جایگاه حضرت زهرا(س) در منابع روایی و تاریخی اهل‌سنت

سؤال

منابع روایی و تاریخی اهل‌سنت درباره حضرت زهرا چه گفتند؟

در متون اهل سنت برای حضرت فاطمه فضایلی نقل‌شده که او را برترین زن عالم و سید زنان اهل بهشت معرفی می‌کند. ولی درعین‌حال در جامعه اهل سنت از حضرت فاطمه سخنی گفته نمی‌شود و علت آن این است که حضرت زهرا همسر امام علی بوده و خلافت خلفا را نپذیرفته و درحالی‌که از ابوبکر و عمر غضبناک بوده از دنیا رفته است. در اینجا به شخصیت و فضایل حضرت زهرا از متون معتبر اهل سنت می‌پردازیم: ۱. حضرت فاطمه از زمره پنج‌تن آل عبا مصداق اهل‌بیت گذشته ازآنچه در متون معتبر شیعه آمده، بنا بر منابع معتبر اهل سنت، پیامبر اسلام، امام علی، فاطمه الزهرا، امام حسن و امام حسین هستند که در زمان نزول این آیه حضورداشته‌اند. در صحیح مسلم که از معتبرترین کتاب‌های اهل سنت است، از زبان عایشه همسر پیامبر خدا نقل‌شده که روزی پیامبر خدا بین طلوعین، کسائی را که از پشم سیاه بافته‌شده بود بر روی خود انداخت که در این هنگام حسن بن علی آمد و پیامبر او را در کنار خود زیر کساء برد و سپس حسین آمد او هم زیر کساء رفت و بعد از او فاطمه دختر رسول‌الله آمد او هم داخل کساء شد و بعد از او حسن آمد و در زیر کساء با آن‌ها یکجا شد. در این زمان پیامبر فرمود: «إِنَّمَا یرِیدُ اللَّهُ لِیذْهِبَ عَنکمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیتِ». (مسلم بن حجاج نیشابوری، صحیح مسلم، ج۴، ص۱۸۸۳.)در مستدرک حاکم و کتاب‌های دیگر اهل سنت نیز از زبان ام‌سلمه همسر دیگر پیامبر نقل‌شده است زمانی که این آیه در خانه او بر پیامبر نازل گردید پیامبر علی، فاطمه، حسن و حسین را در زیر کساء جمع کردند و فرمودند: «اللهم هؤلاء اهل‌بیتی». ام سلمه می‌گوید من عرض کردم آیا من از اهل‌بیت نیستم فرمودند: تو اهل منی و با خیر هستی و اینان اهل‌بیت من هستند. و سپس فرمودند: «اللهم اهلی احق». (حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، المستدرک علی الصحیحن، ج۲ص۴۵۱ و ج۳ص۱۵۹.) فاطمه پاره تن پیامبر و غضب فاطمه غضب پیامبر بر طبق کتاب‌های اهل سنت، رسول خدا فرمود: «فاطمة بَضْعَةٌ مِنِّی فَمَنْ أَغْضَبَهَا أَغْضَبَنِی»؛ (بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح بخاری، ج۳، ص۱۳۶۱..) یعنی فاطمه پاره تن من است هرکسی او را غضبناک کند مرا غضبناک کرده است. و باز رسول‌الله فرمود: «إنما فاطمة بَضْعَةٌ مِنِّی یؤْذِینِی ما آذَاهَا» (صحیح مسلم، ج۴، ص۱۹۰۳.)یعنی فاطمه پاره تن من است هر چه او را اذیت کند مرا اذیت می‌کند. فاطمه‌ای که پیامبر اسلام رضایت او را رضایت خدا و غضب او را غضب خداوند می‌شمرد. آنجا که می‌فرماید: «یا فاطمة انّ اللّه لیغضب لغضبک و یرضی لرضاک؛ ای فاطمه! همانا خداوند با غضب تو غضبناک و با رضایت تو راضی می‌گردد». (جوینی، ابراهیم بن محمد، فرائد السمطین، ج۲، ص۳۵.) فاطمه سید زنان عالمین اهل سنت احادیثی را از پیامبر گرامی اسلام نقل کرده‌اند