الفرق بین الفرق: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی پاسخ
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۵: خط ۱۵:
عبدالقاهر بغدادی امروزه، به علت انتشار چند اثر کلامی از وی، شاید بیشتر به عنوان یک متکلم اشعری متعصب باز شناخته شود. عبدالقاهر بر اثر واقعه‌ای که از آن با عنوان «فتنه ترکمانان» یاد کرده‌اند، نیشابور را به قصد اسفراین ترک کرد؛ اما چندی نگذشت که درهمان‌جادرگذشت و در کنار آرامگاه استادش ابواسحاق اسفراینی به خاک سپرده شد.<ref>جابری‌زاده، عبدالامیر، «بغدادی، ابومنصور»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۲، ذیل مدخل.</ref>
عبدالقاهر بغدادی امروزه، به علت انتشار چند اثر کلامی از وی، شاید بیشتر به عنوان یک متکلم اشعری متعصب باز شناخته شود. عبدالقاهر بر اثر واقعه‌ای که از آن با عنوان «فتنه ترکمانان» یاد کرده‌اند، نیشابور را به قصد اسفراین ترک کرد؛ اما چندی نگذشت که درهمان‌جادرگذشت و در کنار آرامگاه استادش ابواسحاق اسفراینی به خاک سپرده شد.<ref>جابری‌زاده، عبدالامیر، «بغدادی، ابومنصور»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۲، ذیل مدخل.</ref>


== معرفی ==
يكى از علماى معروف در علم«ملل ونحل» مى باشد وكتاب او به نام«الفرق بين الفرق»، از كتابهاى معروف در اين رشته است، وپس از كتاب«مقالات الاسلاميين»، نگارش شيخ اشعرى، دومين مرجع، در اين باره به شمار مى رود، وى در اين كتاب، از كتاب استاد خود، اشعرى پيروى كرده است.<ref>سبحانی، جعفر، فرهنگ عقايد و مذاهب اسلامى، قم، اخلاق، بی‌تا، ج۲، ص۲۵۹.</ref>
 
== معرفی و جایگاه ==
[[پرونده:ترجمه الفرق بین الفرق.jpg|بندانگشتی| ترجمه «الفرق بین الفرق» از محمدجواد مشکور|294x294پیکسل]]
[[پرونده:ترجمه الفرق بین الفرق.jpg|بندانگشتی| ترجمه «الفرق بین الفرق» از محمدجواد مشکور|294x294پیکسل]]


خط ۲۳: خط ۲۵:


یکی از منابع بغدادی، کتاب مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلین اثر ابوالحسن اشعری است.<ref>فروهی، آرمان، سعادت، میترا، «تاملاتی بر کتاب الفرق بین الفرق عبدالقاهر بغدادی» کتاب گزار، تابستان و پاییز ۱۳۹۵، شماره ۲ و ۳، از ۳۱۹ تا ۳۳۴).</ref>
یکی از منابع بغدادی، کتاب مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلین اثر ابوالحسن اشعری است.<ref>فروهی، آرمان، سعادت، میترا، «تاملاتی بر کتاب الفرق بین الفرق عبدالقاهر بغدادی» کتاب گزار، تابستان و پاییز ۱۳۹۵، شماره ۲ و ۳، از ۳۱۹ تا ۳۳۴).</ref>
در قرون نخستين در كتب ملل و نحل و مقالات و فرق از حديث افتراق بحثى نيست و فِرَق را با عنوان ناجى يا غير ناجى ارزشگذارى نمى كردند؛ از جمله مى توان از آثارى چون: مقالات الاسلاميين، المقالات والفرق، مسائل الامامة و مانند آن ياد كرد. گويا از قرن پنجم و با نگارش الفِصَل ابن حزم (م 4) و الفرق بين الفِرَق عبدالقاهر بغدادى، كتابهاى ملل و نحل به سوى تقسيم فِرَق به بدعت گذار و ناجيه قدم برداشتند و غير از خود را بدعت گذار ناميدند. در اين كتابها، مؤلفان به حديث افتراق تمسك كرده و آن را دليل حقانيت خود دانسته اند.<ref>جمعي از فضلا و نويسندگان، مجموعه مقالات كنگره شيخ ابوالفتوح رازي، قم،  موسسه فرهنگی دارالحدیث، ۱۳۸۴، ج۲، ص۴۴.</ref>


