عالمان مشهور اخباری: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی پاسخ
(ابرابزار)
خط ۴: خط ۴:
رجال سرشناس اخباری چه کسانی هستند؟
رجال سرشناس اخباری چه کسانی هستند؟
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}محمد امین استرابادی مشهورترین عالم اخباری است که به موسس یا احیاگر این مکتب مشهور است. ملا خلیل قزوینی و میرزا محمد اخباری از دیگر عالمان اخباری هستند که به افکار تند و تیز در این جریان شهره هستند. عالمان بزرگی مانند شیخ صدوق، علامه مجلسی، فیض کاشانی، نعمت الله جزایری، حر عاملی، یوسف بحرانی و... از رجال معتدل مکتب اخباری شناخته می‌شوند.
{{پاسخ}}محمد امین استرابادی مشهورترین عالم اخباری است که به مؤسس یا احیاگر این مکتب مشهور است. ملا خلیل قزوینی و میرزا محمد اخباری از دیگر عالمان اخباری هستند که به افکار تند و تیز در این جریان شهره هستند. عالمان بزرگی مانند شیخ صدوق، علامه مجلسی، فیض کاشانی، نعمت الله جزایری، حر عاملی، یوسف بحرانی و… از رجال معتدل مکتب اخباری شناخته می‌شوند.


== محمد امین استرابادی ==
== محمد امین استرابادی ==
محمد امین استرابادی (متوفای ۱۰۳۳) از علمای عصر صفویه را بنیانگذار اخباری‌گری می‌دانند. او تحت تأثیر استادش میرزا محمد استرابادی بود و اجتهاد را کنار نهاد و به تأسیس این مکتب پرداخت.<ref>پيدايش، سير تطور و تداوم اخباری‌گری، فائز قاسم, شريفی محمد، دوفصلنامه كتاب قيم، پاييز و زمستان ۱۳۹۳، دوره ۴، شماره ۱۱ (ويژه علوم قرآن و حديث)</ref> مهمترین اثر مکتوب او کتاب [[الفوائد المدنیة]]، و [[دانشنامه شاهی]] است که اندیشه‌های کلامی و فقهی خود را در آنها بیان کرده است.
محمد امین استرابادی (متوفای ۱۰۳۳) از علمای عصر صفویه را بنیانگذار اخباری‌گری می‌دانند. او تحت تأثیر استادش میرزا محمد استرابادی بود و اجتهاد را کنار نهاد و به تأسیس این مکتب پرداخت.<ref>پیدایش، سیر تطور و تداوم اخباری‌گری، فائز قاسم، شریفی محمد، دوفصلنامه کتاب قیم، پاییز و زمستان ۱۳۹۳، دوره ۴، شماره ۱۱ (ویژه علوم قرآن و حدیث)</ref> مهمترین اثر مکتوب او کتاب [[الفوائد المدنیة]]، و [[دانشنامه شاهی]] است که اندیشه‌های کلامی و فقهی خود را در آنها بیان کرده است.


استرابادی معتقد است استنباط احكام‌ نظری از آيات‌ قرآنى‌ كه‌ محتمل‌ وجوه‌ متعدد است‌، جز برای معصومان‌ اهل‌ بيت‌(ع‌) كه‌ مخاطبان‌ واقعى‌ قرآن‌ هستند، امكان‌پذير نيست‌. وي‌ به‌ صحت‌ جميع‌ احاديث‌ كتب‌ اربعه‌ و اصولاً صحت‌ غالب‌ احاديث‌ امامى‌ قائل‌ است‌ و معتقد است‌ كه‌ منابع‌ كتب‌ اربعه‌، اصولى‌ است‌ كه‌ اصحاب‌ ائمه‌(ع‌) آن‌ را مدون‌ ساخته‌، به‌ مضامين‌ آن‌ عمل‌ مى‌كردند.<ref>دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۰، شماره مقاله:4002.</ref> وي‌ بخش‌ مهمى‌ از كتاب‌ الفوائد المدنية خود را به‌ بررسى‌ ماهيت‌ اجتهاد اختصاص‌ داده‌، استنباطات‌ ظنى‌ اصوليان‌ را به‌ نقد گرفته‌ است.<ref>دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۰، شماره مقاله:3921.</ref>  
استرابادی معتقد است استنباط احکام نظری از آیات قرآنی که محتمل وجوه متعدد است، جز برای معصومان اهل بیت(ع) که مخاطبان واقعی قرآن هستند، امکان‌پذیر نیست. وی به صحت جمیع احادیث کتب اربعه و اصولاً صحت غالب احادیث امامی قائل است و معتقد است که منابع کتب اربعه، اصولی است که اصحاب ائمه(ع) آن را مدون ساخته، به مضامین آن عمل می‌کردند.<ref>دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۰، شماره مقاله:4002.</ref> وی بخش مهمی از کتاب الفوائد المدنیة خود را به بررسی ماهیت اجتهاد اختصاص داده، استنباطات ظنی اصولیان را به نقد گرفته است.<ref>دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۰، شماره مقاله:3921.</ref>


