عالمان مشهور اخباری: تفاوت میان نسخه‌ها
A.rezapour (بحث | مشارکتها) |
A.rezapour (بحث | مشارکتها) (←سایرین) |
||
| خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
== میرزا محمد اخباری == | == میرزا محمد اخباری == | ||
میرزا محمد اخباری متولد هند در سال ۱۱۷۸، از علمای مشهور و از رهبران تندرو مکتب اخباری است.<ref>اخباریان، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۹، ص۵۳۷.</ref> او در كنار علوم متداول دينى، در علوم غريبه از قبيل طلسمات و نيرنجات و جفر و اعداد مطالعاتى كرد و در بحث و جدل نيز مهارت يافت. ميرزا محمد هرگز از ابراز مخالفت آشكار با علماي اصول، چه در گفتار و چه در نوشتار، خودداري نمى‌كرد و همين امر سبب شد تا حكم قتل او توسط علما و مجتهدان بنام آن زمان امضا گردد. در پی صدور حكم قتل ميرزامحمد، گروهى به خانة او هجوم بردند و او را به همراه فرزندش احمد و يكى از شاگردانش به قتل رساندند. کتاب [[البرهان فى التكليف و البيان]] او در بيان تكليف و اسباب آن و تشييد مسلك اخباري و رد مجتهدان است.<ref>اخباری، دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۷، شماره مقاله ۲۹۹۰.</ref> | میرزا محمد اخباری متولد هند در سال ۱۱۷۸، از علمای مشهور و از رهبران تندرو مکتب اخباری است.<ref>اخباریان، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۹، ص۵۳۷.</ref> او در كنار علوم متداول دينى، در علوم غريبه از قبيل طلسمات و نيرنجات و جفر و اعداد مطالعاتى كرد و در بحث و جدل نيز مهارت يافت. ميرزا محمد هرگز از ابراز مخالفت آشكار با علماي اصول، چه در گفتار و چه در نوشتار، خودداري نمى‌كرد و همين امر سبب شد تا حكم قتل او توسط علما و مجتهدان بنام آن زمان امضا گردد. در پی صدور حكم قتل ميرزامحمد، گروهى به خانة او هجوم بردند و او را به همراه فرزندش احمد و يكى از شاگردانش به قتل رساندند. کتاب [[البرهان فى التكليف و البيان]] او در بيان تكليف و اسباب آن و تشييد مسلك اخباري و رد مجتهدان است.<ref>اخباری، دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۷، شماره مقاله ۲۹۹۰.</ref> | ||
== شیخ یوسف بحرانی == | |||
[[یوسف بحرانی]] مشهور به صاحب حدائق، فقیه و محدّث اخباری معتدل و متتبّع پر اثرِ قرن دوازدهم است. بحرانی یکی از برجسته‌ترین عالمان و مدافعان نحله فقهی و حدیثی اخباری و نیز آخرین شخصیت در خورِ ذکرِ این مکتب است که با وحید بهبهانی، مجتهد ضد اخباری معاصر خود، در کربلا مناظرات طولانی داشته و گفته شده است که این مناظرات در تغییر دیدگاه او و احتمالاً از رونق افتادن مسلک اخباری و رواج مکتب اصولی (با توجه به موقعیت علمی بحرانی نزد اخباریون) سخت مؤثر افتاده است.<ref>دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ج۱، ص۵۶۹.</ref> اعتدال و انصاف صاحب حدائق را در پایان رسیدن عصر اخباری گری مؤثر می‌دانند.<ref>دائرة المعارف فقه مقارن، مکارم شیرازی، ناصر، ج۱، ص۱۱۹.</ref> مشهورترین اثر او «الحدائق الناضرة» است که در ۲۵ جلد انتشار یافته است. | |||
== فیض کاشانی == | |||
[[ملا محسن فیض کاشانی]] (درگذشت ۱۰۹۱ق) يكى از پايه‌هاى اصلى اخباريان معتدل در نظام فكرى اخباريگرى است. او در بسيارى از نوشته‌هاى خويش، تمسك به اخبار و دورى گزيدن از اجتهاد غيرمأثور را مطرح و از آن دفاع كرده است. فیض قطعیت صحیح بودن روایات کتب اربعه را بر خلاف اخباریان نمی‌پذیرد. و ظاهر قرآن را حجت مى‌شمارد. فيض كاشانى احكام عقلى تأييد شده شرع را مى‌پذيرد و عقل را به عنوان نور الهى معرفى مى‌كند.<ref>تاريخ حديث شيعه« 2»، طباطبايى، محمد كاظم، ج۱، ص۲۳۳</ref> تفسیر الصافی، الوافی، المحجة البیضاء و مفاتیح الشرایع از آثار اوست. او داماد ملاصدرا بود. | |||
