همگانی بودن یا نبودن عذاب قبر: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۲ دسامبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۲:۵۲

سؤال

آیا عذاب قبر همگانی است، یا برخی استثنا شده‌اند؟

در پرسش و پاسخ‌های پیشین گذشت که پاسخ درست یا غلط به نکیر و منکر، سرنوشت ساز است. پاسخ درست، نعمت، و پاسخ نادرست، عذاب را به دنبال دارد. از روایات، عذاب جداگانه ای به دست می‌آید که همان فشار قبر است و برخی روایات این عذاب را همگانی می‌دانند. رسول خدا (صلی الله علیه وآله) پس از خاک سپاری جنازهٔ سعد بن معاذ فرمود: هیچ مؤمنی نیست که فشار قبر نداشته باشد.^[۱]

اگر کسی از فشار قبر رهایی می‌یافت، سعد بن معاذ از آن جمله بود.^[۲]

از امام صادق (علیه السلام) سؤال شد: «آیا کسی از فشار قبر رهایی می‌یابد؟» فرمود: «از آن به خدا پناه می‌برم! چه بسیار اندک اند، کسانی که از عذاب قبر نجات یابند».^[۳]

در برخی از روایات اهل سنت نیز، عذاب قبر، همگانی معرفی شده است. مانند:

مردگان در قبرشان عذاب می‌شوند تا آنجا که حیوانات صدای عذاب آنها را می‌شنوند.^[۴]

از این دست روایات بر می‌آید که کافر، مؤمن و مستضعف، همه فشار و عذاب قبر دارند.

برخی منابع عذاب و فشار قبر را تنها برای کسانی می‌دانند که در قبر، مورد سؤال قرار می‌گیرند؛ یعنی گروه سوم که مورد مؤاخذه و سؤال قرار نگرفته‌اند (دیوانگان، کودکان و مستضعفان) عذاب قبر ندارند.^[۵]

شاید این روایت شاهد مناسبی برای گفتارشان باشد؛ «یسأل و هو مضغوط»^[۶] یعنی در حالی که مورد پرسش قرار گرفته است، عذاب هم می‌شود. این روایت تنها یکبار در منابع آمده است. برخی در توجیه آن گفته‌اند: «شاید مراد توضیح وضع کفار باشد که سؤال از آنها ماهیت عذاب دارد».

روایات دیگر، عذاب و فشار قبر را برای مؤمن نمی‌دانند. حضرت صادق (علیه السلام) در پاسخ ابوبصیر فرمود:

هیهات ما علی المؤمنین فیها شیء^[۷]; دور باد، هرگز چیزی از فشار قبر بر مؤمنان نیست.

مرحوم مجلسی (رحمه الله) می‌فرماید: «اگر مراد از عذاب ندیدن مؤمنان، مؤمن کامل باشد، پس روایاتی که عذاب قبر را متوجه سعد بن معاذ و رقیّه دختر پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم) و فاطمه، مادر حضرت علی (علیه السلام) می‌دانستند، چه می‌شود؟

ممکن است گفته شود، مراد از اینکه مؤمنان عذاب و فشار قبر ندارند، عذاب و فشار شدید است یا گفته شود، مؤمن، فشار قبر تنبیهی و از باب غضب الهی ندارد؛ بلکه اگر فشاری دارد به سبب لطف و کفارهٔ گناهان او است».^[۸]

چنان‌که حدیث می‌فرماید:

فشار و عذاب قبر برای مؤمن، کفارهٔ (تاوان) کارهایی است که انجام داده است. مانند: ضایع کردن نعمت‌های الهی.^[۹]

و نیز در حدیث دیگر، ضمن تفسیر آیهٔ قرآن آمده است: (فَیَوْمَئِذ لا یُسْئَلُ عَنْ ذَنْبِهِ)،^[۱۰] فرمود:

اینها که روز قیامت از گناهانشان سؤال نمی‌شود، کسانی هستند که از امیر مؤمنان پیروی کرده‌اند و از دشمنانش بیزاری جسته‌اند. حلالش را حلال و حرامش را حرام داشته‌اند؛ منتها گناهانی داشته‌اند که موفق به توبه نشده‌اند. خداوند آنها را در برزخ عذاب می‌کند تا در قیامت پاک شوند.^[۱۱]

قانون کلی عذاب و فشار قبر بیان شد؛ اما باید دانست که برخی افراد، به تصریح برخی روایات، از عذاب قبر معاف شده‌اند. نیز برخی از کارهای خوب و مرگ در برخی از ساعات، سبب کاهش یا آمرزش فشار قبر می‌شود.