== ملا خلیل قزوینی ==
== ملا خلیل قزوینی ==
خَلیل بن غازی قَزوینی (متوفای ۱۰۸۹) از عالمان اخباری قرن یازدهم در عصر اوج‌گیری گرایش اخباریگری، در اصفهان و قزوین می‌زیست.<ref>فصلنامه علمي ـ پژوهشی علوم حدیث، سال چهاردهم، شماره اول، </ref> از اساتید او می‌توان به میرداماد و شیخ بهایی اشاره کرد.  
خَلیل بن غازی قَزوینی (متوفای ۱۰۸۹) از عالمان اخباری قرن یازدهم در عصر اوج‌گیری گرایش اخباریگری، در اصفهان و قزوین می‌زیست.<ref>فصلنامه علمی ـ پژوهشی علوم حدیث، سال چهاردهم، شماره اول،</ref> از اساتید او می‌توان به میرداماد و شیخ بهایی اشاره کرد.


ملا خلیل قزوینی از اخباریان سرسخت بود که علم اصول و اجتهاد را رد می کرد. او معتقد بود تمام روایات اصول کافی صحیح هستند و عمل به آن واجب است. کتاب صافی در شرح کافی به زبان فارسی اثر اوست.<ref>اخباريگرى، تاريخ و عقايد، بهشتى، ابراهيم، ج۱، ص۱۲۹</ref>
ملا خلیل قزوینی از اخباریان سرسخت بود که علم اصول و اجتهاد را رد می‌کرد. او معتقد بود تمام روایات اصول کافی صحیح هستند و عمل به آن واجب است. کتاب صافی در شرح کافی به زبان فارسی اثر اوست.<ref>اخباریگری، تاریخ و عقاید، بهشتی، ابراهیم، ج۱، ص۱۲۹</ref>


== میرزا محمد اخباری‌ ==
== میرزا محمد اخباری ==
ابو احمد جمال‌الدین‌ محمد بن‌ عبدالنبی‌، محدث‌ نیشابوری‌ استرابادی‌<ref>اخباریان، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۹، ص۵۳۷.</ref>
ابو احمد جمال‌الدین محمد بن عبدالنبی، محدث نیشابوری استرابادی‌<ref>اخباریان، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۹، ص۵۳۷.</ref>


== اخباریان معتدل ==
== اخباریان معتدل ==
* شیخ صدوق: برخی شیخ صدوق را آغازگر مکتب اخباری می‌دانند.
* شیخ صدوق: برخی شیخ صدوق را آغازگر مکتب اخباری می‌دانند.
 