== سایرین == | == سایرین == | ||
* [[شیخ صدوق]]: محدث و فقيه بزرگ شيعه اماميه، متولد سال ۳۰۵ قمری و وفات سال ۳۸۱ است. برخی شیخ صدوق را آغازگر مکتب اخباری می‌دانند. کتاب [[مَن لا یَحضُرُه الفقیه]] از [[کتب اربعه شیعه]] اثر اوست. | * [[شیخ صدوق]]: محدث و فقيه بزرگ شيعه اماميه، متولد سال ۳۰۵ قمری و وفات سال ۳۸۱ است. برخی شیخ صدوق را آغازگر مکتب اخباری می‌دانند. کتاب [[مَن لا یَحضُرُه الفقیه]] از [[کتب اربعه شیعه]] اثر اوست. | ||
* [[سید نعمت الله جزایری]]: مصلح دینی ـ اجتماعی و از رجال خوزستانی اثرگذار در فقه و اندیشهٔ امامی در دورهٔ صفویه، از اخباريان ميانه‌رو، (درگذشت ۱۱۱۲) است كه گفته شده، با اينكه اخباري بوده، در تأييد و نصرت مجتهدان و هواداران ايشان و ارج نهادن به اقوال آنان اهتمام تمام داشته است. | * [[سید نعمت الله جزایری]]: مصلح دینی ـ اجتماعی و از رجال خوزستانی اثرگذار در فقه و اندیشهٔ امامی در دورهٔ صفویه، از اخباريان ميانه‌رو، (درگذشت ۱۱۱۲) است كه گفته شده، با اينكه اخباري بوده، در تأييد و نصرت مجتهدان و هواداران ايشان و ارج نهادن به اقوال آنان اهتمام تمام داشته است. | ||
* [[شیخ حرعاملی]]: صاحب کتاب نفیس وسائل الشیعة و از پیروان غيرافراطى طريقه اخبارى و از مخالفان روش اجتهادى است. | * [[شیخ حرعاملی]]: صاحب کتاب نفیس وسائل الشیعة و از پیروان غيرافراطى طريقه اخبارى و از مخالفان روش اجتهادى است. | ||
* [[علامه مجلسی]]: مسلک و رویکرد علمیِ علّامه مجلسی و نسبتش با اخباریگری، محلّ بحث و اختلاف است. به قول برخی، مشرب معتدل اخباریگری دارد؛ و برخی نیز معتقدند که مجلسی، نه اخباریِ صرف است و نه مجتهد خالص؛ بلکه خود، مسلکی جداگانه دارد، که از دید شاگردش شیخ‌یوسف بحرانی، «حدّ وسط بین قول اخباریان و مجتهدان» است.<ref>اخباریگری، تاریخ و عقاید، بهشتی، ابراهیم، ج۱، ص۱۴۸.</ref> بحار الانوار برای امامیّه تألیف کرد که پیش از آن چنین کاری انجام نشده بود. کتاب مرآة العقول. | * [[علامه مجلسی]]: مسلک و رویکرد علمیِ علّامه مجلسی و نسبتش با اخباریگری، محلّ بحث و اختلاف است. به قول برخی، مشرب معتدل اخباریگری دارد؛ و برخی نیز معتقدند که مجلسی، نه اخباریِ صرف است و نه مجتهد خالص؛ بلکه خود، مسلکی جداگانه دارد، که از دید شاگردش شیخ‌یوسف بحرانی، «حدّ وسط بین قول اخباریان و مجتهدان» است.<ref>اخباریگری، تاریخ و عقاید، بهشتی، ابراهیم، ج۱، ص۱۴۸.</ref> بحار الانوار برای امامیّه تألیف کرد که پیش از آن چنین کاری انجام نشده بود. کتاب مرآة العقول. | ||
نسخهٔ ۱۵ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۱۰:۵۱
 | این مقاله هماکنون به دست A.rezapour در حال ویرایش است. |
رجال سرشناس اخباری چه کسانی هستند؟
محمد امین استرابادی مشهورترین عالم اخباری است که به مؤسس یا احیاگر این مکتب مشهور است. ملا خلیل قزوینی و میرزا محمد اخباری از دیگر عالمان اخباری هستند که به افکار تند و تیز در این جریان شهره هستند. عالمان بزرگی مانند شیخ صدوق، علامه مجلسی، فیض کاشانی، نعمت الله جزایری، حر عاملی، یوسف بحرانی و… از رجال معتدل مکتب اخباری شناخته می‌شوند.
