شستن دست‌ها در وضو براساس قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۱ اکتبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۲:۲۴

سؤال

شستن دست‌ها در وضو با توجه به قرآن چگونه باید باشد؟

کیفیت شستن دست‌ها در وضو یکی از مسائل اختلافی میان اهل تشیع و تسنن است. شیعیان شستن را از آرنج شروع و به سر انگشتان ختم می‌کنند؛ اما اهل تسنن، شستن دست‌ها را از کف دست شروع می‌کنند و به آرنج پایان می‌دهند.

نظر فقیهان اهل سنت

برخی از فقهای اهل سنت در برخی موارد کیفیت شستن دست‌ها را به طریق شیعه صحیح می‌دانند. حتی در بعضی موارد، شروع کردن از آرنج را مستحب دانسته‌اند. از ابوالقاسم صیمُری و ماوردی در «حاوی» نقل شده است که «اگر فرد دیگری هنگام وضو برای کسی آب می‌ریزد، مستحب است که برای ریختن آب از آرنج به طرف سرانگشتان شروع کند و کسی که آب می‌ریزد در سمت چپ وضو گیرنده قرار گیرد.»^[۱]

همچنین در کتاب «الفقه علی المذاهب الاربعه» چنین آمده است: «در جایی که از آفتابه استفاده می‌شود یا اینکه شخصی برایش آب بریزد، مستحب است که از آرنج شروع کند.»^[۲]

اکثر فقهای بزرگ اهل سنت، ابتدا کردن از سر انگشتان را واجب نمی‌دانند و معتقدند که این عمل سنت است و عمل به آن را لازم می‌دانند.^[۳]

نکته‌ای را که باید توجه داشت، این است که آرنج باید شسته شود، چنان‌که روایات از طریق شیعه و سنی بر این مطلب دلالت دارد. از جابر روایت شده که هر گاه پیامبر(ص) وضو می‌گرفت، آب را بر آرنج دست می‌ریخت.»^[۴]

تفسیر آیه

در آیه وضو آمده است:

﴿

یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذَا قُمْتُمْ إِلَی الصَّلَاةِ فَاغْسِلُوا وُجُوهَکُمْ وَأَیْدِیَکُمْ إِلَی الْمَرَافِقِ وَامْسَحُوا بِرُءُوسِکُمْ وَأَرْجُلَکُمْ إِلَی الْکَعْبَیْنِ

ای کسانی که ایمان آورده‌اید، چون به نماز برخاستید، صورت و دست‌های‌تان را با آرنج بشویید و سر و پاهای‌تان را تا قوزک مسح کنید

مائده:۶

﴾

در این آیه «الی» به معنی «مع» و همراهی و ضمیمه شدن آرنج را به مقدار لازم برای شستشو می‌فهماند. مفسران ^[۵] ذیل آیه۲ سوره نساء: ﴿وَ لا تَأْكُلُوا أَمْوالَهُمْ إِلى‏ أَمْوالِكُمْ﴾ و فقهای شیعه ^[۶] و اهل سنت ^[۷] بر این مطلب تصریح کرده‌اند که «الی» به معنای «مع» است. استعمال «الی» به معنای «مع» (یعنی همراه) منحصر در این آیه شریفه نیست، زیرا هم در قرآن و هم در کلام عرب، چنین استعمالی فراوان به چشم می‌خورد.^[۸] به هر حال، شکی نیست که مفاد آیه شریفه آن است که دست‌ها را باید با آرنج‌ها شست و از کلمه «الی» معنای معیت استفاده می‌شود.

به عبارت دیگر کلمه «الی» غایت مغسول (دست‌ها) است نه غایت غسل (شستن). یعنی آیه درصدد بیان مقدار واجب شستن است؛ زیرا لفظ «دست» بر موارد زیادی اطلاق می‌شود، گاهی در خصوص انگشتان به کار می‌رود، همانند آیه سرقت،^[۹] زمانی بر مچ دست، همانند آیه تیمم^[۱۰] در مواردی بر آرنج به پایین همانند آیه وضو،^[۱۱] هنگامی نیز بر شانه به پایین اطلاق می‌گردد همانند بسیاری از استعمالات عرفی.

