فهرست تفسیرهای فارسی قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها
A.rezapour (بحث | مشارکتها) |
A.rezapour (بحث | مشارکتها) |
||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
== قرن نهم و دهم == | == قرن نهم و دهم == | ||
* '''حدائق الحقایق''': فقط تفسیر سوره یوسف به‌طور کامل بجا مانده است و قستی دیگر از این تفسیر که مربوط به جزء آخر قرآن مجید است نیز بجاست. مؤلف آن، مولی معین الدین فراهی هروی عارف و واعظ شهر هرات بوده است. او از اهل عرفان بود و از طبع شاعری بهره‌مند؛ تفسیر خود را به دو مزیت اقوال عارفانه و اشعار دلشنین نیز مزین ساخته است.<ref>دانش‌پژوه، منوچهر، گزیده متون تفسیری فارسی، انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی، ۱۳۷۹ش، ص۲۲۵.</ref> | * '''حدائق الحقایق''': فقط تفسیر سوره یوسف به‌طور کامل بجا مانده است و قستی دیگر از این تفسیر که مربوط به جزء آخر قرآن مجید است نیز بجاست. مؤلف آن، مولی معین الدین فراهی هروی عارف و واعظ شهر هرات بوده است. او از اهل عرفان بود و از طبع شاعری بهره‌مند؛ تفسیر خود را به دو مزیت اقوال عارفانه و اشعار دلشنین نیز مزین ساخته است.<ref>دانش‌پژوه، منوچهر، گزیده متون تفسیری فارسی، انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی، ۱۳۷۹ش، ص۲۲۵.</ref> | ||
[[پرونده:Cover.jpg|بندانگشتی|تفسیر منهج الصادقین ]] | [[پرونده:Cover.jpg|بندانگشتی|تفسیر منهج الصادقین |292x292پیکسل]] | ||
* '''منهج الصادقین فی الزام المخالفین''': تفسیر منهج الصادقین از مشهورترین تفسیرهای فارسی است که ملافتح اله کاشانی دانشمند شیعه قرن دهم (م ۹۸۸) آن را نوشته است.<ref>ستار، حسین، «نگاهی به تفسیر منهج الصادقین»، مطالعات قرآن و حدیث سفینه پاییز 1388 - شماره 24، ص۳۵.</ref> | * '''منهج الصادقین فی الزام المخالفین''': تفسیر منهج الصادقین از مشهورترین تفسیرهای فارسی است که ملافتح اله کاشانی دانشمند شیعه قرن دهم (م ۹۸۸) آن را نوشته است.<ref>ستار، حسین، «نگاهی به تفسیر منهج الصادقین»، مطالعات قرآن و حدیث سفینه پاییز 1388 - شماره 24، ص۳۵.</ref> | ||
نسخهٔ ۱۷ دسامبر ۲۰۲۳، ساعت ۲۱:۴۰
 | این مقاله هماکنون به دست A.rezapour در حال ویرایش است. |
سؤال
تفسیرهای فارسی قرآن را معرفی کنید.
...
قرن چهارم و پنجم
- بخشی از تفسیری کهن به پارسی: این تفسیر را سیدمرتضی آیت الله‌زاده شیرازی تصحیح کرده است. این تفسیر کهن مربوط به حدود قرن چهارم هجری است. این تفسیر، قسمت بجامانده آن از آیه ۱۷۶ سوره اعراف تا آخر آیه ۶۹ سوره نحل است.[۱] ص۴۴.
