تعیین زمان ظهور امام مهدی(ع): تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی پاسخ
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{شروع متن}} {{سوال}} آيا زمان ظهور امام زمان(عج) مشخص است و اگر چنين است تقاضاي ت...» ایجاد کرد)
 
جز (جایگزینی متن - ' | بازبینی =' به ' | ارزیابی کمی =')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
 
(۲۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}
{{سوال}}
{{سوال}}
آيا زمان ظهور امام زمان(عج) مشخص است و اگر چنين است تقاضاي تعجيل چه معني دارد؟
آیا زمان ظهور امام زمان(عج) مشخص است؟
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
زمان ظهور امام زمان(عج) نزد خداوند مشخص است. اما ديگران از آن اطلاع ندارند.لذا در روايات ائمه اطهار _ عليهم السلام _، تعيين كنندگان وقت ظهور تكذيب شده اند.  
{{درگاه|مهدویت}}
زمان قطعی ظهور [[امام زمان(عج)]] فقط نزد [[خداوند]] مشخص است. در روایات ائمه(ع) تعیین کنندگان وقت ظهور تکذیب شده‌اند. با اینحال علامت‌هایی برای ظهور ذکر شده است. محل ظهور در مکه و کنار خانه خدا بیان شده است.


۱. امام صادق _ عليه السلام _ : هر كسي براي ظهور امام قائم، زماني را تعيين كند، دروغ گفته است.<ref>صافي گلپايگاني، لطف الله، منتخب الاثر في الامام الثاني عشر، ص۵۷۳.</ref>
==زمان ظهور از اسرار الهی==
پس از وفات علی بن محمد سمری، چهارمین نائب خاص امام زمان(عج) دوره غیبت کبری آغاز شده و تاکنون ادامه دارد، ظهور و قیام امام(عج) در پایان این دوره و به فرمان خدا خواهد بود، پیشوایان معصوم، در روایات بسیار، تصریح فرموده‌اند که نمی‌توان وقت خاصی را برای ظهور تعیین نمود و فقط خدا به آن آگاه است. این امر ناگهانی و به فرمان خدا واقع خواهد شد و هر کس تعیین وقت کند دروغگوست.


۲. عبدالرحمن مي گويد: خدمت امام صادق _ عليه السلام _ بودم، مهزيار اسدي وارد شد. گفت: فدايت شوم، مرا از زمان ظهور حضرت قائم _ عليه السلام _ خبر بده، او كجا ظهور مي كند و تا چه زماني منتظر ظهور او باشيم؟ غيبت بسيار طولاني شد. حضرت فرمود: هركسي وقت ظهور را تعيين كند، دروغ گفته است. تعجیل کنندگان در امر ظهور خود را به هلاکت انداخته اند،تسلیم شوندگان (وصابران در دوران غیبت)اهل نجات اند.<ref>همان.</ref>
ابو بصیر می‌گوید: {{عربی|سَأَلْتُهُ عَنِ اَلْقَائِمِ عَلَيْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ كَذَبَ اَلْوَقَّاتُونَ إِنَّا أَهْلُ بَيْتٍ لاَ نُوَقِّتُ ثُمَّ قَالَ أَبَى اَللَّهُ إِلاَّ أَنْ يُخْلِفَ وَقْتَ اَلْمُوَقِّتِينَ|ترجمه=از امام صادق(ع) درباره قائم(ع) سؤال كردم، فرمود:«وقت تعيين‌كنندگان دروغ مى‌گويند،ما اهل بيت وقتى را تعيين نمى‌كنيم،سپس فرمود: خداوند نمى‌خواهد مگر آنكه زمانى را كه تعيين‌كنندگان وقت معلوم مى‌كنند خلاف آن كند}}.<ref>نعمانی، الغیبة، ترجمه غفاری، ج۱، ص۴۱۱؛ حسینی، سید حسین، یاد محبوب، نشر آفاق، ص۷۸.</ref>


