امام علی(ع) و نهی از دشنام به دشمن: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۹ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۰:۱۰

سؤال

آیا امام علی(ع) از دشنام به دشمن نهی کرده و در مقابل دشنام دیگران، سکوت می‌کرد؟

امام علی(ع)، یارانش را از ناسزاگویی حتی به دشمن باز می‌داشت. برخی از این موارد چنین‌اند:

حُجْر بن عَدی و عَمْرِو بْن‌ حَمِق که از یاران امام علی(ع) بودند، در جنگ صفین به سپاه شام و معاویه ناسزا گفتند. هنگامی که امام علی اطلاع یافت فرمود: «دوست ندارم دشنام‌گو باشید. [بهتر است] چگونگی کردارشان را بیان کنید و وضع و حال آنان را به زبان آورید؛ این در گفتار، به درستی نزدیک‌تر است. به جای دشنام دادن به آنها بگویید: خدایا از ریخته شدن خون ما و خون آنان جلوگیری کن و بین ما و آنان اصلاح نما و آنان را از گمراهی به راه راست رهبری کن، تا آن کس که به حق، نادان است، آن را بشناسد».^[۱]
ابن‌ابی‌الحدید در شرح نهج‌البلاغه نقل کرده که امام(ع) دوست نداشت کسی به اهل شام، فحش و سخنان زشت بگوید؛ ولی ابراز برائت و بیزاری از آنها را ناپسند نمی‌شمرد.^[۲]

همچنین براساس منابع تاریخی، هنگامی که به امام علی(ع) توهین می‌شد یا ناسزا گفته می‌شد، او گذشت می‌کرد. برخی از این موارد عبارتند از:

امام علی(ع) در حال موعظه اصحابش بود. یکی از خوارج که از سخنان او شگفت‌زده شده بود گفت: «خدا این کافر را بکشد، چقدر می‌فهمد.» مردم خواستند او را بکشند؛ ولی امام فرمود: «رهایش کنید. پاسخ ناسزا، ناسزا است، يا گذشت از گناه‏».^[۳]
بعد از پایان یافتن جنگ جمل، صَفیّه زن عبدالله بن خلف، علی(ع) را دید و فریاد زد: «ای علی! ای کشنده خویشان و دوستداران…! خداوند فرزندان تو را یتیم کند.» علی(ع) در پاسخ سخنی نگفت. مردی از قبیله اَزْد گفت: «به خدا نباید این زن جان از‌دست ما به در برد.» علی(ع) از گفته آن مرد خشمگین شد و فرمود: «خموش! پرده‌دری مکن، به خانه کسی داخل مشو، هیچ زنی را میازار؛ حتی اگر دشنام دهد و عِرض و ناموس شما را ناسزا گوید.»^[۴]

جستارهای وابسته

فحاشی

منابع

این مدخل برگرفته از کتاب سیره نظامی امیرالمؤمنین، نوشته یدالله حاجی‌زاده، قم، مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه، ۱۳۹۲ش است.

↑ نهج‌البلاغه، خطبه ۲۰۶، ص۴۲۸؛ ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج‌البلاغه، ج۳، ص۱۸۱.
↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج‌البلاغه، ج۱۱، ص۲۱.
↑ نهج‌البلاغه، کلمات قصار، ۴۲۰، ص۷۳۰.
↑ ابن‌جوزی، المنتظم،‏ ۱۴۱۲ق، ج۵، ص۹۳،

[1] نهج‌البلاغه، خطبه ۲۰۶، ص۴۲۸؛ ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج‌البلاغه، ج۳، ص۱۸۱.

[2] ابن ابی الحدید، شرح نهج‌البلاغه، ج۱۱، ص۲۱.

[3] نهج‌البلاغه، کلمات قصار، ۴۲۰، ص۷۳۰.

