حضرت معصومه(س): تفاوت میان نسخه‌ها
برچسب: ویرایش مبدأ ۲۰۱۷ |
برچسب: ویرایش مبدأ ۲۰۱۷ |
||
| خط ۹۸: | خط ۹۸: | ||
== حرم حضرت معصومه == | == حرم حضرت معصومه == | ||
[[پرونده:حرم حضرت معصومه.jpg|وسط|نقشه حرم حضرت معصومه(ع)]] | [[پرونده:حرم حضرت معصومه.jpg|وسط|300px|نقشه حرم حضرت معصومه(ع)]] | ||
== گالری == | == گالری == | ||
نسخهٔ ۲۹ دسامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۳:۱۹
حضرت معصومه(ع)
جایگاه
مَنْ زَارَهَا عَارِفاً بِحَقِّهَا فَلَهُ الْجَنَّة»
«یَا فَاطِمَةُ اشْفَعِی لِی فِی الْجَنَّةِ»
لقب معصومه
امام هشتم برادر تني آن حضرت او را (كه نامش فاطمه بود)معصومه خواند[۱].
متن سوال برتری حضرت معصومه
حضرت فاطمه معصومه(س) از جهت شخصيت فردي و كمالات روحي در بين فرزندان موسي بن جعفر(س) بعد از برادرش، علي بن موسي الرضا(ع) در والاترين رتبه جاي دارد. اين در حالي است كه شيخ مفيد و ديگران فرزندان دختر امام كاظم(ع) حداقل هجده تن بوده‌اند و فاطمه در بين اين همه بانوي مكرمه سرآمد بوده است.[۲]
حاج شيخ عباس قمي درباره دختران موسي بن جعفر مي‌نويسد: «برحسب آنچه به ما رسيده، افضل آنها سيده جليله معظمه، فاطمه بنت امام موسي(ع) معروف به حضرت معصومه است».[۳]
اما شيخ محمد تقي تستري در «قاموسي الرجال» فضيلت وي را نه تنها در بين دختران، بلكه پسران حضرت غير از امام رضا(ع) بي‌نظير مي‌داند و مي‌نويسد: «در ميان فرزندان امام كاظم(ع) با آن همه كثرتشان، بعد از امام رضا(ع) كسي هم‌شأن حضرت معصومه(س) نيست.»[۴]
بي‌گمان اين نحوه اظهار نظرها و نگرش به شخصيت فاطمه دختر موسي بن جعفر(ع) بر برداشتهايي استوار است كه از متن روايات وارده از ائمه به دست آمده است. رواياتي كه مقامهايي را براي فاطمه معصومه(س) برشمرده‌اند مقامي كه نظير آن را براي ديگر برادران و خواهران وي ذكر نكرده‌اند و به اين ترتيب نام فاطمه معصومه(س) را در شمار زنان برتر جهان قرار داده‌اند. حال به طور اختصار به بررسي بعضي از خصوصياتي كه آن حضرت را از ديگر امامزادگان جدا مي‌كند مي‌پردازيم.
۱ . شرافت خانوادگي: تأثير شخصيت پدر و مادر در روح و جسم فرزندان را نمي‌توان انكار كرد. اين تأثيرپذيري در وجود فاطمه معصومه(س) از برجستگي خاصي برخوردار است. اواز هر دو طرف (پدر و مادر) فضايلي را به ارث برد كه تنها برادرش علي بن موسي الرضا(ع) آنها را به صورت كامل در خود جمع كرده بود و به نظر مي‌رسد بتوان سربرتري شخصيت والاي فاطمه معصومه(س) بر ديگر فرزندان حضرت موسي بن جعفر(ع) را در همين نكته يافت كه فاطمه معصومه(س) مانند برادرش از هر دو طرف پاكيزه‌ترين خصال و ويژگيها را به ارث برد با وجود بانوان ديگري در خاندان امام كاظم(ع) گويي «نجمه» ستاره پر نور بانوان امام كاظم است كه به سان پرفروغ‌ترين ستاره‌ها مي‌درخشد و به راستي كه تمام فروغش را به دو پاكيزه گوهرش، علي بن موسي الرضا(ع) و فاطمه معصومه(س) منتقل كرد.[۵]
مطالعه سيره ائمه گواهي مي‌دهد كه طهارت و پاكي مادر شرط اساسي براي گزينش مادران امامان بوده است و سعادتي كه نصيب فاطمه معصومه(س) شده اين بود كه مادرش، مادر امام رضا(ع) نيز بود. لذا از هر آلودگي در هر اندازه‌اش به دور ماند.[۶]