بنابراين زمان ظهور امام زمان(عج) مشخص نيست و كسي نمي تواند آن را تعيين كند.
«اسحاق بن یعقوب» نامه‌ای توسط محمد بن عثمان عمری خدمت امام زمان(عج) فرستاد و سئوالاتی نمود و امام در فرازی از پاسخ، در مورد وقت ظهور فرمود: {{عربی|وَ اَمَّا ظُهُورُ الْفَرَجِ فَاِنَّهُ اِلَی اللَّهِ تَعَالَی ذِکْرُهُ وَ کَذَبَ الْوَقَّاتُونَ؛ و اما ظهور فرج به فرمان خدای متعال وابسته است، و تعیین‌کنندگان وقت دروغگویند}}.<ref>کمال الدین، ج۲، ص۱۶۰، ح۴. شیخ صدوق ره.</ref>


اما در پاسخ اين سؤال كه، اگر در نزد خداوند زمان آن تعيين شده باشد و خداوند مي داند كه فلان روز و سال آن حضرت ظهور خواهد كرد، در اين صورت، دعا براي تعجيل چه معنا دارد؟ آيا دعا براي تعجيل اثر دارد يا نه بايد گفت:
==علامت‌های ظهور==
{{ظهور-عمودی}}
منظور از تعیین وقت، تعیین دقیق وقت ظهور است، و این گونه تعیین وقت را پیشوایان معصوم(ع) به هیچ وجه جایز نشمرده‌اند و آن را از اسرار الهی دانسته‌اند، ولی علاماتی را ذکر فرموده‌اند که چون آن‌ها واقع شوند نزدیک بودن ظهور را نوید می‌دهند.<ref>پیشوای دوازدهم حضرت حجه ابن الحسن المهدی، هیئت تحریریه مؤسسه در راه حق.</ref>


عالم، و آن چه در آن است، بر قضا و قدر الهي استوار است. خداوند به علم ازلي، از تمام حوادث عالم آگاه است. ولي، اگر خداوند همه چيز را به علم ازلي مي داند، براي هر چيز، اسباب و عللي نيز قرار داده است كه امورات عالم بر اساس آن پيش مي رود. اسباب و علل وقتي بوجود آمد، معلول آن نيز ظاهر مي شود. چنان چه در روايات آمده است كه صله رحم، صدقه و ... عمر انسان را طولاني نموده، روزي انسان را زياد مي كنند. در حالي كه عمر همه انسان ها نزد خداوند مشخص است. از نظر علمي نيز ثابت شده است، اگر كسي احتياط و بهداشت را رعايت كند از عمر طولاني برخوردار مي شود. و در غير اين صورت به امراضي مبتلا مي شود كه موجب مرگ او مي گردد. در حالي كه خداوند به علم ازلي خود، از زمان مرگ تمام انسان ها آگاه است. پس، علم خداوند به زمان مرگ انسان ها، به معناي بي اثر بودن صله رحم، صدقه، رعايت بهداشت و ... نيست. بنابراين، در علم الهي گرچه همه مقدرات مشخص است، اما مشخص شدن مقدرات با توجه به اسباب و علل هاي آن ها است. و يكي از آن علل و اسباب، علل و اسباب معنوي، مثل دعا است. دعا از آثار و خاصيت هاي زيادي بهره مند مي باشد كه سبب شكل گيري بسياري از مقدرات و در مواردی موجب عوض شدن آنها مي شود. چنان كه خداوند فرموده است:
افزون بر ذکر نشانه‌های حتمی و غیر حتمی برای ظهور، زمان ظهور و وقت آن به شکل کلی و غیر معین (مانند: روز و سال آن) نیز در روایات ذکر شده است که هرگز به معنای تعیین دقیق زمان ظهور که در روایات از آن نهی شده نمی‌باشد.


{{قرآن|وَنُوحًا إِذْ نَادَى مِنْ قَبْلُ فَاسْتَجَبْنَا لَهُ فَنَجَّيْنَاهُ وَأَهْلَهُ مِنَ الْكَرْبِ الْعَظِيمِ}} نوح پيش از آن كه گرفتار شود، ما را خواند، ما دعای او را مستجاب كرديم و او و خاندانش را از اندوه بزرگ نجات داديم.<ref>انبياء/۷۶.</ref>
روایات مختلفی درباره زمان (قیام) حضرت مهدی(ع) به شکل کلی و غیر معین وجود دارد. در برخی، از نوروز به عنوان روز آغاز قیام یاد شده است.<ref>مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج۵۲، ص۲۰۸.</ref> برخی احادیث دیگری روز عاشورا را و روز شنبه را آغاز قیام آن حضرت ذکر کرده است.<ref>کمال الدین، ج۲، ص۶۵۳.</ref> و در تعداد دیگر روز جمعه، روز ظهور و آغاز قیام آن بزرگوار بیان شده است.<ref>مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج۵۲، ص۲۷۹.</ref>


