عالمان مشهور اخباری: تفاوت میان نسخه‌ها
A.rezapour (بحث | مشارکتها) |
A.rezapour (بحث | مشارکتها) (←سایرین) |
||
| (۳۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{شروع متن}} | {{شروع متن}} | ||
{{سوال}} | {{سوال}} | ||
رجال سرشناس اخباری چه کسانی هستند؟ | رجال سرشناس اخباری چه کسانی هستند؟ | ||
{{پایان سوال}} | {{پایان سوال}} | ||
{{پاسخ}}محمد امین استرابادی مشهورترین عالم اخباری است که به | {{درگاه|حوزه و روحانیت}} | ||
{{پاسخ}}محمد امین استرابادی مشهورترین عالم اخباری است که به مؤسس یا احیاگر این مکتب مشهور است. ملا خلیل قزوینی، میرزا محمد اخباری و شیخ عبدالله سماهیجی از دیگر عالمان اخباری هستند که جزو عالمان سرشناس این مکتب شناخته می‌شوند. عالمان بزرگی مانند علامه مجلسی، فیض کاشانی، نعمت‌الله جزایری، حر عاملی، یوسف بحرانی و… از رجال معتدل مکتب اخباری هستند که برخی افکار اخباریان را ندارند. | |||
اخباریگری به معنای حدیث‌گرایی در قرون چهارم و پنجم عالمانی مانند شیخ صدوق، کلینی و ابن قولیه را داشت که هرچند جزو مکتب اخباری مصطلح نیستند اما گرایش شدید آنها به حدیث، آنان را به اهل نقل و اهل حدیث شهره کرده بود و برخی آنان را اخباریان متقدم می‌نامند. | |||
== محمد امین استرابادی == | == محمد امین استرابادی == | ||
محمد امین استرابادی ( | [[محمد امین استرابادی]] (درگذشته ۱۰۳۳) از علمای عصر صفویه را بنیانگذار [[اخباریگری]] می‌دانند. او تحت تأثیر استادش میرزا محمد استرابادی بود و اجتهاد را کنار نهاد و به تأسیس این مکتب پرداخت.<ref>فائز قاسم، شریفی محمد، «پیدایش، سیر تطور و تداوم اخباریگری»، دوفصلنامه کتاب قیم، پاییز و زمستان ۱۳۹۳، دوره ۴، شماره ۱۱ (ویژه علوم قرآن و حدیث)</ref> مهمترین اثر مکتوب او کتاب [[الفوائد المدنیة]]، است که اندیشه‌های کلامی و فقهی خود را در آنها بیان کرده است. | ||
استرابادی معتقد | استرابادی معتقد بود استنباط احکام نظری از آیات قرآنی که محتمل وجوه متعدد است، جز برای معصومان اهل بیت(ع) که مخاطبان واقعی قرآن هستند، امکان‌پذیر نیست. وی به صحت جمیع احادیث کتب اربعه و اصولاً صحت غالب احادیث امامی قائل بود و معتقد بود که منابع کتب اربعه، اصولی است که اصحاب ائمه(ع) آن را مدون ساخته، به مضامین آن عمل می‌کردند.<ref>انصاری، حسن، «امین استرابادی'''»'''، دانشنامه بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۰، ذیل مدخل.</ref> وی بخش مهمی از کتاب الفوائد المدنیة خود را به بررسی ماهیت اجتهاد اختصاص داده، استنباطات ظنی اصولیان را به نقد گرفته است.<ref>پاکتچی، احمد، «امامیه»، دانشنامه بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۰، ذیل مدخل.</ref> | ||
استرابادی عقل را در امور مربوط به شریعت و اموری که از دسترس حواس انسان خارج است ناتوان و نامعتبر توصیف می‌کند.<ref>رضوانی، معصومه، «جایگاه عقل در اندیشه ملا محمّد امین استرآبادی، با نگاه به کتاب الفواید المدنیة»، حدیث اندیشه، پاییز ۱۳۸۸ و تابستان ۱۳۸۹ش، شماره ۸ و ۹.</ref> | |||
== ملا خلیل قزوینی == | == ملا خلیل قزوینی == | ||
