امیرالمؤمنین

از روایات به دست می‌آید که، لفظ امیرالمؤمنین شایسته شخص حضرت علی(ع) بوده وکس دیگری را نمی‌توان به این عنوان مورد خطاب قرار داد؛ و صراحت کلام معصومین(ع) دالِّ بر این مطلب است.

سؤال

علت این که برای حضرت علی(ع) لقب امیرالمؤمنین به کار می‌رود چیست؟

در روایت تولد امام علی(ع) در کعبه آمده است که هنگامی که پیامبر(ص) طفل را در آغوش گرفته و بوسید. علی(ع) عرض کرد: «السلام علیک یا رسول‌الله(ص)» و بلافاصله شروع به خواندن آیات سوره مؤمنون کرد: ﴿بسم الله الرحمن الرحیم، قد افلح المؤمنون، الذین هم فی صلاتهم خاشعون، …، الذین یرثون الفردوس و هم فیها خالدون﴾ رسول اکرم(ص) فرمودند: «قدافلحوا بک، أنت والله أمیرهم، تمیرهم من علومک فیتمارون، و أنت والله دلیلهم و بک یهتدون»، ای علی! مؤمنان به تو رستگار می‌شوند و امیر آنان هستی، مؤمنان توشه و رزق علمی خود را از تو طلب می‌کنند؛ و تو دلیل رستگاری و هدایت آن‌ها هستی.»

عیاشی در تفسیر سوره نساء در ذیل آیه ﴿ان یدعون من دونه الّا اناثا و ان یدعون الّا شیطاناً مریدا﴾ نقل کرده است که شخصی به محضر امام صادق(ع) شرفیاب شد و حضرت را با عنوان «امیرالمؤمنین» خطاب کرد. امام(ع) با ناراحتی از جا برخاستندو به شدت فرد را مخاطب قرار داده و فرمودند: ساکت باش! این عنوان مختص علی بن ابیطالب(ع) است و خدا او را به این عنوان نامگذاری کرده است و اگر کس دیگری خود را به این نام بنامد از دایره تعهد به احکام الهی خارج شده است. با در نظر گرفتن این کلام امام صادق(ع) می‌توان به صراحت گفت تمام کسانی که خود را ملقب به عنوان امیرالمؤمنین(ع) کرده‌اند از دایره اسلام خارج شده‌اند؛ زیرا این عنوان مختص شخص امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب(ع) است.

دشمنان و منافقان تا آن جا که توانسته‌اند در کتمان فضایل حضرت کوشیده‌اند. از یکی از انصار نقل شده است که: من و اشعث و جریر جبلی‌ـ که از منافقان بودندـ از کوفه خارج شدیم تا این که به پشت کوفه (نجف) رسیدیم. آهویی از جلوی ما گذشت. اشعث و جریر به خاطر عداوتی که به امام علی(ع) داشتند با تمسخر آهو را خطاب قرار داده و گفتند: «السلام علیک یا امیرالمؤمنین» راوی گوید من این مطلب را به حضرت عرض کردم حضرت فرمودند: بدان که امام ایشان در قیامت همان آهو خواهد بود. چنان‌که از جانب خدا شنیده خواهد شد که می‌گوید: آن‌ها را با آنچه دوستشان داشتند همراه و همنشین خواهیم کرد. با بیان چند روایت دیگر از رسول اکرم(ص) در فضیلت امیرالمؤمنین(ع) مطلب را به پایان می‌رسانیم.

ابن عباس می‌گوید پیامبر در حالی که دست علی(ع) را گرفته بود فرمودند: این اول کسی است که به من ایمان آورده؛ و اول کسی است که با من مصافحه خواهد کرد. او در قیامت امیر و پیشوای مؤمنان و صدیق اکبر است. و نیز روایت شده است که: هرکس غیر از علی بن ابیطالب(ع) قبول کند که به وی «امیر المؤمنین» گفته شود ولدالزنا است.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر

• مأة منقبة من مناقب علی(ع) و الائمة(ع)، ابن شاذان.
• مناقب علی بن ابطالب(ع)، ابن المغازلی.
• الغدیر، علامه عبدالحسین امینی.
• أمالی الطوسی، شیخ طوسی.
• راهبرد اهل سنت به مسأله امامت، محمد علی کرمانشاهی.