل بار ختم قرآن در ماه رمضان به گونه‌ای ویژه مجاز دانسته شده است.[۲]
محمد غزالی (درگذشت: ۵۰۵ق) متکلم و فقیه ایرانی، معتقد است برای عابدان و سالکانِ عملی شایسته نیست که کمتر از دو ختم قرآن در هفته داشته باشد اما سالکان قلبی و نیز مشتغلان به نشر علم می‌توانند هفته‌ای یک ختم داشته باشند و افراد اهل تأمل و تفکر می‌توانند قرآن را در یک ماه ختم کنند تا تأمل و تدبر لازم را در آیات داشته باشند.[۳] آيات مختلف قرآن بیانگر این است که قرآن تنها براى تلاوت نيست، بلكه هدف نهايى از آن «ذكر» (يادآورى) «تدبر» (بررسى عواقب و نتائج كار) «انذار»، «خارج كردن انسان‌ها از ظلمات به نور» و «شفا و رحمت و هدايت» است.[۴] ختم قرآن در صورتی می‌تواند که از ارزش‌های راستین معنوی برخوردار باشد که قاری قرآن تا آنجا که می‌تواند، به معانی آیات و پیام‌های آسمانی آنها توجه کند و دقت درخور نشان دهد. در این باره، سفارش‌ها و تأکیدهای فراوانی در قرآن کریم آمده است. در آیه ۲۹ سوره ص آمده است: «این کتابی مبارک است که آن را بر تو نازل کرده‌ایم، تا در آیاتش بیندیشند و خردمندان از آن پند گیرند.» و همچنین آیه ۲۴ سوره محمد؛ آیه ۶۸ سوره مومنون.[۵]
قرآن کریم از ختم سخنی به میان نیاورده، بلکه همگان را به قرائت به قدر میسور فراخوانده است: «به هر میزان که ممکن است، از قرآن بخوانید» (سوره مزمّل، آیه ۲۰). بر پایه روایتی از امام صادق(ع) مراد از «ما تَیَسَّرَ» مقدار تلاوتی است که قاری می‌تواند با خشوع قلب و صفای باطن بخواند: «ما تَیَّسَرَ لَکُم فیهِ خُشُوعُ القَلبِ وَ صَفاءُ السِّرِّ. تا آن جا که خشوع قلب و صفای باطن، همراهیتان می‌کند.» [۶] در تفسیر نمونه گفته شده بيشترين بدبختى مسلمانان از این است كه قرآن را از شكل يك برنامه جامع زندگى خارج ساخته و تنها به تلاوت بسنده کرده‌اند.[۷]
سفارش به ختم قرآن در روایات
در روایات به ختم قرآن سفارش شده است. از پیامبر(ص) نقل است: هر گاه بنده‌ای قرآن را ختم کند، هنگام ختم کردنش، شصت هزار فرشته بر او درود می‌فرستند. پیامبر(ص) در بیان پاداش کسی که قرآن را ختم کند گفته است: هنگام ختم کردن قرآن، دعایش مستجاب می‌گردد، و درختی در بهشت به او داده می‌شود. [۸]
آداب ختم قرآن
ختم قرآن آداب ویژه‌ای دارد از جمله ختم قرآن در روز جمعه؛ روزه داری در روز ختم قرآن؛ و اینکه فرد پس از هر ختم قرآن، حتی اگر قصد ختم مجدد هم ندارد سوره فاتحه و پنج آیه نخست سوره بقره را قرائت و ختم قرآن را به فتح قرآن متصل کند. دعاهایی برای ختم قرآن از معصومین(ع) نقل شده که دعای امام سجاد(ع) از جامع‌ترین و مشهورترین آنهاست. در مراسم ترحیم تازه درگذشتگان، قرآن را به پاره‌های سی یا شصتگانه تقسیم می‌کنند و هریک از شرکت‌کنندگان یک پاره از آن را قرائت می‌کند که در مجموع یک یا چند ختم قرآن صورت می‌گیرد. به این مراسم مجلس ختم یا تختیمه می‌گویند.[۹]
منابع
- ↑ محمدی ری‌شهری، محمد، شناخت نامه قرآن بر پایه قرآن و حدیث، مترجم: شیخی، حمیدرضا، قم، مؤسسه علمی فرهنگی دار الحدیث، ۱۳۹۱ش، ج۳، ص۳۸۳.
- ↑ لسانی فشارکی، محمدعلی، «ختم قرآن»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۱۵، ذیل مدخل.
- ↑ لسانی فشارکی، محمدعلی، «ختم قرآن»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۱۵، ذیل مدخل.
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسير نمونه، تهران، دار الكتب الإسلامية، ۱۳۷۱ش، ج۲۱، ص۴۶۸.
- ↑ حسینی، سیدمحمد، «ختم قرآن»، دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، به کوشش بهاءالدین خرماشهی، تهران، ناهید و دوستان، ۱۳۹۳ش، ج۱، ص۹۸۰.
- ↑ محمدی ری‌شهری، محمد، شناخت نامه قرآن بر پایه قرآن و حدیث، مترجم: شیخی، حمیدرضا، قم، مؤسسه علمی فرهنگی دار الحدیث، ۱۳۹۱ش، ج۳، ص۳۸۳.
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسير نمونه، تهران، دار الكتب الإسلامية، ۱۳۷۱ش، ج۲۱، ص۴۶۸.
- ↑ محمدی ری‌شهری، محمد، شناخت نامه قرآن بر پایه قرآن و حدیث، مترجم: شیخی، حمیدرضا، قم، مؤسسه علمی فرهنگی دار الحدیث، ۱۳۹۱ش، ج۳، ص۳۷۳ و ص۳۷۵.
- ↑ لسانی فشارکی، محمدعلی، «ختم قرآن»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۱۵، ذیل مدخل.