اگر يونس اهل تسبيح و راز و نياز نبود، تا روز قيامت او را در شكم ماهي نگاه مي داشتيم.<ref>صافات/۱۴۶.</ref> دعاي او را مستجاب كرديم و او را نجات داديم، مؤمنين را نيز اين چنين نجات مي دهيم.<ref>انبياء/۸۸.</ref>
در همزمانی نوروز با عاشورا اشکالی به نظر نمی‌رسد؛ زیرا نوروز طبق سال شمسی و عاشورا بر اساس سال قمری محاسبه می‌شود و یکی شدن این دو روز امکان‌پذیر است. و نیز همزمانی این دو روز با جمعه یا شنبه نیز ممکن است، چه آن که ممکن است عاشورا و نوروز هر دو یا روز جمعه یا شنبه باشد. آنچه مشکل و متنافی به نظر می‌رسد، ذکر دو روز شنبه و جمعه از هفته به عنوان روز قیام، است. ولی می‌توان این دسته از روایات را نیز توجیه کرد و به نحوی میان آن جمع نمود؛ زیرا اگر سند این روایات صحیح باشد، در این صورت احادیثی که جمعه را روز ظهور حضرت، تعیین کرده است بر روز قیام و ظهور حمل می‌شود و روایاتی که شنبه را روز قیام می‌داند، بر روز استقرار و تثبیت نظام الهی مهدوی و نابودی مخالفان تفسیر می‌شود.<ref>طبسی، نجم الدین، چشم‌اندازی به حکومت مهدی (عج)، ص۶۳.</ref>


در روايات هم به اين اثر دعا اشاره شده است:
به هر حال ظهور امام زمان(ع) ابتداء به وسیله منادی آسمانی اعلام می‌گردد، آن حضرت در حالی که پشت به کعبه داده است، با دعوت به حق، ظهور خود را اعلام می‌دارد.


امام صادق _ عليه السلام _ در اين باره فرموده اند: «ان الدعا يردّ القضا»<ref>بحار الانوار، ج۹۰، باب ۱۶، كتاب ذكر و دعا.</ref>؛ دعا حكم الهي را بر مي دارد.
==محل ظهور امام==
از امام باقر(ع) نقل شده است که فرمود: «حضرت مهدی(ع) در مکه به هنگام نماز عشاء ظهور می‌کند، در حالی که پرچم و پیراهن و شمشیر پیامبر(ص) را همراه دارد و چون نماز عشا را خواند، فریاد برمی‌آورد: ای مردم! شما را به یاد خدا و به حضورتان در برابر خدا (در روز قیامت) متذکر می‌شوم، در حالی که حجّتش را (در دنیا) بر شما تمام کرده است و پیامبران را مبعوث نموده و قرآن را فرو فرستاده است. خداوند به شما فرمان می‌دهد که به او شرک نورزید و فرمانبر او و پیامبرانش باشید. آنچه را قرآن امر به احیای آن کرده است، احیاء و زنده کنید، و آنچه را که امر به نابودی آن کرده است، نابود سازید و یاوران راه هدایت باشید و بر تقوا و پرهیزکاری همکاری نمایید؛ زیرا دنیا، فنا و زوالش فرا رسیده و نفخه وداع سر داده است. من شما را به سوی خدا و رسولش و عمل به کتاب او و نابودی باطل و احیاء و زنده ساختن سیره پیامبر اعظم(ص) دعوت می‌کنم، آن گاه در میان سیصد و سیزده نفر از یارانش ظهور می‌کند».<ref>ابن طاووس، ملاحم، ص۶۴؛ ابن حمّاد، فتن، ص۹۵.</ref>