خداوند متعال با کلمه «الی» اراده نموده که شستن دست را تا آرنج محدود نماید و در صدد بیان کیفیت شستن نیست بلکه بیان کیفیت آن را به پیامبر(ص) واگذارد نموده است.

بنابراین از آیه کیفیت و چگونگی شستن استفاده نمی‌شود و در روایات ائمه اهل بیت(ع) به‌طور روشن و واضح ذکر شده که در هنگام وضو دست‌ها باید از مرفق به پایین شسته شود.^[۱۲]

روایات اهل بیت(ع)، بهترین دلیل و حجت برای همه مسلمانان است زیرا در حدیث ثقلین که مورد اتفاق و قبول شیعیان و اهل سنت می‌باشد، اهل بیت(ع) توسط پیامبر(ص) عِدل قرآن قرار داده شده و مسلمانان را سفارش نموده است که به قرآن و اهل بیت(ع) با هم تمسک نمایند.^[۱۳]

علاوه بر این، شستن دست‌ها از پایین به بالا خلاف طبیعت، عرف و عادت می‌باشد مثل این می‌ماند که انسان در وقت غسل نیز از پاها شروع نموده تا سر ادامه دهد. روشن است که چنین عملی مشکل و قابل تحقق نیست و مخالف طبیعت می‌باشد.

در نتیجه می‌توان گفت:

از آیه مبارکه چگونگی شستن دست‌ها استفاده نمی‌شود، چون کلمه «الی» به معنای «مع» (همراه) است نه به معنی انتها.
بسیاری از فقهای اهل سنت شستن دست‌ها را به نحوه شیعیان جایز می‌دانند و این خود دلیل بر این است که در قرآن کیفیت شستن دست‌ها ذکر نشده است.
در روایات اهل بیت(ع) کیفیت و چگونگی شستن دست‌ها ذکر شده است و ما ملزم به پیروی مفسران واقعی قرآن هستیم.
شستن دست‌ها از پایین به بالا خلاف طبیعت و عرف و عادت است؛ و بعید است که شرع چنین دستوری داده باشد.

مطالعه بیشتر

وضوی پیامبر(ص)، شهرستانی.
پاسخ به۶۰ پرسش، مؤسسه مذاهب اسلامی.

جستارهای وابسته

اختلاف فقهی شیعه و اهل‌سنت در مورد آیه الی المرافق

منابع

↑ النووی، محی الدین بن شرف، المجموع، بیروت، دارالفکر، بی تا، ج۱، ص۳۹۴.
↑ جزیری، عبدالرحمن، الفقه علی المذاهب الاربعه، مبحث سنه الوضوء، مصر، بی تا، ص۷۲.
↑ جزیری، عبدالرحمن، الفقه علی المذاهب الاربعه، مبحث سنه الوضوء، ص۷۲.
↑ رافعی، عبدالکریم، فتح العزیر، دارالفکر، ج۱، ص۳۴۷.
↑ ابن ‏قتيبه، عبدالله بن مسلم، تأويل مشكل القرآن، بیروت، دار الكتب العلميه، منشورات محمد علي بيضون، چاپ اول، ۱۴۲۳ق، ص۳۰۰. طبرى، محمد بن جرير، جامع البيان فى تفسير القرآن، بیروت، دار المعرفه، چاپ اول، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۵۴. جصاص، احمد بن على، احكام القرآن، بیروت، دار إحياء التراث العربي، چاپ اول، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۳۴۱.
↑ شریف مرتضی، علی بن الحسین، رسائل الشريف المرتضى، قم، دار القرآن الكريم، ۱۴۰۵ق، ج۱، ص۲۱۴. ابن زهرة الحلبي، حمزه بن علی، غنية النزوع، تحقیق: إبراهيم البهادري، قم، مؤسسة الإمام الصادق، چاپ اول، ۱۴۱۷ق، ص۵۵.
↑ ابن قدامه، عبد الله، المغني، بیروت، دار الكتاب العربي للنشر و التوزيع، ج۱، ص۱۰۸. سرخسی، شمس الدین، المبسوط، بیروت، دار المعرفة للطباعة والنشر والتوزيع، ۱۴۰۶ق/ ۱۹۸۶م، ج۱، ص۷.
↑ ابن هشام، جمال الدین، مغنی اللیب، قاهره، بی تا، بی نا، ج۱، ص۷۴.
↑ سوره مائده، آیه۳۸.
↑ سوره نساء، آیه۴۳.
↑ سوره مائده، آیه۶.
↑ حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، چاپ اول، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۳۸۷.
↑ هندی، متقی، کنز العمال، بیروت، مؤسسه الرساله، بی تا، ج۱۲، ص۶۴۱.