رقیّه دختر پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) از کسانی است که رسول خدا (صلی الله علیه وآله) برایش، طلب بخشش از عذاب قبر فرمود و خداوند هم او را رهایی بخشید.^[۱۲]

فاطمه بنت اسد، مادر امام علی (علیه السلام) نیز با دعای پیامبر (صلی الله علیه وآله) و تدفین در پیراهن مبارک او، شامل آمرزش عذاب قبر شد.^[۱۳]

افراد ذیل نیز از عذاب و فشار قبر معاف هستند:

۱. کسانی که تلقین سوم شده‌اند؛ یعنی پس از خاک سپاری، نزد قبر ا و عقاید دینی یادآوری شود.

۲. کسانی که از ظهر پنج شنبه تا ظهر جمعه فوت کرده‌اند.^[۱۴]

۳. کسانی که همراهشان در قبر «جریدتین» گذاشته‌اند؛ یعنی دو شاخه چوب سبز همراه او دفن کرده‌اند.

۴. کسانی که چهل نفر یا بیشتر به خوبی او شهادت دهند و از خداوند برای او طلب مغفرت کنند.^[۱۵]

۵. کسانی که رکوع نمازشان کامل و تمام باشد.^[۱۶]

افرادی که در هر شب جمعه سورهٔ نساء بخوانند.
کسانی که بر خواندن سورهٔ زخرف مداومت دارند.
اهل نماز شب.

۹. کسانی که در سرزمین نجف اشرف دفن شوند و….^[۱۷]

اما هیچ‌کجا به عذاب و فشار قبر برای انبیا و امامان معصوم(ع) تصریح نشده است. بر اساس قواعدی که دربارهٔ فشار قبر بیان شد، هر گونه عذابی از وجود مبارک آنها به دور است، چون گناهی ندارند که از باب کفاره و لطف عذاب شوند و عاملی هم برای عذاب آنها وجود ندارد.

مرحوم شبّر می‌فرماید:

در حدیث وارد شده است که تنها انبیا و امامان(ع) ارواح آنها با اجسادشان از زمین به آسمان منتقل می‌شوند و با همان اجساد دنیایی خود، در نعمت به سر می‌برند و این ویژهٔ حجت‌های الهی است.^[۱۸]

اما شهدا در فرهنگ قرآنی و روایی جایگاه ویژه ای دارند. آنها از برخی امور دنیایی و آخرتی استثنا شده‌اند. مانند کفن و غسل در صورتی که در معرکهٔ جنگ به شهادت برسند.^[۱۹] و همین گونه از پرسش و پاسخ در قبر معاف شده‌اند. از رسول خدا (صلی الله علیه وآله) سؤال شد که چرا شهید در قبر، مورد امتحان و آزمایش قرار نمی‌گیرد؟ فرمود: «همان برق‌های شمشیر که بر سرش فرود می‌آیند، کفایت می‌کند».^[۲۰]

منابع

↑ همان، ص۲۲۱، ح ۱۹ و ص۲۲۱، ح ۱۶.
↑ الفروع من الکافی، ج۳، ص۲۳۶، ح ۶; بحار الانوار، ج۶، ص۲۶۱، ح ۱۰۲; و علم الیقین، ج۲، ص۱۰۶۸.
↑ همان.
↑ سیوطی، شرح الصدور، ص۲۲۵.
↑ محمد باقر مجلسی، حق الیقین، ص۴۸۸.
↑ الفروع من الکافی، ج۳، ص۲۳۶، ح ۵.
↑ همان، ص۱۳۰.
↑ محمد باقر مجلسی، حق الیقین، ص۴۹۲; و عبدالله شبّر، حق الیقین، ج۲، ص۳۹۲.
↑ بحار الانوار، ج۶، ص۲۲۱.
↑ الرحمن: ۳۹.
↑ بحار الانوار، ج۶، ص۲۴۶، ح ۷۷.
↑ الفروع من الکافی، ج۳، ص۲۴۱، ح ۱۸.
↑ گفتار صدوق، ص۴۸; و مجلسی، حق الیقین، ص۴۸۲.
↑ عبدالله شبّر، حق الیقین، ج۲، ص۳۹۰; و شیخ عباس قمی، منازل الآخره، ص۲۷.
↑ منازل الآخره، ص۲۶–۳۰.
↑ عبدالله شبّر، حق الیقین، ج۲، ص۳۹۱; و بحارالانوار، ج۶، ص۲۴۴.
↑ منازل الآخره، ص۲۶–۳۰.
↑ عبدالله شبّر، حق الیقین، ج۲، ص۳۸۰ و ۳۸۱.
↑ شیخ طوسی، تهذیب الاحکام فی شرح المقنعه، ج۶، ص۱۴۰.
↑ فروع الکافی، ج۵، ص۵۶، کتاب الجهاد، فضل الشهاده، ح ۵.

