نقش ارتباط نسبی با پیامبر در انتخاب امامان شیعه

سؤال

آیا یکی از دلایل انتخاب امامان(ع) این بود که از نسل پیامبر(ص) بودند؟

ارتباط نسبی با پیامبر(ص) در انتخاب امامان شیعه نقشی ندارد. انتخاب امام از سوی خداوند صورت می‌گیرد و دارای شرایطی است. از نسل پیامبر بودن از شرایط امامان نبوده؛ کما اینکه امام علی(ع) از نسل پیامبر نیست. عصمت از گناه و ظلم، عدالت، علم، تقوا و ... از شرایط امامت دانسته شده‌است. امامان معصوم شیعه دارای شایستگی‌هایی بودند و همین استعدادها عامل انتخابشان به عنوان امام بوده‌است.

شایستگی برای امامت

انتخاب امامان در مذهب تشیع دارای شرایطی است. بنا بر اعتقاد شیعیان خداوند می‌دانست این شرایط در چه کسانی وجود خواهد داشت. و خداوند با توجه به شرایط امامت، افرادی را به عنوان امام و رهبر مردم برای مقام امامت برگزید. برخی از شرایط امامت چنین‌است:

• عصمت از گناه: حضرت ابراهیم(ع) هنگام برگزیده شدن برای امامت، خطاب به خدا گفت:‌ «آیا این مقام الهی به فرزندان من (از نسل‌های بعدی) هم می‌رسد؟». خداوند فرمود: «عهد من به ستمگران نمی‌رسد.» این گفتار اشاره به این دارد که یکی از شرایط امامت، عصمت از گناه و ظلم است؛ زیرا گناه، ظلم به خود است. با توجه به این آیه، معیار امامت «از نسل ابراهیم بودن» نیست و این که خداوند نبوت و امامت را در فرزندان و نسل ابراهیم(ع) قرار داده به خاطر شایستگی‌های خود او و لیاقت برخی از فرزندان او است؛ بنابراین، تنها «از نسل ابراهیم بودن» دلیل بر نبوت یا امامت نخواهد بود.

درباره امامان معصوم(ع) نیز چنین بوده و تنها «از نسل پیامبر(ص) بودن»، دلیل بر امامت آنها نیست؛ چنانچه در سادات غیر از امامان معصوم(ع)، امامت وجود ندارد. شاهد دیگر امام علی(ع) است؛ زیرا با وجود اینکه از امامان معصوم(ع) و اهل بیت(ع) است، اما از نسل پیامبر اسلام(ص) نیست.

• عدالت
• علم به احکام دین
• علم به روش سیاست و مدیریت
• شجاعت
• برتر بودن در صفات نیکو
• پیراسته بودن از عیوب نفرت آور جسمی، روحی و نَسَبی
• مقرّب‌ترین فرد بودن نزد خدا
• مستحق‌ترین فرد بودن در استحقاق پاداش‌های آخرت
• توانایی بر آوردن معجزه برای اثبات امامت در صورت نیاز

جستارهای وابسته

• جایگاه امامت در اندیشه شیعه