[1] النووی، محی الدین بن شرف، المجموع، بیروت، دارالفکر، بی تا، ج۱، ص۳۹۴.

[2] جزیری، عبدالرحمن، الفقه علی المذاهب الاربعه، مبحث سنه الوضوء، مصر، بی تا، ص۷۲.

[3] جزیری، عبدالرحمن، الفقه علی المذاهب الاربعه، مبحث سنه الوضوء، ص۷۲.

[4] رافعی، عبدالکریم، فتح العزیر، دارالفکر، ج۱، ص۳۴۷.

[5] ابن ‏قتيبه، عبدالله بن مسلم، تأويل مشكل القرآن، بیروت، دار الكتب العلميه، منشورات محمد علي بيضون، چاپ اول، ۱۴۲۳ق، ص۳۰۰. طبرى، محمد بن جرير، جامع البيان فى تفسير القرآن، بیروت، دار المعرفه، چاپ اول، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۵۴. جصاص، احمد بن على، احكام القرآن، بیروت، دار إحياء التراث العربي، چاپ اول، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۳۴۱.

[6] شریف مرتضی، علی بن الحسین، رسائل الشريف المرتضى، قم، دار القرآن الكريم، ۱۴۰۵ق، ج۱، ص۲۱۴. ابن زهرة الحلبي، حمزه بن علی، غنية النزوع، تحقیق: إبراهيم البهادري، قم، مؤسسة الإمام الصادق، چاپ اول، ۱۴۱۷ق، ص۵۵.

[7] ابن قدامه، عبد الله، المغني، بیروت، دار الكتاب العربي للنشر و التوزيع، ج۱، ص۱۰۸. سرخسی، شمس الدین، المبسوط، بیروت، دار المعرفة للطباعة والنشر والتوزيع، ۱۴۰۶ق/ ۱۹۸۶م، ج۱، ص۷.

[8] ابن هشام، جمال الدین، مغنی اللیب، قاهره، بی تا، بی نا، ج۱، ص۷۴.

[9] سوره مائده، آیه۳۸.

[10] سوره نساء، آیه۴۳.

[11] سوره مائده، آیه۶.

[12] حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، چاپ اول، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۳۸۷.

[13] هندی، متقی، کنز العمال، بیروت، مؤسسه الرساله، بی تا، ج۱۲، ص۶۴۱.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

