بهشتی‌بودن تلاوت‌کننده سوره عنکبوت و روم در شب قدر

سؤال

امام صادق فرمود: «هر كس در شب بيست و سوم ماه رمضان سوره عنكبوت و روم را بخواند، به خدا سوگند كه او از اهل بهشت خواهد بود و من هرگز كسى را از اين حكم استثنا نمى‌‏كنم و بيم آن ندارم كه در اين سوگند خداوند گناهى بر من بنويسد، اين دو سوره نزد خدا جايگاهى عظيم دارند». اين روايت كه اينطورمحكم سخن گفته چقدر اساس دارد؟

حدیث اهل بهشت بودن تلاوت کننده سوره عنکبوت و روم در شب بیست و سوم ماه رمضان، سند معتبری ندارد. هر چند خواندن قرآن به خصوص در ماه رمضان و شب‌های قدر پاداش زیادی دارد؛ اما نمی‌توان گفت فردی هیچ عملی نداشته باشد و فقط با خواندن دو سوره اهل بهشت شود و هیچ استثنایی هم نداشته باشد.

متن روایت

امام صادق(ع) ‏فرمود:

« مَنْ قَرَأَ سُورَه الْعَنْكَبُوتِ وَ الرُّومِ فِي شَهْرِ رَمَضَانَ لَيْلَه ثَلَاثَه وَ عِشْرِينَ فَهُوَ وَ اللَّهِ يَا أَبَا مُحَمَّدٍ مِنْ أَهْلِ الْجَنَّه لَا أَسْتَثْنِي فِيهِ أَبَداً وَ لَا أَخَافُ أَنْ يَكْتُبَ اللَّهُ عَلَيَّ فِي يَمِينِي إِثْماً وَ إِنَّ لِهَاتَيْنِ السُّورَتَيْنِ مِنَ اللَّهِ مَكَاناً

كسى كه سوره عنكبوت و روم را در شب بيست و سوم ماه مبارك رمضان تلاوت كند، به خدا سوگند اى‏ ابا محمد كه او اهل بهشت است و هرگز از اين حكم كسى را استثنا نمى‌‏كنم و بيمى از آن ندارم كه خداوند به خاطر اين سوگند، گناهى در نامه اعمال من ثبت كند! و بدرستى كه منزلت اين دو سوره در نزد خداوند، والاست.

»

شیخ صدوق این روایت را در کتاب ثواب الاعمال، ذیل اعمال شب بیست و سوم ماه رمضان آورده است. شیخ طوسی نیز این حدیث را در تهذیب الاحکام نقل کرده است.

سند حدیث

سند حدیث شیخ صدوق و شیخ طوسی در سه راوی مشترک هستند. در حقیقت یک روایت بیشتر نیست.

1. محمد بن حسان الرازی: نجاشی می‌نویسد: روایات وی گاهی پذیرفته می‌شود و گاهی نیز رد می‌شود و زیاد از افراد ضعیف روایت نقل می‌کند. حلی بعد از نقل سخن نجاشی، وی را جدا ضعیف دانسته است. برخی از کتاب‌های راوی‌شناسی نیز وی را به صراحت تضعیف کرده‌اند. مرحوم خوئی هر چند سخن نجاشی را دلیل بر ضعف ندانسته، اما می‌گوید دلیلی هم بر ثقه بودن وی نیست.

1. حسن بن علي بن ابی حمزه بطائنی: ابن فضال وی کذاب و ملعون دانسته که حتی نقل یک حدیث را از او حلال نمی‌داند. وی از سران واقفیه است.

1. علي بن ابی حمزه بطائنی: در روایتی، امام کاظم وی را شبیه الاغ دانسته است؛ ابن فضال وی را کذاب و متهم می‌داند؛ در روایت امام رضا به خاطر اعتراف نکردن در قبر به امامت امام هشتم، ضربه‌ای به او زده می‌شود و قبرش پر از آتش می‌شود. وی از بزرگان واقفیه است.

دلالت حدیث

هر چند خواندن سوره‌های قرآن پاداش دارد و خواندن آن در شب‌های قدر هم مستحب است؛ اما نمی‌توان گفت افراد فقط با خواندن دو سوره از قرآن اهل بهشت می‌شوند و هیچ استثنایی هم وجود ندارد و خدا هیچ گناهی را بر این افراد نمی‌نویسد.