- ترجمه تفسیر طبری: تفسیری کهن از قرآن به فارسی، تألیف گروهی از علمای ماوراءالنهر در نیمة دوم قرن چهارم. این کتاب با آنکه از نظر ساختار و واژگان، ارزشی همسنگ با شاهنامة فردوسی در ادب فارسی دارد، مهجور مانده است. این اثر، اگر نخستین تفسیر فارسی نباشد، از نخستین ترجمه‌های رسمی قرآن است.[۲] این تفسیر از قدیمی‌ترین یادگارهای نثر فارسی است که بدان دسترسی وجود دارد.[۳]
- تفسیر قرآن پاک: نام نویسنده تفسیر معلوم نیست. به گفته مجتبی مینوی که نسخه عکسی این تفسیر را به چاپ رسانده است، این تفسیر اگر قدیم تر از سال ۴۵۰ هجری نباشد، جدیدتر نیست.[۴]
- تفسیری بر عشری از قرآن مجید: با کتاب تفسیر بر عشری از قرآن مجید، متعلق به قرن پنجم، تحولی خجسته پدیدار می‌شود. به‌طور کلی، ساختارهای نحوی در این کتاب، نسبت به بسیاری از آثار مشابه، به سبک مقبول فارسی نزدیکتر است و روان‌نویسی و پرهیز از پیچیدگی و پیروی از نحو فارسی قاعدة عمومی کتاب است. با اینهمه، مانند کتابهای پیشین، نویسنده ــ بیشتر در قطعات کوتاه ــ در تاروپود ساختارهای عربی گرفتار می‌آید و جملاتی نامأنوس برای فارسی زبانان، عرضه می‌کند.[۵]
- تفسیر کمبریج: تفسیر قرآن مجید، نسخة کیمبریج، که بین قرنهای چهارم و پنجم تدوین شده و تنها نیمة دوم آن (در دو جلد) باقی مانده است، یکی از دل انگیزترین آثار نثر فارسی است.[۶] اصل نسخه ناقص است و تنها نیمه دوم آن در کتابخانه کمبریج وجود دارد که شامل مجلدات سوم و چهارم نسخه اصلی است. نویسنده این تفسیر کهن، نامعلوم است.[۷]
- تاج التراجم فی تفسیر القرآن للاعاجم: اثر شهفور (شاهفور) بن طاهر اسفراینی، از زیباترین آثار تفسیری فارسی است. این کتاب از نظر ساختار، واژگان، و دوگانگی نثر در ترجمه و تفسیر به کتابهای معاصر خود شباهت بسیار دارد. مصححان تاج التراجم، بر اساس سخنان اسفراینی در مقدمة خویش، تاج التراجم را نقطة عطفی در تاریخ ترجمه‌های قرآنی دانسته و سایر ترجمه‌های معاصرش را متأثر از آن شمرده‌اند.[۸]
- تفسیر سورآبادی: تفسیر کهن قرآن کریم به فارسی نوشتة ابوبکر عتیق‌بن محمد هروی نیشابوری، معروف به سورآبادی یا سوریانی، مفسر کرّامی در قرن پنجم.[۹]
قرن ششم
- کشف الاسرار و عده الابرار: تفسیر عرفانی کشف‌الاسرار و عدّة الابرار، اثر ماندگار ابوالفضل رشید الدّین میبدی از تفاسیر سدهٔ ششم قمری است.[۱۰]
- تفسیر بصائر یمینی: تفسیر بصائر یمینی ضمن استواری در نثر وروانی، تفسیری کوتاه و جذاب به خوانندگان عرضه می‌دارد. مؤلف این تفسیر محمد بن محمود نیشابوری که در ۵۹۹ق وفات نمود.[۱۱]
- رَوض‌الجِنان و رَوح‌الجَنان: تفسیر ابوالفتوح رازی، کهن‌ترین و مشروحترین تفسیر شیعی، به فارسی. مؤلف آن، ابوالفتوح رازی، از متکلمان امامیه در سدة ششم است.در ایران و بویژه در زبان و قلم�عموم این کتاب به‌نام کلی آن، تفسیر ابوالفتوح رازی ، شهرت یافته است.شیوة تنظیم تفسیر ابوالفتوح رازی اصولاً کلامی ـ روایی است، اما از آنجا که بر جنبه‌های ادبی واژه‌های قرآنی مانند مباحث لغوی و زبانی و استشهاد به اشعار عربی برای روشن شدن معانی کلمات و جنبه‌های صرف و نحوی نیز تأکید دارد، خصوصیت ادبی را هم می‌توان بر آن افزود.[۱۲]
- مواهب علّیه یا تفسیر حسینی: کمال‌الدین حسین واعظ کاشفی. مواهب علیه کاشفی یکی از تفاسیر قرآن است که آیات قرآن را به فارسی ساده و موجز با نقل قول‌هایی برگزیده از دیگر آثار تفسیری و نظم و نثر اهل طریقت در هم آمیخته است.[۱۳]
قرن هشتم
- جلاء الأذهان و جلاء الأحزان (تفسیر گازر)، جرجانی، حسین بن حسن (قرن۸ ق)
قرن نهم و دهم
- حدائق الحقایق: فقط تفسیر سوره یوسف به‌طور کامل بجا مانده است و قستی دیگر از این تفسیر که مربوط به جزء آخر قرآن مجید است نیز بجاست. مؤلف آن، مولی معین الدین فراهی هروی عارف و واعظ شهر هرات بوده است. او از اهل عرفان بود و از طبع شاعری بهره‌مند؛ تفسیر خود را به دو مزیت اقوال عارفانه و اشعار دلشنین نیز مزین ساخته است.[۱۴]