قرن | [[خلیل بن غازی قزوینی]] (درگذشته ۱۰۸۹) از عالمان اخباری قرن یازدهم در عصر اوج‌گیری گرایش اخباریگری، در [[اصفهان]] و [[قزوین]] می‌زیست. از اساتید او می‌توان به [[میرداماد]] و [[شیخ بهایی]] اشاره کرد. | ||
ملا خلیل قزوینی از اخباریان سرسخت بود که علم اصول و اجتهاد را رد می‌کرد. او معتقد بود تمام روایات اصول کافی صحیح هستند و عمل به آن واجب است. کتاب [[صافی در شرح کافی]] به زبان فارسی اثر اوست.<ref>بهشتی، ابراهیم، اخباریگری، تاریخ و عقاید، قم، دار الحدیث، ۱۳۹۱ش، ج۱، ص۱۲۹</ref> | |||
== میرزا محمد اخباری == | |||
[[میرزا محمد اخباری]] متولد هند و اصالتاً نیشابوری در سال ۱۱۷۸، از علمای مشهور و از رهبران تندرو مکتب اخباری است. او در کنار علوم متداول دینی، در علوم غریبه از قبیل طلسمات و جفر و اعداد مطالعاتی کرد و در بحث و جدل نیز مهارت یافت. میرزا محمد هرگز از ابراز مخالفت آشکار با علمای اصول، چه در گفتار و چه در نوشتار، خودداری نمی‌کرد و همین امر سبب شد تا حکم قتل او توسط علما و مجتهدان به‌نام آن زمان امضا گردد. در پی صدور حکم قتل میرزا محمد، گروهی به خانه او هجوم بردند و او را به همراه فرزندش احمد و یکی از شاگردانش به قتل رساندند. کتاب [[البرهان فی التکلیف و البیان]] او در بیان تکلیف و اسباب مسلک اخباری و رد مجتهدان است.<ref>قیصری، احسان، «اخباریان»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ذیل مدخل.</ref> | |||
میرزا محمد در مقابل مجتهدان چنان هتاکی می‌کرد که [[کاشف الغطاء]] خطاب به او می‌گوید: «به پنج خصلت شهرت یافته‌ای که پست‌ترین صفات آدمی است: کم عقلی، سستی در دین، بی‌وفایی، بی‌حیایی، حسد بی‌حد و مرز. و هر یک از این خصلت‌ها در وجود تو مظاهری دارد که بر هیچ فردی پوشیده نیست.»<ref>جناتی، محمدابراهیم، «غلبه اجتهاد بر اخباریگری»، کیهان اندیشه، ۱۳۶۶ش، شماره ۱۴.</ref> به دلیل شخصیت جنجال‌برانگیز میرزا محمد و ادبیات گزنده و آمیخته با طعن و کینه‌ای که در نوشته‌هایش علیه فقیهان و اصولیان به کار گرفت، آتش نزاع میان این دو گروه شعله‌ور شد و به دنبال آن تعداد ردیه‌ها و دفاعیه‌ها از سوی هر دو طرف نیز فزونی یافت.<ref>تمدن، حمیدرضا، «تفاوت اصولیان و اخباریان: شیخ جعفر کاشف الغطاء و تمثیل خدمتکار و شهریار»، تاریخ درج مطلب: ۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۱۰ مهر ۱۴۰۲ش.</ref> | |||
== | == شیخ یوسف بحرانی == | ||
[[یوسف بحرانی]] مشهور به صاحب حدائق، فقیه و محدّث اخباری معتدل و متتبّع پر اثرِ قرن دوازدهم است. بحرانی یکی از برجسته‌ترین عالمان و مدافعان نحله فقهی و حدیثی اخباری و نیز آخرین شخصیت در خورِ ذکرِ این مکتب است که با وحید بهبهانی، مجتهد ضد اخباری معاصر خود، در کربلا مناظرات طولانی داشته و گفته شده است که این مناظرات در تغییر دیدگاه او و احتمالاً از رونق افتادن مسلک اخباری و رواج مکتب اصولی (با توجه به موقعیت علمی بحرانی نزد اخباریون) سخت مؤثر افتاده است.<ref>طارمی، حسن، «بحرانی»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ذیل مدخل.</ref> اعتدال و انصاف صاحب حدائق را در پایان رسیدن عصر اخباری گری مؤثر می‌دانند.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، دائرة المعارف فقه مقارن، ج۱، ص۱۱۹.</ref> مشهورترین اثر او [[الحدائق الناضرة]] است که در ۲۵ جلد انتشار یافته است. | |||
