مهریه و ارزش زن

سؤال

آیا مهریه بهای زن است و زن با مهریه گرفتن خود را می‌فروشد؟

جواب:

مهریه در اسلام

کلمه مهر در قرآن کریم نیامده، اما کلماتی نظیر «صداق»، «نحله»، «فریضه»و «اجر» استعمال شده است.

مهر فقط جنبه مادی ندارد بلکه جنبه اخلاقی و معنوی نیز دارد. قرآن کریم از آن به «صداق» که نشانه صداقت مرد می‌باشد و «نحله» که به معنای تحفه و هدیه‌ای است از جانب مرد به زن، یاد کرده است. نه اینکه مهریه و نفقه بهای خریدن بدن زن باشد. از تعبیرات قرآن کریم فهمیده می‌شود مهر جهت تعظیم و تکریم زن قرار داده شده است. اگر زن از حقش می‌تواند بگذرد، بدان معنا نیست که مهر بهایی است که مرد در مقابل انتفاعی که از زن می‌برد، می‌پردازد. این تصور غلط را برخی فمینیست‌ها کرده‌اند. آنان مهریه را بقایای عصر برده‌داری می‌دانند که به زن به دیده کالا نگریسته‌اند.

غرب‌گرایانی که برداشت مادی از پدیده‌های اجتماعی، اساس و جوهر اندیشه و نواندیشی‌شان است میان «مهریه» با «کالا بودن زن» که اسلام با آن مخالف است، آمیخته‌اند. اسلام مهریه را در نظام معنوی خویش جنبه اخلاقی داده است. تأکید بر جنبه معنوی مهر در اسلام و بخصوص در سنت نبوی فراوان است. حضرت محمد(ص) فرمود: «خیر الصداق أیسرُه؛ بهترین مهرها آنست که سبک‌تر باشد.» نیز فرموده‌اند: «از خوش‌یمنی زن آن است که خواستگاری‌اش بی‌تکلف و مهرش کمتر باشد.» در زمان حضرت و به توصیه وی برخی اصحاب، آموزش سوره‌ای از قرآن را توسط شوهر کابین زن قرار داده‌اند.

بنابراین مهر بهای زن نیست. مهر هدیه و پیشکشی است از سوی مرد که خریدار محبت و عشق زن است و این دقیقاً مطابق با خصوصیات روحی و روانی زن و مرد و خلقت آنهاست.

مطالعه بیشتر

• صفائی سید حسین و اسدالله امامی، مختصر حقوق خانواده، تهران: میزان، ۱۳۹۴.
• جمشیدی، اسدالله، گسست نکاح: تأملی دوباره درباره علل انحلال پیمان زناشویی، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، ۱۳۸۸.
• محقق داماد، سیدمصطفی، بررسی فقهی حقوق خانواده نکاح و انحلال آن، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی، ۱۳۸۶.
• اسماعیلی، مهناز، فلسفه مهریه از منظر فقه و حقوق، تهران: سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی، ۱۳۹۰.
• رجائیان، عالیه، مهریه: حق زن، تکلیف مرد، قم: اندیشه ماندگار، ۱۳۸۵.
• میرسراجی، سیدمرتضی، زکات عاشقی: بررسی جایگاه مهریه در نظام خانواده، تهران: فراسخن، ۱۳۸۹.