اقتداء امام علی(ع) به خلفاء در نماز: تفاوت میان نسخه‌ها

(تکمیل و بارگزاری)
(ویرایش به‌وسیلهٔ ابرابزار:)
خط ۴: خط ۴:
  |شاخه فرعی۱ = امامت خاصه
  |شاخه فرعی۱ = امامت خاصه
  |شاخه فرعی۲ = امام علی(ع) و خلفا
  |شاخه فرعی۲ = امام علی(ع) و خلفا
  |شاخه فرعی۳ =  
  |شاخه فرعی۳ =
}}
}}
{{سوال}}
{{سوال}}
چرا حضرت علي(ع) پشت سر خلفاء و غاصبان ولايت نماز خواندند؟
چرا حضرت علی(ع) پشت سر خلفاء و غاصبان ولایت نماز خواندند؟
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
[[امام علی (ع)]] بعد از وفات [[پیامبر (ص)]] ابتدا از [[بیعت]] با [[ابوبکر]] امتناع نمود، محققین [[اهل سنت]] اجبار علی(ع) را در پذیرش چنین بیعتی پذیرفته اند اما درباره زمان این پذیرش اختلاف است. امام علی(ع) با توجه به شرایط آن زمان و برای جلوگیری از تضعیف [[جامعه اسلامی]] با خلفاء بیعت کرد و علت همکاری امام با خلفاء در سایر زمینه ها، از جمله [[نماز]] خواندن پشت سر آن ها نیز بر اساس همین مصلحت است. برخی از علماء معتقند، به دلیل اینکه عدم اقتداء به خلفاء مخالفت با ایشان قلمداد می شده است، اقتداء امام علی(ع) به خلفاء ظاهری بوده است.
[[امام علی (ع)]] بعد از وفات [[پیامبر (ص)]] ابتدا از [[بیعت]] با [[ابوبکر]] امتناع نمود، محققین [[اهل سنت]] اجبار علی(ع) را در پذیرش چنین بیعتی پذیرفته‌اند اما درباره زمان این پذیرش اختلاف است. امام علی(ع) با توجه به شرایط آن زمان و برای جلوگیری از تضعیف [[جامعه اسلامی]] با خلفاء بیعت کرد و علت همکاری امام با خلفاء در سایر زمینه‌ها، از جمله [[نماز]] خواندن پشت سر آن‌ها نیز بر اساس همین مصلحت است. برخی از علماء معتقند، به دلیل اینکه عدم اقتداء به خلفاء مخالفت با ایشان قلمداد می‌شده است، اقتداء امام علی(ع) به خلفاء ظاهری بوده است.


==بیعت اجباری با ابوبکر==
== بیعت اجباری با ابوبکر ==
[[خلافت اسلامي]] در فضايي ناعادلانه به [[ابوبكر]] رسيد و [[علي(ع)]] از آنجا كه خود را از هر نظر شايسته خلافت مي ديد، ابتدا از بيعت با ابوبكر امتناع نمود.<ref>حسن ابراهيم حسن، تاريخ الاسلام، بيروت، دارالاندلس، چاپ هفتم، ۱۹۶۴، ج۱، ص۲۶۶.</ref> و سرانجام ناچار شد در يك سياست حق مدارانه، با ابوبكر بيعت كند.
[[خلافت اسلامی]] در فضایی ناعادلانه به [[ابوبکر]] رسید و [[علی(ع)]] از آنجا که خود را از هر نظر شایسته خلافت می‌دید، ابتدا از بیعت با ابوبکر امتناع نمود.<ref>حسن ابراهیم حسن، تاریخ الاسلام، بیروت، دارالاندلس، چاپ هفتم، ۱۹۶۴، ج۱، ص۲۶۶.</ref> و سرانجام ناچار شد در یک سیاست حق مدارانه، با ابوبکر بیعت کند.


