مصداق‌های صدقه در روایات

سؤال

آياصدقه اين است كه مبلغي پول داخل صندوق صدقات بيندازيم يا به يك نيازمند پول دهيم؟ آیا كارهايي ديگر غير از پول هم مي‌تواند مصداق صدقه باشد؟

صدقه فقط بخشش مال به نیازمندان نیست. حفظ آبروی افرد، دانش رشد دهنده و رأی راهنماگر، آشتی دادن مردم، کسب روزی حلال و هر کار نیک و خدا‌پسندانه‌ای از مصداق‌های صدقه دادن است.

انواع صدقه

در نگاه اسلام هر کار پسندیده‌ای که گرهی از مشکلات جامعه را باز کند، صدقه است چه گره مالی باشد یا معنوی، چه مشکل اقتصادی باشد یا فرهنگی و خانوادگی و شاید برای همین خداوند در پاسخ عده‌ای که از رسول خدا(ص) می‌پرسیدند: چه انفاق کنند؟ می‌فرمود: عفو کردن: ﴿وَ يَسْئَلُونَكَ ما ذا يُنْفِقُونَ قُلِ الْعَفْوَ كَذلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمُ الْآياتِ لَعَلَّكُمْ تَتَفَكَّرُونَ؛ و از تو مى‏پرسند چه چيز انفاق كنند؟ بگو: عفوکردن؛ اين چنين خداوند آيات را براى شما روشن مى‏سازد، شايد انديشه كنيد.﴾(بقره:۲۱۹)

1. حفظ آبرو: رسول‌خدا(ص) فرمود: «وَ مَا وَقَى بِهِ الْمَرْءُ عِرْضَهُ‏ كُتِبَ لَهُ بِهِ صَدَقَه؛ هر كار نيكى صدقه است و هر كارى كه انسان به وسيله آن آبرويش را حفظ كند، براى او صدقه نوشته مى‌شود.»
2. دانش رشد دهنده و رای راهنماگر: رسول‌خدا(ص) فرمود: «تَصَدَّقُوا على أخِيكُم بِعِلمٍ يُرشِدُهُ و رَأيٍ يُسَدِّدُهُ؛ با علمى كه برادر شما را ارشاد و نظرى كه او را راهنمايى مى كند ، به وى صدقه دهيد.»
3. آشتی دادن میان مردم: امام صادق(ع) فرمود: «صَدَقَه يُحِبُّهَا اللَّهُ إِصْلَاحٌ بَيْنِ النَّاسِ إِذَا تَفَاسَدُوا وَ تَقَارُبٌ بَيْنِهِمْ إِذَا تَبَاعَدُوا؛ صدقه‌اى كه خدا آن را دوست دارد، عبارت است از : اصلاح ميان مردم هرگاه رابطه شان تيره شد و نزديك كردن آنها به يكديگر هرگاه از هم دور شدند.»
4. هر كار نيك: رسول‌خدا(ص) فرمود: «كُلُّ مَعروفٍ صَدَقه؛ هر كار نيكى، صدقه است.»
5. کسب روزی حلال: امام صادق(ع) فرمود: «كانَ عليُّ بنُ الحسينِ إذا أصبَحَ خَرَجَ غادِيا في طَلَبِ الرِّزقِ فقيلَ لَهُ يا بنَ رسولِ اللّه أينَ تَذهَبُ فقالَ أتَصَدَّقُ لِعِيالي قيلَ لَهُ أتَتَصَدَّقُ قال: مَن طَلَبَ الحَلالَ فهُو مِن اللّه ِ عَزَّ و جلَّ صَدَقه علَيهِ؛ على بن الحسين صبح كه مى‌شد در طلب روزى بيرون مى‌رفت، به آن حضرت عرض شد: يابن رسول اللّه! كجا مى‌روى؟ فرمود: مى‌روم براى خانواده ام صدقه بياورم. عرض شد: آيا شما نيز صدقه مى‌گيريد؟ فرمود: هر كه در طلب روزى حلال بر آيد، آن روزى ، صدقه‌اى است از جانب خداوند عزّ و جلّ به او.»