خواندن قرآن بدون فهم معانی آن: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - ' | بازبینی =' به ' | ارزیابی کمی =')
 
(۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{در دست ویرایش|کاربر=fabbasi}}
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}
{{سوال}}
{{سوال}}
وقتي ما معاني کلمات قرآن را نمي دانيم آيا خواندن آن فايده‌اي دارد؟
وقتی ما معانی کلمات قرآن را نمی‌دانیم آیا خواندن آن فایده‌ای دارد؟
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
بهر‌وری از قرآن چهار مرحله جداگانه دارد و هر کدام پاداش و اثر معنوی خاص خود را خواهد داشت: یک) نگاه کردن به قرآن؛ دو) خواندن قرآن؛ سه) تدبر در معاني قرآن؛ چهار) عمل به قرآن.
بهروری از قرآن چهار مرحله جداگانه دارد و هر کدام پاداش و اثر معنوی خاص خود را خواهد داشت: یک) نگاه کردن به قرآن؛ دو) خواندن قرآن؛ سه) تدبر در معانی قرآن؛ چهار) عمل به قرآن.


هر کسی به فراخور توان خود از قرآن بهره می‌برد. کسی که توان روخوانی قرآن را ندارد، با نگاه کردن به قرآن پاداش نگاه کردن را می‌برد. کسی که می‌تواند قرآن را بخواند، پاداش نگاه کردن و تلاوت را دارد. کسی که تدبر و عمل دارد، پاداش هر چهار مرحله را دارد.
هر کسی به فراخور توان خود از قرآن بهره می‌برد. کسی که توان روخوانی قرآن را ندارد، با نگاه کردن به قرآن پاداش نگاه کردن را می‌برد. کسی که می‌تواند قرآن را بخواند، پاداش نگاه کردن و تلاوت را دارد. کسی که تدبر و عمل دارد، پاداش هر چهار مرحله را دارد.
خط ۱۱: خط ۱۰:
کسانی که معانی قرآن را نمی‌دانند با خواندن قرآن دو پاداش نگاه و تلاوت را می‌برند و با عمل به دستورات دینی هم، ثواب عمل به قرآن را خواهند داشت و تلاوت قرآن برای افرادی که توان درک معانی آن را ندارند، بی‌فایده نخواهد شد.
کسانی که معانی قرآن را نمی‌دانند با خواندن قرآن دو پاداش نگاه و تلاوت را می‌برند و با عمل به دستورات دینی هم، ثواب عمل به قرآن را خواهند داشت و تلاوت قرآن برای افرادی که توان درک معانی آن را ندارند، بی‌فایده نخواهد شد.


== نگاه کردن به قرآن کريم==
== نگاه کردن به قرآن کریم ==
روايات اسلامي نگاه کردن به صفحات قرآن را عبادت دانسته است. حتی حافظ قرآن و قاری قرآن هم اگر به صفحات قرآن نگاه کند، پاداش می‌برد. اگر کسي سواد لازم براي خواندن قرآن هم نداشته باشد، مي‌تواند [[وضو]] گرفته و قرآن را باز کند و به نوشته‌هايش نگاه کند و پاداش الهی نصیبش شود.
روایات اسلامی نگاه کردن به صفحات قرآن را عبادت دانسته است. حتی حافظ قرآن و قاری قرآن هم اگر به صفحات قرآن نگاه کند، پاداش می‌برد. اگر کسی سواد لازم برای خواندن قرآن هم نداشته باشد، می‌تواند [[وضو]] گرفته و قرآن را باز کند و به نوشته‌هایش نگاه کند و پاداش الهی نصیبش شود.
* ابی ذر غفاری از [[رسول خدا(ص)]] نقل می‌کند که فرمود: {{متن عربی|وَ النَّظَرُ فِي الصَّحِيفَةِ يَعْنِي صَحِيفَةَ الْقُرْآنِ عِبَادَة| ترجمه=نگاه کردن در قرآن عبادت است.}}<ref>طوسی، محمد بن الحسن، الأمالی، قم، دار الثقاافه، چاپ اول، ۱۴۱۴ق، مجلس۱۶، ص۴۵۴، حدیث۲۲.</ref>
* [[علی بن الحسین(ع)|امام زین العابدین(ع)]] فرمود: {{متن عربی|وَ النَّظَرُ إِلَى الْمُصْحَفِ مِنْ غَيْرِ قِرَاءَةٍ عِبَادَة|ترجمه= نگاه کردن به قرآن بدون آن که بخواند، عبادت است.}}<ref>حر عاملی، محمد، وسائل الشیعه، قم، مؤسسه آل البیت، چاپ اول، ۱۴۰۹ق، ج۶، باب۱۹، ص۲۰۵، حدیث۷۷۳۹.</ref>


