ریا در عبادت: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| (۱۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{شروع متن}} | {{شروع متن}} | ||
{{سوال}} | {{سوال}} | ||
آیا ریا در عبادت، باعث باطل شدن آن می‌شود؟ | آیا ریا در عبادت، باعث باطل شدن آن می‌شود؟ | ||
{{پایان سوال}} | {{پایان سوال}} | ||
{{پاسخ}} | {{پاسخ}}'''ریا در عبادت''' [[حرام]] و باعث باطل شدن [[عبادت]] می‌شود، اگر چه میزان و درجه [[ریا]] اندک باشد. | ||
در عبادت‌هایی مانند [[قرائت قرآن]]، که صحیح بودن جزئی از آن بستگی به صحیح بودن دیگر اجزاء ندارد، فقط همان جزء که با ریا انجام شده [[باطل]] است. برخلاف عبادت‌هایی مانند [[نماز]] و [[حج]] که ریا در جزئی از آن، باعث باطل شدن تمام عبادت می‌شود. | |||
البته گاهی مراقبت در انجام عمل بدون ریا، از حالت عادی خارج شده و به صورت [[وسواس]] در می‌آید. در این صورت، سفارش شده که فرد به تصور ریا اعتنا نکرده و عبادت خود را ادامه دهد. | |||
* عبادات مرکبی که دارای اجزاء هستند و صحیح بودن یک جزء از آن بستگی به صحیح بودن جزءهای دیگر آن دارد؛ مانند نماز و حج. اگر فرد در بین چنین عبادتی دچار ریا شود، عبادت او باطل است. برای نمونه، کسی که نماز را در ابتدا با اخلاص شروع کرده؛ ولی در بین نماز دچار ریا شود، نماز وی باطل است. | == بطلان عبادت در صورت ریا == | ||
* عباداتی که دارای اجزاء مستقل هستند و صحیح بودن یک جزء از | ریا در عبادت را بسته به شدت آن، به درجاتی تقسیم کرده‌اند، که همه این درجات [[حرام]] بوده و باعث باطل شدن [[عبادت]] می‌شود.<ref>سید عبدالحسین، قلب سلیم، انتشارات دارالکتب، ۱۳۵۱ش، ص۳۸۲.</ref> این درجات چنین است: | ||
# ریا به اندازه‌ای است که عبادت به‌طور کامل بدون [[قصد قربت]] انجام می‌شود. | |||
# قصد قربت در عبادت وجود دارد؛ ولی به اندازه‌ای ضعیف است، که اگر قصد ریا نبود شخص عمل را انجام نمی‌داد. | |||
# قصد قربت در عبادت وجود داشته و بر قصد [[ریا]] برتری دارد، به طوری که اگر انگیزه ریا نبود شخص عمل را انجام می‌داد.<ref>نراقی، مهدی، جامع السعادات، علم اخلاق اسلامی، ترجمه دکتر سید جلال الدین مجتبوی، انتشارات حکمت، چاپ دوّم، ۱۳۶۶، صص ۵۰۳–۵۰۵.</ref> | |||
در حکم ریا، فرقی میان عبادات [[واجب]] و [[مستحب|مستحبی]] نیست. | |||
== ریا در جزء عبادت == | |||
[[عبادت|عبادات]] به نسبت ارتباط اجزاء آن با همدیگر، به دو دسته تقسیم شده است. حکم ریا در عبادت، با توجه به این که در کدام قسم رخ داده، متفاوت است. آن دو دسته و حکم ریا در آنها چنین است: | |||
* عبادات مرکبی که دارای اجزاء هستند و صحیح بودن یک جزء از آن بستگی به صحیح بودن جزءهای دیگر آن دارد؛ مانند [[نماز]] و [[حج]]. اگر فرد در بین چنین عبادتی دچار ریا شود، عبادت او [[باطل]] است. برای نمونه، کسی که نماز را در ابتدا با [[اخلاص]] شروع کرده؛ ولی در بین نماز دچار ریا شود، نماز وی باطل است. | |||
* عباداتی که دارای اجزاء مستقل هستند و صحیح بودن یک جزء از آن، بسته به صحیح بودن دیگر جزءهای آن نیست؛ مانند [[تلاوت قرآن]]. اگر فرد در بین چنین عملی دچار ریا شود، تنها همان جزء که آن را با ریا انجام داده باطل است.<ref>دستغيب، سيد عبدالحسين، قلب سليم، انتشارات دارالكتب، ۱۳۵۱ش، ص۱۵۸.</ref> | |||