[4] ابن‌جوزی، المنتظم،‏ ۱۴۱۲ق، ج۵، ص۹۳،

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-{{ویرایش}}
 {{شروع متن}}
 {{سوال}}
-نهی از دشنام به دشمن به‌جهت امام علی(ع)
+آیا امام علی(ع) از دشنام به دشمن نهی کرده و در مقابل دشنام دیگران، سکوت می‌کرد؟
 {{پایان سوال}}
 {{پاسخ}}
-امام علی(ع) یاران خویش را از ناسزاگویی به دشمن بازمی‌داشت و اگر فردی نیز به حضرت توهین می‌کرد و ناسزایی می‌گفت، حضرت با حلم خویش، از او گذشت می‌کرد. از دیدگاه ایشان ناسزاگویی به دشمن علاوه بر این‌که در نظر خداوند، ناپسند می‌باشد، سبب عکس العمل دشمن خواهد شد.
+[[امام علی(ع)]]، یارانش را از [[فحاشی|ناسزاگویی]] حتی به دشمن باز می‌داشت. برخی از این موارد چنین‌اند:
+* [[حجر بن‌ عدی|حُجْر بن عَدی]] و عَمْرِو بْن‌ حَمِق که از یاران امام علی(ع) بودند، در [[جنگ صفین]] به سپاه [[شام]] و [[معاویه]] ناسزا گفتند. هنگامی که امام علی اطلاع یافت فرمود: «دوست ندارم دشنام‌گو باشید. [بهتر است] چگونگی کردارشان را بیان کنید و وضع و حال آنان را به زبان آورید؛ این در گفتار، به درستی نزدیک‌تر است. به جای دشنام دادن به آنها بگویید: خدایا از ریخته شدن خون ما و خون آنان جلوگیری کن و بین ما و آنان اصلاح نما و آنان را از گمراهی به راه راست رهبری کن، تا آن کس که به حق، نادان است، آن را بشناسد».<ref>نهج‌البلاغه، خطبه ۲۰۶، ص۴۲۸؛ ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج‌البلاغه، ج۳، ص۱۸۱.</ref>
+* [[ابن‌ابی‌الحدید]] در شرح نهج‌البلاغه نقل کرده که امام(ع) دوست نداشت کسی به اهل شام، فحش و سخنان زشت بگوید؛ ولی ابراز [[برائت]] و بیزاری از آنها را ناپسند نمی‌شمرد.<ref>ابن ابی الحدید، شرح نهج‌البلاغه، ج۱۱، ص۲۱.</ref>
-در جنگ صفین «حجربن‌عدی» و «عمروبن‌حمق» به سپاه شام و معاویه ناسزا گفتند. وقتی امام از ماجرا آگاه شد، در پیامی به آنان، چنین فرمودند:
+همچنین براساس منابع تاریخی، هنگامی که به امام علی(ع) توهین می‌شد یا ناسزا گفته می‌شد، او گذشت می‌کرد. برخی از این موارد عبارتند از:
+* امام علی(ع) در حال موعظه اصحابش بود. یکی از [[خوارج]] که از سخنان او شگفت‌زده شده بود گفت: «خدا این کافر را بکشد، چقدر می‌فهمد.» مردم خواستند او را بکشند؛ ولی امام فرمود: «رهایش کنید. پاسخ ناسزا، ناسزا است، يا گذشت از گناه‏».<ref>نهج‌البلاغه، کلمات قصار، ۴۲۰، ص۷۳۰.</ref>
+*بعد از پایان یافتن [[جنگ جمل]]، صَفیّه زن عبدالله بن خلف، علی(ع) را دید و فریاد زد: «ای علی! ای کشنده خویشان و دوستداران…! خداوند فرزندان تو را یتیم کند.» علی(ع) در پاسخ سخنی نگفت. مردی از قبیله اَزْد گفت: «به خدا نباید این زن جان از‌دست ما به در برد.» علی(ع) از گفته آن مرد خشمگین شد و فرمود: «خموش! پرده‌دری مکن، به خانه کسی داخل مشو، هیچ زنی را میازار؛ حتی اگر دشنام دهد و عِرض و ناموس شما را ناسزا گوید.»<ref>ابن‌جوزی، المنتظم،‏ ۱۴۱۲ق،  ج۵، ص۹۳،</ref>
