امام علی(ع) و نهی از دشنام به دشمن: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۹ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۰:۱۰

سؤال

آیا امام علی(ع) از دشنام به دشمن نهی کرده و در مقابل دشنام دیگران، سکوت می‌کرد؟

امام علی(ع)، یارانش را از ناسزاگویی حتی به دشمن باز می‌داشت. برخی از این موارد چنین‌اند:

حُجْر بن عَدی و عَمْرِو بْن‌ حَمِق که از یاران امام علی(ع) بودند، در جنگ صفین به سپاه شام و معاویه ناسزا گفتند. هنگامی که امام علی اطلاع یافت فرمود: «دوست ندارم دشنام‌گو باشید. [بهتر است] چگونگی کردارشان را بیان کنید و وضع و حال آنان را به زبان آورید؛ این در گفتار، به درستی نزدیک‌تر است. به جای دشنام دادن به آنها بگویید: خدایا از ریخته شدن خون ما و خون آنان جلوگیری کن و بین ما و آنان اصلاح نما و آنان را از گمراهی به راه راست رهبری کن، تا آن کس که به حق، نادان است، آن را بشناسد».^[۱]
ابن‌ابی‌الحدید در شرح نهج‌البلاغه نقل کرده که امام(ع) دوست نداشت کسی به اهل شام، فحش و سخنان زشت بگوید؛ ولی ابراز برائت و بیزاری از آنها را ناپسند نمی‌شمرد.^[۲]

همچنین براساس منابع تاریخی، هنگامی که به امام علی(ع) توهین می‌شد یا ناسزا گفته می‌شد، او گذشت می‌کرد. برخی از این موارد عبارتند از:

امام علی(ع) در حال موعظه اصحابش بود. یکی از خوارج که از سخنان او شگفت‌زده شده بود گفت: «خدا این کافر را بکشد، چقدر می‌فهمد.» مردم خواستند او را بکشند؛ ولی امام فرمود: «رهایش کنید. پاسخ ناسزا، ناسزا است، يا گذشت از گناه‏».^[۳]
بعد از پایان یافتن جنگ جمل، صَفیّه زن عبدالله بن خلف، علی(ع) را دید و فریاد زد: «ای علی! ای کشنده خویشان و دوستداران…! خداوند فرزندان تو را یتیم کند.» علی(ع) در پاسخ سخنی نگفت. مردی از قبیله اَزْد گفت: «به خدا نباید این زن جان از‌دست ما به در برد.» علی(ع) از گفته آن مرد خشمگین شد و فرمود: «خموش! پرده‌دری مکن، به خانه کسی داخل مشو، هیچ زنی را میازار؛ حتی اگر دشنام دهد و عِرض و ناموس شما را ناسزا گوید.»^[۴]

جستارهای وابسته

فحاشی

منابع

این مدخل برگرفته از کتاب سیره نظامی امیرالمؤمنین، نوشته یدالله حاجی‌زاده، قم، مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه، ۱۳۹۲ش است.

↑ نهج‌البلاغه، خطبه ۲۰۶، ص۴۲۸؛ ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج‌البلاغه، ج۳، ص۱۸۱.
↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج‌البلاغه، ج۱۱، ص۲۱.
↑ نهج‌البلاغه، کلمات قصار، ۴۲۰، ص۷۳۰.
↑ ابن‌جوزی، المنتظم،‏ ۱۴۱۲ق، ج۵، ص۹۳،

[1] نهج‌البلاغه، خطبه ۲۰۶، ص۴۲۸؛ ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج‌البلاغه، ج۳، ص۱۸۱.

[2] ابن ابی الحدید، شرح نهج‌البلاغه، ج۱۱، ص۲۱.

[3] نهج‌البلاغه، کلمات قصار، ۴۲۰، ص۷۳۰.