محققين [[اهل سنت]]، اجبار علي(ع) را در پذيرش چنين بيعتي پذيرفته اند.<ref>صبحي الصالح، النظم الاسلاميه، بيروت، دارالعلم للملايين، چاپ سوم، سال ۱۳۹۶، ص۲۶۳.</ref> ولي درباره زمان اين پذيرش، ميان آنها اختلاف است. برخي از آنها تمام تلاش خود را به كار بسته تا بيعت امام را بلافاصله پس از بيعت مردم نشان دهند.<ref>بلاذري، انساب الاشراف، بيروت، ۱۹۹۶، ج۵، ص۱۲۶؛ ابن كثير، البدايه و النهايه، ج۵، ۲۴۹.</ref> و دليل آن را چنين آورده اند كه «علي(ع) همواره با ابوبكر بود و تمام نمازهايش را پشت سر وي مي خواندولي بلافاصله افزوده اند: مشهور آن است كه علي(ع) صلاح ديد كه نظر [[فاطمه]] ـ رضي الله عنها ـ را رعايت نمايد، و وقتي كه فاطمه ـ رضي الله عنها ـ پس از شش ماه از مرگ پدر از دنيا رفت، با ابوبكر جلوي مردم بيعت كرد.<ref>ابن كثير، البدايه و النهايه، مكتبه المعارف، ۱۹۶۶م، ج۵، ص۲۴۹.</ref>  
محققین [[اهل سنت]]، اجبار علی(ع) را در پذیرش چنین بیعتی پذیرفته‌اند.<ref>صبحی الصالح، النظم الاسلامیه، بیروت، دارالعلم للملایین، چاپ سوم، سال ۱۳۹۶، ص۲۶۳.</ref> ولی درباره زمان این پذیرش، میان آنها اختلاف است. برخی از آنها تمام تلاش خود را به کار بسته تا بیعت امام را بلافاصله پس از بیعت مردم نشان دهند.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، بیروت، ۱۹۹۶، ج۵، ص۱۲۶؛ ابن کثیر، البدایه و النهایه، ج۵، ۲۴۹.</ref> و دلیل آن را چنین آورده‌اند که «علی(ع) همواره با ابوبکر بود و تمام نمازهایش را پشت سر وی می‌خواندولی بلافاصله افزوده‌اند: مشهور آن است که علی(ع) صلاح دید که نظر [[فاطمه]] ـ رضی الله عنها ـ را رعایت نماید، و وقتی که فاطمه ـ رضی الله عنها ـ پس از شش ماه از مرگ پدر از دنیا رفت، با ابوبکر جلوی مردم بیعت کرد.<ref>ابن کثیر، البدایه و النهایه، مکتبه المعارف، ۱۹۶۶م، ج۵، ص۲۴۹.</ref>


ولي توجه به حوادث پس از رحلت پيامبر، نظر نويري در نهايه الارب را تاييد مي كند كه درباره چگونگي بيعت امام مي گويد: پس از آن كه عمر، فاطمه(س) را تهديد جدي نمود و سوگند خورد كه تهديد خود را عملي خواهد نمود، فاطمه به علي گفت كه ملاحظه وي را نكند و با ابوبكر بيعت نمايد.<ref>نويري، نهايه الارب، المكتبه‌ العربيه، قاهره، ۱۳۹۵هـ ، ج۱۹، ص۴۰.</ref> توجه به فلسفه بيعت امام با خليفه، علت همكاري امام با خلفاء در ساير زمينه ها، از جمله [[نماز]] خواندن پشت سر آن ها را روشن مي نمايد.
ولی توجه به حوادث پس از رحلت پیامبر، نظر نویری در نهایه الارب را تأیید می‌کند که درباره چگونگی بیعت امام می‌گوید: پس از آن که عمر، فاطمه(س) را تهدید جدی نمود و سوگند خورد که تهدید خود را عملی خواهد نمود، فاطمه به علی گفت که ملاحظه وی را نکند و با ابوبکر بیعت نماید.<ref>نویری، نهایه الارب، المکتبه العربیه، قاهره، ۱۳۹۵هـ، ج۱۹، ص۴۰.</ref> توجه به فلسفه بیعت امام با خلیفه، علت همکاری امام با خلفاء در سایر زمینه‌ها، از جمله [[نماز]] خواندن پشت سر آن‌ها را روشن می‌نماید.