@@ خط ۴: / خط ۴: @@
 {{پایان سوال}}
 {{پاسخ}}
-كيفيت شستن دست‌ها در وضو يكي از مسائل اختلافي كه ميان اهل تشيع و تسنن است. شيعيان در هنگام شستن، از آرنج شروع مي كنند و به سر انگشتان ختم مي نمايند، در حاليكه معمولاً مردم عادي از اهل تسنن، دست ها را به طور معكوس مي شويند، يعني از دست شروع مي كنند و به آرنج پايان مي دهند.
+کیفیت شستن دست‌ها در وضو یکی از مسائل اختلافی میان [[شیعه|اهل تشیع]] و [[اهل سنت|تسنن]] است. شیعیان شستن را از آرنج شروع و به سر انگشتان ختم می‌کنند؛ اما اهل تسنن، شستن دست‌ها را از کف دست شروع می‌کنند و به آرنج پایان می‌دهند.
-البته اين اختلاف ريشه اي نيست، بسياري از فقهاي اهل سنت كيفيت شستن دست ها را به طريق شيعه صحيح مي دانند. و حتي در پاره اي از موارد، ابتدا نمودن از ارنج را مستحب دانسته اند. ابوالقاسم صيمُري و «ماوردي» در «حاوي» مي گويند: «پس اگر كس ديگري هنگام وضو برايش آب مي ريزد، مستحب است كه براي ريختن آب از آرنج به طرف سرانگشتان شروع كند و كسي كه آب مي ريزد در سمت چپ وضو گيرنده قرار گيرد.»<ref>النووي، ابي ذكريا محي الدين بن شرف، المجموع، بيروت، دارالفكر، بي تا، ج۱، ص۳۹۴.</ref>
+== نظر فقیهان اهل سنت ==
+برخی از [[امامان اهل سنت|فقهای اهل سنت]] در برخی موارد کیفیت شستن دست‌ها را به طریق شیعه صحیح می‌دانند. حتی در بعضی موارد، شروع کردن از آرنج را مستحب دانسته‌اند. از ابوالقاسم صیمُری و ماوردی در «حاوی» نقل شده است که «اگر فرد دیگری هنگام وضو برای کسی آب می‌ریزد، مستحب است که برای ریختن آب از آرنج به طرف سرانگشتان شروع کند و کسی که آب می‌ریزد در سمت چپ وضو گیرنده قرار گیرد.»<ref>النووی، محی الدین بن شرف، المجموع، بیروت، دارالفکر، بی تا، ج۱، ص۳۹۴.</ref>
-همچنين در كتاب «الفقه علي المذاهب الاربعه» چنين آمده است: «در جايي كه از آفتابه استفاده مي شود يا اينكه شخصي برايش آب بريزد، مستحب است كه از آرنج شروع كند.»<ref>جزيري، عبدالرحمن، الفقه علي المذاهب الاربعه، مبحث سنه الوضوء، مصر، بي تا، ص۷۲.</ref>
+همچنین در کتاب «الفقه علی المذاهب الاربعه» چنین آمده است: «در جایی که از آفتابه استفاده می‌شود یا اینکه شخصی برایش آب بریزد، مستحب است که از آرنج شروع کند.»<ref>جزیری، عبدالرحمن، الفقه علی المذاهب الاربعه، مبحث سنه الوضوء، مصر، بی تا، ص۷۲.</ref>
-علاوه بر اين، اكثر فقهاي بزرگ اهل سنت، ابتدا كردن از سر انگشتان را واجب نمي دانند و معتقدند كه اين عمل مستحب است.<ref>همان.</ref>
+اکثر فقهای بزرگ اهل سنت، ابتدا کردن از سر انگشتان را واجب نمی‌دانند و معتقدند که این عمل سنت است و عمل به آن را لازم می‌دانند.<ref>جزیری، عبدالرحمن، الفقه علی المذاهب الاربعه، مبحث سنه الوضوء، ص۷۲.</ref>
-نكته اي را كه بايد توجه داشت، اين است كه آرنج بايد شسته شود، چنانكه روايات از طريق شيعه و سني بر اين مطلب دلالت دارد. از جابر روايت شده كه گفت: هر گاه پيامبر(ص) وضو مي گرفت، آب را بر آرنج دست مي گذرادند.»<ref>رافعي، عبدالكريم، فتح العزير، دارالفكر، ج۱، ص۳۴۷.</ref>