* شیخ یوسف بحرانی: فقیه و محدّث اخباری معتدل و متتبّع پر اثرِ قرن دوازدهم، بحرانی یکی از برجسته‌ترین عالمان و مدافعان نحله فقهی و حدیثی اخباری و نیز آخرین شخصیت در خورِ ذکرِ این نحلة علمی است که با وحید بهبهانی، مجتهد ضد اخباری معاصر خود، در کربلا مناظرات طولانی داشته و گفته شده است که این مناظرات در تغییر دیدگاه او و احتمالاً از رونق افتادن مسلک اخباری و رواج مکتب اصولی (با توجه به موقعیت علمی بحرانی نزد اخباریون) سخت مؤثر افتاده است.<ref>دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ج۱، ص۵۶۹.</ref> اعتدال و انصاف صاحب حدائق را در پایان رسیدن عصر اخباری گری مؤثر می‌دانند.<ref>دائرة المعارف فقه مقارن، مکارم شیرازی، ناصر، ج۱، ص۱۱۹.</ref> مشهورترین آنها «الحدائق الناضرة» است و در ۲۵ جلد انتشار یافته است.
* شیخ یوسف بحرانی: فقیه و محدّث اخباری معتدل و متتبّع پر اثرِ قرن دوازدهم، بحرانی یکی از برجسته‌ترین عالمان و مدافعان نحله فقهی و حدیثی اخباری و نیز آخرین شخصیت در خورِ ذکرِ این نحلة علمی است که با وحید بهبهانی، مجتهد ضد اخباری معاصر خود، در کربلا مناظرات طولانی داشته و گفته شده است که این مناظرات در تغییر دیدگاه او و احتمالاً از رونق افتادن مسلک اخباری و رواج مکتب اصولی (با توجه به موقعیت علمی بحرانی نزد اخباریون ) سخت مؤثر افتاده است.<ref>دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ج۱، ص۵۶۹.</ref> اعتدال و انصاف صاحب حدائق را در پایان رسیدن عصر اخباری گری موثر می دانند.<ref>دائرة المعارف فقه مقارن، مكارم شيرازى، ناصر، ج۱، ص۱۱۹.</ref> مشهورترين آنها «الحدائق الناضرة» است و در 25 جلد انتشار يافته است.
* سید نعمت الله جزایری: فقیه اخباری میانه‌رو، مصلح دینی ـ اجتماعی و از رجال خوزستانی اثرگذار در فقه و اندیشهٔ امامی در دورهٔ صفویه،
* سید نعمت الله جزایری: فقيـه اخبـاری ميـانـه‌رو، مصلـح دينـی ـ اجتماعی و از رجال خوزستاني اثرگذار در فقه و انديشۀ امامي در دورۀ صفويه،
* ملامحسن فیض کاشانی: «الوافی» و در فقه نیز کتابی به نام مفاتیح الشرایع
* ملامحسن‌ فیض‌ كاشانی: «الوافى» و در فقه نيز كتابى به نام‌ مفاتيح الشرايع‌
* شیخ حرعاملی: صاحب کتاب نفیس وسائل الشیعة
* شیخ‌ حرعاملی: صاحب كتاب نفيس‌ وسائل الشيعة
* علامه مجلسی: مسلک و رویکرد علمیِ علّامه مجلسی و نسبتش با اخباریگری، محلّ بحث و اختلاف است. به قول برخی، مشرب معتدل اخباریگری دارد؛ و برخی نیز معتقدند که مجلسی، نه اخباریِ صرف است و نه مجتهد خالص؛ بلکه خود، مسلکی جداگانه دارد، که از دید شاگردش شیخ‌یوسف بحرانی، «حدّ وسط بین قول اخباریان و مجتهدان» است.<ref>اخباریگری، تاریخ و عقاید، بهشتی، ابراهیم، ج۱، ص۱۴۸.</ref> بحار الانوار برای امامیّه تألیف کرد که پیش از آن چنین کاری انجام نشده بود. کتاب مرآة العقول.
* علامه مجلسی: مسلك و رويكرد علمىِ علّامه مجلسى و نسبتش با اخباريگرى، محلّ بحث و اختلاف است. به قول برخى، مشرب معتدل اخباريگرى دارد؛ و برخى نيز معتقدند كه مجلسى، نه اخبارىِ صرف است و نه مجتهد خالص؛ بلكه خود، مسلكى جداگانه دارد، كه از ديد شاگردش شيخ‌يوسف بحرانى، «حدّ وسط بين قول اخباريان و مجتهدان»است.<ref>اخباريگرى، تاريخ و عقايد، بهشتى، ابراهيم، ج۱، ص۱۴۸.</ref> بحار الانوار براى اماميّه تأليف كرد كه پيش از آن چنين كارى انجام نشده بود. كتاب‌ مرآة العقول‌.
* محمد تقی مجلسی: کتاب معروف او روضة المتقین
* محمد تقی مجلسی: كتاب معروف او روضة المتقين‌
* ملا محمد طاهر قمی:
* ملا محمد طاهر قمی:  