[[محمدجواد مشکور]] کتاب را ترجمه کرده و با مقدّمه و تعلیقات به سال ۱۳۳۰ش به چاپ رسانده است. گزیده آن نیز به قلم عبدالرزّاق دسعنی به سال ۱۹۲۴ میلادی در مصر نشر یافته است.<ref>جعفریان، رسول، «گزیده کتاب‌شناسی توصیفی فرق اسلامی»، آینه پژوهش، مرداد و شهریور ۱۳۶۹، شماره ۲، ص۱۰۱ تا ۱۱۰.</ref>
[[محمدجواد مشکور]] کتاب را ترجمه کرده و با مقدّمه و تعلیقات به سال ۱۳۳۰ش به چاپ رسانده است. گزیده آن نیز به قلم عبدالرزّاق دسعنی به سال ۱۹۲۴ میلادی در مصر نشر یافته است.<ref>جعفریان، رسول، «گزیده کتاب‌شناسی توصیفی فرق اسلامی»، آینه پژوهش، مرداد و شهریور ۱۳۶۹، شماره ۲، ص۱۰۱ تا ۱۱۰.</ref>

نسخهٔ ‏۳ مهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۱:۰۸

سؤال

کتاب الفرق بین الفرق در مورد چه چیزی است؟

الفَرق بین الفِرَق با نام کامل «الفرق بين الفرق و بيان الفرقة الناجية»، کتابی است در معرفی فرقه‌ها و مذاهب اسلامی. نویسنده این اثر، عبدالقاهر بغدادی (درگذشت ۴۲۹ق) متکلم و فقیه سنی است. این کتاب از آثار مهم در معرفی و شناساندن فرق و مذاهب اسلامی است که در قرن پنجم نگاشته شده است.

کتاب «الفرق بین الفرق» نوشته عبدالقاهر بغدادی

نویسنده

بَغْدادی، ابومنصور عبدالقاهر تمیمی بغدادی (د ۴۲۹ق)، ملقب به استاد، متکلم، فقیه و ریاضی‌دان که در فقه، شافعی‌مذهب، و در اعتقاد، اشعری بود.

او در بغداد متولد شد و همراه پدرش به نیشابور رفت. سال ورود خاندان بغدادی به نیشابور روشن نیست. عبدالقاهر در نیشابور نیز به تکمیل تحصیلات خود پرداخت و در حلقه درس ابواسحاق اسفراینی (د ۴۱۸ق) حاضر شد و پس از استاد خویش و به خواست وی، بر مسند او تکیه زد و سالیانی به تدریس علوم پرداخت. جامعیت علمی عبدالقاهر که گفته می‌شود ۱۷نوع از علوم را تدریس می‌کرده است، حلقه درس وی را به یکی از مهم‌ترین حلقه‌های درسی منطقه خراسان و محل توجه دانشجویان آن زمان بدل ساخته بود. از شمار شاگردان او، ابوبکر احمدبن حسین بیهقی، ابوالقاسم قشیری و امام‌الحرمین جوینی پرآوازه‌ترند.[۱]

عبدالقاهر بغدادی امروزه، به علت انتشار چند اثر کلامی از وی، شاید بیشتر به عنوان یک متکلم اشعری متعصب باز شناخته شود. عبدالقاهر بر اثر واقعه‌ای که از آن با عنوان «فتنه ترکمانان» یاد کرده‌اند، نیشابور را به قصد اسفراین ترک کرد؛ اما چندی نگذشت که درهمان‌جادرگذشت و در کنار آرامگاه استادش ابواسحاق اسفراینی به خاک سپرده شد.[۲]

يكى از علماى معروف در علم«ملل ونحل» مى باشد وكتاب او به نام«الفرق بين الفرق»، از كتابهاى معروف در اين رشته است، وپس از كتاب«مقالات الاسلاميين»، نگارش شيخ اشعرى، دومين مرجع، در اين باره به شمار مى رود، وى در اين كتاب، از كتاب استاد خود، اشعرى پيروى كرده است.[۳]

معرفی و جایگاه

ترجمه «الفرق بین الفرق» از محمدجواد مشکور

کتاب الفرق بین الفرق یکی از آثار مهم فرقه‌نگاری در نیمه اول قرن پنجم محسوب می‌شود که اطلاعات مهمی از نحوه شکل‌گیری فرق اسلامی و عقاید و اندیشه‌های آنها را ارائه می‌دهد. بغدادی در جهت اثبات اهل سنت به عنوان فرقه ناجیه به رد عقاید تمامی فرق اسلامی می‌پردازد که در این راه در برخی موارد به افراط کشیده می‌شود.[۴]

رسول جعفریان معتقد است این کتاب با شهرتی که دارد، با توجه به آمیختگی آن به تعصّب و یک‌سونگری، فاقد اعتبار علمی است. علاّمه امینی مطالب این کتاب را به نقد کشیده و بی‌اعتباری آن را برملا ساخته است. گویا روی کار آمدن آل بویه و گسترش نفوذ شیعه در بغداد، در نگارش کتاب بی‌تأثیر نبوده است؛ چرا که صفحات کتاب روشنگر آن است که مؤلّف در بی‌اعتبار سازی شیعه از هیچ کوششی دریغ نمی‌ورزد.[۵] تعصب نویسنده در نقض عقاید فرق مختلف باعث شده که وی هیچگونه کمالی برای مخالفان خود قائل نباشد و تنها به ویژگی‌های نامطلوب آنها بپردازد.[۶]

