راه‌های درمان ریا: تفاوت میان نسخه‌ها
(←راه‌های شناختی: ویرایش.) |
Nazarzadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - '|شاخه فرعی' به '| شاخه فرعی') |
||
| (۱۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{شروع متن}} | {{شروع متن}} | ||
{{سوال}} | {{سوال}} | ||
| خط ۵: | خط ۴: | ||
{{پایان سوال}} | {{پایان سوال}} | ||
{{پاسخ}} | {{پاسخ}} | ||
راه‌های درمان ریا به دو بخش شناختی و عملی تقسیم شده است. در بخش شناختی، شناخت نادرست فرد ریاکار نسبت به خودنمایی و حقیقتِ ریا اصلاح می‌شود. در این بخش، فرد به پوچی اعمال نیک همراه با ریا توجه کرده و حقیقتِ ریا را تمسخر خدایی که ناظر و آگاه است می‌داند. | |||
در بخش درمان عملی ریا، مهمترین راه درمان، [[راه‌های دلبسته نشدن به دنیا|دلبسته نشدن به دنیا]] ذکر شده است. عبادت پنهانی، [[یاد خدا|یاد همیشگیِ خدا]]، [[نماز]] و معاشرت با افراد مخلص از دیگر راه‌های عملیِ درمان ریا است. | |||
البته گاهی مراقبت در انجام عمل بدون ریا، از حالت عادی خارج شده و به صورت [[وسواس]] در می‌آید. در این صورت، سفارش شده که فرد به تصور ریا اعتنا نکرده و عبادت خود را ادامه دهد. | |||
== راه‌های شناختی == | == راه‌های شناختی == | ||
برخی از عوامل | برخی از [[عوامل ریا]]، به ضعف شناخت انسان برمی‌گردد؛ بنابراین، برای درمان ریا، اصلاح شناخت ضروری است. توجه و شناخت مطالب پیش رو، در اصلاح شناخت فرد ریاکار تأثیرگذار است: | ||
=== از میان رفتن اعمال با ریا === | === از میان رفتن اعمال با ریا === | ||
تلقین این که عمل ریاکارانه، عمل پوچی است و در [[قیامت]] ارزشی ندارد، در اصلاح [[ریا]] مؤثر است. بر اساس [[روایت]]، روز قیامت [[خداوند]] به ریاکار می‌گوید: «تو برای من کاری انجام نداده‌ای. برو پاداش خود را از همان کسانی بگیر که برای آنها عبادت می‌کردی.» | |||
همچنین فردی که برای درمان ریا تلاش می‌کند، باید توجه داشته باشد که جلوه‌نمایی برای دیگران زودگذر است و در برابر، توجه به خدا و انجام دادن اعمال تنها برای او، لذتی ماندگار دارد و انسان با آن به کمال می‌رسد. | |||
توجه | |||
=== عزت به دست خدا است === | === عزت به دست خدا است === | ||
ریاکار دنبال [[عزت]] می‌گردد. او با نشان دادن کارهای خوب، در تلاش است به دیگران بفهماند انسان خوبی است، تا به او احترام بگذارند؛ در حالی که بر اساس [[قرآن]]، عزت تنها از آن خداوند است، که به هر کسی بخواهد عطا می‌کند و از هر فردی که بخواهد می‌گیرد. | |||
توجه به این که خداوند قادر | بنابراین، توجه به این که خداوند در همه احوال قادر است به انسان [[آبرو]]، عزت و محبوبیت اجتماعی بدهد، باعث می‌شود شناخت نادرست شخص ریاکار اصلاح شود.<ref>نگاه کنید به چهل حدیث، امام خمینی، مؤسسه تنظیم و نشر آثار حضرت امام، بحث ریا، ص۴۵.</ref> | ||
=== ریا، تمسخر خدا است === | |||