۲ . شفاعت گسترده: بالاترين جايگاه شفاعت از آن رسول گرامي اسلام است،[۷] اما دو تن از بانوان خاندان رسول مكرم شفاعت گسترده‌اي دارند كه بسيار وسيع و جهان شمول است و مي‌تواند همه اهالي محشر را فرا گيرد: ۱ . خاتون محشر، صديقه اطهر، حضرت زهرا(س) ۲ . شفيعه روز جزا حضرت فاطمه معصومه(س)
در مورد شفاعت گسترده حضرت فاطمه زهرا(س) طبق احاديث منقول از اهل سنت و شيعه هيچ شكي نيست. اما در مورد حضرت معصومه(س) از جهت گستردگي شفاعت، هيچ‌كس ـ حداقل هيچ بانويي ـ به شفيعه محشر معصومه نمي‌رسد،كه امام جعفر صادق(ع) در اين رابطه مي‌فرمايد: «تدخل بشفاعتها شيعتنا الجنه باجمعهم» با شفاعت او همه شيعيان ما وارد بهشت مي‌شوند.[۸]
۳ . ويژگي های ديگر: مثل عصمت، محدثه بودن، ورود زيارتنامه مخصوص، و ... باعث شده كه حضرت معصومه(س) از ديگر امامزادگان وبرادران وخواهران پيشي گيرد.[۹] و همچون ستاره‌اي درخشان در اين آسمان بدرخشد و صاحب شأن و مقام خاصي بشود همان‌طوري كه امام رضا(ع) در فقره‌اي از زيارتنامه آن حضرت مي‌فرمايد: «فان للك عند الله شانا من الشان»[۱۰] يعني تو در محضر الهي شأن و منزلت وصف‌ناپذيري داري، كه بر خاك‌نشينان اين عالم قابل تصور نيست و تنها خدا و پيامبر و اوصياء طاهرينش بر آن واقفند.
۴- کراماتی که از آن حضرت به مسلمانان وعلاقه مندان اهل بيت واهل علم ومراجع عظام رسيده برتری وفضل آن حضرت را به اثبات می رساند که باتامل درابعاد مختلف گوشه هايي از انوار ملکوتی وشعاع آسمانی روشن خواهد شد.
امام رضا(عليه السلام)هرکس خواهرم معصومه را در قم زيارت کند(بامعرفت وشناخت) بهشت براو واجب مي شود.
متن سوال لقب ستی
اسامى و لقب‌هایى كه براى حضرت معصومه ذكر شده، به قرار ذیل است: طاهره (پاکيزه)، حميده (ستوده)؛ بِرّه (نيکوکار)؛ رشيده (حد يافته)؛ تقّيه (پرهيزگار)؛ رضّيه (خشنود از خدا)؛ مرضيّه (مورد رضايت خدا)؛ سيده صديقه (بانوي بسيار راستگو)؛ سيده رضيّه مرضّيه (بانوي خشنود خدا و مورد رضاي او)؛ هم چنين محدثّه و عابده از صفات و القابي است که براي حضرت معصومه(س) عنوان شده است.[۱۱]
با وجود اینکه در زبان عامه مردم واژه ستی به عنوان لقب آن حضرت ستفاده می شود اما باید گفت که عنوان و واژه از القاب آن حضرت نبوده است و فقط به عنوان احترام ابتدای نام آن حضرت آورده می شود. برای فهم بیشتر موضوع باید گفت که ستی یک کلمه کاملا عربی است و اصل آن سیدتی بوده چنان که زبیدی می نویسد: ستی برای خانم استفاده می شود و در اصل سیدتی بوده و برخی حروف آن حذف شده و به صورت ستی در امده است.[۱۲] می توان گفت این واژه که در ابتدای نام افراد می آید معادل واژه فارسی؛ خانمم٬ بانوی من ٬ بی بی من٬ سرورم٬ می باشد٬ که در گویش عربی کاربرد فراوان داشته و عنوانی احترام آمیز برای زنان دارد. شیخ عباس قمی هم می نویسد: این واژه (ستی) عربی است و به معنی خانم٬ بی بی به کار می رود و همان سیدتی عربی است.[۱۳]
وقتی به تاریخ مراجعه می کنیم می بینیم که حداقل از صدر اسلام این واژه به عنوان احترام به خانمهای والا مرتبه به کار می رفته است. چنان که در باره حضرت این کلمه استفاده شده است.