امام كاظم _ عليه السلام _ فرموده اند: شما را به دعا كردن سفارش مي كنم. قضا و قدر، جز اندازه و حكم الهي نيست. هرگاه دعا باشد، اين حكم و اندازه را تغيير مي دهد.<ref>همان، ص۲۹۵.</ref>
== یاران حضرت ==
{{اصلی|یاران امام زمان(ع)}}
بر اساس روایات زیادی، وقتی که حضرت امام زمان(‌ع) ظهور می‌کنند تعداد یاران خاص آن حضرت ۳۱۳ نفر به تعداد جنگجویان بدر خواهد بود چنان‌که آبان بن تغلب می‌گوید: در مکه در مسجدی خدمت امام صادق‌(ع) بودم و دستم در دست آن حضرت بود که فرمود: ای ابان! خداوند ۳۱۳ مرد را در این مسجد بیاورد… شمشیرهایی حمایل کرده‌اند که بر هر یک نام شخص و نام پدر و اوصاف و نسبش نوشته است، سپس دستور می‌دهد شخصی فریاد بزند: این مهدی است به حکم حضرت داود و سلیمان حکم می‌کند و گواه نمی‌خواهد.


رسول اكرم _ صلّي الله عليه و آله _ فرموده اند: «لا يرد القدر الا الدعا ... اندازه اي كه از طرف خداوند تعيين شده باشد، غير از دعا چيزي او را بر نمي دارد.<ref>الكافي، ج۱، ص۲، ب۴۷.</ref>
بنابراين، علاوه بر اينكه علم خداوند به زمان ظهور به معناي نفي اسباب و علل ظهور نيست، بلكه، علم خداوند به زمان ظهور همراه با علل و اسباب آن از جمله دعا تعلق گرفته است. دعا، نقش بسزائي در تغيير مقدرات الهي دارد و مي تواند مقدرات الهي را تغيير دهد.
{{پایان پاسخ}}
{{پایان پاسخ}}
{{مطالعه بیشتر}}
{{مطالعه بیشتر}}
==مطالعه بيشتر==
۱. النجم الثاقب، محدث نوري طبرسي.
۲. مكيال المكارم، موسوي اصفهاني.


۳. مهدي موعود، مجلسي، ترجمه دواني.
== مطالعه بیشتر ==
* ''چشم‌اندازی به حکومت مهدی (عج)''، نجم الدین طبسی.
* ''دادگستر جهان''، آیت الله ابراهیم امینی.
* ''منتخب الاثر''، آیت الله صافی گلپایگانی.
{{پایان مطالعه بیشتر}}
{{پایان مطالعه بیشتر}}


==منابع==
==منابع==
<references />
{{پانویس|۲}}
{{شاخه
{{شاخه
  | شاخه اصلی =  
  | شاخه اصلی =مهدویت
|شاخه فرعی۱ =  
| شاخه فرعی۱ =وقایع ظهور
|شاخه فرعی۲ =  
| شاخه فرعی۲ =
|شاخه فرعی۳ =  
| شاخه فرعی۳ =
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
  | شناسه =  
  | شناسه =شد
  | تیترها =  
  | تیترها =
  | ویرایش =  
  | ویرایش =
  | لینک‌دهی =  
  | لینک‌دهی =شد
  | ناوبری =  
  | ناوبری =
  | نمایه =  
  | نمایه =
  | تغییر مسیر =  
  | تغییر مسیر =شد
  | ارجاعات =  
  | ارجاعات =
  | بازبینی =  
  | بازبینی نویسنده =  
  | تکمیل =  
| ارزیابی کمی =شد
  | اولویت =  
  | تکمیل =
  | کیفیت =  
  | اولویت =ج
  | کیفیت =ج
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}
[[ar:تحديد وقت ظهور الإمام الحجة(ع)]]
[[es:Establecimiento de la fecha del advenimiento del Imam Mahdi (P)]]
[[ps:د امام مهدي(ع) د ظهور د وخت ټاکل]]
[[ur:امام زمانہ عج کے ظہور کا وقت]]
[[fr:Détermination de l'heure de la réapparition de l'Imam Mahdi (a)]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۹ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۰:۳۲

سؤال

آیا زمان ظهور امام زمان(عج) مشخص است؟

درگاه‌ها
درگاه مهدویت.png


زمان قطعی ظهور امام زمان(عج) فقط نزد خداوند مشخص است. در روایات ائمه(ع) تعیین کنندگان وقت ظهور تکذیب شده‌اند. با اینحال علامت‌هایی برای ظهور ذکر شده است. محل ظهور در مکه و کنار خانه خدا بیان شده است.