+نکته‌ای را که باید توجه داشت، این است که آرنج باید شسته شود، چنان‌که روایات از طریق شیعه و سنی بر این مطلب دلالت دارد. از جابر روایت شده که هر گاه پیامبر(ص) وضو می‌گرفت، آب را بر آرنج دست می‌ریخت.»<ref>رافعی، عبدالکریم، فتح العزیر، دارالفکر، ج۱، ص۳۴۷.</ref>
-از آيه شريفه كه مي فرمايد: اي كسانيكه ايمان آورده ايد هنگامي كه براي نماز بپاخاستيد صورت و دستها را تا آرنج بشوئيد.»<ref>مائده/۶.</ref> نيز همين مطلب استفاده مي شود، زيرا «الي» در آيه به معني «مع» و همراهي و ضميمه شدن آرنج را به مقدار لازم براي شستشو مي فهماند. علماي لغت و نحو<ref>نساء/۲.</ref> و همچنين فقها بر اين مطلب تصريح كرده اند. استعمال «الي» به معناي «مع» (يعني همراه) منحصر در اين آيه شريفه نيست، زيرا هم در كلام الله مجيد و هم در كلام عرب، چنين استعمالي فراوان به چشم مي خورد، خداوند متعال در قرآن كريم مي فرمايد: «لا تأكلوا اموالهم الي اموالكم» يعني «مع» اموالكم<ref>ابن هشام، جمال الدين، مغني الليب، قاهره، بي تا، بي نا، ج۱، ص۷۴.</ref> به هر حال، شكي نيست كه مفاد آيه شريفه آن است كه دست ها را بايد با آرنج ها شست و از كلمه «الي» معناي معيت استفاده مي شود. ولي غير از اين مطلب ظهور آيه شريفه دلالتي بر كيفيت شستن دست ندارد.
+== تفسیر آیه ==
+در آیه وضو آمده است:
+{{قرآن بزرگ| یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذَا قُمْتُمْ إِلَی الصَّلَاةِ فَاغْسِلُوا وُجُوهَکُمْ وَأَیْدِیَکُمْ إِلَی الْمَرَافِقِ وَامْسَحُوا بِرُءُوسِکُمْ وَأَرْجُلَکُمْ إِلَی الْکَعْبَیْنِ|ترجمه = ای کسانی که ایمان آورده‌اید، چون به نماز برخاستید، صورت و دست‌های‌تان را با آرنج بشویید و سر و پاهای‌تان را تا قوزک مسح کنید| سوره = مائده |آیه = ۶}}
-به عبارت ديگر كلمه «الي» غايت مغسول (دست ها) است نه غايت غسل (شستن). يعني آيه درصدد بيان مقدار واجب شستن است. زيرا لفظ «دست» بر موارد زيادي اطلاق مي شود،‌گاهي در خصوص انگشتان به كار مي رود، همانند آيه سرقت<ref>مائده/۶.</ref>، زماني بر مچ دست، همانند آيه تيمم<ref>نساء/۴۳.</ref> در مواردي بر آرنج به پايين همانند آيه وضو<ref>مائده/۶.</ref>، هنگامي نيز بر شانه به پايين اطلاق مي گردد همانند بسياري از استعمالات عرفي.
+در این آیه «الی» به معنی «مع» و همراهی و ضمیمه شدن آرنج را به مقدار لازم برای شستشو می‌فهماند. مفسران <ref>ابن ‏قتيبه، عبدالله بن مسلم، تأويل مشكل القرآن، بیروت، دار الكتب العلميه، منشورات محمد علي بيضون، چاپ اول، ۱۴۲۳ق، ص۳۰۰. طبرى، محمد بن جرير، جامع البيان فى تفسير القرآن، بیروت، دار المعرفه، چاپ اول، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۵۴. جصاص، احمد بن على، احكام القرآن، بیروت، دار إحياء التراث العربي، چاپ اول، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۳۴۱.</ref> ذیل آیه۲ سوره نساء: {{قرآن|وَ لا تَأْكُلُوا أَمْوالَهُمْ إِلى‏ أَمْوالِكُمْ}}  و فقهای شیعه <ref>شریف مرتضی، علی بن الحسین، رسائل الشريف المرتضى، قم، دار القرآن الكريم، ۱۴۰۵ق، ج۱، ص۲۱۴. ابن زهرة الحلبي، حمزه بن علی، غنية النزوع، تحقیق: إبراهيم البهادري، قم، مؤسسة الإمام الصادق، چاپ اول، ۱۴۱۷ق، ص۵۵.</ref> و اهل سنت <ref>ابن قدامه، عبد الله، المغني، بیروت، دار الكتاب العربي للنشر و التوزيع، ج۱، ص۱۰۸. سرخسی، شمس الدین، المبسوط، بیروت، دار المعرفة للطباعة والنشر والتوزيع، ۱۴۰۶ق/ ۱۹۸۶م، ج۱، ص۷.</ref> بر این مطلب تصریح کرده‌اند که «الی» به معنای «مع» است.