== سایرین ==
== سایرین ==
میرزا محمد اخباری، ، سید صدرالدین قمی، شیخ عبدالله سماهیجی، شیخ سلیمان بحرانی، ، ، ، آقا رضی قزوینی،   شیخ حسین کرکی، ملا عبدالله تونی،، ، ملا عبدالله شوشتری اصفهانی.<ref>اخباریگری، تاریخ و عقاید، بهشتی، ابراهیم، ج۱، ص۵۴۵</ref>
میرزا محمد اخباری، سید صدرالدین قمی، شیخ عبدالله سماهیجی، شیخ سلیمان بحرانی،، آقا رضی قزوینی، شیخ حسین کرکی، ملا عبدالله تونی،، ملا عبدالله شوشتری اصفهانی.<ref>اخباریگری، تاریخ و عقاید، بهشتی، ابراهیم، ج۱، ص۵۴۵</ref>


== منابع ==
== منابع ==
{{پانویس}}
{{پانویس}}
{{شاخه
{{شاخه
  | شاخه اصلی = فقه
  | شاخه اصلی = فقه

نسخهٔ ‏۱۵ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۰۹:۰۶

سؤال

رجال سرشناس اخباری چه کسانی هستند؟

محمد امین استرابادی مشهورترین عالم اخباری است که به مؤسس یا احیاگر این مکتب مشهور است. ملا خلیل قزوینی و میرزا محمد اخباری از دیگر عالمان اخباری هستند که به افکار تند و تیز در این جریان شهره هستند. عالمان بزرگی مانند شیخ صدوق، علامه مجلسی، فیض کاشانی، نعمت الله جزایری، حر عاملی، یوسف بحرانی و… از رجال معتدل مکتب اخباری شناخته می‌شوند.

محمد امین استرابادی

محمد امین استرابادی (متوفای ۱۰۳۳) از علمای عصر صفویه را بنیانگذار اخباری‌گری می‌دانند. او تحت تأثیر استادش میرزا محمد استرابادی بود و اجتهاد را کنار نهاد و به تأسیس این مکتب پرداخت.[۱] مهمترین اثر مکتوب او کتاب الفوائد المدنیة، و دانشنامه شاهی است که اندیشه‌های کلامی و فقهی خود را در آنها بیان کرده است.

استرابادی معتقد است استنباط احکام نظری از آیات قرآنی که محتمل وجوه متعدد است، جز برای معصومان اهل بیت(ع) که مخاطبان واقعی قرآن هستند، امکان‌پذیر نیست. وی به صحت جمیع احادیث کتب اربعه و اصولاً صحت غالب احادیث امامی قائل است و معتقد است که منابع کتب اربعه، اصولی است که اصحاب ائمه(ع) آن را مدون ساخته، به مضامین آن عمل می‌کردند.[۲] وی بخش مهمی از کتاب الفوائد المدنیة خود را به بررسی ماهیت اجتهاد اختصاص داده، استنباطات ظنی اصولیان را به نقد گرفته است.[۳]

ملا خلیل قزوینی

خَلیل بن غازی قَزوینی (متوفای ۱۰۸۹) از عالمان اخباری قرن یازدهم در عصر اوج‌گیری گرایش اخباریگری، در اصفهان و قزوین می‌زیست.[۴] از اساتید او می‌توان به میرداماد و شیخ بهایی اشاره کرد.