==مصلحت حفظ وحدت مسلمین==
== مصلحت حفظ وحدت مسلمین ==
توجه به شرايط [[اسلام]] و مسلمانها پس از رحلت پيامبر(ص)، درك بهتري از درستي روش امام در پي گيري روش مسالمت آميز با خلفاء، به دست مي دهد. مردم قبائل مختلف شبه جزيره [[عربستان]] در سالهاي آخر عمر پيامبر به اسلام روي آوردند، لذا هنوز [[ايمان]] واقعي در دل آنها ريشه نگرفته بود و هر حادثه اي هر چند كوچك مي توانست تزلزل اعتقادي آنها را فراهم آورد خطر ديگري كه جهان اسلام، با آنها مواجه بود مسئله [[ارتداد]] بود به اين معنا كه پس از رحلت پيامبر گروهي از قبايل تازه مسلمان، با حكومت مركزي به مخالفت برخاسته و از پرداخت [[ماليات]] اسلامي، امتناع نمودند، علاوه بر اينها خطر مدعيان نبوت مانند [[مُسيلمه]] و [[سَجاح]] و [[طُليحه]]، كيان اسلام را تهديد مي كرد. با توجه به اين شرايط حساس بود كه امام جهت حفظ [[وحدت مسلمين]] و جلوگيري از بروز جنگهاي خونين داخلي، مصلحت ديد كه با خليفه بيعت نمايد.  
توجه به شرایط [[اسلام]] و مسلمانها پس از رحلت پیامبر(ص)، درک بهتری از درستی روش امام در پی‌گیری روش مسالمت آمیز با خلفاء، به دست می‌دهد. مردم قبائل مختلف شبه جزیره [[عربستان]] در سالهای آخر عمر پیامبر به اسلام روی آوردند، لذا هنوز [[ایمان]] واقعی در دل آنها ریشه نگرفته بود و هر حادثه ای هر چند کوچک می‌توانست تزلزل اعتقادی آنها را فراهم آورد خطر دیگری که جهان اسلام، با آنها مواجه بود مسئله [[ارتداد]] بود به این معنا که پس از رحلت پیامبر گروهی از قبایل تازه مسلمان، با حکومت مرکزی به مخالفت برخاسته و از پرداخت [[مالیات]] اسلامی، امتناع نمودند، علاوه بر اینها خطر مدعیان نبوت مانند [[مُسیلمه]] و [[سَجاح]] و [[طُلیحه]]، کیان اسلام را تهدید می‌کرد. با توجه به این شرایط حساس بود که امام جهت حفظ [[وحدت مسلمین]] و جلوگیری از بروز جنگهای خونین داخلی، مصلحت دید که با خلیفه بیعت نماید.


امام(ع) در تحليل موضع خود مي گويد: و ايم الله لولا مخالفه الفرقه و ان يعود الكفر و يبور الدين لكنّا علي غير ما لنا لهم عليه.<ref>ابن ابي الحديد، شرح نهج البلاغه، بيروت، داراحياء التراث العربي، ج۱، ص۳۰۷.</ref>(به خدا سوگند اگر ترسي از بروز اختلاف و بازگشت كفر و از بين رفتن دين نبود، رفتاري غير از آن چه انجام داديم، در پيش مي گرفتيم.) پس ضرورت وحدت ميان مسلمان ها و حفظ حوزه اقتدار اسلام در برابر بيگانگان ايجاب مي نمودند كه امام از صف مسلمين خارج نشود. در [[نماز جمعه|جمعه]] و [[نماز جماعت|جماعت]] شركت كند و خليفه را ارشاد نمايد. البته انجام اين امور، مانع از آن نبود كه علي(ع) در هر فرصت مناسب، حق خود را اظهار و نسبت به جفاي خلفاء شكايت نمايد، كه خطبه هاي فراواني در [[نهج البلاغه]] شاهد اين مدعي است.<ref>ر.ك: مطهري، مرتضي، امامت و رهبري، انتشارات صدرا، چاپ دوم، ۱۳۶۴، ص۲۰، بخش مقدمه.</ref>  
امام(ع) در تحلیل موضع خود می‌گوید: و ایم الله لولا مخالفه الفرقه و ان یعود الکفر و یبور الدین لکنّا علی غیر ما لنا لهم علیه.<ref>ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، بیروت، داراحیاء التراث العربی، ج۱، ص۳۰۷.</ref>(به خدا سوگند اگر ترسی از بروز اختلاف و بازگشت کفر و از بین رفتن دین نبود، رفتاری غیر از آنچه انجام دادیم، در پیش می‌گرفتیم) پس ضرورت وحدت میان مسلمان‌ها و حفظ حوزه اقتدار اسلام در برابر بیگانگان ایجاب می‌نمودند که امام از صف مسلمین خارج نشود. در [[نماز جمعه|جمعه]] و [[نماز جماعت|جماعت]] شرکت کند و خلیفه را ارشاد نماید. البته انجام این امور، مانع از آن نبود که علی(ع) در هر فرصت مناسب، حق خود را اظهار و نسبت به جفای خلفاء شکایت نماید، که خطبه‌های فراوانی در [[نهج البلاغه]] شاهد این مدعی است.<ref>ر. ک. مطهری، مرتضی، امامت و رهبری، انتشارات صدرا، چاپ دوم، ۱۳۶۴، ص۲۰، بخش مقدمه.</ref>