برخی از عالمان، حقیقت ریا را تمسخر خدا دانسته‌اند.<ref>شیخ عباس قمی، خلاصه معراج السعاده، مؤسسه در راه حق.</ref> زیرا حقیقت ریا به این برمی‌گردد که فرد ریاکار خدای قادر و ناظر را ندیده و کار خود را برای بندگان او انجام می‌دهد. توجه به اینکه حقیقت ریا، تمسخر خدا است، برای اصلاح فرد ریاکار مؤثر است. | |||
== راه‌های عملی == | == راه‌های عملی == | ||
برای درمان ریا، راهکارهای عملی گفته شده، که برخی از آنها چنین‌اند: | |||
=== دلبسته نشدن به دنیا === | === دلبسته نشدن به دنیا === | ||
{{همچنین ببینید|راه‌های دلبسته نشدن به دنیا}} | {{همچنین ببینید|راه‌های دلبسته نشدن به دنیا}} | ||
ریا از جمله کارهای ناپسندی | ریا از جمله کارهای ناپسندی دانسته شده که با محبت به [[دنیا]] ارتباط مستقیم دارد. دل بسته شدن به دنیا و تلاش برای رسیدن به خواسته‌های مادی بدون در نظر گرفتن خدا، باعث ایجاد انگیزه برای خودنمایی می‌شود. در برابر، کسی که با [[یاد خدا]] و با محبت به او زندگی می‌کند، دنبال رضایت و [[رضایت خدا|خوشنودی خدا]] بوده و تعریف و تمجید دیگران برایش مهم نیست. بنا بر [[روایت|روایتی]]، [[امام علی(ع)]] یکی از ویژگی‌های [[پرهیزکار|پرهیزکاران]] را بزرگ دانستن خدا و کوچک شمردن غیر خدا دانسته است.<ref>ترجمه اخلاق، محمدرضا جباران، انتشارات هجرت، ج۱، ص۶۴.</ref> | ||
یکی از | |||
=== | === درمان عوامل ریا === | ||
{{اصلی|عوامل ریا}} | |||
عوامل ریا [[احساس حقارت]]،<ref> محمدی ری شهری، میزان الحکمه، چهار جلدی، دارالحدیث، قم ج۴، ص۳۳۳۸.</ref> جلب منفعت و دفع ضرر، ستایش‌خواهی<ref>دنیای جوان، دکتر قائمی، علی ، انتشارات سازمان ملی جوانان، ص۱۴۰.</ref> و برخی از اختلال‌های شخصیتی است.<ref>اختلال‌های روانی DSM-4-IR، دکتر محمدرضا نیکخو، ۱۳۸۱ش، انتشارات سخن، ص۷۶۸۰ و ۱۰۴۴ و ۱۰۳۹ اقتباس.</ref> مهمترین عامل ریا، احساس حقارت دانسته شده که گاه واقعی و گاه خیالی است.<ref>اکبری، محمود، نشر سماء ۱۳۸۱ش، ص۱۵۴</ref> توجه به استعدادها و فراموشی خاطرات تلخ گذشته از راه‌های درمان احساس حقارت شمرده شده است.<ref>نیازهای جوان، ص۲۴۹–۲۴۵.</ref> | |||
اختلال شخصیت نمایشی و اختلال شخصیت خودشیفته، از جمله اختلال‌های شخصیتی است که باعث خودنمایی می‌شود<ref>اختلال‌های روانی DSM-4-IR، دکتر محمدرضا نیکخو، ۱۳۸۱ش، انتشارات سخن، ص۷۶۸۰ و ۱۰۴۴ و ۱۰۳۹ اقتباس.</ref> و برای درمان آن باید به مشاوره‌های روانشانسی مراجعه کرد. | |||
=== دیگر روش‌ها === | === دیگر روش‌ها === | ||
روش‌های عملی دیگری نیز برای درمان ریا ذکر شده است: | |||
* ریا برای خدا نه برای مردم: به این معنا که فرد به جای ریا کردن برای مردم، برای خدا ریا کند؛ یعنی حالت خود نمایاندن را در محضر خدا و برای خدا ایجاد کند. | |||
* عبادت پنهانی: عالمان اخلاق سفارش کرده‌اند، انسان تا زمانی که دچار خودنمایی است، سعی کند عبادت‌های خود را دور از چشم دیگران انجام دهد. | |||
* یاد خدا: یاد همیشگیِ خدا، اثر غفلت‌زدایی داشته و انسان را به [[اخلاص]] نزدیک می‌کند. | |||