زمان ظهور از اسرار الهی

پس از وفات علی بن محمد سمری، چهارمین نائب خاص امام زمان(عج) دوره غیبت کبری آغاز شده و تاکنون ادامه دارد، ظهور و قیام امام(عج) در پایان این دوره و به فرمان خدا خواهد بود، پیشوایان معصوم، در روایات بسیار، تصریح فرموده‌اند که نمی‌توان وقت خاصی را برای ظهور تعیین نمود و فقط خدا به آن آگاه است. این امر ناگهانی و به فرمان خدا واقع خواهد شد و هر کس تعیین وقت کند دروغگوست.

ابو بصیر می‌گوید: «سَأَلْتُهُ عَنِ اَلْقَائِمِ عَلَيْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ كَذَبَ اَلْوَقَّاتُونَ إِنَّا أَهْلُ بَيْتٍ لاَ نُوَقِّتُ ثُمَّ قَالَ أَبَى اَللَّهُ إِلاَّ أَنْ يُخْلِفَ وَقْتَ اَلْمُوَقِّتِينَ؛ از امام صادق(ع) درباره قائم(ع) سؤال كردم، فرمود:«وقت تعيين‌كنندگان دروغ مى‌گويند،ما اهل بيت وقتى را تعيين نمى‌كنيم،سپس فرمود: خداوند نمى‌خواهد مگر آنكه زمانى را كه تعيين‌كنندگان وقت معلوم مى‌كنند خلاف آن كند».[۱]

«اسحاق بن یعقوب» نامه‌ای توسط محمد بن عثمان عمری خدمت امام زمان(عج) فرستاد و سئوالاتی نمود و امام در فرازی از پاسخ، در مورد وقت ظهور فرمود: «وَ اَمَّا ظُهُورُ الْفَرَجِ فَاِنَّهُ اِلَی اللَّهِ تَعَالَی ذِکْرُهُ وَ کَذَبَ الْوَقَّاتُونَ؛ و اما ظهور فرج به فرمان خدای متعال وابسته است، و تعیین‌کنندگان وقت دروغگویند».[۲]

علامت‌های ظهور

ظهور
اللهم عجل لولیک الفرج.jpg

منظور از تعیین وقت، تعیین دقیق وقت ظهور است، و این گونه تعیین وقت را پیشوایان معصوم(ع) به هیچ وجه جایز نشمرده‌اند و آن را از اسرار الهی دانسته‌اند، ولی علاماتی را ذکر فرموده‌اند که چون آن‌ها واقع شوند نزدیک بودن ظهور را نوید می‌دهند.[۳]

افزون بر ذکر نشانه‌های حتمی و غیر حتمی برای ظهور، زمان ظهور و وقت آن به شکل کلی و غیر معین (مانند: روز و سال آن) نیز در روایات ذکر شده است که هرگز به معنای تعیین دقیق زمان ظهور که در روایات از آن نهی شده نمی‌باشد.

روایات مختلفی درباره زمان (قیام) حضرت مهدی(ع) به شکل کلی و غیر معین وجود دارد. در برخی، از نوروز به عنوان روز آغاز قیام یاد شده است.[۴] برخی احادیث دیگری روز عاشورا را و روز شنبه را آغاز قیام آن حضرت ذکر کرده است.[۵] و در تعداد دیگر روز جمعه، روز ظهور و آغاز قیام آن بزرگوار بیان شده است.[۶]