== فیض کاشانی == | |||
[[ملا محسن فیض کاشانی]] (درگذشت ۱۰۹۱ق) یکی از پایه‌های اصلی اخباریان معتدل در نظام فکری اخباریگری است. او در بسیاری از نوشته‌های خویش، تمسک به اخبار و دوری گزیدن از اجتهاد غیرمأثور را مطرح و از آن دفاع کرده است. فیض قطعیت صحیح بودن روایات کتب اربعه را بر خلاف اخباریان نمی‌پذیرد. و ظاهر قرآن را حجت می‌شمارد. فیض کاشانی احکام عقلی تأیید شده شرع را می‌پذیرد و عقل را به عنوان نور الهی معرفی می‌کند.<ref>طباطبایی، محمد کاظم، تاریخ حدیث شیعه «۲»، ج۱، ص۲۳۳.</ref> تفسیر الصافی، الوافی، المحجة البیضاء و مفاتیح الشرایع از آثار اوست. او داماد ملاصدرا بود. | |||
برخی گفته‌اند فیض کاشانی برخلاف برخی گزارش‌ها اخباری نبوده است. در واقع فیض کاشانی به گونه خلاقانه‌ای در آثارش موفق شده دیدگاه‌های حکمی و اخباری استادان خود را تلفیق کند.<ref>پارسا، فروغ، «تحلیل مبانی فکری و گرایش‌های اندیشگی فیض کاشانی»، کاشان‌شناسی، دوره ۱۴، پاییز و زمستان ۱۴۰۰، شماره ۲ (پیاپی ۲۷).</ref> | |||
== سایرین == | == سایرین == | ||
* [[شیخ صدوق]] محدث و فقیه بزرگ شیعه امامیه، متولد سال ۳۰۵ قمری است. برخی شیخ صدوق را آغازگر مکتب اخباری می‌دانند. کتاب [[مَن لا یَحضُرُه الفقیه]] از [[کتب اربعه شیعه]] اثر اوست. | |||
* [[سید نعمت‌الله جزایری]] مصلح دینی ـ اجتماعی و از رجال خوزستانی اثرگذار در فقه و اندیشهٔ امامی در دورهٔ صفویه، از اخباریان میانه‌رو، (درگذشت ۱۱۱۲ق) است که گفته شده، با اینکه اخباری بوده، در تأیید و نصرت مجتهدان و هواداران ایشان و ارج نهادن به اقوال آنان اهتمام تمام داشته است. | |||
* [[شیخ حرعاملی]] صاحب کتاب مشهور [[وسائل الشیعة]] و از پیروان غیرافراطی طریقه اخباری و از مخالفان روش اجتهادی است. | |||
* [[علامه مجلسی]] مسلک و رویکرد علمیِ علّامه مجلسی و نسبتش با اخباریگری، محل بحث و اختلاف است. به قول برخی، مشرب معتدل اخباریگری دارد؛ و برخی نیز معتقدند که مجلسی، نه اخباریِ صرف است و نه مجتهد خالص؛ بلکه خود، مسلکی جداگانه دارد، که از دید شاگردش شیخ یوسف بحرانی، «حدّ وسط بین قول اخباریان و مجتهدان» است.<ref>بهشتی، ابراهیم، اخباریگری، تاریخ و عقاید، قم، دار الحدیث، ۱۳۹۱ش، ج۱، ص۱۴۸.</ref> مجلسی دوم خود می‌گوید که روش او حد وسطی میان اخباریان و اصولیان است.<ref>مدرسی، سید حسین، مقدمه‌ای بر فقه شیعه، ترجمه محمد آصف فکرت، مشهد، بنیاد پژوهشهای إسلامی، ۱۳۶۸ش، ج۱، ص۵۹.</ref> مهمترین و مشهورترین کتاب او بحار الانوار است که پیش از آن چنین کاری انجام نشده بود. | |||
* [[محمد تقی مجلسی]] کتاب معروف او روضة المتقین و پدر علامه مجلسی، از پیروان میانه‌رو و متعادل مکتب اخباری بوده است. | |||
* [[شیخ سلیمان بحرانی]] فقیه و محدّثِ قرون یازدهم و دوازدهم از عالمان اخباری شناخته می‌شود. از بحرانی بیش از پنجاه رساله و کتاب در موضوعات مختلف فقهی و اصولی و حدیثی و اعتقادی برجای مانده است.<ref>انصاری، محمّدرضا، و یحیی رهایی، «بَحرانی سلیمان بن عبداللّه»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ذیل مدخل.</ref> | |||