* نماز: خواندن [[نماز]] با حفظ آداب و شرائط آن، انسان را از بدی‌ها بازمی‌دارد. | |||
* مبارزه با خودخواهی: به گفته برخی، همه ویژگی‌های ناپسند ریشه در [[خودخواهی]] دارد.<ref>برگرفته از سادات، محمدعلی، اخلاق اسلامی، ۱۳۶۸ش، نشر سمت، ص۲۶۵.</ref> بنابراین، اگر با صفت ریا مبارزه شود؛ ولی حس خودخواهی باقی مانده باشد، باز هم صفت ریا در فرد رشد می‌کند. | |||
* معاشرت با افراد مخلص؛ | |||
* [[توسل]] به [[معصومان(ع)]] برای خلاصی از شرّ [[شیطان]] و [[هوای نفس]] و درخواست توفیق عمل خالصانه. | |||
* [[تربیت خود|خودتشویقی]]، هنگام انجام عمل خالصانه و [[مجازات نفس|خودتنبیهی]]، هنگام ریا. | |||
== | == وسواس در ریا == | ||
گاهی مراقبت در انجام عمل بدون ریا، از حالت عادی خارج شده و به صورت [[وسواس]] در می‌آید؛ به‌ویژه برای کسانی که در آغاز [[مبارزه با نفس]] هستند. در اینگونه موارد سفارش شده فرد به وسوسه اعتنا نکند. گفته شده همین که شخص از تصور اینکه ریاکار است ناراحت است، دلیلی است بر اینکه عمل او همراه با ریا انجام نشده است. بر اساس برخی از [[روایت|روایات]]، [[شیطان]] می‌خواهد او را با این تصورات از عبادت بازدارد. | |||
[[پیامبر اسلام(ص)]] در روایتی، به کسی که شیطان او را در حال نماز به ریاکاری متهم کرده سفارش می‌کند، نمازش را طولانی کند.<ref>بحارالانوار، ج۶۹، ص۲۹۵.</ref> در روایتی دیگر، توصیه شده فرد هنگامی که دچار این وسوسه می‌شود این عبارت را گفته: «خدایا به تو پناه می‌برم و تو از حال من آگاه‌تری» و به عبادت ادامه دهد.<ref>بحارالانوار، ج۶۹، ص۲۹۵.</ref> | |||
== منابع == | == منابع == | ||
{{پانویس|۲}} | {{پانویس|۲}} | ||
{{شاخه | {{شاخه | ||
| شاخه اصلی = اخلاق | | شاخه اصلی = اخلاق | ||
|شاخه فرعی۱ = رذائل اخلاقی | | شاخه فرعی۱ = رذائل اخلاقی | ||
|شاخه فرعی۲ = ریا | | شاخه فرعی۲ = ریا | ||
|شاخه فرعی۳ = | | شاخه فرعی۳ = | ||
}} | }} | ||
{{تکمیل مقاله | {{تکمیل مقاله | ||
| شناسه = | | شناسه = شد | ||
| تیترها = | | تیترها = شد | ||
| ویرایش = | | ویرایش = شد | ||
| لینک‌دهی = | | لینک‌دهی = شد | ||
| ناوبری = | | ناوبری = | ||
| نمایه = | | نمایه = | ||
| تغییر مسیر = | | تغییر مسیر = شد | ||
| ارجاعات = | | ارجاعات = | ||
| بازبینی نویسنده = | |||
| بازبینی = | | بازبینی = | ||
| تکمیل = | | تکمیل = | ||
| اولویت = | | اولویت = ج | ||
| کیفیت = | | کیفیت = ج | ||
}} | }} | ||
{{پایان متن}} | {{پایان متن}} | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۸ مارس ۲۰۲۱، ساعت ۱۵:۲۷
سؤال
راه‌های درمان ریا چیست؟
راه‌های درمان ریا به دو بخش شناختی و عملی تقسیم شده است. در بخش شناختی، شناخت نادرست فرد ریاکار نسبت به خودنمایی و حقیقتِ ریا اصلاح می‌شود. در این بخش، فرد به پوچی اعمال نیک همراه با ریا توجه کرده و حقیقتِ ریا را تمسخر خدایی که ناظر و آگاه است می‌داند.