[1] همان، ص۲۲۱، ح ۱۹ و ص۲۲۱، ح ۱۶.

[2] الفروع من الکافی، ج۳، ص۲۳۶، ح ۶; بحار الانوار، ج۶، ص۲۶۱، ح ۱۰۲; و علم الیقین، ج۲، ص۱۰۶۸.

[3] همان.

[4] سیوطی، شرح الصدور، ص۲۲۵.

[5] محمد باقر مجلسی، حق الیقین، ص۴۸۸.

[6] الفروع من الکافی، ج۳، ص۲۳۶، ح ۵.

[7] همان، ص۱۳۰.

[8] محمد باقر مجلسی، حق الیقین، ص۴۹۲; و عبدالله شبّر، حق الیقین، ج۲، ص۳۹۲.

[9] بحار الانوار، ج۶، ص۲۲۱.

[10] الرحمن: ۳۹.

[11] بحار الانوار، ج۶، ص۲۴۶، ح ۷۷.

[12] الفروع من الکافی، ج۳، ص۲۴۱، ح ۱۸.

[13] گفتار صدوق، ص۴۸; و مجلسی، حق الیقین، ص۴۸۲.

[14] عبدالله شبّر، حق الیقین، ج۲، ص۳۹۰; و شیخ عباس قمی، منازل الآخره، ص۲۷.

[15] منازل الآخره، ص۲۶–۳۰.

[16] عبدالله شبّر، حق الیقین، ج۲، ص۳۹۱; و بحارالانوار، ج۶، ص۲۴۴.

[17] منازل الآخره، ص۲۶–۳۰.

[18] عبدالله شبّر، حق الیقین، ج۲، ص۳۸۰ و ۳۸۱.

[19] شیخ طوسی، تهذیب الاحکام فی شرح المقنعه، ج۶، ص۱۴۰.

[20] فروع الکافی، ج۵، ص۵۶، کتاب الجهاد، فضل الشهاده، ح ۵.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

[۱۹]

[۲۰]