[4] ابن‌جوزی، المنتظم،‏ ۱۴۱۲ق، ج۵، ص۹۳،

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-{{ویرایش}}
 {{شروع متن}}
 {{سوال}}
-نهی از دشنام به دشمن به‌جهت امام علی(ع)
+آیا امام علی(ع) از دشنام به دشمن نهی کرده و در مقابل دشنام دیگران، سکوت می‌کرد؟
 {{پایان سوال}}
 {{پاسخ}}
-امام علی(ع) ياران خويش را از ناسزاگويي به دشمن باز مي‌داشت و اگر فردي نيز به حضرت توهين مي‌کرد و ناسزايي مي‌گفت، حضرت با حلم خويش، از او گذشت مي‌کرد. از ديدگاه ايشان ناسزاگويي به دشمن علاوه بر اين‌که در نظر خداوند، ناپسند مي‌باشد، سبب عکس العمل دشمن خواهد شد.
+[[امام علی(ع)]]، یارانش را از [[فحاشی|ناسزاگویی]] حتی به دشمن باز می‌داشت. برخی از این موارد چنین‌اند:
+* [[حجر بن‌ عدی|حُجْر بن عَدی]] و عَمْرِو بْن‌ حَمِق که از یاران امام علی(ع) بودند، در [[جنگ صفین]] به سپاه [[شام]] و [[معاویه]] ناسزا گفتند. هنگامی که امام علی اطلاع یافت فرمود: «دوست ندارم دشنام‌گو باشید. [بهتر است] چگونگی کردارشان را بیان کنید و وضع و حال آنان را به زبان آورید؛ این در گفتار، به درستی نزدیک‌تر است. به جای دشنام دادن به آنها بگویید: خدایا از ریخته شدن خون ما و خون آنان جلوگیری کن و بین ما و آنان اصلاح نما و آنان را از گمراهی به راه راست رهبری کن، تا آن کس که به حق، نادان است، آن را بشناسد».<ref>نهج‌البلاغه، خطبه ۲۰۶، ص۴۲۸؛ ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج‌البلاغه، ج۳، ص۱۸۱.</ref>
-در جنگ صفين «حجربن‌عدي» و «عمروبن‌حمق» به سپاه شام و معاويه ناسزا گفتند. وقتي امام از ماجرا آگاه شد، در پيامی به آنان، چنين فرمودند:
+* [[ابن‌ابی‌الحدید]] در شرح نهج‌البلاغه نقل کرده که امام(ع) دوست نداشت کسی به اهل شام، فحش و سخنان زشت بگوید؛ ولی ابراز [[برائت]] و بیزاری از آنها را ناپسند نمی‌شمرد.<ref>ابن ابی الحدید، شرح نهج‌البلاغه، ج۱۱، ص۲۱.</ref>
-من براي شما نمي‌پسندم دشنام‌گو باشيد. اما اگر چگونگي کردار آنان را بيان کنيد و وضع و حال آنان را به زبان آوريد و توصيف کنيد، در گفتار به صواب نزديک‌تر و در عذر رساتر است. و به جاي دشنام دادن به آنان بگوئيد: بار خدايا از ريخته شدن خون ما و خون آنان جلوگيري فرما و بين ما و آنان اصلاح نما و آنان را از گمراهي به راه راست رهبري کن، تا آن کس که به حق، نادان است، آن را بشناسد و آن کس که شيفته‌ي گمراهي و دشمني است از آن باز گردد.<ref>ابن‌اعثم کوفي، همان، ص۴۹۸؛ نهج‌البلاغه، خطبه ۲۰۶، ص۴۲۸؛ ابن‌ابي‌الحديد، شرح نهج‌البلاغه، ج۳، ص۱۸۱؛ نصربن‌مزاحم منقري، ص۱۴۴.</ref>
+همچنین براساس منابع تاریخی، هنگامی که به امام علی(ع) توهین می‌شد یا ناسزا گفته می‌شد، او گذشت می‌کرد. برخی از این موارد عبارتند از:
+* امام علی(ع) در حال موعظه اصحابش بود. یکی از [[خوارج]] که از سخنان او شگفت‌زده شده بود گفت: «خدا این کافر را بکشد، چقدر می‌فهمد.» مردم خواستند او را بکشند؛ ولی امام فرمود: «رهایش کنید. پاسخ ناسزا، ناسزا است، يا گذشت از گناه‏».<ref>نهج‌البلاغه، کلمات قصار، ۴۲۰، ص۷۳۰.</ref>
-ابن ابي‌الحديد مي‌نويسد:
+*بعد از پایان یافتن [[جنگ جمل]]، صَفیّه زن عبدالله بن خلف، علی(ع) را دید و فریاد زد: «ای علی! ای کشنده خویشان و دوستداران…! خداوند فرزندان تو را یتیم کند.» علی(ع) در پاسخ سخنی نگفت. مردی از قبیله اَزْد گفت: «به خدا نباید این زن جان از‌دست ما به در برد.» علی(ع) از گفته آن مرد خشمگین شد و فرمود: «خموش! پرده‌دری مکن، به خانه کسی داخل مشو، هیچ زنی را میازار؛ حتی اگر دشنام دهد و عِرض و ناموس شما را ناسزا گوید.»<ref>ابن‌جوزی، المنتظم،‏ ۱۴۱۲ق،  ج۵، ص۹۳،</ref>
-آن چيزي که امامA آن را خوش نداشت و نمي‌پسنديد اين بود که به اهل شام فحش و سخنان زشت بگويند ولي از اين‌که آنها را لعن نمايند و يا از آن‌ها اظهار برائت و بيزاري کنند، کراهتي نداشت.<ref>ابن ‌ابي ‌الحديد، همان، ج۱۱، ص۲۱.</ref>
+== جستارهای وابسته ==
-در نهج‌البلاغه آمده است؛ وقتي آن حضرت اصحاب خويش را موعظه مي‌فرمود، يکي از خوارج به شگفت آمد و گفت: قَاتَلَهُ اللَّهُ کافِراً مَا أَفْقَهَه‌ خدا او را کافر بکشد، چقدر مي‌فهمد. مردم برخاستند تا او را بکشند حضرت عليA فرمود: «رُوَيْداً ـ إِنَّمَا هُوَ سَبٌّ بِسَبٍّ أَوْ عَفْوٌ عَنْ ذَنْب» صبر کنيد. آن تنها يک دشنام و ناسزا بود، مقابل آن يک دشنام يا عفو و گذشت است.<ref>ابن شهرآشوب، همان، ج۱، ص۳۸۰؛ نهج‌البلاغه، همان، کلمات قصار،۴۲۰، ص۷۳۰؛ ابوجعفراسکافي، همان، ص۲۳۴؛ ابن ابي الحديد، همان، ج۲۰، ص۶۳.</ref>
+* [[فحاشی]]
-بعد از پايان يافتن جنگ جمل نيز وقتي زني به آن حضرت دشنام داد، حضرت با حلم و بزرگواري برخورد کرد و جواب دشنام وي را نداد.<ref>«صفيّه زن عبدالله ‌بن خلف، چون عليA را ديد فرياد زد: اي علي! اي کشنده خويشان و دوستداران‌...! خداوند فرزندان تو را يتيم کند. عليA چيزي نفرمود‌ چون عليA از نزد عايشه برگشت مردي از قبيله‌ي ازد به او گفت: به خدا سوگند نبايد بگذاريم اين ما را دشنام دهد و بر ما چيره شود. عليA از گفته آن مرد خشمگين شد و فرمود خموش! پرده دري مکن! به خانه‌ي کسي داخل مشو، هيچ زني را ميازار حتي اگر دشنام دهد و عِرض و ناموس شما را ناسزا گويد. عزالدين ابن‌اثير، همان، ج۱۰، ص۸ ـ ۹.</ref>
-==منابع==
-این مدخل برگرفته شده از کتاب «سيره نظامي اميرالمؤمنين» نوشته «يدالله حاجي‌زاده» قم مرکز مدیریت حوزه های علمیه، ۱۳۹۲ش.
-<references />
 {{پایان پاسخ}}
+== منابع ==
+:<small>''این مدخل برگرفته از کتاب سیره نظامی امیرالمؤمنین، نوشته یدالله حاجی‌زاده، قم، مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه، ۱۳۹۲ش است.''
+</small>
+{{پانویس}}
 {{شاخه
-  | شاخه اصلی =
+  | شاخه اصلی = کلام
-  | شاخه فرعی۱ =
+  | شاخه فرعی۱ = امامت خاصه
-  | شاخه فرعی۲ =
+  | شاخه فرعی۲ = فضائل امام علی(ع)
   | شاخه فرعی۳ =
 }}
 {{تکمیل مقاله
-  | شناسه =
+  | شناسه =-
-  | تیترها =
+  | تیترها =-
-  | ویرایش =
+  | ویرایش =شد
-  | لینک‌دهی =
+  | لینک‌دهی =شد
   | ناوبری =
   | نمایه =
-  | تغییر مسیر =
+  | تغییر مسیر =شد
   | ارجاعات =
-  | بازبینی =
+  | ارزیابی کمی =شد
   | تکمیل =
-  | اولویت =
+  | اولویت =ب
-  | کیفیت =
+  | کیفیت =ب
 }}
 {{پایان متن}}
+[[رده:فضایل اخلاقی]]