+استعمال «الی» به معنای «مع» (یعنی همراه) منحصر در این آیه شریفه نیست، زیرا هم در [[قرآن]] و هم در کلام عرب، چنین استعمالی فراوان به چشم می‌خورد.<ref>ابن هشام، جمال الدین، مغنی اللیب، قاهره، بی تا، بی نا، ج۱، ص۷۴.</ref> به هر حال، شکی نیست که مفاد آیه شریفه آن است که دست‌ها را باید با آرنج‌ها شست و از کلمه «الی» معنای معیت استفاده می‌شود.
-خداوند متعال با كلمه «الي» اراده نموده كه شستن دست را تاريخ محدود نمايد و در صدد بيان كيفيت شستن نيست بلكه بيان كيفيت آن را به پيامبر(ص) و ائمه(ع) واگذارد نموده است. اين امر نظير آن است كه انسان به رنگكار مي گويند: ديوار را تا سقف رنگ كن، اين بدان معني نيست كه شروع آن بايد از پايين به بالا باشد.
+به عبارت دیگر کلمه «الی» غایت مغسول (دست‌ها) است نه غایت غسل (شستن). یعنی آیه درصدد بیان مقدار واجب شستن است؛ زیرا لفظ «دست» بر موارد زیادی اطلاق می‌شود، گاهی در خصوص انگشتان به کار می‌رود، همانند آیه سرقت،<ref>سوره مائده، آیه۳۸.</ref> زمانی بر مچ دست، همانند آیه تیمم<ref>سوره نساء، آیه۴۳.</ref> در مواردی بر آرنج به پایین همانند آیه وضو،<ref>سوره مائده، آیه۶.</ref> هنگامی نیز بر شانه به پایین اطلاق می‌گردد همانند بسیاری از استعمالات عرفی.
-بنابراين از آيه مباركه كيفيت و چگونگي شستن استفاده نمي شود و لكن در روايات ائمه اهل بيت(ع) به طور روشن و واضح ذكر شده كه در هنگام وضو دستها بايد از مرفق به پايين شسته شود.<ref>حر عاملي، محمد بن حسن، وسائل الشيعه، قم، موسسه آل البيت(ع) ، بي تا، ج۱، ص۴۰۶.</ref>
+[[خدا|خداوند متعال]] با کلمه «الی» اراده نموده که شستن دست را تا آرنج محدود نماید و در صدد بیان کیفیت شستن نیست بلکه بیان کیفیت آن را به پیامبر(ص)  واگذارد نموده است.
-بديهي است كه روايات اهل بيت(ع) ، بهترين دليل و حجت براي همه مسلمانان است زيرا در حديث شريف «ثقلين» كه مورد اتفاق و قبول شيعيان و اهل سنت مي باشد، اهل بيت(ع) توسط پيامبر(ص) عِدل قرآن قرار داده شده و مسلمانان را سفارش نموده است كه به قرآن و اهلبيت(ع) با هم تمسك نمايند.<ref>هندي، متقي، كنز العمال، بيروت، موسسه الرساله، بي تا، ج۱۲، ص۶۴۱.</ref>
+بنابراین از آیه کیفیت و چگونگی شستن استفاده نمی‌شود و در روایات [[ائمه اهل بیت(ع)]] به‌طور روشن و واضح ذکر شده که در هنگام وضو دست‌ها باید از مرفق به پایین شسته شود.<ref>حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، چاپ اول، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۳۸۷.</ref>
-علاوه بر اين، شستن دستها از پايين به بالا خلاف طبيعت، عرف و عادت مي باشد مثل اين مي ماند كه انسان در وقت غسل نيز از پاها شروع نموده تا سر ادامه دهد. روشن است كه چنين عملي مشكل و قابل تحقق نيست. و مخالف طبيعت مي باشد.