@@ خط ۲: / خط ۲: @@
 {{شروع متن}}
 {{سوال}}
-آيا عذاب قبر همگانى است، يا برخى استثنا شده اند؟
+آیا عذاب قبر همگانی است، یا برخی استثنا شده‌اند؟
 {{پایان سوال}}
 {{پاسخ}}
-در پرسش و پاسخ هاى پيشين گذشت كه پاسخ درست يا غلط به نكير و منكر، سرنوشت ساز است. پاسخ درست، نعمت، و پاسخ نادرست، عذاب را به دنبال دارد.
+در پرسش و پاسخ‌های پیشین گذشت که پاسخ درست یا غلط به نکیر و منکر، سرنوشت ساز است. پاسخ درست، نعمت، و پاسخ نادرست، عذاب را به دنبال دارد.
-از روايات، عذاب جداگانه اى به دست مى آيد كه همان فشار قبر است و برخى روايات اين عذاب را همگانى مى دانند.
+از روایات، عذاب جداگانه ای به دست می‌آید که همان فشار قبر است و برخی روایات این عذاب را همگانی می‌دانند.
-رسول خدا(صلى الله عليه وآله) پس از خاك سپارى جنازه ى سعد بن معاذ فرمود:
+رسول خدا (صلی الله علیه وآله) پس از خاک سپاری جنازهٔ سعد بن معاذ فرمود:
-هيچ مؤمنى نيست كه فشار قبر نداشته باشد.<ref>همان، ص۲۲۱، ح ۱۹ و ص۲۲۱، ح ۱۶.</ref>
+هیچ مؤمنی نیست که فشار قبر نداشته باشد.<ref>همان، ص۲۲۱، ح ۱۹ و ص۲۲۱، ح ۱۶.</ref>
-اگر كسى از فشار قبر رهايى مى يافت، سعد بن معاذ از آن جمله بود.<ref>الفروع من الكافى، ج۳، ص۲۳۶، ح ۶; بحار الانوار، ج۶، ص۲۶۱، ح ۱۰۲; و علم اليقين، ج۲، ص۱۰۶۸.</ref>
+اگر کسی از فشار قبر رهایی می‌یافت، سعد بن معاذ از آن جمله بود.<ref>الفروع من الکافی، ج۳، ص۲۳۶، ح ۶; بحار الانوار، ج۶، ص۲۶۱، ح ۱۰۲; و علم الیقین، ج۲، ص۱۰۶۸.</ref>
-از امام صادق(عليه السلام) سؤال شد: «آيا كسى از فشار قبر رهايى مى يابد؟» فرمود: «از آن به خدا پناه مى برم! چه بسيار اندك اند، كسانى كه از عذاب قبر نجات يابند».<ref>همان.</ref>
+از امام صادق (علیه السلام) سؤال شد: «آیا کسی از فشار قبر رهایی می‌یابد؟» فرمود: «از آن به خدا پناه می‌برم! چه بسیار اندک اند، کسانی که از عذاب قبر نجات یابند».<ref>همان.</ref>
-در برخى از روايات اهل سنت نيز، عذاب قبر، همگانى معرفى شده است. مانند:
+در برخی از روایات اهل سنت نیز، عذاب قبر، همگانی معرفی شده است. مانند:
-مردگان در قبرشان عذاب مى شوند تا آنجا كه حيوانات صداى عذاب آنها را مى شنوند.<ref>سيوطى، شرح الصدور، ص۲۲۵.</ref>
+مردگان در قبرشان عذاب می‌شوند تا آنجا که حیوانات صدای عذاب آنها را می‌شنوند.<ref>سیوطی، شرح الصدور، ص۲۲۵.</ref>
-از اين دست روايات بر مى آيد كه كافر، مؤمن و مستضعف، همه فشار و عذاب قبر دارند.
+از این دست روایات بر می‌آید که کافر، مؤمن و مستضعف، همه فشار و عذاب قبر دارند.
-برخى منابع عذاب و فشار قبر را تنها براى كسانى مى دانند كه در قبر، مورد سؤال قرار مى گيرند; يعنى گروه سوم كه مورد مؤاخذه و سؤال قرار نگرفته اند (ديوانگان، كودكان و مستضعفان) عذاب قبر ندارند.<ref>محمد باقر مجلسى، حق اليقين، ص۴۸۸.</ref>
+برخی منابع عذاب و فشار قبر را تنها برای کسانی می‌دانند که در قبر، مورد سؤال قرار می‌گیرند؛ یعنی گروه سوم که مورد مؤاخذه و سؤال قرار نگرفته‌اند (دیوانگان، کودکان و مستضعفان) عذاب قبر ندارند.<ref>محمد باقر مجلسی، حق الیقین، ص۴۸۸.</ref>