ام ایمن خادمه حضرت پیامبر(ص) روزی وارد منزل حضرت زهرا(س) می شود و چیز اموری مشاهده می کند برایش عجیب بود لذا به پیامبر(ص) عرضه می دارد: انی قصدت منزل ستی فاطمه الزهراء(س) ... یعنی من برای دیدار فاطمه وارد منزل او شدم دیدم آسیاب خودش می چرخد٬ گهواره حسین خودش تکان می خورد و...[۱۴] اینجا ام ایمن واژه ستی را برای حضرت زهرا به کار برده است.
همچنین درباره حضرت زینب هم این واژه استفاده می شود چنان که اعراب وقتی به زیارت حضرت زینب می روند آن حضرت را با پیشوند ستی مورد خطاب قرار می دهند. [۱۵] و نیز این عنوان را در باره حضرت رقیه و دیگر منسوبین خاندان عصمت و طهارت به کار می برند.[۱۶]
همچنین این کلمه را نرجس خاتون٬ مادر گرامی امام زمان(عج) ٬ برای حکیمه خاتون عمه امام حسن عسکری(ع) کار برده است : فقالت نرجس: یا ستی کیف امسیت ؟ فقلت لها: بل انت سیدتی و سیده اهلی. در جریان تولد حضرت امام عصر(عج) که حکیمه خاتون در منزل امام یازدهم بود و منتظر تولد نوزاد نرجس خاتون بودند گفتگویی که بین نرجس و حکیمه صورت می گیرد نرجس حکیمه را با پیشوند ستی خطاب می کند و حکیمه در جواب می گوید تو سرور و بانوی من و خانواده ام هستی.[۱۷]
بنابراین از مطالب گفته شده می توان چنین نتیجه گرفت که واژه ستی از القاب خاص حضرت معصومه نبوده و کلمه ای است که به عنوان احترام برای خانمهای والا مقام به کار می ورد و ریشه ای عربی دارد که در گذر زمان و در اثر کثرت استعمال از سیدتی به ستی تغییر یافته است و لذا به هیچ وجه اسم فارسی نبوده و ایرانیان هم درباره حضرت معصومه به کار نبرده اند بلکه در زبان عربی از قدیم الایام تا به امروز هم کاربرد داشته و دارد.
زندگی‌نامه
متن سوال زندگی‌نامه
امّا در مورد زندگينامه آن حضرت بايد بگوييم كه تاريخ ولادت آن حضرت به طور دقيق مشخص نيست ولي طبق اسناد به دست آمده ولادت آن حضرت را در مدينه و در سال ۱۷۳ نقل مي‌كنند.[۱۸] هنوز بيش از ده سال از عمر شريف حضرت معصومه نگذشته بود كه پدر بزرگوارش را از دست مي‌دهد و تحت تربيت امام رضا(ع) برادر بزرگوارش قرار مي‌گيرد كه با اقامت اجباري امام رضا(ع) در خراسان، حضرت معصومه(س) براي زيارت برادرش از مدينه به مقصد خراسان حركت مي‌كند و وقتي به شهر ساوه مي‌رسند بيمار و رنجور شده و به قم منتقل مي‌شوند و مدت ۱۷ روز در قم و در سراي موسي بن خزرج به عبادت مشغول شده و بعد رحلت مي‌فرمايند.[۱۹]
قم، شهري كه از نظر آب و هوا و مناظر طبيعي در سطح بسيار پاييني قرار دارد. امّا به بركت بانوي بزرگوار در مدت زمان كوتاهي اين شهر به شهري علمي، فرهنگي، و اقتصادي تبديل شد و از نظر اجتماعي و زيست شهري، به يكي از كلان شهرهاي ايران تبديل شده و به خاطر هجوم شيفتگان اهل بيت(ع) به اين شهر به استاني مستقل تبديل شده و از رونق اقتصادي و علمي فرهنگي بسيار بالايي برخوردار است. براي آگاهي بيشتر در مورد شهر قم به كتاب تاريخ مذهبي قم آقاي فقيهي مراجعه بفرماييد.