محمد امین استرابادی
محمد امین استرابادی (متوفای ۱۰۳۳) از علمای عصر صفویه را بنیانگذار اخباریگری می‌دانند. او تحت تأثیر استادش میرزا محمد استرابادی بود و اجتهاد را کنار نهاد و به تأسیس این مکتب پرداخت.[۱] مهمترین اثر مکتوب او کتاب الفوائد المدنیة، و دانشنامه شاهی است که اندیشه‌های کلامی و فقهی خود را در آنها بیان کرده است.
استرابادی معتقد است استنباط احکام نظری از آیات قرآنی که محتمل وجوه متعدد است، جز برای معصومان اهل بیت(ع) که مخاطبان واقعی قرآن هستند، امکان‌پذیر نیست. وی به صحت جمیع احادیث کتب اربعه و اصولاً صحت غالب احادیث امامی قائل است و معتقد است که منابع کتب اربعه، اصولی است که اصحاب ائمه(ع) آن را مدون ساخته، به مضامین آن عمل می‌کردند.[۲] وی بخش مهمی از کتاب الفوائد المدنیة خود را به بررسی ماهیت اجتهاد اختصاص داده، استنباطات ظنی اصولیان را به نقد گرفته است.[۳]
ملا خلیل قزوینی
خَلیل بن غازی قَزوینی (متوفای ۱۰۸۹) از عالمان اخباری قرن یازدهم در عصر اوج‌گیری گرایش اخباریگری، در اصفهان و قزوین می‌زیست.[۴] از اساتید او می‌توان به میرداماد و شیخ بهایی اشاره کرد.
ملا خلیل قزوینی از اخباریان سرسخت بود که علم اصول و اجتهاد را رد می‌کرد. او معتقد بود تمام روایات اصول کافی صحیح هستند و عمل به آن واجب است. کتاب صافی در شرح کافی به زبان فارسی اثر اوست.[۵]
میرزا محمد اخباری
میرزا محمد اخباری متولد هند در سال ۱۱۷۸، از علمای مشهور و از رهبران تندرو مکتب اخباری است.[۶] او در كنار علوم متداول دينى، در علوم غريبه از قبيل طلسمات و نيرنجات و جفر و اعداد مطالعاتى كرد و در بحث و جدل نيز مهارت يافت. ميرزا محمد هرگز از ابراز مخالفت آشكار با علماي اصول، چه در گفتار و چه در نوشتار، خودداري نمى‌كرد و همين امر سبب شد تا حكم قتل او توسط علما و مجتهدان بنام آن زمان امضا گردد. در پی صدور حكم قتل ميرزامحمد، گروهى به خانة او هجوم بردند و او را به همراه فرزندش احمد و يكى از شاگردانش به قتل رساندند. کتاب البرهان فى التكليف و البيان او در بيان تكليف و اسباب آن و تشييد مسلك اخباري و رد مجتهدان است.[۷]
شیخ یوسف بحرانی
یوسف بحرانی مشهور به صاحب حدائق، فقیه و محدّث اخباری معتدل و متتبّع پر اثرِ قرن دوازدهم است. بحرانی یکی از برجسته‌ترین عالمان و مدافعان نحله فقهی و حدیثی اخباری و نیز آخرین شخصیت در خورِ ذکرِ این مکتب است که با وحید بهبهانی، مجتهد ضد اخباری معاصر خود، در کربلا مناظرات طولانی داشته و گفته شده است که این مناظرات در تغییر دیدگاه او و احتمالاً از رونق افتادن مسلک اخباری و رواج مکتب اصولی (با توجه به موقعیت علمی بحرانی نزد اخباریون) سخت مؤثر افتاده است.[۸] اعتدال و انصاف صاحب حدائق را در پایان رسیدن عصر اخباری گری مؤثر می‌دانند.[۹] مشهورترین اثر او «الحدائق الناضرة» است که در ۲۵ جلد انتشار یافته است.
فیض کاشانی
ملا محسن فیض کاشانی (درگذشت ۱۰۹۱ق) يكى از پايه‌هاى اصلى اخباريان معتدل در نظام فكرى اخباريگرى است. او در بسيارى از نوشته‌هاى خويش، تمسك به اخبار و دورى گزيدن از اجتهاد غيرمأثور را مطرح و از آن دفاع كرده است. فیض قطعیت صحیح بودن روایات کتب اربعه را بر خلاف اخباریان نمی‌پذیرد. و ظاهر قرآن را حجت مى‌شمارد. فيض كاشانى احكام عقلى تأييد شده شرع را مى‌پذيرد و عقل را به عنوان نور الهى معرفى مى‌كند.[۱۰] تفسیر الصافی، الوافی، المحجة البیضاء و مفاتیح الشرایع از آثار اوست. او داماد ملاصدرا بود.