*  ابي ذر غفاري از [[رسول خدا(ص)]] نقل مي‌کند که فرمود: {{متن عربی|وَ النَّظَرُ فِي الصَّحِيفَةِ يَعْنِي صَحِيفَةَ الْقُرْآنِ عِبَادَة| ترجمه=نگاه کردن در قرآن عبادت است.}}<ref>طوسى، محمد بن الحسن، الأمالي، قم، دار الثقاافه، چاپ اول، ۱۴۱۴ق، مجلس۱۶، ص۴۵۴، حدیث۲۲.</ref>
[[امام صادق(ع)]] به حافظ قرآن توصیه کرده است که به جای خواندن قرآن از حفظ، آن را از روی قرآن بخواند و نگاه کردن به خود قرآن را با فضیلت‌ترین عبادت دانسته است.<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۶۱۳.</ref>


* [[علی بن الحسین(ع)|امام زين العابدين(ع)]] فرمود: {{متن عربی|وَ النَّظَرُ إِلَى الْمُصْحَفِ مِنْ غَيْرِ قِرَاءَةٍ عِبَادَة|ترجمه= نگاه کردن به قرآن بدون آن که بخواند، عبادت است.}}<ref>حر عاملي، محمد، وسائل الشيعه، قم، موسسه آل البيت، چاپ اول، ۱۴۰۹ق، ج۶، باب۱۹، ص۲۰۵، حدیث۷۷۳۹.</ref>
افرادی که توانایی روخوانی قرآن را ندارند، می‌توانند با نگاه کردن به قرآن، از قرآن کریم بهره برند. نگاه کردن منحصر به افراد بی‌سواد نیست و برای همه پاداش دارد.


[[امام صادق(ع)]] به حافظ قرآن توصیه کرده است که به جای خواندن قرآن از حفظ، آن را از روی قرآن بخواند و نگاه کردن به خود قرآن را با فضیلت‌ترین عبادت دانسته است.<ref>كلينى، محمد بن يعقوب، الكافي، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۶۱۳.</ref>
== خواندن قرآن کریم ==
دومین مرحله بهره‌وری از قرآن، خواندن قرآن است. در این روایات اشاره‌ای به درک معانی قران نشده است.
* امام صادق(ع) فرمود: {{متن عربی|الْقُرْآنُ عَهْدُ اللَّهِ إِلَى خَلْقِهِ فَقَدْ يَنْبَغِي لِلْمَرْءِ الْمُسْلِمِ أَنْ يَنْظُرَ فِي عَهْدِهِ وَ أَنْ يَقْرَأَ مِنْهُ فِي كُلِّ يَوْمٍ خَمْسِينَ آيَه|ترجمه= قرآن مجيد سفارشنامه‌اى است كه از سوى خداوند به مردم ابلاغ شده است. پس شايسته است كه مرد مسلمان در اين نامه سفارشى بنگرد و هر روزه پنجاه آيه از قرآن تلاوت كند.}}<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۶۰۹.</ref>
* امام صادق(ع) می‌فرماید: {{متن عربی|مَنْ قَرَأَ الْقُرْآنَ فَهُوَ غَنِيٌّ وَ لَا فَقْرَ بَعْدَهُ وَ إِلَّا مَا بِهِ غِنًى|ترجمه= کسي که قرآن بخواند ثروتي دارد که بعد از آن فقير نيست و کسي که قرآن نخواند چيزي ندارد.}}<ref>کلینی، محمد، کافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۶۰۵، حدیث ۸.</ref>


افرادی که توانایی روخوانی قرآن را ندارند، مي‌توانند با نگاه کردن به قرآن، از قرآن کريم بهره برند. نگاه کردن منحصر به اين افراد نيست و برای همه پاداش دارد.
روایات می‌رساند خود خواندن قرآن پاداش دارد و این یک مرحله بالاتر از مرحله اول یعنی نگاه کردن به قرآن است. در این روایات هیچ اشاره‌ای نشده است که اگر کسی معانی قرآن را درک نکند، آن را نخواند.