در بخش درمان عملی ریا، مهمترین راه درمان، دلبسته نشدن به دنیا ذکر شده است. عبادت پنهانی، یاد همیشگیِ خدا، نماز و معاشرت با افراد مخلص از دیگر راه‌های عملیِ درمان ریا است.
البته گاهی مراقبت در انجام عمل بدون ریا، از حالت عادی خارج شده و به صورت وسواس در می‌آید. در این صورت، سفارش شده که فرد به تصور ریا اعتنا نکرده و عبادت خود را ادامه دهد.
راه‌های شناختی
برخی از عوامل ریا، به ضعف شناخت انسان برمی‌گردد؛ بنابراین، برای درمان ریا، اصلاح شناخت ضروری است. توجه و شناخت مطالب پیش رو، در اصلاح شناخت فرد ریاکار تأثیرگذار است:
از میان رفتن اعمال با ریا
تلقین این که عمل ریاکارانه، عمل پوچی است و در قیامت ارزشی ندارد، در اصلاح ریا مؤثر است. بر اساس روایت، روز قیامت خداوند به ریاکار می‌گوید: «تو برای من کاری انجام نداده‌ای. برو پاداش خود را از همان کسانی بگیر که برای آنها عبادت می‌کردی.»
همچنین فردی که برای درمان ریا تلاش می‌کند، باید توجه داشته باشد که جلوه‌نمایی برای دیگران زودگذر است و در برابر، توجه به خدا و انجام دادن اعمال تنها برای او، لذتی ماندگار دارد و انسان با آن به کمال می‌رسد.
عزت به دست خدا است
ریاکار دنبال عزت می‌گردد. او با نشان دادن کارهای خوب، در تلاش است به دیگران بفهماند انسان خوبی است، تا به او احترام بگذارند؛ در حالی که بر اساس قرآن، عزت تنها از آن خداوند است، که به هر کسی بخواهد عطا می‌کند و از هر فردی که بخواهد می‌گیرد.
بنابراین، توجه به این که خداوند در همه احوال قادر است به انسان آبرو، عزت و محبوبیت اجتماعی بدهد، باعث می‌شود شناخت نادرست شخص ریاکار اصلاح شود.[۱]
ریا، تمسخر خدا است
برخی از عالمان، حقیقت ریا را تمسخر خدا دانسته‌اند.[۲] زیرا حقیقت ریا به این برمی‌گردد که فرد ریاکار خدای قادر و ناظر را ندیده و کار خود را برای بندگان او انجام می‌دهد. توجه به اینکه حقیقت ریا، تمسخر خدا است، برای اصلاح فرد ریاکار مؤثر است.
راه‌های عملی
برای درمان ریا، راهکارهای عملی گفته شده، که برخی از آنها چنین‌اند:
دلبسته نشدن به دنیا
ریا از جمله کارهای ناپسندی دانسته شده که با محبت به دنیا ارتباط مستقیم دارد. دل بسته شدن به دنیا و تلاش برای رسیدن به خواسته‌های مادی بدون در نظر گرفتن خدا، باعث ایجاد انگیزه برای خودنمایی می‌شود. در برابر، کسی که با یاد خدا و با محبت به او زندگی می‌کند، دنبال رضایت و خوشنودی خدا بوده و تعریف و تمجید دیگران برایش مهم نیست. بنا بر روایتی، امام علی(ع) یکی از ویژگی‌های پرهیزکاران را بزرگ دانستن خدا و کوچک شمردن غیر خدا دانسته است.[۳]
درمان عوامل ریا
عوامل ریا احساس حقارت،[۴] جلب منفعت و دفع ضرر، ستایش‌خواهی[۵] و برخی از اختلال‌های شخصیتی است.[۶] مهمترین عامل ریا، احساس حقارت دانسته شده که گاه واقعی و گاه خیالی است.[۷] توجه به استعدادها و فراموشی خاطرات تلخ گذشته از راه‌های درمان احساس حقارت شمرده شده است.[۸]
اختلال شخصیت نمایشی و اختلال شخصیت خودشیفته، از جمله اختلال‌های شخصیتی است که باعث خودنمایی می‌شود[۹] و برای درمان آن باید به مشاوره‌های روانشانسی مراجعه کرد.