- منهج الصادقین فی الزام المخالفین: تفسیر منهج الصادقین از مشهورترین تفسیرهای فارسی است که ملافتح اله کاشانی دانشمند شیعه قرن دهم (م ۹۸۸) آن را نوشته است.[۱۵]
قرن یازدهم
- تفسیر شریف لاهیجی: تفسیر شریف لاهیجی اثر قطب الدین لاهیجی از علمای امامیه قرن یازدهم هجری قمری است که به زبان فارسی نوشته شده است. با توجه به اینکه ترجمه آیات قرآن در این تفسیر ناظر به نثر معیار فارسی قرن یازدهم هجری است، وجود واژگان اصیل فارسی در آن به شیوایی متن افزوده و از نقاط قوت آن محسوب می شود.[۱۶]
قرن چهاردهم و پانزدهم
- المیزان
- تفسیر نمونه
- احسن الحدیث
- نور
- تفسیر اثنی عشری، شاه عبدالعظیمی، حسین
- تفسیر جامع، بروجردی، محمدابراهیم
- حجة التفاسیر و بلاغ الإکسیر، بلاغی، عبدالحجه (قرن۱۴ق)
- تفسیر عاملی، عاملی، ابراهیم (قرن۱۴ق)
- تفسیر خسروی، خسروانی، علیرضا (قرن۱۴ق)
- تفسیر راهنما: روشی نو در ارائه مفاهیم موضوعات قرآن، هاشمی رفسنجانی
- تفسیر تسنیم، جوادی آملی، عبدالله
منابع
- ↑ دانش‌پژوه، منوچهر، گزیده متون تفسیری فارسی، انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی، ۱۳۷۹ش، ص۴۳ و ۴۴.
- ↑ آذرنوش، آذرتاش، «ترجمة تفسیر طبری»، دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائره المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۷، ذیل مدخل.
- ↑ حبیب یغمایی، «ترجمه فارسی تفسیر طبری»، نامه فرهنگستان (قدیمی) آبان 1322 شماره 4، ص۳۵.
- ↑ دانش‌پژوه، منوچهر، گزیده متون تفسیری فارسی، انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی، ۱۳۷۹ش، ص۸۳.
- ↑ آذرنوش، آذرتاش، و دیگران، «ترجمه قرآن»، دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائره المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۷، ذیل مدخل.
- ↑ آذرنوش، آذرتاش، و دیگران، «ترجمه قرآن»، دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائره المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۷، ذیل مدخل.
- ↑ مقدمه تفسیر قرآن مجید نسخه محفوظ در کتابخانه دانشگاه کمبریج، جلال متینی، تهران، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، ۱۳۴۹ش، هفده.
- ↑ آذرنوش، آذرتاش، «ترجمه قرآن»، دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائره المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۷، ذیل مدخل.
- ↑ معینی، محسن، «تفسیر سورآبادی»، دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائره المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۷، ذیل مدخل.
- ↑ مسرت، حسین، «سرآمد تفاسیر فارسی قرآن»، کتاب پاژ، شماره ۲، پیاپی ۴۶، تابستان ۱۴۰۱ش، ص۸۹.
- ↑ ایازی، محمدعلی، «تفسیر بصائر یمینی»، بینات، سال دوم، شماره۶، ص۱۸۸.
- ↑ یاحقی، محمدجعفر، «تفسیر ابوالفتوح رازی»، دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائره المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۷، ذییل مدخل.
- ↑ سندس، کریستین زهرا، و دیگران، «علل شهرت «مواهب علیه» کاشفی»، آینه پژوهش، شماره ۱۲۸، ۱۳۹۰ش، ص۳۹.
- ↑ دانش‌پژوه، منوچهر، گزیده متون تفسیری فارسی، انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی، ۱۳۷۹ش، ص۲۲۵.
- ↑ ستار، حسین، «نگاهی به تفسیر منهج الصادقین»، مطالعات قرآن و حدیث سفینه پاییز 1388 - شماره 24، ص۳۵.
- ↑ حیاتی، مهدی، و قدسیه پوراقبال، «نقد و بررسی سبک ترجمه آیات قرآن در «تفسیر شریف لاهیجی»، مطالعات سبک شناختی قرآن کریم سال چهارم پاییز و زمستان 1399 شماره ۱، ص۲۷۵.