== حکم ریا در عبادت در صورت پیشمانی == | == حکم ریا در عبادت در صورت پیشمانی == | ||
به گفته محمدمهدی | به گفته [[محمدمهدی نراقی]]، عالم شیعه و نویسنده کتاب [[جامع السعادات (کتاب|جامع السعادات]]، اگر فرد در بین عبادت دچار ریا شد و همزمان با آن احساس [[پیشیمانی]] و ندامت کرد، به شرطی که برای درمان ریا در تلاش باشد، عبادت او باطل نیست.<ref>اقتباس از جامع السعادات، ترجمه سید جلال الدین مجتبوی، ص۵۲۰ و ۵۲۱.</ref> البته احتیاط آن است که در هر ریایی، عبادت دوباره انجام شود. | ||
==وسواس در ریا== | |||
گاهی مراقبت در انجام عمل بدون ریا، از حالت عادی خارج شده و به صورت [[وسواس]] در می‌آید؛ به‌ویژه برای کسانی که در آغاز [[مبارزه با نفس]] هستند. در اینگونه موارد سفارش شده فرد به وسوسه اعتنا نکند. گفته شده همین که شخص از تصور اینکه ریاکار است ناراحت است، دلیلی است بر اینکه عمل او همراه با ریا انجام نشده است. بر اساس برخی از [[روایت|روایات]]، [[شیطان]] می‌خواهد او را با این تصورات از عبادت بازدارد. | |||
[[پیامبر اسلام(ص)]] در روایتی، به کسی که شیطان او را در حال نماز به ریاکاری متهم کرده سفارش می‌کند، نمازش را طولانی کند.<ref>بحارالانوار، ج۶۹، ص۲۹۵.</ref> در روایتی دیگر، توصیه شده فرد هنگامی که دچار این وسوسه می‌شود این عبارت را گفته: «خدایا به تو پناه می‌برم و تو از حال من آگاه‌تری» و به عبادت ادامه دهد.<ref>بحارالانوار، ج۶۹، ص۲۹۵.</ref> | |||
== | == جستارهای وابسته == | ||
* [[ریا]] | |||
* [[حدیث کسب شهرت به‌وسیله عبادت]] | |||
== منابع == | == منابع == | ||
| خط ۳۰: | خط ۳۸: | ||
{{شاخه | {{شاخه | ||
| شاخه اصلی = اخلاق | | شاخه اصلی = اخلاق | ||
|شاخه فرعی۱ = رذائل اخلاقی | | شاخه فرعی۱ = رذائل اخلاقی | ||
|شاخه فرعی۲ = ریا | | شاخه فرعی۲ = ریا | ||
|شاخه فرعی۳ = | | شاخه فرعی۳ = | ||
}} | }} | ||
{{تکمیل مقاله | {{تکمیل مقاله | ||
| شناسه = | | شناسه = شد | ||
| تیترها = | | تیترها = شد | ||
| ویرایش = | | ویرایش = شد | ||
| لینک‌دهی = | | لینک‌دهی = شد | ||
| ناوبری = | | ناوبری = | ||
| نمایه = | | نمایه = | ||
| تغییر مسیر = | | تغییر مسیر = شد | ||
| ارجاعات = | | ارجاعات = | ||
| بازبینی نویسنده = | |||
| بازبینی = | | بازبینی = | ||
| تکمیل = | | تکمیل = | ||
| اولویت = | | اولویت = ج | ||
| کیفیت = | | کیفیت = ج | ||
}} | }} | ||
{{پایان متن}} | {{پایان متن}} | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۳ ژوئیهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۴:۳۳
سؤال
آیا ریا در عبادت، باعث باطل شدن آن می‌شود؟
ریا در عبادت حرام و باعث باطل شدن عبادت می‌شود، اگر چه میزان و درجه ریا اندک باشد.
در عبادت‌هایی مانند قرائت قرآن، که صحیح بودن جزئی از آن بستگی به صحیح بودن دیگر اجزاء ندارد، فقط همان جزء که با ریا انجام شده باطل است. برخلاف عبادت‌هایی مانند نماز و حج که ریا در جزئی از آن، باعث باطل شدن تمام عبادت می‌شود.