-شايد اين روايت شاهد مناسبى براى گفتارشان باشد; «يسأل و هو مضغوط»<ref>الفروع من الكافى، ج۳، ص۲۳۶، ح ۵.</ref> يعنى در حالى كه مورد پرسش قرار گرفته است، عذاب هم مى شود. اين روايت تنها يكبار در منابع آمده است. برخى در توجيه آن گفته اند: «شايد مراد توضيح وضع كفار باشد كه سؤال از آنها ماهيت عذاب دارد».
+شاید این روایت شاهد مناسبی برای گفتارشان باشد؛ «یسأل و هو مضغوط»<ref>الفروع من الکافی، ج۳، ص۲۳۶، ح ۵.</ref> یعنی در حالی که مورد پرسش قرار گرفته است، عذاب هم می‌شود. این روایت تنها یکبار در منابع آمده است. برخی در توجیه آن گفته‌اند: «شاید مراد توضیح وضع کفار باشد که سؤال از آنها ماهیت عذاب دارد».
-روايات ديگر، عذاب و فشار قبر را براى مؤمن نمى دانند. حضرت صادق(عليه السلام) در پاسخ ابوبصير فرمود:
+روایات دیگر، عذاب و فشار قبر را برای مؤمن نمی‌دانند. حضرت صادق (علیه السلام) در پاسخ ابوبصیر فرمود:
-هيهات ما على المؤمنين فيها شىء<ref>همان، ص۱۳۰.</ref>; دور باد، هرگز چيزى از فشار قبر بر مؤمنان نيست.
+هیهات ما علی المؤمنین فیها شیء<ref>همان، ص۱۳۰.</ref>; دور باد، هرگز چیزی از فشار قبر بر مؤمنان نیست.
-مرحوم مجلسى(رحمه الله) مى فرمايد: «اگر مراد از عذاب نديدن مؤمنان، مؤمن كامل باشد، پس رواياتى كه عذاب قبر را متوجه سعد بن معاذ و رقيّه دختر پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله وسلم) و فاطمه، مادر حضرت على(عليه السلام) مى دانستند، چه مى شود؟
+مرحوم مجلسی (رحمه الله) می‌فرماید: «اگر مراد از عذاب ندیدن مؤمنان، مؤمن کامل باشد، پس روایاتی که عذاب قبر را متوجه سعد بن معاذ و رقیّه دختر پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم) و فاطمه، مادر حضرت علی (علیه السلام) می‌دانستند، چه می‌شود؟
-ممكن است گفته شود، مراد از اينكه مؤمنان عذاب و فشار قبر ندارند، عذاب و فشار شديد است يا گفته شود، مؤمن، فشار قبر تنبيهى و از باب غضب الهى ندارد; بلكه اگر فشارى دارد به سبب لطف و كفاره ى گناهان او است».<ref>محمد باقر مجلسى، حق اليقين، ص۴۹۲; و عبدالله شبّر، حق اليقين، ج۲، ص۳۹۲.</ref>
+ممکن است گفته شود، مراد از اینکه مؤمنان عذاب و فشار قبر ندارند، عذاب و فشار شدید است یا گفته شود، مؤمن، فشار قبر تنبیهی و از باب غضب الهی ندارد؛ بلکه اگر فشاری دارد به سبب لطف و کفارهٔ گناهان او است».<ref>محمد باقر مجلسی، حق الیقین، ص۴۹۲; و عبدالله شبّر، حق الیقین، ج۲، ص۳۹۲.</ref>
-چنان كه حديث مى فرمايد:
+چنان‌که حدیث می‌فرماید:
-فشار و عذاب قبر براى مؤمن، كفاره ى (تاوان) كارهايى است كه انجام داده است. مانند: ضايع كردن نعمت هاى الهى.<ref>بحار الانوار، ج۶، ص۲۲۱.</ref>
+فشار و عذاب قبر برای مؤمن، کفارهٔ (تاوان) کارهایی است که انجام داده است. مانند: ضایع کردن نعمت‌های الهی.<ref>بحار الانوار، ج۶، ص۲۲۱.</ref>
-و نيز در حديث ديگر، ضمن تفسير آيه ى قرآن آمده است: (فَيَوْمَئِذ لا يُسْئَلُ عَنْ ذَنْبِهِ)<ref>الرحمن: ۳۹.</ref>، فرمود:
+و نیز در حدیث دیگر، ضمن تفسیر آیهٔ قرآن آمده است: (فَیَوْمَئِذ لا یُسْئَلُ عَنْ ذَنْبِهِ)،<ref>الرحمن: ۳۹.</ref> فرمود:
-اينها كه روز قيامت از گناهانشان سؤال نمى شود، كسانى هستند كه از امير مؤمنان پيروى كرده اند و از دشمنانش بيزارى جسته اند. حلالش را حلال و حرامش را حرام داشته اند; منتها گناهانى داشته اند كه موفق به توبه نشده اند. خداوند آنها را در برزخ عذاب مى كند تا در قيامت پاك شوند.<ref>بحار الانوار، ج۶، ص۲۴۶، ح ۷۷.</ref>