* [[شیخ عبدالله سماهیجی]] از عالمان بزرگ اخباری، در سال ۱۰۷۶ ه.ق در بحرین به دنیا آمد.<ref>«[http://shiastudies.com/fa/هشتم-جمادی-الثانی/ وفات ملا عبدالله بن شیخ صالح سماهیجی بحرانی صاحب صحیفه علویه (۱۱۳۵ هجری قمری)]»، سایت مجمع جهانی شیعه‌شناسی، تاریخ درج مطلب: ۲۵ بهمن ۱۳۹۷ش، تاریخ بازدید: ۱۰ مهر ۱۴۰۲ش.</ref> او را از اخباریان تندرو می‌دانند<ref>بهشتی، ابراهیم، اخباریگری، تاریخ و عقاید، قم، دار الحدیث، ۱۳۹۱ش، ج۱، ص۱۵۸</ref> که به کثرت طعن بر مجتهدان شهره بود و به مجتهان ناسزا می‌گفت.<ref>قیصری، احسان، «اخباریان»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ذیل مدخل.</ref> | |||
* [[ملا عبدالله شوشتری]] از شاگردان مقدس اردبیلی و استاد محمد تقی مجلسی، در اوایل قرن یازدهم سهم مهمی در احیای علم حدیث داشت.<ref>مدرسی، سید حسین، مقدمه‌ای بر فقه شیعه، ترجمه محمد آصف فکرت، مشهد، بنیاد پژوهشهای إسلامی، ۱۳۶۸ش، ج۱، ص۵۸.</ref> | |||
از دیگر عالمان اخباری می‌توان محمد طاهر قمی، آقا رضی قزوینی، شیخ حسین کرکی، ملا عبدالله تونی، را نام برد.<ref>بهشتی، ابراهیم، اخباریگری، تاریخ و عقاید، قم، دار الحدیث، ۱۳۹۱ش، ج۱، ص۵۴۵</ref> | |||
== جستارهای وابسته == | |||
* [[دوره‌های اخباریگری]] | |||
* [[عقاید اخباریگری]] | |||
== منابع == | == منابع == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس|۲}} | ||
{{شاخه | {{شاخه | ||
| شاخه اصلی = فقه | | شاخه اصلی = فقه | ||
| شاخه فرعی۱ = | | شاخه فرعی۱ =اخباریگری | ||
| شاخه فرعی۲ = | | شاخه فرعی۲ = | ||
| شاخه فرعی۳ = | | شاخه فرعی۳ = | ||
}} | }} | ||
{{تکمیل مقاله | {{تکمیل مقاله | ||
| شناسه = | | شناسه =شد | ||
| تیترها = | | تیترها =شد | ||
| ویرایش = | | ویرایش =شد | ||
| لینک‌دهی = | | لینک‌دهی =شد | ||
| ناوبری = | | ناوبری = | ||
| نمایه = | | نمایه = | ||
| خط ۵۱: | خط ۶۸: | ||
| بازبینی = | | بازبینی = | ||
| تکمیل = | | تکمیل = | ||
| اولویت = | | اولویت =ج | ||
| کیفیت = | | کیفیت =ج | ||
}} | }} | ||
{{پایان متن}} | {{پایان متن}} | ||
نسخهٔ کنونی تا ۴ اکتبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۳:۱۶
رجال سرشناس اخباری چه کسانی هستند؟
محمد امین استرابادی مشهورترین عالم اخباری است که به مؤسس یا احیاگر این مکتب مشهور است. ملا خلیل قزوینی، میرزا محمد اخباری و شیخ عبدالله سماهیجی از دیگر عالمان اخباری هستند که جزو عالمان سرشناس این مکتب شناخته می‌شوند. عالمان بزرگی مانند علامه مجلسی، فیض کاشانی، نعمت‌الله جزایری، حر عاملی، یوسف بحرانی و… از رجال معتدل مکتب اخباری هستند که برخی افکار اخباریان را ندارند.
اخباریگری به معنای حدیث‌گرایی در قرون چهارم و پنجم عالمانی مانند شیخ صدوق، کلینی و ابن قولیه را داشت که هرچند جزو مکتب اخباری مصطلح نیستند اما گرایش شدید آنها به حدیث، آنان را به اهل نقل و اهل حدیث شهره کرده بود و برخی آنان را اخباریان متقدم می‌نامند.