. اغلب منابع تاريخي كه در مورد زندگاني حضرت معصومه(س) مي‌باشند به اين نكته اذعان دارند كه اكثر دختران امام هفتم(ع) ازدواج نكرده‌اند. مؤلف تاريخ قديم قم مي‌گويد: «به من رسيده است كه رضائيه، دختران خود را به شوهر نمي‌دادند».[۲۰]: برخی نوشته اند «تقريباً قطعي است كه حضرت معصومه ازدواج نكرده است»[۲۱] علت چه بود:
۱- وضع جامعه : برای اهل بیت به حدی اختناق وجود داشت كسي جرأت نمي‌كرد خودش را به علويان نزديك كند و يا به آنها منسوب كند. چه رسد به اينكه با آنها وصلت و ازدواج نمايد زيرا داماد حضرت موسي بن جعفر بودن از نظر دستگاه طاغوتي هارون موجب خطر شديد براي آن داماد مي‌شد
۲- شايد به خاطر عدم كفو و نبودن همسري شايسته غير از آل ابي طالب براي همسري دختران موسي بن جعفر(ع) بود. چرا كه در امر ازدواج كفو و برابر هم بودن زوجين اهميت فراوان دارد اگر دختران موسي بن جعفر(ع) اين را مورد مداقه قرار نمي‌دادند احتمال داشت كه در دست عده‌اي مسلمان منافق گرفتار شوند. چنانچه امام موسي بن جعفر(ع) به دختران و فرزندان خود سفارش كرده بودند كه به رأي و مشورت برادرشان، امام رضا(ع) ازدواج كنند.[۲۲] و اين سفارش بيانگر آن است كه بايد براي آنها همسر مناسبي باشد با توجه به اينكه در مورد حضرت زهرا(س) امام صادق(ع) فرمودند: اگر خداوند متعال علي(ع) را براي فاطمه(س) نمي‌آفريد در سراسر زمين از حضرت آدم گرفته تا هر انساني بعد از او همسر و همتا و مناسبي براي فاطمه(س) پيدا نمي‌شد.[۲۳]
و حديثي از پيامبر اسلام(ص) نقل شده كه فرمودند: دختران ما براي پسران ما هستند،[۲۴] علاوه بر اينها بايد بدانيم كه حضرت معصومه در سنين جواني از دنيا رفته‌اند شايد در صورت استمرار حيات با مورد مناسب ازدواج مي‌نمودند.
حضور در ایران
دعوت‌نامه از امام رضا حقیقت دارد یا نه؟
وفات
متن سوال وفات
وفات حضرت معصومه(ع)
سال وفات حضرت معصومه(سلام الله عليها) يقيناً سنه ۲۰۱ هجري مي باشد و هرگز قول ديگري نقل نشده است،[۲۵]بركاشي هاي مرقد مطهرش نيز از قرن ها پيش نوشته شده:
"فاطمه دختر موسي بن جعفر(ع) به سال ۲۰۱ هـ . درگذشت".[۲۶]
ولي در مورد روز و ماه وفاتش سه قول ابراز شده است:
۱. دهم ربيع الثاني
اين قول از كتاب هاي:"نزهه الأبرار" و"لواقح الأنوار" نقل شده، در برخي از كتب معاصران نيز همين قول انتخاب شده است.[۲۷]
۲. دوازدهم ربيع الثاني
مرحوم نمازي در مستدرك سفينه مي فرمايد: و نقل شده كه فاطمه دختر امام كاظم(ع) در دوازدهم ربيع الثاني۲۰۱ هـ . رحلت فرمود.[۲۸]
۳ـ هشتم شعبان
اين قول را مرحوم منصوري از يك كتاب خطي منسوب به شيخ حر عاملي، به نام:"رساله العربيه العلويه" نقل كرده است.[۲۹]
زیارت و زیارت‌نامه حضرت معصومه
زيارتنامه مخصوص: يكي از شواهد عظمت استثنايي حضرت معصومه(س) زيارتنامه اي است كه در شأن او از امام رضا(ع) صادر شده است.
حرم حضرت معصومه
گالری
منابع
- ↑ مجلسی محمد٬ باقر٬ بحار الانوار٬ بیروت موسسه الوفاء٬ ۱۴۰۳هق٬ ج۱۰۹ ٬ ص۱۶۷.
- ↑ . صدوق، عيون‌الاخبار، موسسه الاعلمي للمطبوعات، بيروت، ج۱، ص۱۴؛ شيخ مفيد، الارشاد، دارالمفيد، ج۲،ص ۲۴۴.