ملا خلیل قزوینی از اخباریان سرسخت بود که علم اصول و اجتهاد را رد می‌کرد. او معتقد بود تمام روایات اصول کافی صحیح هستند و عمل به آن واجب است. کتاب صافی در شرح کافی به زبان فارسی اثر اوست.[۵]

میرزا محمد اخباری

ابو احمد جمال‌الدین محمد بن عبدالنبی، محدث نیشابوری استرابادی‌[۶]

اخباریان معتدل

  • شیخ صدوق: برخی شیخ صدوق را آغازگر مکتب اخباری می‌دانند.
  • شیخ یوسف بحرانی: فقیه و محدّث اخباری معتدل و متتبّع پر اثرِ قرن دوازدهم، بحرانی یکی از برجسته‌ترین عالمان و مدافعان نحله فقهی و حدیثی اخباری و نیز آخرین شخصیت در خورِ ذکرِ این نحلة علمی است که با وحید بهبهانی، مجتهد ضد اخباری معاصر خود، در کربلا مناظرات طولانی داشته و گفته شده است که این مناظرات در تغییر دیدگاه او و احتمالاً از رونق افتادن مسلک اخباری و رواج مکتب اصولی (با توجه به موقعیت علمی بحرانی نزد اخباریون) سخت مؤثر افتاده است.[۷] اعتدال و انصاف صاحب حدائق را در پایان رسیدن عصر اخباری گری مؤثر می‌دانند.[۸] مشهورترین آنها «الحدائق الناضرة» است و در ۲۵ جلد انتشار یافته است.
  • سید نعمت الله جزایری: فقیه اخباری میانه‌رو، مصلح دینی ـ اجتماعی و از رجال خوزستانی اثرگذار در فقه و اندیشهٔ امامی در دورهٔ صفویه،
  • ملامحسن فیض کاشانی: «الوافی» و در فقه نیز کتابی به نام مفاتیح الشرایع
  • شیخ حرعاملی: صاحب کتاب نفیس وسائل الشیعة
  • علامه مجلسی: مسلک و رویکرد علمیِ علّامه مجلسی و نسبتش با اخباریگری، محلّ بحث و اختلاف است. به قول برخی، مشرب معتدل اخباریگری دارد؛ و برخی نیز معتقدند که مجلسی، نه اخباریِ صرف است و نه مجتهد خالص؛ بلکه خود، مسلکی جداگانه دارد، که از دید شاگردش شیخ‌یوسف بحرانی، «حدّ وسط بین قول اخباریان و مجتهدان» است.[۹] بحار الانوار برای امامیّه تألیف کرد که پیش از آن چنین کاری انجام نشده بود. کتاب مرآة العقول.
  • محمد تقی مجلسی: کتاب معروف او روضة المتقین
  • ملا محمد طاهر قمی:

سایرین

میرزا محمد اخباری، سید صدرالدین قمی، شیخ عبدالله سماهیجی، شیخ سلیمان بحرانی،، آقا رضی قزوینی، شیخ حسین کرکی، ملا عبدالله تونی،، ملا عبدالله شوشتری اصفهانی.[۱۰]

منابع

  1. پیدایش، سیر تطور و تداوم اخباری‌گری، فائز قاسم، شریفی محمد، دوفصلنامه کتاب قیم، پاییز و زمستان ۱۳۹۳، دوره ۴، شماره ۱۱ (ویژه علوم قرآن و حدیث)
  2. دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۰، شماره مقاله:4002.
  3. دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۰، شماره مقاله:3921.
  4. فصلنامه علمی ـ پژوهشی علوم حدیث، سال چهاردهم، شماره اول،
  5. اخباریگری، تاریخ و عقاید، بهشتی، ابراهیم، ج۱، ص۱۲۹
  6. اخباریان، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۹، ص۵۳۷.
  7. دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ج۱، ص۵۶۹.
  8. دائرة المعارف فقه مقارن، مکارم شیرازی، ناصر، ج۱، ص۱۱۹.
  9. اخباریگری، تاریخ و عقاید، بهشتی، ابراهیم، ج۱، ص۱۴۸.
  10. اخباریگری، تاریخ و عقاید، بهشتی، ابراهیم، ج۱، ص۵۴۵