کیفرها و پاداش‌ها در برزخ: تفاوت میان نسخه‌ها

→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر تفاوت با ویرایش جدیدتر ←

نسخهٔ ‏۸ فوریهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۳:۲۹

سؤال

ماهیت کیفرها و پاداش‌ها در برزخ چگونه است؟

آیات و روایات به وجود بهشت، جهنم برزخی و برخی اوصاف آنها اشاره کرده‌اند:

قرآن به مؤمن آل یاسین (حبیب نجّار) که به دست قومش شهید شد، می‌گوید: ﴿وارد بهشت شو. گفت: ای کاش قوم من می‌دانستند* که پروردگارم مرا آمرزیده و از گرامی‌داشتگان قرار داده است»﴾(یس:۲۶–۲۷) طبرسی از مفسران شیعه معتقد است این آیه دلالت بر نعمت‌های قبر و برزخ دارد.^[۱]
قرآن در وصف مقرّبان و تکذیب کنندگان، می‌فرماید: ﴿پس اگر او از مقرّبان باشد،* در رَوح و ريحان و بهشت پرنعمت است.﴾(واقعه:۸۸-۸۹.) امام صادق(ع) در تفسیر این آیه «روح» و «ریحان» را به نعمت برزخ مربوط می‌داند و «بهشت پرنعمت» را برای قیامت می‌داند.^[۲]
آیات دیگری نیز وجود دارد که به عذاب برخی افراد پس از مرگ خبر می‌دهد از جمله عذاب کافران توسط ملائکه در هنگام جان دادن^[۳] شدیدترین عذاب برای آل فرعون که هر صبح و شام، آتش بر آنان وارد می‌شود.^[۴] همچنین برای افرادی که توبه کرده و عمل صالح انجام داده‌اند و ایمان دارند، از رزق و روزی برزخی در هر صبح و عشاء داده خبر است.^[۵]

این آیات نشان می‌دهد که پس از مرگ و پیش از قیامت که عالم برزخ نامیده می‌شود، نعمت‌ها و عذاب‌هایی وجود دارد. علاوه بر این آیات، روایات نیز از گونه‌های عذاب و نعمت‌های برزخی سخن گفته‌اند. امام صادق(ع) فرمود: ارواح مؤمنان، در حجره‌های بهشتی مستقرند، از غذاهای بهشتی می‌خورند، از مایع بهشتی می‌نوشند و از خدا می‌خواهند هر چه زودتر قیامت بر پا شود.^[۶]

برای درک بهتر ماهیت عذاب و ثواب‌های برزخ، توجه به نکات زیر کارگشاست.

جهان برزخ با دنیا سنخیت‌هایی دارد. از جمله: از آثار (بو، رنگ، مزه و…)، اشکال و مقادیر مادی برخوردار است. آنجا روز، شب و زمان مطرح است. بهشت و دوزخش نیز جاوید نیست.
بدن لطیفی که در هنگام خواب لذت یا عذاب را متوجه می‌شود، با امور عالم برزخ نزدیکی زیادی دارد. این مشابهت تا آن جاست که روایت می‌گوید:

در آغاز آفرینش انسان‌ها خواب نمی‌دیدند، بلکه بعدها حادث شد. علت آفرینش خواب دیدن، این بود که امتِ پیامبری با دیدن پوسیده و خاک شدنِ بدن‌های مردگان، زندگی مجدد، بقای ارواح و سرای دیگر را منکر بودند. خواب دیدن آفریده شد تا مطلب، کاملاً مفهوم شود.^[۷]

۳. یکی از مناسبت‌های این که عالم برزخ را عالم مثال می‌گویند این است که مانند آینه است. آینه از خود رنگ، تصویر، زشتی و زیبایی ندارد؛ بلکه هر چه در صاحب تصویر است را منعکس می‌کند. نعمت‌ها، عذاب‌ها، زشتی‌ها و زیبایی‌های برزخ، تابع اعمال دنیایی انسان هاست.^[۸]

منابع

↑ مجمع البیان، ج۸، ص۶۵۹.
↑ بحار الانوار، ج۶، ص۲۱۷، ح ۱۱; و المیزان، ج۱۹، ص۱۵۸.
↑ سوره انفال، آیه۵۰.
↑ غافر: ۴۶; (النّارُ یُعْرَضُونَ عَلَیْها غُدُوًّا وَ عَشِیًّا وَ یَوْمَ تَقُومُ السّاعَه أَدْخِلُوا آلَ فِرْعَوْنَ أَشَدَّ الْعَذابِ).
↑ مریم: ۶۲; (وَ لَهُمْ رِزْقُهُمْ فِیها بُکْرَه وَ عَشِیًّا).
↑ الفروع من الکافی، ج۳، ص۲۴۴، ح ۲; و محمد باقر مجلسی، حق الیقین، ص۴۷۷; و بحار الانوار، ج۶، ص۲۳۴، ح ۴۹.
↑ عبدالله شبّر، حق الیقین، ج۲، ص۳۷۳; بحار الانوار، ج۶، ص۲۴۳، ح ۶۸; و فیض کاشانی، علم الیقین، ج۲، ص۱۰۶۱.
↑ معادشناسی، ج۳، ص۲۹.