محمد امین استرابادی
محمد امین استرابادی (درگذشته ۱۰۳۳) از علمای عصر صفویه را بنیانگذار اخباریگری می‌دانند. او تحت تأثیر استادش میرزا محمد استرابادی بود و اجتهاد را کنار نهاد و به تأسیس این مکتب پرداخت.[۱] مهمترین اثر مکتوب او کتاب الفوائد المدنیة، است که اندیشه‌های کلامی و فقهی خود را در آنها بیان کرده است.
استرابادی معتقد بود استنباط احکام نظری از آیات قرآنی که محتمل وجوه متعدد است، جز برای معصومان اهل بیت(ع) که مخاطبان واقعی قرآن هستند، امکان‌پذیر نیست. وی به صحت جمیع احادیث کتب اربعه و اصولاً صحت غالب احادیث امامی قائل بود و معتقد بود که منابع کتب اربعه، اصولی است که اصحاب ائمه(ع) آن را مدون ساخته، به مضامین آن عمل می‌کردند.[۲] وی بخش مهمی از کتاب الفوائد المدنیة خود را به بررسی ماهیت اجتهاد اختصاص داده، استنباطات ظنی اصولیان را به نقد گرفته است.[۳]
استرابادی عقل را در امور مربوط به شریعت و اموری که از دسترس حواس انسان خارج است ناتوان و نامعتبر توصیف می‌کند.[۴]
ملا خلیل قزوینی
خلیل بن غازی قزوینی (درگذشته ۱۰۸۹) از عالمان اخباری قرن یازدهم در عصر اوج‌گیری گرایش اخباریگری، در اصفهان و قزوین می‌زیست. از اساتید او می‌توان به میرداماد و شیخ بهایی اشاره کرد.
ملا خلیل قزوینی از اخباریان سرسخت بود که علم اصول و اجتهاد را رد می‌کرد. او معتقد بود تمام روایات اصول کافی صحیح هستند و عمل به آن واجب است. کتاب صافی در شرح کافی به زبان فارسی اثر اوست.[۵]
میرزا محمد اخباری
میرزا محمد اخباری متولد هند و اصالتاً نیشابوری در سال ۱۱۷۸، از علمای مشهور و از رهبران تندرو مکتب اخباری است. او در کنار علوم متداول دینی، در علوم غریبه از قبیل طلسمات و جفر و اعداد مطالعاتی کرد و در بحث و جدل نیز مهارت یافت. میرزا محمد هرگز از ابراز مخالفت آشکار با علمای اصول، چه در گفتار و چه در نوشتار، خودداری نمی‌کرد و همین امر سبب شد تا حکم قتل او توسط علما و مجتهدان به‌نام آن زمان امضا گردد. در پی صدور حکم قتل میرزا محمد، گروهی به خانه او هجوم بردند و او را به همراه فرزندش احمد و یکی از شاگردانش به قتل رساندند. کتاب البرهان فی التکلیف و البیان او در بیان تکلیف و اسباب مسلک اخباری و رد مجتهدان است.[۶]
میرزا محمد در مقابل مجتهدان چنان هتاکی می‌کرد که کاشف الغطاء خطاب به او می‌گوید: «به پنج خصلت شهرت یافته‌ای که پست‌ترین صفات آدمی است: کم عقلی، سستی در دین، بی‌وفایی، بی‌حیایی، حسد بی‌حد و مرز. و هر یک از این خصلت‌ها در وجود تو مظاهری دارد که بر هیچ فردی پوشیده نیست.»[۷] به دلیل شخصیت جنجال‌برانگیز میرزا محمد و ادبیات گزنده و آمیخته با طعن و کینه‌ای که در نوشته‌هایش علیه فقیهان و اصولیان به کار گرفت، آتش نزاع میان این دو گروه شعله‌ور شد و به دنبال آن تعداد ردیه‌ها و دفاعیه‌ها از سوی هر دو طرف نیز فزونی یافت.[۸]
شیخ یوسف بحرانی
یوسف بحرانی مشهور به صاحب حدائق، فقیه و محدّث اخباری معتدل و متتبّع پر اثرِ قرن دوازدهم است. بحرانی یکی از برجسته‌ترین عالمان و مدافعان نحله فقهی و حدیثی اخباری و نیز آخرین شخصیت در خورِ ذکرِ این مکتب است که با وحید بهبهانی، مجتهد ضد اخباری معاصر خود، در کربلا مناظرات طولانی داشته و گفته شده است که این مناظرات در تغییر دیدگاه او و احتمالاً از رونق افتادن مسلک اخباری و رواج مکتب اصولی (با توجه به موقعیت علمی بحرانی نزد اخباریون) سخت مؤثر افتاده است.[۹] اعتدال و انصاف صاحب حدائق را در پایان رسیدن عصر اخباری گری مؤثر می‌دانند.[۱۰] مشهورترین اثر او الحدائق الناضرة است که در ۲۵ جلد انتشار یافته است.