البته گاهی مراقبت در انجام عمل بدون ریا، از حالت عادی خارج شده و به صورت وسواس در می‌آید. در این صورت، سفارش شده که فرد به تصور ریا اعتنا نکرده و عبادت خود را ادامه دهد.
بطلان عبادت در صورت ریا
ریا در عبادت را بسته به شدت آن، به درجاتی تقسیم کرده‌اند، که همه این درجات حرام بوده و باعث باطل شدن عبادت می‌شود.[۱] این درجات چنین است:
- ریا به اندازه‌ای است که عبادت به‌طور کامل بدون قصد قربت انجام می‌شود.
- قصد قربت در عبادت وجود دارد؛ ولی به اندازه‌ای ضعیف است، که اگر قصد ریا نبود شخص عمل را انجام نمی‌داد.
- قصد قربت در عبادت وجود داشته و بر قصد ریا برتری دارد، به طوری که اگر انگیزه ریا نبود شخص عمل را انجام می‌داد.[۲]
در حکم ریا، فرقی میان عبادات واجب و مستحبی نیست.
ریا در جزء عبادت
عبادات به نسبت ارتباط اجزاء آن با همدیگر، به دو دسته تقسیم شده است. حکم ریا در عبادت، با توجه به این که در کدام قسم رخ داده، متفاوت است. آن دو دسته و حکم ریا در آنها چنین است:
- عبادات مرکبی که دارای اجزاء هستند و صحیح بودن یک جزء از آن بستگی به صحیح بودن جزءهای دیگر آن دارد؛ مانند نماز و حج. اگر فرد در بین چنین عبادتی دچار ریا شود، عبادت او باطل است. برای نمونه، کسی که نماز را در ابتدا با اخلاص شروع کرده؛ ولی در بین نماز دچار ریا شود، نماز وی باطل است.
- عباداتی که دارای اجزاء مستقل هستند و صحیح بودن یک جزء از آن، بسته به صحیح بودن دیگر جزءهای آن نیست؛ مانند تلاوت قرآن. اگر فرد در بین چنین عملی دچار ریا شود، تنها همان جزء که آن را با ریا انجام داده باطل است.[۳]
حکم ریا در عبادت در صورت پیشمانی
به گفته محمدمهدی نراقی، عالم شیعه و نویسنده کتاب جامع السعادات، اگر فرد در بین عبادت دچار ریا شد و همزمان با آن احساس پیشیمانی و ندامت کرد، به شرطی که برای درمان ریا در تلاش باشد، عبادت او باطل نیست.[۴] البته احتیاط آن است که در هر ریایی، عبادت دوباره انجام شود.
وسواس در ریا
گاهی مراقبت در انجام عمل بدون ریا، از حالت عادی خارج شده و به صورت وسواس در می‌آید؛ به‌ویژه برای کسانی که در آغاز مبارزه با نفس هستند. در اینگونه موارد سفارش شده فرد به وسوسه اعتنا نکند. گفته شده همین که شخص از تصور اینکه ریاکار است ناراحت است، دلیلی است بر اینکه عمل او همراه با ریا انجام نشده است. بر اساس برخی از روایات، شیطان می‌خواهد او را با این تصورات از عبادت بازدارد.
پیامبر اسلام(ص) در روایتی، به کسی که شیطان او را در حال نماز به ریاکاری متهم کرده سفارش می‌کند، نمازش را طولانی کند.[۵] در روایتی دیگر، توصیه شده فرد هنگامی که دچار این وسوسه می‌شود این عبارت را گفته: «خدایا به تو پناه می‌برم و تو از حال من آگاه‌تری» و به عبادت ادامه دهد.[۶]
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ سید عبدالحسین، قلب سلیم، انتشارات دارالکتب، ۱۳۵۱ش، ص۳۸۲.
- ↑ نراقی، مهدی، جامع السعادات، علم اخلاق اسلامی، ترجمه دکتر سید جلال الدین مجتبوی، انتشارات حکمت، چاپ دوّم، ۱۳۶۶، صص ۵۰۳–۵۰۵.
- ↑ دستغيب، سيد عبدالحسين، قلب سليم، انتشارات دارالكتب، ۱۳۵۱ش، ص۱۵۸.
- ↑ اقتباس از جامع السعادات، ترجمه سید جلال الدین مجتبوی، ص۵۲۰ و ۵۲۱.
- ↑ بحارالانوار، ج۶۹، ص۲۹۵.
- ↑ بحارالانوار، ج۶۹، ص۲۹۵.