یکی از منابع بغدادی، کتاب مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلین اثر ابوالحسن اشعری است.[۷]

در قرون نخستين در كتب ملل و نحل و مقالات و فرق از حديث افتراق بحثى نيست و فِرَق را با عنوان ناجى يا غير ناجى ارزشگذارى نمى كردند؛ از جمله مى توان از آثارى چون: مقالات الاسلاميين، المقالات والفرق، مسائل الامامة و مانند آن ياد كرد. گويا از قرن پنجم و با نگارش الفِصَل ابن حزم (م 4) و الفرق بين الفِرَق عبدالقاهر بغدادى، كتابهاى ملل و نحل به سوى تقسيم فِرَق به بدعت گذار و ناجيه قدم برداشتند و غير از خود را بدعت گذار ناميدند. در اين كتابها، مؤلفان به حديث افتراق تمسك كرده و آن را دليل حقانيت خود دانسته اند.[۸]

محمدجواد مشکور کتاب را ترجمه کرده و با مقدّمه و تعلیقات به سال ۱۳۳۰ش به چاپ رسانده است. گزیده آن نیز به قلم عبدالرزّاق دسعنی به سال ۱۹۲۴ میلادی در مصر نشر یافته است.[۹]

محتوا

مؤلف مطالب این کتاب را در پنج باب قرار داده و باب اول را افتراق امت اسلامی به ۷۳ فرقه که از پیامبر خدا نقل شده است آغاز می‌کند و درباره سند و دلالت آن مطالبی طرح می‌کند. در باب دوم، چگونگی افتراق مسلمانان به فرقه و به وجود آمدن مذاهب مختلف می‌پردازد و نسبت به هر کدام از این فرقه‌ها از حیث عوامل به وجود آمدن آن‌ها اظهار نظر می‌کند. در باب سوم در ضمن هشت فصل به فضایح فرقه‌های گمراه از دیدگاه خود می‌پردازد و فرقه‌های زیادی را نام می‌برد که بیشتر آنها اصلاً وجود خارجی نداشته‌اند. در باب چهارم فرقه‌هایی را نام می‌برد که منسوب به اسلام هستند که در حقیقت به اسلام ربطی ندارند. از قبیل غالیان و امثال آن. مطالب این باب را در هفده فصل مربوط به هفده فرقه، گنجانده است. باب پنجم را به بیان اوصاف فرقه ناجیه اختصاص داده و اهل سنت را فرقه ناجیه معرفی نموده و در هفت فصل به دلایل مدعای خود و فضایل و اوصاف اهل سنت مطالبی را بیان نموده است.[۱۰]

منابع

  1. جابری‌زاده، عبدالامیر، «بغدادی، ابومنصور»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۲، ذیل مدخل.
  2. جابری‌زاده، عبدالامیر، «بغدادی، ابومنصور»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۲، ذیل مدخل.
  3. سبحانی، جعفر، فرهنگ عقايد و مذاهب اسلامى، قم، اخلاق، بی‌تا، ج۲، ص۲۵۹.
  4. فروهی، آرمان، سعادت، میترا، «تاملاتی بر کتاب الفرق بین الفرق عبدالقاهر بغدادی» کتاب گزار، تابستان و پاییز ۱۳۹۵، شماره ۲ و ۳، از ص ۳۱۹ تا ۳۳۴.
  5. جعفریان، رسول، «گزیده کتاب‌شناسی توصیفی فرق اسلامی»، آینه پژوهش، مرداد و شهریور ۱۳۶۹، شماره ۲، ص۱۰۱ تا ۱۱۰.
  6. فروهی، آرمان، سعادت، میترا، «تاملاتی بر کتاب الفرق بین الفرق عبدالقاهر بغدادی» کتاب گزار، تابستان و پاییز ۱۳۹۵، شماره ۲ و ۳، از ص ۳۱۹ تا ۳۳۴.
  7. فروهی، آرمان، سعادت، میترا، «تاملاتی بر کتاب الفرق بین الفرق عبدالقاهر بغدادی» کتاب گزار، تابستان و پاییز ۱۳۹۵، شماره ۲ و ۳، از ۳۱۹ تا ۳۳۴).
  8. جمعي از فضلا و نويسندگان، مجموعه مقالات كنگره شيخ ابوالفتوح رازي، قم، موسسه فرهنگی دارالحدیث، ۱۳۸۴، ج۲، ص۴۴.
  9. جعفریان، رسول، «گزیده کتاب‌شناسی توصیفی فرق اسلامی»، آینه پژوهش، مرداد و شهریور ۱۳۶۹، شماره ۲، ص۱۰۱ تا ۱۱۰.
  10. جعفریان، رسول، «گزیده کتاب‌شناسی توصیفی فرق اسلامی»، آینه پژوهش، مرداد و شهریور ۱۳۶۹، شماره ۲، ص۱۰۱ تا ۱۱۰.