-من برای شما نمی‌پسندم دشنام‌گو باشید. اما اگر چگونگی کردار آنان را بیان کنید و وضع و حال آنان را به زبان آورید و توصیف کنید، در گفتار به صواب نزدیک‌تر و در عذر رساتر است. و به جای دشنام دادن به آنان بگوئید: بار خدایا از ریخته شدن خون ما و خون آنان جلوگیری فرما و بین ما و آنان اصلاح نما و آنان را از گمراهی به راه راست رهبری کن، تا آن کس که به حق، نادان است، آن را بشناسد و آن کس که شیفتهٔ گمراهی و دشمنی است از آن بازگردد.<ref>ابن‌اعثم کوفی، همان، ص۴۹۸؛ نهج‌البلاغه، خطبه ۲۰۶، ص۴۲۸؛ ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج‌البلاغه، ج۳، ص۱۸۱؛ نصربن‌مزاحم منقری، ص۱۴۴.</ref>
+== جستارهای وابسته ==
-ابن ابی‌الحدید می‌نویسد:
+* [[فحاشی]]
-آن چیزی که امامA آن را خوش نداشت و نمی‌پسندید این بود که به اهل شام فحش و سخنان زشت بگویند ولی از این‌که آنها را لعن نمایند یا از آن‌ها اظهار برائت و بیزاری کنند، کراهتی نداشت.<ref>ابن ابی الحدید، همان، ج۱۱، ص۲۱.</ref>
+{{پایان پاسخ}}
-در نهج‌البلاغه آمده است؛ وقتی آن حضرت اصحاب خویش را موعظه می‌فرمود، یکی از خوارج به شگفت آمد و گفت: قَاتَلَهُ اللَّهُ کافِراً مَا أَفْقَهَه خدا او را کافر بکشد، چقدر می‌فهمد. مردم برخاستند تا او را بکشند حضرت علیA فرمود: «رُوَیْداً ـ إِنَّمَا هُوَ سَبٌّ بِسَبٍّ أَوْ عَفْوٌ عَنْ ذَنْب» صبر کنید. آن تنها یک دشنام و ناسزا بود، مقابل آن یک دشنام یا عفو و گذشت است.<ref>ابن شهرآشوب، همان، ج۱، ص۳۸۰؛ نهج‌البلاغه، همان، کلمات قصار، ۴۲۰، ص۷۳۰؛ ابوجعفراسکافی، همان، ص۲۳۴؛ ابن ابی الحدید، همان، ج۲۰، ص۶۳.</ref>
-بعد از پایان یافتن جنگ جمل نیز وقتی زنی به آن حضرت دشنام داد، حضرت با حلم و بزرگواری برخورد کرد و جواب دشنام وی را نداد.<ref>«صفیّه زن عبدالله بن خلف، چون علیA را دید فریاد زد: ای علی! ای کشنده خویشان و دوستداران…! خداوند فرزندان تو را یتیم کند. علیA چیزی نفرمود چون علیA از نزد عایشه برگشت مردی از قبیلهٔ ازد به او گفت: به خدا سوگند نباید بگذاریم این ما را دشنام دهد و بر ما چیره شود. علیA از گفته آن مرد خشمگین شد و فرمود خموش! پرده دری مکن! به خانهٔ کسی داخل مشو، هیچ زنی را میازار حتی اگر دشنام دهد و عِرض و ناموس شما را ناسزا گوید. عزالدین ابن‌اثیر، همان، ج۱۰، ص۸–۹.</ref>
 == منابع ==
-این مدخل برگرفته شده از کتاب «سیره نظامی امیرالمؤمنین» نوشته «یدالله حاجی‌زاده» قم مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه، ۱۳۹۲ش.
+:<small>''این مدخل برگرفته از کتاب سیره نظامی امیرالمؤمنین، نوشته یدالله حاجی‌زاده، قم، مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه، ۱۳۹۲ش است.''
+</small>
 {{پانویس}}
-{{پایان پاسخ}}
 {{شاخه
-  | شاخه اصلی =
+  | شاخه اصلی = کلام
-  | شاخه فرعی۱ =
+  | شاخه فرعی۱ = امامت خاصه
-  | شاخه فرعی۲ =
+  | شاخه فرعی۲ = فضائل امام علی(ع)
   | شاخه فرعی۳ =
 }}
 {{تکمیل مقاله
-  | شناسه =
+  | شناسه =-
-  | تیترها =
+  | تیترها =-
-  | ویرایش =
+  | ویرایش =شد
-  | لینک‌دهی =
+  | لینک‌دهی =شد
   | ناوبری =
   | نمایه =
-  | تغییر مسیر =
+  | تغییر مسیر =شد
   | ارجاعات =
-  | بازبینی =
+  | ارزیابی کمی =شد
   | تکمیل =
-  | اولویت =
+  | اولویت =ب
-  | کیفیت =
+  | کیفیت =ب
 }}
 {{پایان متن}}
+[[رده:فضایل اخلاقی]]