که برتری حضرت فاطمه بر همه زنان عالم را ثابت نموده و از سوی خداوند برای آن حضرت مقام سیادت بر زنان اهل بهشت را اعطا نموده است. در صحیح بخاری در ضمن بیان گفتگوی سرّی پیامبر اسلام و حضرت فاطمه از عایشه همسر پیامبر نقل‌شده است که هنگامی‌که پیامبر اسلام به فاطمه فرمود که اجل من فرا رسیده است و تو هم اولین کسی هستی که به من خواهی پیوست، او به گریه افتاد در این هنگام پیامبر خدا به او فرمود: «أَمَا تَرْضَینَ أَنْ تَکونِی سَیدَةَ نِسَاءِ أَهْلِ الْجَنَّةِ أو نِسَاءِ الْمُؤْمِنِینَ؛ آیا تو راضی نیستی از اینکه سید زنان اهل بهشت یا سید زنان مؤمنین باشی» وقتی حضرت فاطمه این سخن را از رسول خدا شنید گریه‌اش به خنده تبدیل گردید. (صحیح بخاری، ج۳، ص۱۳۲۶.) این حدیث در موارد متعددی از صحیح بخاری (صحیح بخاری، ج۵، ص۲۳۱۷) و صحیح مسلم (مسلم بن حجاج، صحیح مسلم، ج۴، ص۱۹۰۴ و۱۹۰۵.) نقل‌شده است. در صحیح بخاری در مناقب حضرت فاطمه نقل‌شده است که پیامبر اسلام فرمود «فاطمه سَیدَةُ نِسَاءِ أَهْلِ الْجَنَّةِ؛ فاطمه سید زنان اهل بهشت است.» (صحیح بخاری، ج۳، ص۱۳۶۰) وجوب محبت فاطمه بر مسلمانان از دیدگاه اهل سنت با توجه به آیه مودت محبت حضرت فاطمه بر همه مسلمانان واجب است. خداوند در قرآن خطاب به پیامبر اسلام فرموده است: «قُلْ لا أَسْئَلُکمْ عَلَیهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبی‏ ؛(شوری، ۳۳.) بگو: من هیچ پاداشی از شما بر رسالتم درخواست نمی‌کنم جز دوست داشتن نزدیکانم [اهل‌بیتم]». این آیه شریفه به‌اتفاق مفسرین شیعه و سنی دلالت روشنی بر وجوب محبت اهل‌بیت که عبارت‌اند از علی، فاطمه، حسن و حسین دارد. در کتاب‌های معتبر اهل سنت آمده است هنگامی‌که آیه مودت نازل گردید از پیامبر سؤال شد این قربای شما کیستند که محبت آنان بر ما واجب گردیده است؟ رسول خدا فرمود: علی و فاطمه و دو فرزند او .(زمخشری، محمود، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، ج۴ص۲۱۹؛ ابی سعود، محمد بن محمد، إرشاد العقل السلیم إلی مزایا القرآن الکریم، ج۸، ص۳۰، قرطبی، محمد بن محمد، الجامع لأحکام القرآن، ج۱۶، ص۲۲.) از سوی دیگر ثمره دشمنی با حضرت زهرا که از اهل‌بیت رسول خدا می‌باشد، آتش جهنم است. در صحیح ابن حبان تحت عنوان «ذکر ایجاب الخلود فی النار لمبغض اهل البیت المصطفی» و در مستدرک حاکم و کتاب‌های دیگر اهل سنت حدیثی از پیامبر نقل کرده که فرمود: «والذی نفسی بیده لایبغضنا اهل البیت رجل (احد) الاّ ادخله الله تعالی النار؛ قسم به آن‌کسی که جان من در دست اوست کسی با ما اهل‌بیت دشمنی نمی‌کند مگر این که خدا او را داخل جهنم کند». (محمد بن حبان بستی، صحیح ابن حبان بترتیب ابن بلبان، ج۱۵ ص۴۳۵، حدیث ۶۵۷۸؛) آلوسی در ذیل این حدیث می‌گوید حق این است که محبت اهل‌بیت پیامبر واجب است و هر چه این قرابت قوی‌تر باشد محبت شدیدتر می‌گردد پس محبت علویان و فاطمیان از همه محبت‌ها لازم‌تر و شدیدتر است. آلوسی بغدادی، سید محمود، روح المعانی، ج۲۵ ص۳۲.