==اقتداء ظاهری امام به خلفاء در نماز==
== اقتداء ظاهری امام به خلفاء در نماز ==
[[سيد مرتضي]] در خصوص اقتداء امام در نماز به خلفاء معتقد است كه اين اقتداء ظاهري بوده نه حقيقي و علت اقتداء ظاهري امام به خلفاء را غلبه آنها بر قدرت و اينكه امتناع از اقتداء آنها به عنوان دشمني قلمداد خواهد شد، مي داند.<ref>طوسي، تلخيص الشافي، قم، منشورات العزيزي، ۱۳۹۴هـ ، ج۲، ص۱۵۸.</ref>
[[سید مرتضی]] در خصوص اقتداء امام در نماز به خلفاء معتقد است که این اقتداء ظاهری بوده نه حقیقی و علت اقتداء ظاهری امام به خلفاء را غلبه آنها بر قدرت و اینکه امتناع از اقتداء آنها به عنوان دشمنی قلمداد خواهد شد، می‌داند.<ref>طوسی، تلخیص الشافی، قم، منشورات العزیزی، ۱۳۹۴هـ، ج۲، ص۱۵۸.</ref>
{{پایان پاسخ}}
{{پایان پاسخ}}
{{مطالعه بیشتر}}
{{مطالعه بیشتر}}
==مطالعه بيشتر==


۱. امامت و رهبري، شهيد مطهري.  
== مطالعه بیشتر ==
۱. امامت و رهبری، شهید مطهری.


۲. تلخيص الشافي، شيخ طوسي، ج۲۱۳۹۴.  
۲. تلخیص الشافی، شیخ طوسی، ج۲۱۳۹۴.


۳. بحارالانوار، ج۲۹.
۳. بحارالانوار، ج۲۹.
{{پایان مطالعه بیشتر}}
{{پایان مطالعه بیشتر}}


==منابع==
== منابع ==
<references />
{{پانویس|۲}}


{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
خط ۴۵: خط ۴۵:
  | ویرایش = شد
  | ویرایش = شد
  | لینک‌دهی = شد
  | لینک‌دهی = شد
  | ناوبری =  
  | ناوبری =
  | نمایه =  
  | نمایه =
  | تغییر مسیر = شد
  | تغییر مسیر = شد
  | بازبینی =  
  | بازبینی =
  | تکمیل =  
  | تکمیل =
  | اولویت = ب
  | اولویت = ب
  | کیفیت = الف
  | کیفیت = الف
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}

نسخهٔ ‏۲۸ اکتبر ۲۰۲۰، ساعت ۱۳:۳۸

سؤال

چرا حضرت علی(ع) پشت سر خلفاء و غاصبان ولایت نماز خواندند؟

امام علی (ع) بعد از وفات پیامبر (ص) ابتدا از بیعت با ابوبکر امتناع نمود، محققین اهل سنت اجبار علی(ع) را در پذیرش چنین بیعتی پذیرفته‌اند اما درباره زمان این پذیرش اختلاف است. امام علی(ع) با توجه به شرایط آن زمان و برای جلوگیری از تضعیف جامعه اسلامی با خلفاء بیعت کرد و علت همکاری امام با خلفاء در سایر زمینه‌ها، از جمله نماز خواندن پشت سر آن‌ها نیز بر اساس همین مصلحت است. برخی از علماء معتقند، به دلیل اینکه عدم اقتداء به خلفاء مخالفت با ایشان قلمداد می‌شده است، اقتداء امام علی(ع) به خلفاء ظاهری بوده است.

بیعت اجباری با ابوبکر

خلافت اسلامی در فضایی ناعادلانه به ابوبکر رسید و علی(ع) از آنجا که خود را از هر نظر شایسته خلافت می‌دید، ابتدا از بیعت با ابوبکر امتناع نمود.[۱] و سرانجام ناچار شد در یک سیاست حق مدارانه، با ابوبکر بیعت کند.

محققین اهل سنت، اجبار علی(ع) را در پذیرش چنین بیعتی پذیرفته‌اند.[۲] ولی درباره زمان این پذیرش، میان آنها اختلاف است. برخی از آنها تمام تلاش خود را به کار بسته تا بیعت امام را بلافاصله پس از بیعت مردم نشان دهند.[۳] و دلیل آن را چنین آورده‌اند که «علی(ع) همواره با ابوبکر بود و تمام نمازهایش را پشت سر وی می‌خواند.» ولی بلافاصله افزوده‌اند: مشهور آن است که علی(ع) صلاح دید که نظر فاطمه ـ رضی الله عنها ـ را رعایت نماید، و وقتی که فاطمه ـ رضی الله عنها ـ پس از شش ماه از مرگ پدر از دنیا رفت، با ابوبکر جلوی مردم بیعت کرد.[۴]

ولی توجه به حوادث پس از رحلت پیامبر، نظر نویری در نهایه الارب را تأیید می‌کند که درباره چگونگی بیعت امام می‌گوید: پس از آن که عمر، فاطمه(س) را تهدید جدی نمود و سوگند خورد که تهدید خود را عملی خواهد نمود، فاطمه به علی گفت که ملاحظه وی را نکند و با ابوبکر بیعت نماید.[۵] توجه به فلسفه بیعت امام با خلیفه، علت همکاری امام با خلفاء در سایر زمینه‌ها، از جمله نماز خواندن پشت سر آن‌ها را روشن می‌نماید.

