ختم قرآن

سؤال

ختم قرآن

ختم قرآن

پیداست که ختم قرآن در صورتی می تواند که از ارزشهای راستین معنوی برخوردار باشد که قاری قرآن، آداب قرائت و اصول تجوید را رعایت کند و مهمتر از همه تا انجا که می تواند، به معانی آیات و پیام های آسمانی انها توجه کند و دقت درخور، نشان دهد. در این باره، سفارش ها و تأکیدهای فراوانی در قرآن کریم آمده است. برای نمونه: سوره های ص، آیه ۲۹؛ محمد آیه ۲۴؛ مومنون ۶۸؛ اعراف ۲۰۸.

مفهوم

ختم قرآن ، ختم قرآن، قرائت قرآن از ابتدا تا انتها با آدابی خاص. براساس روایات، ختم قرآن در کمتر از سه روز یا یک هفته ممدوح نیست (رجوع کنید به احمدبنحنبل، ج ۱۰، ص ۲۴؛ ابوداوود، ج ۲، ص ۵۴–۵۶؛ کلینی، ج ۲، ص ۶۱۸–۶۱۹؛ متقی، ج ۱، ص ۶۰۶)، از آن رو که در سنّت اسلامی به ترتیل* و تبیین آیات قرآن بیش از تکرار و تعدد تلاوت آیات توجه شده است (رجوع کنید به کلینی، ج ۲، ص ۶۱۴؛ متقی، ج ۱، ص ۵۳۸–۵۳۹). از پیامبر اکرم نقل شده کسی که در کمتر از سه روز قرآن را ختم کند به فهم آیات دست نمی‌یابد (رجوع کنید به دارمی، ج ۱، ص ۳۵۰؛ متقی، ج ۱، ص ۶۱۴) و چنین قرائتی به خواندن شتابزده و بیتوجه آیات می‌انجامد (رجوع کنید به کلینی، ج ۲، ص ۶۱۷). در حدیثی از امام رضا علیهالسلام آمده است با اینکه می‌توانم قرآن را در کمتر از سه روز ختم کنم، این کار را نمی‌کنم تا قرائتم بدون تدبر نباشد (رجوع کنید به بهاءالدین اربلی، ج ۳، ص ۱۱۰؛ مجلسی، ۱۴۰۳، همان‌جا). در عین حال، سی تا چهل بار ختم قرآن در ماه رمضان به گونهای ویژه مجاز دانسته شده است. غزالی (ج ۱، ص ۳۶۶) معتقد است برای عابدان و سالکانِ عملی شایسته نیست که کمتر از دو ختم قرآن در هفته داشته باشد اما سالکان قلبی و نیز مشتغلان به نشر علم می‌توانند هفتهای یک ختم داشته باشند و افراد اهل تأمل و تفکر می‌توانند قرآن را در یک ماه ختم کنند تا تأمل و تدبر لازم را در آیات داشته باشند. ختم قرآن آداب ویژهای دارد از جمله ختم قرآن در روز جمعه (رجوع کنید به طوسی، ص ۳۲۲)؛ روزهداری در روز ختم قرآن (نووی، ج ۲، ص ۱۶۸)؛ و اینکه فرد پس از هر ختم قرآن، حتی اگر قصد ختم مجدد هم ندارد سوره فاتحه و پنج آیه نخست سوره بقره را قرائت و ختم قرآن را به فتح قرآن متصل کند. دعاهایی برای ختم قرآن از معصومین علیهمالسلام نقل شده (رجوع کنید به طوسی، ص ۳۲۳–۳۲۴) که دعای امام سجاد علیهالسلام (رجوع کنید به الصحیفة السجادیة، ص ۴۵۷–۴۶۱) از جامعترین و مشهورترین آنهاست. در مراسم ترحیم تازه درگذشتگان، قرآن را به پاره‌های سی یا شصتگانه تقسیم می‌کنند و هریک از شرکتکنندگان یک پاره از آن را قرائت می‌کند که در مجموع یک یا چند ختم قرآن صورت می‌گیرد. به این مراسم مجلس ختم یا تختیمه می‌گویند.

تیتر

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: هر گاه بنده‌ای قرآن را ختم کند، هنگام ختم کردنش، شصت هزار فرشته بر او درود می‌فرستند. ج۳، ص۳۷۳.

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله- در بیان پاداش کسی که قرآن را ختم کند-: هنگام ختم کردن قرآن، دعایش مستجاب می‌گردد، و درختی در بهشت به او داده می‌شود. ج۳، ص۳۷۵.

«ختم قرآن» در اصطلاح هماهنگ با مفهوم لغوی آن، به معنای قرائت قرآن کریم از آغاز تا پایان است. قرآن کریم از ختم سخنی به میان نیاورده، بلکه همگان را به قرائت به قدر میسور فراخوانده است: «فَاقْرَؤُا ما تَیَسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ.[۳] مزمّل: آیه ۲۰. به هر میزان که ممکن است، از قران بخوانید». بر پایه روایتی از امام صادق علیه السلام مراد از «ما تَیَسَّرَ» مقدار تلاوتی است که قاری می‌تواند با خشوع قلب و صفای باطن بخواند: ما تَیَّسَرَ لَکُم فیهِ خُشُوعُ القَلبِ وَ صَفاءُ السِّرِّ.[۴] تا آن جا که خشوع قلب و صفای باطن، همراهیتان می‌کند. ج۳، ص۳۸۳.