== خواندن قرآن کريم ==
== تدبر در معانی قرآن ==
دومين مرحله بهره‌وري از قرآن، خواندن قرآن است بدون اينکه به معاني آن توجه کند، امام صادق(ع) مي فرمايد: {{متن عربی|مَنْ قَرَأَ الْقُرْآنَ فَهُوَ غَنِيٌّ وَ لَا فَقْرَ بَعْدَهُ وَ إِلَّا مَا بِهِ غِنًى|ترجمه= کسي که قرآن بخواند ثروتي دارد که بعد از آن فقير نيست و کسي که قرآن نخواند چيزي ندارد.}}<ref>کليني، محمد، کافي، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۶۰۵، حديث ۸.</ref>
تدبر یعنی ژرف اندیشی و عاقبت اندیشی در آموزه‌های قرآن. تدبر چهار بار در قرآن کریم آمده است که در سه آیه، قرآن کریم مخاطبین خود را به تدبر در اعماق و مقاصد پیام خویش دعوت کرده است که سیاق این آیات نوعی هشدار و توبیخ است که چرا عده ای در قرآن تدبر ندارند.<ref>سوره نساء، آیه۸۲. سوره مؤمنون، آیه۶۸. سوره محمد، آیه۲۴.</ref> در آیه چهارم، محتوای پر خیر و برکت قرآن را بیان می‌کند که بواسطه تدبر در آن می‌توان از برکات عظیم آن بهره‌مند گردید. خداوند در این باره هدف اصلی نزول قرآن را تدبر و درس عبرت گرفتن می‌داند: {{قرآن|کِتَابٌ أَنْزَلْنَاهُ إِلَیْکَ مُبَارَکٌ لِیَدَّبَّرُوا آیَاتِهِ وَلِیَتَذَکَّرَ أُولُو الْأَلْبَابِ|ترجمه= کتابی مبارک به تو نازل کرده‌ایم تا در آیات آن تدبر کنند و صاحبان اندیشه از آن درس بگیرند.|سوره= ص|آیه= ۲۹}}


امام حسن(ع) نيز فرموده اند: کسي که قرآن بخواند پيش خداوند يک دعايش مستجاب مي شود، دعاي مربوط به دنيا و يا دعاي مربوط به آخرت.<ref>نوري، حسين؛ مستدرک الوسائل، قم، موسسه آل البيت، چاپ اول، ۱۴۰۸ق، ج۴، ص۲۶۱، ب ۱۰، ح ۸.</ref>
این مرحله هر چند نسبت به دو مرحله قبل از اهمیت ویژه‌ای بر خوردار است اما به هیچ وجه آن دو را نفی نمی‌کند.


روايات مي‌رساند خود خواندن قرآن پاداش دارد و اين يک مرحله بالاتر از مرحله اول يعني نگاه کردن به قرآن است. در اين روايات هيچ اشاره اي نشده است که اگر کسي معاني قرآن را درک نکند، آن را نخواند.
== عمل به قرآن ==
مرحله نهایی در قرآن کریم عمل کردن به پیام‌ها و دستورات قرآنی است. عمل به قرآن منوط به این نیست که باید همه بتوانند دستورات الهی را از قرآن بدست آورند. مؤمنان می‌توانند با مراجعه به متخصصان دین یعنی مراجع تقلید، به دستورات الهی عمل کنند و اگر کسی طبق فتوای مرجع تقلیدش حرکت کند به یقین از افرادی شمرده می‌شود که در پیشگاه الهی به قرآن عمل نموده است. رسول‌خدا(ص) می‌فرماید: {{متن عربی| ترجمه= و کسي که قرآن را براي رضاي خدا و آشنايي در دين بخواند، خداوند براي او ثواب همه ملائکه، انبيا و رسولان را خواهد داد.}}<ref>حر عاملی، محمد، وسائل الشیعه، قم، مؤسسه آل البیت، چاپ اول، ۱۴۰۹ق، ج۶، ص۱۸۴، حدیث ۷۶۸۳.</ref>