در همزمانی نوروز با عاشورا اشکالی به نظر نمی‌رسد؛ زیرا نوروز طبق سال شمسی و عاشورا بر اساس سال قمری محاسبه می‌شود و یکی شدن این دو روز امکان‌پذیر است. و نیز همزمانی این دو روز با جمعه یا شنبه نیز ممکن است، چه آن که ممکن است عاشورا و نوروز هر دو یا روز جمعه یا شنبه باشد. آنچه مشکل و متنافی به نظر می‌رسد، ذکر دو روز شنبه و جمعه از هفته به عنوان روز قیام، است. ولی می‌توان این دسته از روایات را نیز توجیه کرد و به نحوی میان آن جمع نمود؛ زیرا اگر سند این روایات صحیح باشد، در این صورت احادیثی که جمعه را روز ظهور حضرت، تعیین کرده است بر روز قیام و ظهور حمل می‌شود و روایاتی که شنبه را روز قیام می‌داند، بر روز استقرار و تثبیت نظام الهی مهدوی و نابودی مخالفان تفسیر می‌شود.[۷]

به هر حال ظهور امام زمان(ع) ابتداء به وسیله منادی آسمانی اعلام می‌گردد، آن حضرت در حالی که پشت به کعبه داده است، با دعوت به حق، ظهور خود را اعلام می‌دارد.

محل ظهور امام

از امام باقر(ع) نقل شده است که فرمود: «حضرت مهدی(ع) در مکه به هنگام نماز عشاء ظهور می‌کند، در حالی که پرچم و پیراهن و شمشیر پیامبر(ص) را همراه دارد و چون نماز عشا را خواند، فریاد برمی‌آورد: ای مردم! شما را به یاد خدا و به حضورتان در برابر خدا (در روز قیامت) متذکر می‌شوم، در حالی که حجّتش را (در دنیا) بر شما تمام کرده است و پیامبران را مبعوث نموده و قرآن را فرو فرستاده است. خداوند به شما فرمان می‌دهد که به او شرک نورزید و فرمانبر او و پیامبرانش باشید. آنچه را قرآن امر به احیای آن کرده است، احیاء و زنده کنید، و آنچه را که امر به نابودی آن کرده است، نابود سازید و یاوران راه هدایت باشید و بر تقوا و پرهیزکاری همکاری نمایید؛ زیرا دنیا، فنا و زوالش فرا رسیده و نفخه وداع سر داده است. من شما را به سوی خدا و رسولش و عمل به کتاب او و نابودی باطل و احیاء و زنده ساختن سیره پیامبر اعظم(ص) دعوت می‌کنم، آن گاه در میان سیصد و سیزده نفر از یارانش ظهور می‌کند».[۸]

یاران حضرت

بر اساس روایات زیادی، وقتی که حضرت امام زمان(‌ع) ظهور می‌کنند تعداد یاران خاص آن حضرت ۳۱۳ نفر به تعداد جنگجویان بدر خواهد بود چنان‌که آبان بن تغلب می‌گوید: در مکه در مسجدی خدمت امام صادق‌(ع) بودم و دستم در دست آن حضرت بود که فرمود: ای ابان! خداوند ۳۱۳ مرد را در این مسجد بیاورد… شمشیرهایی حمایل کرده‌اند که بر هر یک نام شخص و نام پدر و اوصاف و نسبش نوشته است، سپس دستور می‌دهد شخصی فریاد بزند: این مهدی است به حکم حضرت داود و سلیمان حکم می‌کند و گواه نمی‌خواهد.


مطالعه بیشتر

  • چشم‌اندازی به حکومت مهدی (عج)، نجم الدین طبسی.
  • دادگستر جهان، آیت الله ابراهیم امینی.
  • منتخب الاثر، آیت الله صافی گلپایگانی.


منابع

  1. نعمانی، الغیبة، ترجمه غفاری، ج۱، ص۴۱۱؛ حسینی، سید حسین، یاد محبوب، نشر آفاق، ص۷۸.
  2. کمال الدین، ج۲، ص۱۶۰، ح۴. شیخ صدوق ره.
  3. پیشوای دوازدهم حضرت حجه ابن الحسن المهدی، هیئت تحریریه مؤسسه در راه حق.
  4. مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج۵۲، ص۲۰۸.
  5. کمال الدین، ج۲، ص۶۵۳.
  6. مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج۵۲، ص۲۷۹.
  7. طبسی، نجم الدین، چشم‌اندازی به حکومت مهدی (عج)، ص۶۳.
  8. ابن طاووس، ملاحم، ص۶۴؛ ابن حمّاد، فتن، ص۹۵.