جزء سوره بودن بسم الله: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش برچسب: ویرایش مبدأ ۲۰۱۷ |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{شروع متن}} | {{شروع متن}} | ||
{{سوال}} «بسم الله» جزء همه سوره‌هاست یا فقط جزء سوره حمد بوده و یک بار نازل شده است؟{{پایان سوال}} | {{سوال}} «بسم الله» جزء همه سوره‌هاست یا فقط جزء سوره حمد بوده و یک بار نازل شده است؟{{پایان سوال}} | ||
{{پاسخ}}[[شیعه|شیعیان]] و برخی عالمان [[اهل‌سنت]] معتقدند «بسم الله الرحمن الرحیم» در تمامی سوره‌ها به استثنای [[سوره توبه]] (که بسم الله ندارد)، جزء سوره است. [[روایات]] مختلف بر جزء سوره بودن بسم الله، دلالت | {{پاسخ}}[[شیعه|شیعیان]] و برخی عالمان [[اهل‌سنت]] معتقدند «بسم الله الرحمن الرحیم» در تمامی سوره‌ها به استثنای [[سوره توبه]] (که بسم الله ندارد)، جزء سوره است. [[روایات]] مختلف بر جزء سوره بودن بسم الله، دلالت دارند. سیره [[پیامبر اسلام]] نیز به عنوان دلیل دیگری بر این مطلب، برشمرده شده است. | ||
== نظرات مختلف == | == نظرات مختلف == | ||
گروه‌های مختلف مسلمان در جزء سوره بودن «بسم الله» سه نظریه را مطرح کرده‌اند: | گروه‌های مختلف مسلمان در جزء سوره بودن «بسم الله» سه نظریه را مطرح کرده‌اند: | ||
* شیعیان و | * شیعیان و برخی علمای اهل‌سنت، مانند [[سیوطی]] و [[فخر رازی]]<ref>سیوطی، الاتقان فی علوم القرآن، ج۱، ص۳۳۱.</ref> معتقدند «بسم الله الرحمن الرحیم» در تمامی سوره‌ها به استثنای [[سوره توبه]]، جزء سوره است. | ||
* برخی از پیروان [[شافعی]] از مذاهب فقهی اهل‌سنت، معتقدند بسم الله تنها جزء [[سوره حمد]] است و در دیگر سوره‌ها جزء نیست. | * برخی از پیروان [[شافعی]] از مذاهب فقهی اهل‌سنت، معتقدند بسم الله تنها جزء [[سوره حمد]] است و در دیگر سوره‌ها جزء نیست. | ||
* برخی اهل‌سنت نیز معتقدند بسم الله الرحمن الرحیم جزء هیچ سوره‌ای نیست و تنها به جهت [[تبرک]] در ابتدای هر سوره‌ای آمده است. | * برخی اهل‌سنت نیز معتقدند بسم الله الرحمن الرحیم جزء هیچ سوره‌ای نیست و تنها به جهت [[تبرک]] در ابتدای هر سوره‌ای آمده است. | ||
| خط ۱۲: | خط ۱۲: | ||
== روایات در جزء سوره بودن بسم الله == | == روایات در جزء سوره بودن بسم الله == | ||
عالمان شیعه، روایات اهل‌بیت در جزء سوره بودن را در حد [[تواتر]] دانسته‌اند. | عالمان شیعه، روایات اهل‌بیت در جزء سوره بودن را در حد [[تواتر]] دانسته‌اند. | ||
* یحیی بن ابی‌عمران به [[امام باقر(ع)]] نامه‌ای نوشته و درباره مردی که سوره حمد در نمازش را با بسم الله شروع کرده و در غیر سوره حمد، بسم الله را ترک می‌کند، پرسید؟ امام | * یحیی بن ابی‌عمران به [[امام باقر(ع)]] نامه‌ای نوشته و درباره مردی که سوره حمد در نمازش را با بسم الله شروع کرده و در غیر سوره حمد، بسم الله را ترک می‌کند، پرسید؟ امام: باید بسم الله الرحمن الرحیم را تکرار کند (یعنی برای هر سوره جداگانه بسم الله را بخواند).<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۳، ص۳۱۳.</ref> | ||
* در [[تفسیر قرطبی]] از [[امام صادق(ع)]] نقل شده که «بسم | * در [[تفسیر قرطبی]] از [[امام صادق(ع)]] نقل شده که «بسم اللَّه، تاج سوره‌ها است». تنها در [[سوره برائت]] بسم اللَّه نیامده است؛ زیرا بسم اللَّه، کلمه امان دادن و رحمت است و برائت و دشمنی با کفار و مشرکان (در سوره توبه) با رحمت سازگار نیست.<ref>تفسیر قرطبی، عبدالله محمد بن احمد انصاری قرطبی، انتشارات دارالکتب المصریه - چاپ سوم، ج۱، ص۱۰۸</ref> | ||
برخی عالمان اهل‌سنت نیز به | برخی عالمان اهل‌سنت نیز به جزء بودن بسم الله در سوره‌ها اعتقاد دارند. فخر رازی، عالم اهل‌سنت معتقد است کلام خدا بودن «بسم الله الرحمن الرحیم»، به حد تواتر رسیده است.<ref>محمد بن عمر فخر رازی، تفسیر کبیر، ج۱، ص۱۷۳–۱۷۴.</ref> | ||
نویسنده [[تفسیر المنار]] نیز نقل کرده | نویسنده [[تفسیر المنار]] نیز نقل کرده فقها، قاریان مکه، اهل کوفه و برخی [[صحابه]] و [[تابعین]] اهل مدینه و نیز [[شافعی]] (در یکی از دو قولش) معتقدند که «بسم الله…» جزء سوره است.<ref>شیخ محمد عبده، المنار، ج۱، ص۳۹.</ref> | ||
== سیره پیامبر و مسلمانان == | == سیره پیامبر و مسلمانان == | ||
نسخهٔ ۴ اکتبر ۲۰۲۲، ساعت ۰۸:۳۵
سؤال
«بسم الله» جزء همه سوره‌هاست یا فقط جزء سوره حمد بوده و یک بار نازل شده است؟
شیعیان و برخی عالمان اهل‌سنت معتقدند «بسم الله الرحمن الرحیم» در تمامی سوره‌ها به استثنای سوره توبه (که بسم الله ندارد)، جزء سوره است. روایات مختلف بر جزء سوره بودن بسم الله، دلالت دارند. سیره پیامبر اسلام نیز به عنوان دلیل دیگری بر این مطلب، برشمرده شده است.