== تدبر در معاني قرآن==
در این گونه روایات عمل به قرآن ملاک است حال یا خود انسان دارای چنان مقام علمی است که اندیشه کرده و دستورات اسلامی را از قرآن استخراج می‌کند یا اینکه با تقلید از مرجع تقلید به قرآن عمل می‌کند.
تدبر يعني ژرف انديشي و عاقبت انديشي و تدبر چهار بار در قرآن کريم آمده است که در سه آيه، قرآن کريم مخاطبين خود را به تدبر در اعماق و مقاصد پيام خويش دعوت کرده است که سياق اين آيات نوعي هشدار و توبيخ است که چرا عده اي در قرآن تدبر ندارند.<ref>رک: نساء/۸۲، مؤمنون/۶۸، محمد/۲۴.</ref> در آيه چهارم، محتواي پر خير و برکت قرآن را بيان مي کند تا بواسطه تدبر در آن از برکات عظيم آن بهره مند گردند خداوند در اين باره هدف اصلي نزول قرآن را تدبر و درس عبرت گرفتن مي داند:


کتابي مبارک به تو نازل کرده ايم تا در آيات آن تدبر کنند و صاحبان انديشه از آن درس بگيرند.<ref>ص/۲۹.</ref>
هر کسی باید به اندازه توانش از قرآن بهره برد و نباید به این تصور که معانی را درک نمی‌کند، از پاداش نگاه کردن و خواندن قرآن بی‌بهره ماند. در نگاه قرآنی، خدای متعال هر کسی را به اندازه توانش پاداش خواهد داد و بیش از تحمل او از او عمل نخواهد خواست:
* {{قرآن|و این که برای انسان بهره‌ای جز سعی و تلاش او نیست. و این که او به زودی پاداش تلاش خود را خواهد دید. سپس به او جزای کافی داده خواهد شد.|سوره = نجم| آیه= ۴۱ – ۳۹}}
* {{قرآن|خداوند هیچ‌کس را جز به اندازه توانائیش تکلیف نمی‌کند. هر کاری را (انسان) انجام دهد برای خود انجام داده و هر بدی کند به زیان خود کرده است.|سوره =بقره| آیه=۲۸۶}}


اين مرحله هر چند نسبت به دو مرحله قبل از اهميت ويژه اي بر خوردار است اما به هيچ وجه آن دو را نفي نمي کند.
قرآن غذای روح است و فکر و سفره‌ای است گسترده و متنوع، متناسب با گستردگی و تنوع نیاز انسان، پس تناول این غذا که نگاه کردن، تلاوت، تدبر و عمل است، بر همه جسم‌ها و روح‌ها ضرورت دارد. هر کس به اندازه توان خود از این سفره بهره می‌برد. نه تنها خواندن قرآن، نگاه کردن به نوشته‌های آن نیز پاداش دارد.
 
== عمل به قرآن==
مرحله نهايي در قرآن کريم عمل کردن به پيام ها و دستورات قرآني است و البته يادآور اين نکته ضروري است که عمل به قرآن منوط به اين نيست که حتما بايد همه بتوانند دستورات الهي را از قرآن بدست آورند، بلکه افراد بي سواد مي توانند با مراجعه به متخصصان دين يعني مراجع تقليد به دستورات الهي عمل کنند و اگر کسي طبق فتواي مرجع تقليدش حرکت کند قطعا از افرادي شمرده مي شود که در پيشگاه الهي به قرآن عمل نموده است. رسول گرامي اسلام(ص) مي فرمايند: کسي که قرآن را بخواند ولي عمل نکند، خداوند او را در روز قيامت کور محشور مي کند و کسي که قرآن را براي رضاي خدا و تفقه و آشنايي در دين بخواند خداوند براي او ثواب همه ملائکه، انبيا و رسولان را خواهد داد.<ref>وسائل الشيعه، ج۶، ص۱۸۴، حديث ۷۶۸۳.</ref>
 
