تفاوت پاداش و مجازات افراد فقیر و ثروتمند

سؤال

آیا پاداش و مجازات افراد فقیر و ثروتمند یا معلول و سالم، یکی است؟ اگر یکسان است، آیا با عدالت خدا سازگار است؟

براساس آموزه‌های اسلامی، خداوند از هر موجودی به اندازه استعداد، شرائط و ظرفیت او انتظار دارد:﴿لَا يُكَلِّفُ اللَّهُ نَفْسًا إِلَّا مَا آتَاهَا؛ خداوند هيچ كس را جز به آنچه بدو داده است تكليف نمی‌کند﴾(طلاق:۷) عالمان مسلمان معتقدند هر انسانی به اندازه امکانات، نعمت‌ها و استعدادی که به او داده شده، مسئول است و در آخرت نیز به همان اندازه از وی بازخواست خواهد شد.

افرادی که از امکانات و دارایی بیشتری برخوردارند، با کسانی که از چنین امکانات و ثروتی برخوردار نیستند، در تکلیف یکسان دانسته نشده‌اند. همچنین افرادی که با امکانات و توانایی کمتر، اعمال حسنه بیشتری انجام داده‌اند مستحق پاداش بیشتری دانسته شده‌اند.

آیات قرآن یکی از نعمت‌ها را اعضا و جوارح دانسته که از آن سؤال می‌شود: ﴿إِنَّ السَّمْعَ وَ الْبَصَرَ وَ الْفُؤادَ کلُّ أُولئِک کانَ عَنْهُ مَسْؤُلا؛ در پيشگاه خداوند، گوش و چشم و دل همه مسئول هستند﴾(اسراء:۳۶) گوش و چشم و قلب نعمت‌هایی هستند که خداوند عطا کرده تا انسان به وسیله آنها، حق را از باطل تمیز داده و خود را به واقع برساند.

ظرفیت‌ها، استعدادها، و دارایی‌های انسان، وسیله‌های مادی است که انسان را در راه تکامل و تقرب به خداوند کمک می‌کند. آنچه به خداوند مربوط است این است که عدالت را در آخرت، اعمال نماید و هر فردی را با توجه به امکانات بدنی و مالی که داده، قضاوت کند و بیشترین پاداش را به کسانی دهد که بهترین استفاده را نسبت به هدف خلقت از امکانات خود کرده باشند و بیشترین مجازات را به فردی دهد که بدترین استفاده را از بهترین امکانات کرده باشند.