فیض کاشانی
ملا محسن فیض کاشانی (درگذشت ۱۰۹۱ق) یکی از پایه‌های اصلی اخباریان معتدل در نظام فکری اخباریگری است. او در بسیاری از نوشته‌های خویش، تمسک به اخبار و دوری گزیدن از اجتهاد غیرمأثور را مطرح و از آن دفاع کرده است. فیض قطعیت صحیح بودن روایات کتب اربعه را بر خلاف اخباریان نمی‌پذیرد. و ظاهر قرآن را حجت می‌شمارد. فیض کاشانی احکام عقلی تأیید شده شرع را می‌پذیرد و عقل را به عنوان نور الهی معرفی می‌کند.[۱۱] تفسیر الصافی، الوافی، المحجة البیضاء و مفاتیح الشرایع از آثار اوست. او داماد ملاصدرا بود.
برخی گفته‌اند فیض کاشانی برخلاف برخی گزارش‌ها اخباری نبوده است. در واقع فیض کاشانی به گونه خلاقانه‌ای در آثارش موفق شده دیدگاه‌های حکمی و اخباری استادان خود را تلفیق کند.[۱۲]
سایرین
- شیخ صدوق محدث و فقیه بزرگ شیعه امامیه، متولد سال ۳۰۵ قمری است. برخی شیخ صدوق را آغازگر مکتب اخباری می‌دانند. کتاب مَن لا یَحضُرُه الفقیه از کتب اربعه شیعه اثر اوست.
- سید نعمت‌الله جزایری مصلح دینی ـ اجتماعی و از رجال خوزستانی اثرگذار در فقه و اندیشهٔ امامی در دورهٔ صفویه، از اخباریان میانه‌رو، (درگذشت ۱۱۱۲ق) است که گفته شده، با اینکه اخباری بوده، در تأیید و نصرت مجتهدان و هواداران ایشان و ارج نهادن به اقوال آنان اهتمام تمام داشته است.
- شیخ حرعاملی صاحب کتاب مشهور وسائل الشیعة و از پیروان غیرافراطی طریقه اخباری و از مخالفان روش اجتهادی است.
- علامه مجلسی مسلک و رویکرد علمیِ علّامه مجلسی و نسبتش با اخباریگری، محل بحث و اختلاف است. به قول برخی، مشرب معتدل اخباریگری دارد؛ و برخی نیز معتقدند که مجلسی، نه اخباریِ صرف است و نه مجتهد خالص؛ بلکه خود، مسلکی جداگانه دارد، که از دید شاگردش شیخ یوسف بحرانی، «حدّ وسط بین قول اخباریان و مجتهدان» است.[۱۳] مجلسی دوم خود می‌گوید که روش او حد وسطی میان اخباریان و اصولیان است.[۱۴] مهمترین و مشهورترین کتاب او بحار الانوار است که پیش از آن چنین کاری انجام نشده بود.
- محمد تقی مجلسی کتاب معروف او روضة المتقین و پدر علامه مجلسی، از پیروان میانه‌رو و متعادل مکتب اخباری بوده است.