در اين گونه روايات عمل به قرآن ملاک است حال يا خود انسان داراي چنان مقام علمي است که انديشه کرده و دستورات اسلامي را از قرآن استخراج مي کند و يا اينکه با تقليد از مرجع تقليد به قرآن عمل مي کند. و حاصل سخن اينکه هر کسي بايد به اندازه توانش از قرآن بهره برد و نبايد به اين تصور که معاني را درک نمي کند از پاداش خواندن قرآن بي بهره ماند و نيز نبايد يک مسلمان بي سواد به تصور اين که نمي تواند قرآن بخواند از اجر و ثواب الهي در نگاه کردن به قرآن استفاده نکند و خداي متعال هر کسي را به اندازه توانش پاداش خواهد داد و بيش از تحمل او از او عمل نخواهد خواست و اين است که فرمود:
 
و اين که براي انسان بهره اي جز سعي و تلاش او نيست. و اين که او به زودي پاداش تلاش خود را خواهد ديد. سپس به او جزاي کافي داده خواهد شد.<ref>نجم/۴۱ – ۳۹.</ref>
 
و در جاي ديگر مي فرمايد:
 
خداوند هيچ کس را جز به اندازه توانائيش تکليف نمي کند. هر کاري را (انسان) انجام دهد براي خود انجام داده و هر بدي کند به زيان خود کرده است...<ref>بقره/۲۸۶.</ref>
 
بنابراين توان کسي که معاني را درک نمي کند، فقط خواندن است و خداوند نيز از او همين خواندن را خواهد خواست و اگر نخواند مورد مؤاخذه قرار مي گيرد.
 
قرآن غذاي روح است و فکر و سفره‌اي است گسترده و متنوع، متناسب با گستردگي و تنوع نياز انسان، پس تناول اين غذا که در تلاوت، تدبر و عمل است بر همه جسم ها ضرورت دارد که روح را پرورش دهد و براي بهره بردن از اين غذاي بي نقص مراحلي وجود دارد که هر کس به اندازه توان خود از اين سفره بهره مي برد. نه تنها خواندن قرآن بلکه نگاه کردن به نوشته‌هاي آن نيز پاداش دارد.


{{پایان پاسخ}}
{{پایان پاسخ}}


==منابع==
== منابع ==
<references />
{{پانویس|۲}}
{{شاخه
{{شاخه
  | شاخه اصلی = علوم و معارف قرآن
  | شاخه اصلی = علوم و معارف قرآن
  | شاخه فرعی۱ = تلاوت قرآن
  | شاخه فرعی۱ = تلاوت قرآن
  | شاخه فرعی۲ =  
  | شاخه فرعی۲ =
  | شاخه فرعی۳ =  
  | شاخه فرعی۳ =
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
  | شناسه = شد
  | شناسه = شد
  | تیترها = شد
  | تیترها = شد
  | ویرایش =  
  | ویرایش =
  | لینک‌دهی = شد
  | لینک‌دهی = شد
  | ناوبری =  
  | ناوبری =
  | نمایه =  
  | نمایه =
  | تغییر مسیر = شد
  | تغییر مسیر = شد
  | ارجاعات =  
  | ارجاعات =
  | بازبینی =  
  | ارزیابی کمی =
  | تکمیل =  
  | تکمیل =
  | اولویت = الف
  | اولویت = الف
  | کیفیت = ب
  | کیفیت = ب
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۹ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۱۷

سؤال

وقتی ما معانی کلمات قرآن را نمی‌دانیم آیا خواندن آن فایده‌ای دارد؟

بهروری از قرآن چهار مرحله جداگانه دارد و هر کدام پاداش و اثر معنوی خاص خود را خواهد داشت: یک) نگاه کردن به قرآن؛ دو) خواندن قرآن؛ سه) تدبر در معانی قرآن؛ چهار) عمل به قرآن.

هر کسی به فراخور توان خود از قرآن بهره می‌برد. کسی که توان روخوانی قرآن را ندارد، با نگاه کردن به قرآن پاداش نگاه کردن را می‌برد. کسی که می‌تواند قرآن را بخواند، پاداش نگاه کردن و تلاوت را دارد. کسی که تدبر و عمل دارد، پاداش هر چهار مرحله را دارد.