نظرات مختلف
گروه‌های مختلف مسلمان در جزء سوره بودن «بسم الله» سه نظریه را مطرح کرده‌اند:
- شیعیان و برخی علمای اهل‌سنت، مانند سیوطی و فخر رازی[۱] معتقدند «بسم الله الرحمن الرحیم» در تمامی سوره‌ها به استثنای سوره توبه، جزء سوره است.
- برخی از پیروان شافعی از مذاهب فقهی اهل‌سنت، معتقدند بسم الله تنها جزء سوره حمد است و در دیگر سوره‌ها جزء نیست.
- برخی اهل‌سنت نیز معتقدند بسم الله الرحمن الرحیم جزء هیچ سوره‌ای نیست و تنها به جهت تبرک در ابتدای هر سوره‌ای آمده است.
امام باقر(ع) در مورد کسانی که بسم الله را جزء سوره ندانسته و در نماز نمی‌خوانند:«بهترین آیه قرآن را به سرقت بردند.»
روایات در جزء سوره بودن بسم الله
عالمان شیعه، روایات اهل‌بیت در جزء سوره بودن را در حد تواتر دانسته‌اند.
- یحیی بن ابی‌عمران به امام باقر(ع) نامه‌ای نوشته و درباره مردی که سوره حمد در نمازش را با بسم الله شروع کرده و در غیر سوره حمد، بسم الله را ترک می‌کند، پرسید؟ امام: باید بسم الله الرحمن الرحیم را تکرار کند (یعنی برای هر سوره جداگانه بسم الله را بخواند).[۲]
- در تفسیر قرطبی از امام صادق(ع) نقل شده که «بسم اللَّه، تاج سوره‌ها است». تنها در سوره برائت بسم اللَّه نیامده است؛ زیرا بسم اللَّه، کلمه امان دادن و رحمت است و برائت و دشمنی با کفار و مشرکان (در سوره توبه) با رحمت سازگار نیست.[۳]
برخی عالمان اهل‌سنت نیز به جزء بودن بسم الله در سوره‌ها اعتقاد دارند. فخر رازی، عالم اهل‌سنت معتقد است کلام خدا بودن «بسم الله الرحمن الرحیم»، به حد تواتر رسیده است.[۴]
نویسنده تفسیر المنار نیز نقل کرده فقها، قاریان مکه، اهل کوفه و برخی صحابه و تابعین اهل مدینه و نیز شافعی (در یکی از دو قولش) معتقدند که «بسم الله…» جزء سوره است.[۵]
سیره پیامبر و مسلمانان
خواندن «بسم الله» در ابتدای سوره‌ها (به جز سوره توبه) مرسوم بوده و ثابت شده پیامبر اسلام در ابتدای سوره‌ها، آن را قرائت می‌کردند و این عمل پیامبر دلیل بر جزء بودن بسم الله دانسته شده است.
همچنین وجود نسخه‌های تابعین و صحابه، قبل و بعد از عثمان شامل «بسم الله» در ابتدای سوره‌ها (جز سوره توبه) بوده است. وجود «بسم الله» در قرآن‌ها دلیل بر این است که این آیه، مانند آیات دیگری که در قرآن تکرار شده‌اند، جزء قرآن است.[۶]
منابع
- ↑ سیوطی، الاتقان فی علوم القرآن، ج۱، ص۳۳۱.
- ↑ محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۳، ص۳۱۳.
- ↑ تفسیر قرطبی، عبدالله محمد بن احمد انصاری قرطبی، انتشارات دارالکتب المصریه - چاپ سوم، ج۱، ص۱۰۸
- ↑ محمد بن عمر فخر رازی، تفسیر کبیر، ج۱، ص۱۷۳–۱۷۴.
- ↑ شیخ محمد عبده، المنار، ج۱، ص۳۹.
- ↑ سید ابوالقاسم خویی، البیان فی علوم القرآن، ص۴۳۸.