مصلحت حفظ وحدت مسلمین

توجه به شرایط اسلام و مسلمانها پس از رحلت پیامبر(ص)، درک بهتری از درستی روش امام در پی‌گیری روش مسالمت آمیز با خلفاء، به دست می‌دهد. مردم قبائل مختلف شبه جزیره عربستان در سالهای آخر عمر پیامبر به اسلام روی آوردند، لذا هنوز ایمان واقعی در دل آنها ریشه نگرفته بود و هر حادثه ای هر چند کوچک می‌توانست تزلزل اعتقادی آنها را فراهم آورد خطر دیگری که جهان اسلام، با آنها مواجه بود مسئله ارتداد بود به این معنا که پس از رحلت پیامبر گروهی از قبایل تازه مسلمان، با حکومت مرکزی به مخالفت برخاسته و از پرداخت مالیات اسلامی، امتناع نمودند، علاوه بر اینها خطر مدعیان نبوت مانند مُسیلمه و سَجاح و طُلیحه، کیان اسلام را تهدید می‌کرد. با توجه به این شرایط حساس بود که امام جهت حفظ وحدت مسلمین و جلوگیری از بروز جنگهای خونین داخلی، مصلحت دید که با خلیفه بیعت نماید.

امام(ع) در تحلیل موضع خود می‌گوید: و ایم الله لولا مخالفه الفرقه و ان یعود الکفر و یبور الدین لکنّا علی غیر ما لنا لهم علیه.[۶](به خدا سوگند اگر ترسی از بروز اختلاف و بازگشت کفر و از بین رفتن دین نبود، رفتاری غیر از آنچه انجام دادیم، در پیش می‌گرفتیم) پس ضرورت وحدت میان مسلمان‌ها و حفظ حوزه اقتدار اسلام در برابر بیگانگان ایجاب می‌نمودند که امام از صف مسلمین خارج نشود. در جمعه و جماعت شرکت کند و خلیفه را ارشاد نماید. البته انجام این امور، مانع از آن نبود که علی(ع) در هر فرصت مناسب، حق خود را اظهار و نسبت به جفای خلفاء شکایت نماید، که خطبه‌های فراوانی در نهج البلاغه شاهد این مدعی است.[۷]

اقتداء ظاهری امام به خلفاء در نماز

سید مرتضی در خصوص اقتداء امام در نماز به خلفاء معتقد است که این اقتداء ظاهری بوده نه حقیقی و علت اقتداء ظاهری امام به خلفاء را غلبه آنها بر قدرت و اینکه امتناع از اقتداء آنها به عنوان دشمنی قلمداد خواهد شد، می‌داند.[۸]


مطالعه بیشتر

۱. امامت و رهبری، شهید مطهری.

۲. تلخیص الشافی، شیخ طوسی، ج۲۱۳۹۴.

۳. بحارالانوار، ج۲۹.


منابع

  1. حسن ابراهیم حسن، تاریخ الاسلام، بیروت، دارالاندلس، چاپ هفتم، ۱۹۶۴، ج۱، ص۲۶۶.
  2. صبحی الصالح، النظم الاسلامیه، بیروت، دارالعلم للملایین، چاپ سوم، سال ۱۳۹۶، ص۲۶۳.
  3. بلاذری، انساب الاشراف، بیروت، ۱۹۹۶، ج۵، ص۱۲۶؛ ابن کثیر، البدایه و النهایه، ج۵، ۲۴۹.
  4. ابن کثیر، البدایه و النهایه، مکتبه المعارف، ۱۹۶۶م، ج۵، ص۲۴۹.
  5. نویری، نهایه الارب، المکتبه العربیه، قاهره، ۱۳۹۵هـ، ج۱۹، ص۴۰.
  6. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، بیروت، داراحیاء التراث العربی، ج۱، ص۳۰۷.
  7. ر. ک. مطهری، مرتضی، امامت و رهبری، انتشارات صدرا، چاپ دوم، ۱۳۶۴، ص۲۰، بخش مقدمه.
  8. طوسی، تلخیص الشافی، قم، منشورات العزیزی، ۱۳۹۴هـ، ج۲، ص۱۵۸.