کسانی که معانی قرآن را نمی‌دانند با خواندن قرآن دو پاداش نگاه و تلاوت را می‌برند و با عمل به دستورات دینی هم، ثواب عمل به قرآن را خواهند داشت و تلاوت قرآن برای افرادی که توان درک معانی آن را ندارند، بی‌فایده نخواهد شد.

نگاه کردن به قرآن کریم

روایات اسلامی نگاه کردن به صفحات قرآن را عبادت دانسته است. حتی حافظ قرآن و قاری قرآن هم اگر به صفحات قرآن نگاه کند، پاداش می‌برد. اگر کسی سواد لازم برای خواندن قرآن هم نداشته باشد، می‌تواند وضو گرفته و قرآن را باز کند و به نوشته‌هایش نگاه کند و پاداش الهی نصیبش شود.

  • ابی ذر غفاری از رسول خدا(ص) نقل می‌کند که فرمود: «وَ النَّظَرُ فِي الصَّحِيفَةِ يَعْنِي صَحِيفَةَ الْقُرْآنِ عِبَادَة؛ نگاه کردن در قرآن عبادت است.»[۱]
  • امام زین العابدین(ع) فرمود: «وَ النَّظَرُ إِلَى الْمُصْحَفِ مِنْ غَيْرِ قِرَاءَةٍ عِبَادَة؛ نگاه کردن به قرآن بدون آن که بخواند، عبادت است.»[۲]

امام صادق(ع) به حافظ قرآن توصیه کرده است که به جای خواندن قرآن از حفظ، آن را از روی قرآن بخواند و نگاه کردن به خود قرآن را با فضیلت‌ترین عبادت دانسته است.[۳]

افرادی که توانایی روخوانی قرآن را ندارند، می‌توانند با نگاه کردن به قرآن، از قرآن کریم بهره برند. نگاه کردن منحصر به افراد بی‌سواد نیست و برای همه پاداش دارد.

خواندن قرآن کریم

دومین مرحله بهره‌وری از قرآن، خواندن قرآن است. در این روایات اشاره‌ای به درک معانی قران نشده است.

  • امام صادق(ع) فرمود: «الْقُرْآنُ عَهْدُ اللَّهِ إِلَى خَلْقِهِ فَقَدْ يَنْبَغِي لِلْمَرْءِ الْمُسْلِمِ أَنْ يَنْظُرَ فِي عَهْدِهِ وَ أَنْ يَقْرَأَ مِنْهُ فِي كُلِّ يَوْمٍ خَمْسِينَ آيَه؛ قرآن مجيد سفارشنامه‌اى است كه از سوى خداوند به مردم ابلاغ شده است. پس شايسته است كه مرد مسلمان در اين نامه سفارشى بنگرد و هر روزه پنجاه آيه از قرآن تلاوت كند.»[۴]
  • امام صادق(ع) می‌فرماید: «مَنْ قَرَأَ الْقُرْآنَ فَهُوَ غَنِيٌّ وَ لَا فَقْرَ بَعْدَهُ وَ إِلَّا مَا بِهِ غِنًى؛ کسي که قرآن بخواند ثروتي دارد که بعد از آن فقير نيست و کسي که قرآن نخواند چيزي ندارد.»[۵]

روایات می‌رساند خود خواندن قرآن پاداش دارد و این یک مرحله بالاتر از مرحله اول یعنی نگاه کردن به قرآن است. در این روایات هیچ اشاره‌ای نشده است که اگر کسی معانی قرآن را درک نکند، آن را نخواند.