دیگر روش‌ها
روش‌های عملی دیگری نیز برای درمان ریا ذکر شده است:
- ریا برای خدا نه برای مردم: به این معنا که فرد به جای ریا کردن برای مردم، برای خدا ریا کند؛ یعنی حالت خود نمایاندن را در محضر خدا و برای خدا ایجاد کند.
- عبادت پنهانی: عالمان اخلاق سفارش کرده‌اند، انسان تا زمانی که دچار خودنمایی است، سعی کند عبادت‌های خود را دور از چشم دیگران انجام دهد.
- یاد خدا: یاد همیشگیِ خدا، اثر غفلت‌زدایی داشته و انسان را به اخلاص نزدیک می‌کند.
- نماز: خواندن نماز با حفظ آداب و شرائط آن، انسان را از بدی‌ها بازمی‌دارد.
- مبارزه با خودخواهی: به گفته برخی، همه ویژگی‌های ناپسند ریشه در خودخواهی دارد.[۱۰] بنابراین، اگر با صفت ریا مبارزه شود؛ ولی حس خودخواهی باقی مانده باشد، باز هم صفت ریا در فرد رشد می‌کند.
- معاشرت با افراد مخلص؛
- توسل به معصومان(ع) برای خلاصی از شرّ شیطان و هوای نفس و درخواست توفیق عمل خالصانه.
- خودتشویقی، هنگام انجام عمل خالصانه و خودتنبیهی، هنگام ریا.
وسواس در ریا
گاهی مراقبت در انجام عمل بدون ریا، از حالت عادی خارج شده و به صورت وسواس در می‌آید؛ به‌ویژه برای کسانی که در آغاز مبارزه با نفس هستند. در اینگونه موارد سفارش شده فرد به وسوسه اعتنا نکند. گفته شده همین که شخص از تصور اینکه ریاکار است ناراحت است، دلیلی است بر اینکه عمل او همراه با ریا انجام نشده است. بر اساس برخی از روایات، شیطان می‌خواهد او را با این تصورات از عبادت بازدارد.
پیامبر اسلام(ص) در روایتی، به کسی که شیطان او را در حال نماز به ریاکاری متهم کرده سفارش می‌کند، نمازش را طولانی کند.[۱۱] در روایتی دیگر، توصیه شده فرد هنگامی که دچار این وسوسه می‌شود این عبارت را گفته: «خدایا به تو پناه می‌برم و تو از حال من آگاه‌تری» و به عبادت ادامه دهد.[۱۲]
منابع
- ↑ نگاه کنید به چهل حدیث، امام خمینی، مؤسسه تنظیم و نشر آثار حضرت امام، بحث ریا، ص۴۵.
- ↑ شیخ عباس قمی، خلاصه معراج السعاده، مؤسسه در راه حق.
- ↑ ترجمه اخلاق، محمدرضا جباران، انتشارات هجرت، ج۱، ص۶۴.
- ↑ محمدی ری شهری، میزان الحکمه، چهار جلدی، دارالحدیث، قم ج۴، ص۳۳۳۸.
- ↑ دنیای جوان، دکتر قائمی، علی ، انتشارات سازمان ملی جوانان، ص۱۴۰.
- ↑ اختلال‌های روانی DSM-4-IR، دکتر محمدرضا نیکخو، ۱۳۸۱ش، انتشارات سخن، ص۷۶۸۰ و ۱۰۴۴ و ۱۰۳۹ اقتباس.
- ↑ اکبری، محمود، نشر سماء ۱۳۸۱ش، ص۱۵۴
- ↑ نیازهای جوان، ص۲۴۹–۲۴۵.
- ↑ اختلال‌های روانی DSM-4-IR، دکتر محمدرضا نیکخو، ۱۳۸۱ش، انتشارات سخن، ص۷۶۸۰ و ۱۰۴۴ و ۱۰۳۹ اقتباس.
- ↑ برگرفته از سادات، محمدعلی، اخلاق اسلامی، ۱۳۶۸ش، نشر سمت، ص۲۶۵.
- ↑ بحارالانوار، ج۶۹، ص۲۹۵.
- ↑ بحارالانوار، ج۶۹، ص۲۹۵.