[1] مجمع البیان، ج۸، ص۶۵۹.

[2] بحار الانوار، ج۶، ص۲۱۷، ح ۱۱; و المیزان، ج۱۹، ص۱۵۸.

[3] سوره انفال، آیه۵۰.

[4] غافر: ۴۶; (النّارُ یُعْرَضُونَ عَلَیْها غُدُوًّا وَ عَشِیًّا وَ یَوْمَ تَقُومُ السّاعَه أَدْخِلُوا آلَ فِرْعَوْنَ أَشَدَّ الْعَذابِ).

[5] مریم: ۶۲; (وَ لَهُمْ رِزْقُهُمْ فِیها بُکْرَه وَ عَشِیًّا).

[6] الفروع من الکافی، ج۳، ص۲۴۴، ح ۲; و محمد باقر مجلسی، حق الیقین، ص۴۷۷; و بحار الانوار، ج۶، ص۲۳۴، ح ۴۹.

[7] عبدالله شبّر، حق الیقین، ج۲، ص۳۷۳; بحار الانوار، ج۶، ص۲۴۳، ح ۶۸; و فیض کاشانی، علم الیقین، ج۲، ص۱۰۶۱.

[8] معادشناسی، ج۳، ص۲۹.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

@@ خط ۶: / خط ۶: @@
 {{پاسخ}}
 آیات و روایات به وجود بهشت، جهنم برزخی و برخی اوصاف آنها اشاره کرده‌اند:
-* قرآن مجید به مؤمن آل یاسین (حبیب نجّار) که به دست قومش شهید شد، در حالی که هنوز، قومش در حیات دنیایی به سر می‌بردند، می‌فرماید: {{قرآن|ترجمه=به او گفته شد: «وارد بهشت شو!» گفت: «ای کاش قوم من می‌دانستند* که پروردگارم مرا آمرزیده و از گرامی‌داشتگان قرار داده است!»|سوره=یس|آیه=۲۶–۲۷}} طبرسی از مفسران شیعه معتقد است این آیه دلالت بر نعمت‌های قبر و برزخ دارد.<ref>مجمع البیان، ج۸، ص۶۵۹.</ref>
+* قرآن به مؤمن آل یاسین (حبیب نجّار) که به دست قومش شهید شد، می‌گوید: {{قرآن|ترجمه=وارد بهشت شو. گفت: ای کاش قوم من می‌دانستند* که پروردگارم مرا آمرزیده و از گرامی‌داشتگان قرار داده است»|سوره=یس|آیه=۲۶–۲۷}} طبرسی از مفسران شیعه معتقد است این آیه دلالت بر نعمت‌های قبر و برزخ دارد.<ref>مجمع البیان، ج۸، ص۶۵۹.</ref>
+*قرآن در وصف مقرّبان و تکذیب کنندگان، می‌فرماید: {{قرآن|ترجمه=پس اگر او از مقرّبان باشد،* در رَوح و ريحان و بهشت پرنعمت است.|سوره=واقعه|آیه=۸۸-۸۹.}} امام صادق(ع) در تفسیر این آیه «روح» و «ریحان» را  به نعمت برزخ مربوط می‌داند و «بهشت پرنعمت» را برای قیامت می‌داند.<ref>بحار الانوار، ج۶، ص۲۱۷، ح ۱۱; و المیزان، ج۱۹، ص۱۵۸.</ref>
+*آیات دیگری نیز وجود دارد که به عذاب برخی افراد پس از مرگ خبر می‌دهد از جمله عذاب کافران توسط ملائکه در هنگام جان دادن<ref>سوره انفال، آیه۵۰.</ref> شدیدترین عذاب برای آل فرعون که هر صبح و شام، آتش بر آنان وارد می‌شود.<ref>غافر: ۴۶; (النّارُ یُعْرَضُونَ عَلَیْها غُدُوًّا وَ عَشِیًّا وَ یَوْمَ تَقُومُ السّاعَه أَدْخِلُوا آلَ فِرْعَوْنَ أَشَدَّ الْعَذابِ).</ref> همچنین برای افرادی که توبه کرده و عمل صالح انجام داده‌اند و ایمان دارند، از رزق و روزی برزخی در هر صبح و عشاء داده خبر است.<ref>مریم: ۶۲; (وَ لَهُمْ رِزْقُهُمْ فِیها بُکْرَه وَ عَشِیًّا).</ref>
-قرآن کریم در وصف مقرّبان و تکذیب کنندگان، می‌فرماید:
+این آیات نشان می‌دهد که پس از مرگ و پیش از قیامت که عالم برزخ نامیده می‌شود، نعمت‌ها و عذاب‌هایی وجود دارد. علاوه بر این آیات، روایات نیز از گونه‌های عذاب و نعمت‌های برزخی سخن گفته‌اند. امام صادق(ع) فرمود: ارواح مؤمنان، در حجره‌های بهشتی مستقرند، از غذاهای بهشتی می‌خورند، از مایع بهشتی می‌نوشند و از خدا می‌خواهند هر چه زودتر قیامت بر پا شود.<ref>الفروع من الکافی، ج۳، ص۲۴۴، ح ۲; و محمد باقر مجلسی، حق الیقین، ص۴۷۷; و بحار الانوار، ج۶، ص۲۳۴، ح ۴۹.</ref>
-پس اگر او از مقرّبان باشد، در «روح» و «ریحان» و بهشت پرنعمت است….
-اما اگر از تکذیب کنندگانِ گمراه باشد، با آب جوشان دوزخ، از او پذیرایی می‌شود و سرنوشت او ورود در آتش جهنم است.<ref>واقعه: ۸۹.</ref>
-امام صادق (علیه السلام) در تفسیر این آیه فرمود:
-«روح» و «ریحان» (رحمت، وسعت، راحتی و رزق) به نعمت برزخ مربوط است و «بهشت پرنعمت» به قیامت مربوط است و «آب جوشان» به عذاب برزخ و «آتش جهنم» به قیامت مربوط است.<ref>بحار الانوار، ج۶، ص۲۱۷، ح ۱۱; و المیزان، ج۱۹، ص۱۵۸.</ref>
-قرآن کریم، برای اهل جنّت در برزخ، بهترین استراحت و خواب آرام میان روز (قیلوله) را وعده می‌دهد:
-(أَصْحابُ الْجَنَّه یَوْمَئِذ خَیْرٌ مُسْتَقَرًّا وَ أَحْسَنُ مَقِیلاً).<ref>فرقان: ۲۴.</ref>
-مَقیل به معنی خواب قیلوله (میان روز) یا جای خواب قیلوله است و آیاتی که در آن، زمانی مانند صبح، عصر و… به کار رفته باشد، در بارهٔ عالم برزخ است. اگرچه در برزخ، خواب دنیایی نیست، اما استراحت به تناسب برزخ است.<ref>حسینی تهرانی، معادشناسی، ج۳، ص۲۵ و ۲۶.</ref>
-قرآن کریم از کتک زدن ملائکه بر صورت و پشت کفار، هنگام جان دادن، (شروع برزخ) خبر می‌دهد.<ref>انفال: ۵۰; (وَ لَوْ تَری إِذْ یَتَوَفَّی الَّذِینَ کَفَرُوا الْمَلائِکَه یَضْرِبُونَ وُجُوهَهُمْ وَ أَدْبارَهُمْ وَ ذُوقُوا عَذابَ الْحَرِیقِ).</ref> برای اشقیا (تیره‌روزها) در برزخ از زفیر و شهیق یعنی نفس زدن‌های طولانی خبر داده است.<ref>هود: ۱۰۶; (فَأَمَّا الَّذِینَ شَقُوا فَفِی النّارِ لَهُمْ فِیها زَفِیرٌ وَ شَهِیقٌ).</ref> و برای آل فرعون خبر داده است که هر صبحگاهان و شامگاهان آتش عرضه می‌شود.<ref>غافر: ۴۶; (النّارُ یُعْرَضُونَ عَلَیْها غُدُوًّا وَ عَشِیًّا وَ یَوْمَ تَقُومُ السّاعَه أَدْخِلُوا آلَ فِرْعَوْنَ أَشَدَّ الْعَذابِ).</ref> برای کسانی که توبه کرده و عمل صالح انجام داده‌اند و ایمان دارند، از رزق و روزی برزخی در هر صبح و عشاء داده خبر است.<ref>مریم: ۶۲; (وَ لَهُمْ رِزْقُهُمْ فِیها بُکْرَه وَ عَشِیًّا).</ref>
-روایات نیز از گونه‌های عذاب و نعمت‌های برزخی سخن گفته‌اند. امام صادق (علیه السلام) فرمود:
-ارواح مؤمنان، در حجره‌های بهشتی مستقرند، از غذاهای بهشتی می‌خورند، از مایع بهشتی می‌نوشند و از خدا می‌خواهند هر چه زودتر قیامت بر پا شود.<ref>الفروع من الکافی، ج۳، ص۲۴۴، ح ۲; و محمد باقر مجلسی، حق الیقین، ص۴۷۷; و بحار الانوار، ج۶، ص۲۳۴، ح ۴۹.</ref>
 برای درک بهتر ماهیت عذاب و ثواب‌های برزخ، توجه به نکات زیر کارگشاست.