+اینها که روز قیامت از گناهانشان سؤال نمی‌شود، کسانی هستند که از امیر مؤمنان پیروی کرده‌اند و از دشمنانش بیزاری جسته‌اند. حلالش را حلال و حرامش را حرام داشته‌اند؛ منتها گناهانی داشته‌اند که موفق به توبه نشده‌اند. خداوند آنها را در برزخ عذاب می‌کند تا در قیامت پاک شوند.<ref>بحار الانوار، ج۶، ص۲۴۶، ح ۷۷.</ref>
-قانون كلى عذاب و فشار قبر بيان شد; اما بايد دانست كه برخى افراد، به تصريح برخى روايات، از عذاب قبر معاف شده اند. نيز برخى از كارهاى خوب و مرگ در برخى از ساعات، سبب كاهش يا آمرزش فشار قبر مى شود.
+قانون کلی عذاب و فشار قبر بیان شد؛ اما باید دانست که برخی افراد، به تصریح برخی روایات، از عذاب قبر معاف شده‌اند. نیز برخی از کارهای خوب و مرگ در برخی از ساعات، سبب کاهش یا آمرزش فشار قبر می‌شود.
-رقيّه دختر پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) از كسانى است كه رسول خدا(صلى الله عليه وآله) برايش، طلب بخشش از عذاب قبر فرمود و خداوند هم او را رهايى بخشيد.<ref>الفروع من الكافى، ج۳، ص۲۴۱، ح ۱۸.</ref>
+رقیّه دختر پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) از کسانی است که رسول خدا (صلی الله علیه وآله) برایش، طلب بخشش از عذاب قبر فرمود و خداوند هم او را رهایی بخشید.<ref>الفروع من الکافی، ج۳، ص۲۴۱، ح ۱۸.</ref>
-فاطمه بنت اسد، مادر امام على(عليه السلام) نيز با دعاى پيامبر(صلى الله عليه وآله) و تدفين در پيراهن مبارك او، شامل آمرزش عذاب قبر شد.<ref>گفتار صدوق، ص۴۸; و مجلسى، حق اليقين، ص۴۸۲.</ref>
+فاطمه بنت اسد، مادر امام علی (علیه السلام) نیز با دعای پیامبر (صلی الله علیه وآله) و تدفین در پیراهن مبارک او، شامل آمرزش عذاب قبر شد.<ref>گفتار صدوق، ص۴۸; و مجلسی، حق الیقین، ص۴۸۲.</ref>
-افراد ذيل نيز از عذاب و فشار قبر معاف هستند:
+افراد ذیل نیز از عذاب و فشار قبر معاف هستند:
-۱. كسانى كه تلقين سوم شده اند; يعنى پس از خاك سپارى، نزد قبر ا و عقايد دينى يادآورى شود.
+۱. کسانی که تلقین سوم شده‌اند؛ یعنی پس از خاک سپاری، نزد قبر ا و عقاید دینی یادآوری شود.
-۲. كسانى كه از ظهر پنج شنبه تا ظهر جمعه فوت كرده اند.<ref>عبدالله شبّر، حق اليقين، ج۲ ، ص۳۹۰; و شيخ عباس قمى، منازل الآخره، ص۲۷.</ref>
+۲. کسانی که از ظهر پنج شنبه تا ظهر جمعه فوت کرده‌اند.<ref>عبدالله شبّر، حق الیقین، ج۲، ص۳۹۰; و شیخ عباس قمی، منازل الآخره، ص۲۷.</ref>
-۳. كسانى كه همراهشان در قبر «جريدتين» گذاشته اند. يعنى دو شاخه چوب سبز همراه او دفن كرده اند.
+۳. کسانی که همراهشان در قبر «جریدتین» گذاشته‌اند؛ یعنی دو شاخه چوب سبز همراه او دفن کرده‌اند.
-۴. كسانى كه چهل نفر يا بيشتر به خوبى او شهادت دهند و از خداوند براى او طلب مغفرت كنند.<ref>منازل الآخره، ص۲۶ ـ ۳۰.</ref>
+۴. کسانی که چهل نفر یا بیشتر به خوبی او شهادت دهند و از خداوند برای او طلب مغفرت کنند.<ref>منازل الآخره، ص۲۶–۳۰.</ref>
-۵. كسانى كه ركوع نمازشان كامل و تمام باشد.<ref>عبدالله شبّر، حق اليقين، ج۲، ص۳۹۱; و بحارالانوار، ج۶، ص۲۴۴.</ref>
+۵. کسانی که رکوع نمازشان کامل و تمام باشد.<ref>عبدالله شبّر، حق الیقین، ج۲، ص۳۹۱; و بحارالانوار، ج۶، ص۲۴۴.</ref>