سایرین
- شیخ صدوق: محدث و فقيه بزرگ شيعه اماميه، متولد سال ۳۰۵ قمری و وفات سال ۳۸۱ است. برخی شیخ صدوق را آغازگر مکتب اخباری می‌دانند. کتاب مَن لا یَحضُرُه الفقیه از کتب اربعه شیعه اثر اوست.
- سید نعمت الله جزایری: مصلح دینی ـ اجتماعی و از رجال خوزستانی اثرگذار در فقه و اندیشهٔ امامی در دورهٔ صفویه، از اخباريان ميانه‌رو، (درگذشت ۱۱۱۲) است كه گفته شده، با اينكه اخباري بوده، در تأييد و نصرت مجتهدان و هواداران ايشان و ارج نهادن به اقوال آنان اهتمام تمام داشته است.
- شیخ حرعاملی: صاحب کتاب نفیس وسائل الشیعة و از پیروان غيرافراطى طريقه اخبارى و از مخالفان روش اجتهادى است.
- علامه مجلسی: مسلک و رویکرد علمیِ علّامه مجلسی و نسبتش با اخباریگری، محلّ بحث و اختلاف است. به قول برخی، مشرب معتدل اخباریگری دارد؛ و برخی نیز معتقدند که مجلسی، نه اخباریِ صرف است و نه مجتهد خالص؛ بلکه خود، مسلکی جداگانه دارد، که از دید شاگردش شیخ‌یوسف بحرانی، «حدّ وسط بین قول اخباریان و مجتهدان» است.[۱۱] بحار الانوار برای امامیّه تألیف کرد که پیش از آن چنین کاری انجام نشده بود. کتاب مرآة العقول.
- محمد تقی مجلسی: کتاب معروف او روضة المتقین و پدر علامه مجلسی، از پيروان ميانه‌رو و متعادل مكتب اخباري بوده است.
- ملا محمد طاهر قمی:
- شیخ سلیمان بحرانی: فقیه و محدّثِ قرون یازدهم و دوازدهم از عالمان اخباری شناخته می شود. از بحرانی بیش از پنجاه رساله و کتاب در موضوعات مختلف فقهی و اصولی و حدیثی و اعتقادی برجای مانده است.[۱۲]
- شیخ عبدالله سماهیجی: از عالمان بزرگ اخباری، در سال ۱۰۷۶ ه.ق در بحرین به دنیا آمد.[۱۳] او را اخباریان تندرو می دانند [۱۴]كه به كثرت طعن بر مجتهدان شهره بود و مجتهان ناسزا می گفت.[۱۵]
از دیگر عالمان اخباری می‌توان سید صدرالدین قمی، آقا رضی قزوینی، شیخ حسین کرکی، ملا عبدالله تونی، ملا عبدالله شوشتری اصفهانی را نام برد.[۱۶]
منابع
- ↑ پیدایش، سیر تطور و تداوم اخباریگری، فائز قاسم، شریفی محمد، دوفصلنامه کتاب قیم، پاییز و زمستان ۱۳۹۳، دوره ۴، شماره ۱۱ (ویژه علوم قرآن و حدیث)
- ↑ دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۰، شماره مقاله:4002.
- ↑ دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۰، شماره مقاله:3921.
- ↑ فصلنامه علمی ـ پژوهشی علوم حدیث، سال چهاردهم، شماره اول،
- ↑ اخباریگری، تاریخ و عقاید، بهشتی، ابراهیم، ج۱، ص۱۲۹
- ↑ اخباریان، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۹، ص۵۳۷.
- ↑ اخباری، دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۷، شماره مقاله ۲۹۹۰.
- ↑ دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ج۱، ص۵۶۹.
- ↑ دائرة المعارف فقه مقارن، مکارم شیرازی، ناصر، ج۱، ص۱۱۹.
- ↑ تاريخ حديث شيعه« 2»، طباطبايى، محمد كاظم، ج۱، ص۲۳۳
- ↑ اخباریگری، تاریخ و عقاید، بهشتی، ابراهیم، ج۱، ص۱۴۸.
- ↑ بَحرانی، دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ج۱، ص۵۵۹.
- ↑ سایت مجمع جهانی شیعه شناسی http://shiastudies.com/fa/16494/%d9%87%d8%b4%d8%aa%d9%85-%d8%ac%d9%85%d8%a7%d8%af%db%8c-%d8%a7%d9%84%d8%ab%d8%a7%d9%86%db%8c/
- ↑ اخباريگرى، تاريخ و عقايد، بهشتى، ابراهيم، ج۱، ص۱۵۸
- ↑ اخباریان، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۹، ص۵۳۷.
- ↑ اخباریگری، تاریخ و عقاید، بهشتی، ابراهیم، ج۱، ص۵۴۵