تدبر در معانی قرآن

تدبر یعنی ژرف اندیشی و عاقبت اندیشی در آموزه‌های قرآن. تدبر چهار بار در قرآن کریم آمده است که در سه آیه، قرآن کریم مخاطبین خود را به تدبر در اعماق و مقاصد پیام خویش دعوت کرده است که سیاق این آیات نوعی هشدار و توبیخ است که چرا عده ای در قرآن تدبر ندارند.[۶] در آیه چهارم، محتوای پر خیر و برکت قرآن را بیان می‌کند که بواسطه تدبر در آن می‌توان از برکات عظیم آن بهره‌مند گردید. خداوند در این باره هدف اصلی نزول قرآن را تدبر و درس عبرت گرفتن می‌داند: ﴿کِتَابٌ أَنْزَلْنَاهُ إِلَیْکَ مُبَارَکٌ لِیَدَّبَّرُوا آیَاتِهِ وَلِیَتَذَکَّرَ أُولُو الْأَلْبَابِ؛ کتابی مبارک به تو نازل کرده‌ایم تا در آیات آن تدبر کنند و صاحبان اندیشه از آن درس بگیرند.(ص:۲۹)

این مرحله هر چند نسبت به دو مرحله قبل از اهمیت ویژه‌ای بر خوردار است اما به هیچ وجه آن دو را نفی نمی‌کند.

عمل به قرآن

مرحله نهایی در قرآن کریم عمل کردن به پیام‌ها و دستورات قرآنی است. عمل به قرآن منوط به این نیست که باید همه بتوانند دستورات الهی را از قرآن بدست آورند. مؤمنان می‌توانند با مراجعه به متخصصان دین یعنی مراجع تقلید، به دستورات الهی عمل کنند و اگر کسی طبق فتوای مرجع تقلیدش حرکت کند به یقین از افرادی شمرده می‌شود که در پیشگاه الهی به قرآن عمل نموده است. رسول‌خدا(ص) می‌فرماید: «و کسي که قرآن را براي رضاي خدا و آشنايي در دين بخواند، خداوند براي او ثواب همه ملائکه، انبيا و رسولان را خواهد داد.»[۷]

در این گونه روایات عمل به قرآن ملاک است حال یا خود انسان دارای چنان مقام علمی است که اندیشه کرده و دستورات اسلامی را از قرآن استخراج می‌کند یا اینکه با تقلید از مرجع تقلید به قرآن عمل می‌کند.

هر کسی باید به اندازه توانش از قرآن بهره برد و نباید به این تصور که معانی را درک نمی‌کند، از پاداش نگاه کردن و خواندن قرآن بی‌بهره ماند. در نگاه قرآنی، خدای متعال هر کسی را به اندازه توانش پاداش خواهد داد و بیش از تحمل او از او عمل نخواهد خواست:

  • ﴿و این که برای انسان بهره‌ای جز سعی و تلاش او نیست. و این که او به زودی پاداش تلاش خود را خواهد دید. سپس به او جزای کافی داده خواهد شد.(نجم:۴۱ – ۳۹)
  • ﴿خداوند هیچ‌کس را جز به اندازه توانائیش تکلیف نمی‌کند. هر کاری را (انسان) انجام دهد برای خود انجام داده و هر بدی کند به زیان خود کرده است.(بقره:۲۸۶)

قرآن غذای روح است و فکر و سفره‌ای است گسترده و متنوع، متناسب با گستردگی و تنوع نیاز انسان، پس تناول این غذا که نگاه کردن، تلاوت، تدبر و عمل است، بر همه جسم‌ها و روح‌ها ضرورت دارد. هر کس به اندازه توان خود از این سفره بهره می‌برد. نه تنها خواندن قرآن، نگاه کردن به نوشته‌های آن نیز پاداش دارد.


منابع

  1. طوسی، محمد بن الحسن، الأمالی، قم، دار الثقاافه، چاپ اول، ۱۴۱۴ق، مجلس۱۶، ص۴۵۴، حدیث۲۲.
  2. حر عاملی، محمد، وسائل الشیعه، قم، مؤسسه آل البیت، چاپ اول، ۱۴۰۹ق، ج۶، باب۱۹، ص۲۰۵، حدیث۷۷۳۹.
  3. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۶۱۳.
  4. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۶۰۹.
  5. کلینی، محمد، کافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۶۰۵، حدیث ۸.
  6. سوره نساء، آیه۸۲. سوره مؤمنون، آیه۶۸. سوره محمد، آیه۲۴.
  7. حر عاملی، محمد، وسائل الشیعه، قم، مؤسسه آل البیت، چاپ اول، ۱۴۰۹ق، ج۶، ص۱۸۴، حدیث ۷۶۸۳.