-۶. افرادى كه در هر شب جمعه سوره ى نساء بخوانند.
+# افرادی که در هر شب جمعه سورهٔ نساء بخوانند.
+# کسانی که بر خواندن سورهٔ زخرف مداومت دارند.
-۷. كسانى كه بر خواندن سوره ى زخرف مداومت دارند.
+# اهل نماز شب.
+۹. کسانی که در سرزمین نجف اشرف دفن شوند و….<ref>منازل الآخره، ص۲۶–۳۰.</ref>
-۸. اهل نماز شب.
+اما هیچ‌کجا به عذاب و فشار قبر برای انبیا و امامان معصوم(ع) تصریح نشده است. بر اساس قواعدی که دربارهٔ فشار قبر بیان شد، هر گونه عذابی از وجود مبارک آنها به دور است، چون گناهی ندارند که از باب کفاره و لطف عذاب شوند و عاملی هم برای عذاب آنها وجود ندارد.
-۹. كسانى كه در سرزمين نجف اشرف دفن شوند و... .<ref>منازل الآخره، ص۲۶ ـ ۳۰.</ref>
+مرحوم شبّر می‌فرماید:
-اما هيچ كجا به عذاب و فشار قبر براى انبيا و امامان معصوم(ع)تصريح نشده است. بر اساس قواعدى كه درباره ى فشار قبر بيان شد، هر گونه عذابى از وجود مبارك آنها به دور است، چون گناهى ندارند كه از باب كفاره و لطف عذاب شوند و عاملى هم براى عذاب آنها وجود ندارد.
+در حدیث وارد شده است که تنها انبیا و امامان(ع) ارواح آنها با اجسادشان از زمین به آسمان منتقل می‌شوند و با همان اجساد دنیایی خود، در نعمت به سر می‌برند و این ویژهٔ حجت‌های الهی است.<ref>عبدالله شبّر، حق الیقین، ج۲، ص۳۸۰ و ۳۸۱.</ref>
-مرحوم شبّر مى فرمايد:
+اما شهدا در فرهنگ قرآنی و روایی جایگاه ویژه ای دارند. آنها از برخی امور دنیایی و آخرتی استثنا شده‌اند. مانند کفن و غسل در صورتی که در معرکهٔ جنگ به شهادت برسند.<ref>شیخ طوسی، تهذیب الاحکام فی شرح المقنعه، ج۶، ص۱۴۰.</ref> و همین گونه از پرسش و پاسخ در قبر معاف شده‌اند. از رسول خدا (صلی الله علیه وآله) سؤال شد که چرا شهید در قبر، مورد امتحان و آزمایش قرار نمی‌گیرد؟ فرمود: «همان برق‌های شمشیر که بر سرش فرود می‌آیند، کفایت می‌کند».<ref>فروع الکافی، ج۵، ص۵۶، کتاب الجهاد، فضل الشهاده، ح ۵.</ref>
-در حديث وارد شده است كه تنها انبيا و امامان(ع) ارواح آنها با اجسادشان از زمين به آسمان منتقل مى شوند و با همان اجساد دنيايى خود، در نعمت به سر مى برند و اين ويژه ى حجت هاى الهى است.<ref>عبدالله شبّر، حق اليقين، ج۲، ص۳۸۰ و ۳۸۱.</ref>
+== منابع ==
-اما شهدا در فرهنگ قرآنى و روايى جايگاه ويژه اى دارند. آنها از برخى امور دنيايى و آخرتى استثنا شده اند. مانند كفن و غسل در صورتى كه در معركه ى جنگ به شهادت برسند.<ref>شيخ طوسى، تهذيب الاحكام فى شرح المقنعه، ج۶ ، ص۱۴۰.</ref> و همين گونه از پرسش و پاسخ در قبر معاف شده اند. از رسول خدا(صلى الله عليه وآله) سؤال شد كه چرا شهيد در قبر، مورد امتحان و آزمايش قرار نمى گيرد؟ فرمود: «همان برق هاى شمشير كه بر سرش فرود مى آيند، كفايت مى كند».<ref>فروع الكافى، ج۵، ص۵۶، كتاب الجهاد، فضل الشهاده، ح ۵.</ref>
+{{پانویس|۲}}
-==منابع==
-<references />
 {{پایان پاسخ}}
 {{شاخه
   | شاخه اصلی =
 |شاخه فرعی۱ =
 |شاخه فرعی۲ =
 |شاخه فرعی۳ =
 }}
 {{تکمیل مقاله
   | شناسه =
   | تیترها =
   | ویرایش =
   | لینک‌دهی =
   | ناوبری =
   | نمایه =
   | تغییر مسیر =
   | ارجاعات =
   | بازبینی =
   | تکمیل =
   | اولویت =
   | کیفیت =
 }}
 {{پایان متن}}