- شیخ سلیمان بحرانی فقیه و محدّثِ قرون یازدهم و دوازدهم از عالمان اخباری شناخته می‌شود. از بحرانی بیش از پنجاه رساله و کتاب در موضوعات مختلف فقهی و اصولی و حدیثی و اعتقادی برجای مانده است.[۱۵]
- شیخ عبدالله سماهیجی از عالمان بزرگ اخباری، در سال ۱۰۷۶ ه.ق در بحرین به دنیا آمد.[۱۶] او را از اخباریان تندرو می‌دانند[۱۷] که به کثرت طعن بر مجتهدان شهره بود و به مجتهان ناسزا می‌گفت.[۱۸]
- ملا عبدالله شوشتری از شاگردان مقدس اردبیلی و استاد محمد تقی مجلسی، در اوایل قرن یازدهم سهم مهمی در احیای علم حدیث داشت.[۱۹]
از دیگر عالمان اخباری می‌توان محمد طاهر قمی، آقا رضی قزوینی، شیخ حسین کرکی، ملا عبدالله تونی، را نام برد.[۲۰]
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ فائز قاسم، شریفی محمد، «پیدایش، سیر تطور و تداوم اخباریگری»، دوفصلنامه کتاب قیم، پاییز و زمستان ۱۳۹۳، دوره ۴، شماره ۱۱ (ویژه علوم قرآن و حدیث)
- ↑ انصاری، حسن، «امین استرابادی»، دانشنامه بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۰، ذیل مدخل.
- ↑ پاکتچی، احمد، «امامیه»، دانشنامه بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۰، ذیل مدخل.
- ↑ رضوانی، معصومه، «جایگاه عقل در اندیشه ملا محمّد امین استرآبادی، با نگاه به کتاب الفواید المدنیة»، حدیث اندیشه، پاییز ۱۳۸۸ و تابستان ۱۳۸۹ش، شماره ۸ و ۹.
- ↑ بهشتی، ابراهیم، اخباریگری، تاریخ و عقاید، قم، دار الحدیث، ۱۳۹۱ش، ج۱، ص۱۲۹
- ↑ قیصری، احسان، «اخباریان»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ذیل مدخل.
- ↑ جناتی، محمدابراهیم، «غلبه اجتهاد بر اخباریگری»، کیهان اندیشه، ۱۳۶۶ش، شماره ۱۴.
- ↑ تمدن، حمیدرضا، «تفاوت اصولیان و اخباریان: شیخ جعفر کاشف الغطاء و تمثیل خدمتکار و شهریار»، تاریخ درج مطلب: ۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۱۰ مهر ۱۴۰۲ش.
- ↑ طارمی، حسن، «بحرانی»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ذیل مدخل.
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر، دائرة المعارف فقه مقارن، ج۱، ص۱۱۹.
- ↑ طباطبایی، محمد کاظم، تاریخ حدیث شیعه «۲»، ج۱، ص۲۳۳.
- ↑ پارسا، فروغ، «تحلیل مبانی فکری و گرایش‌های اندیشگی فیض کاشانی»، کاشان‌شناسی، دوره ۱۴، پاییز و زمستان ۱۴۰۰، شماره ۲ (پیاپی ۲۷).
- ↑ بهشتی، ابراهیم، اخباریگری، تاریخ و عقاید، قم، دار الحدیث، ۱۳۹۱ش، ج۱، ص۱۴۸.
- ↑ مدرسی، سید حسین، مقدمه‌ای بر فقه شیعه، ترجمه محمد آصف فکرت، مشهد، بنیاد پژوهشهای إسلامی، ۱۳۶۸ش، ج۱، ص۵۹.
- ↑ انصاری، محمّدرضا، و یحیی رهایی، «بَحرانی سلیمان بن عبداللّه»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ذیل مدخل.
- ↑ «وفات ملا عبدالله بن شیخ صالح سماهیجی بحرانی صاحب صحیفه علویه (۱۱۳۵ هجری قمری)»، سایت مجمع جهانی شیعه‌شناسی، تاریخ درج مطلب: ۲۵ بهمن ۱۳۹۷ش، تاریخ بازدید: ۱۰ مهر ۱۴۰۲ش.
- ↑ بهشتی، ابراهیم، اخباریگری، تاریخ و عقاید، قم، دار الحدیث، ۱۳۹۱ش، ج۱، ص۱۵۸
- ↑ قیصری، احسان، «اخباریان»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ذیل مدخل.
- ↑ مدرسی، سید حسین، مقدمه‌ای بر فقه شیعه، ترجمه محمد آصف فکرت، مشهد، بنیاد پژوهشهای إسلامی، ۱۳۶۸ش، ج۱، ص۵۸.
- ↑ بهشتی، ابراهیم، اخباریگری، تاریخ و عقاید، قم، دار الحدیث، ۱۳۹۱ش، ج۱، ص۵۴۵