- ↑ . شيخ عباس قمي، منتهي‌الامال، انتشارات هجرت، ج۲، ص۲۷۳.
- ↑ . ر.ك: مجله كوثر، شماره ۳۳، شخصيت‌حضرت معصومه.
- ↑ . كليني، اصول كافي، چاپ مكتبه الصدوق، تهران، ج۱، ص۴۷۷.
- ↑ . طبرسي، اعلام الوري، دارالكتب الاسلاميه، تهران، ص۳۰۲.
- ↑ . سوره بقره، آيه ۲۵۶.
- ↑ . سفينه البحار، شيخ عباس قمي، كتابخانه سنائي، تهران، ج۲، ص۳۷۶.
- ↑ . طبق حديثي از امام رضا(ع) لقب حضرت به حضرت فاطمه دادند و اين دلالت بر عصمت و پاكي آن حضرت دارد. طبق نقل علامه اميني در الغدير، حضرت معصومه(س) ناقل حديث از اجداد خود بوده است از اين روي به وي محدثه مي‌گويند. (علامه اميني، الغدير، ج۱، ص۱۹۶).
- ↑ . علامه مجلسي، بحارالانوار،مؤسسه الوفاء، بيروت، ج۱۰۲، ص۲۶۶.
- ↑ انوار المشعشعین٬ ج۱ ٬ ص۲۱۱.
- ↑ زبیدی٬ تاج العروس٬ ج۳ ٬ ص۶۴.
- ↑ قمی٬ شیخ عباس٬ منتی الامال٬ قم دلیل ما٬ ج۳ ٬ ص٬۱۵۸۲٬ ۱۳۷۹ش.
- ↑ انصاری٬ محمد اسماعیل٬ موسوعه الکبری عن فاطمه الزهراء٬ قم٬ دلیل ما٬ ۱۴۲۸ه.ق٬ ج۸ ٬ ص۳۶۸.
- ↑ بیضون٬ لبیب٬ موسوعه کربلا٬ بیروت٬ موسسه اعلمی٬ ۱۴۲۷هق٬ ج۲ ٬ص۶۴۷.
- ↑ ر.ک. همان ج۲ ٬ ص۴۲۶.
- ↑ حسینی٬ ابن شدقم٬ تحفه الازهار٬ تهران٬ میراث مکتوب٬ ۱۳۷۸ش٬ ج۳ ٬ ص۵۰۲.
- ↑ شيخ علي نمازي، مستدرك سفينه، ج۸، ص۲۵۷؛ و كليني، اصول كافي، انتشارات ولي عصر، ج۲، كتاب الحجه.
- ↑ شيخ مفيد، الارشاد، ج۲، ص۲۴۲؛ و كتاب قم، چاپ مجلس، ص۲۱۳.
- ↑ . قمي، حسن بن محمد بن حسن، تاريخ قديم قم، ترجمه حسن بن علي، تصحيح سيدجلال تهراني، مطبعه مجلسي، ص۲۱۱.
- ↑ . محمدي اشتهاردي، محمد،حضرت معصومه فاطمه دوم، ص۱۱۶، انتشارات علامه، چاپ دانش، اول، ۷۵.
- ↑ . كليني، اصول كافي، ج۱، ص۳۱۷.
- ↑ . اصول كافي، ج۱، ص۲۶۱.
- ↑ . شيخ صدوق، من لايحضره الفقيه، ج۳، باب الاكفاء، ص۳۹۳.
- ↑ تاريخ قم ص۲۱۳، بحار: ۴۸/ ۲۹۰، اعيان الشيعه: ۸/۳۹۱، رياحين الشريعه: ۵/۳۲، دهخدا"ف" ص۲۹، بحرالأنساب ص۱۶۰، انوار المشعشين:۱/۲۰۸، مراقد المعارف: ۲/۱۶۳،منتهي الآمال: ۲/۲۴۲، دائره المعارف الشيعيه: ۳/۲۳۱ و گنجينه دانشمندان: ۱/۱۴.
- ↑ منتخب درياي سخن ص۳۴ و زندگاني حضرت معصومه ص۳۷.
- ↑ مستدرك سفينه: ۸/۲۵۷.
- ↑ گنجينه آثار قم: ۱/۴۶۸ و فاطمه بنت الامام موسي ص۹۴.
- ↑ حياه الست ص۱۱.