+روایات اهل بیت(ع)، بهترین دلیل و حجت برای همه مسلمانان است زیرا در [[حدیث ثقلین]] که مورد اتفاق و قبول شیعیان و اهل سنت می‌باشد، اهل بیت(ع) توسط [[پیامبر(ص)]] عِدل قرآن قرار داده شده و مسلمانان را سفارش نموده است که به قرآن و اهل بیت(ع) با هم تمسک نمایند.<ref>هندی، متقی، کنز العمال، بیروت، مؤسسه الرساله، بی تا، ج۱۲، ص۶۴۱.</ref>
-در نتيجه مي توان گفت:
+علاوه بر این، شستن دست‌ها از پایین به بالا خلاف طبیعت، عرف و عادت می‌باشد مثل این می‌ماند که انسان در وقت غسل نیز از پاها شروع نموده تا سر ادامه دهد. روشن است که چنین عملی مشکل و قابل تحقق نیست و مخالف طبیعت می‌باشد.
-اولاً: از آيه مباركه چگونگي شستن دست ها استفاده نمي شود، چون كلمه «الي» به معناي «مع» (همراه) مي باشد نه به معني انتها.
+در نتیجه می‌توان گفت:
-ثانياً: بسياري از فقها و مجتهدين اهل سنت شستن دست ها را به نحوه شيعيان جايز مي دانند و اين خود دليل بر اين است كه در قرآن كيفيت شستن دست ها ذكر نشده است.
+# از آیه مبارکه چگونگی شستن دست‌ها استفاده نمی‌شود، چون کلمه «الی» به معنای «مع» (همراه) است نه به معنی انتها.
+# بسیاری از فقهای اهل سنت شستن دست‌ها را به نحوه شیعیان جایز می‌دانند و این خود دلیل بر این است که در قرآن کیفیت شستن دست‌ها ذکر نشده است.
+# در روایات اهل بیت(ع) کیفیت و چگونگی شستن دست‌ها ذکر شده است و ما ملزم به پیروی مفسران واقعی قرآن هستیم.
+# شستن دست‌ها از پایین به بالا خلاف طبیعت و عرف و عادت است؛ و بعید است که شرع چنین دستوری داده باشد.
-ثالثاً: در روايات اهلبيت(ع) كيفيت و چگونگي شستن دست ها ذكر شده است و ما ملزم به پيروي مفسران واقعي قرآن هستيم.
+== مطالعه بیشتر ==
+# وضوی پیامبر(ص)، شهرستانی.
+# پاسخ به۶۰ پرسش، مؤسسه مذاهب اسلامی.
-رابعاً: شستن دست ها از پايين به بالا خلاف طبيعت و عرف و عادت مي باشد. و بعيد است كه شرع چنين دستوري داده باشد.
+== جستارهای وابسته ==
-{{پایان پاسخ}}
+* [[اختلاف فقهی شیعه و اهل‌سنت در مورد آیه الی المرافق]]
-{{مطالعه بیشتر}}
-==مطالعه بيشتر==
-۱. وضوي پيامبر(ص) ، شهرستاني.
+== منابع ==
+{{پانویس|۲}}
-۲. پاسخ به ۶۰ پرسش، موسسه مذاهب اسلامي.
-{{پایان مطالعه بیشتر}}
-==منابع==
-<references />
 {{شاخه
-  | شاخه اصلی = ادیان و مذاهب
+  | شاخه اصلی = فقه
-  | شاخه فرعی۱ = شیعه امامیه
+  | شاخه فرعی۱ = فقه شیعه
-  | شاخه فرعی۲ = فقه شیعه
+  | شاخه فرعی۲ = وضو
   | شاخه فرعی۳ =
 }}
 {{تکمیل مقاله
-  | شناسه =
+  | شناسه = شد
-  | تیترها =
+  | تیترها = شد
   | ویرایش =
-  | لینک‌دهی =
+  | لینک‌دهی = شد
   | ناوبری =
-  | نمایه =
+  | نمایه =شد
   | تغییر مسیر =
   | ارجاعات =
-  | بازبینی =
+  | ارزیابی کمی =
-  | تکمیل =
+ | ارزیابی کیفی =
-  | اولویت =
+  | تکمیل =
-  | کیفیت =
+  | اولویت =ب
+  | کیفیت =ب
 }}
 {{پایان متن}}
+[[ps:په اودس کی د لاسونو د مینځلو څرنګوالی د قرآن کریم له مخی]]
+[[رده:اختلافات شیعه و سنی]]
+[[رده:وضو]]