نماز در ادیان الهی: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۲۱ ژانویهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۱۰:۰۱

سؤال

آیا نماز در شریعت پیامبران گذشته، مانند دین یهودیت و مسیحیت نیز بوده است؟ کیفیت آن به چه شکلی بوده است؟

در دین یهودیت

نماز در دین یهودیت وجود داشته و وجود دارد.

بر اساس آیه ۱۴ سوره طه، خداوند به حضرت موسی(ع) دستور داد نماز به‌جا آورد. بنا بر آیه ۸۷ سور یونس نیز، خدا به پیراون حضرت موسی(ع) و هارون(ع) دستور داد نماز به‌پا دارند.

چگونگی نماز در میان بنی‌اسرائیل، در کتاب اشعیا، فصل چهل و پنجم، آیه ۲۴، معین شده است. بنی اسرائیل رکوع، سجده و حرکتی که در آن زانوها خم شود ندارند. آنها در هنگام عبادت به صورت گروهی و چهارزانو می‌نشینند و از دو زانو نشستن نهی می‌کنند.^[۱]

در دین مسیحیت

بر پایه آیه ۳۰ سوره مریم، خدا به حضرت عیسی(ع) توصیه کرده نماز به‌جا آورد. مادرش حضرت مریم نیز از طرف فرشتگان امر به اقامه نماز شد.^[۲]

بر اساس انجیل نیز، حضرت عیسی(ع) پیروان خود را دستور به نماز و مداومت بر آن کرده است. وی نماز را شریف‌ترین امر اخروی و کمک‌کننده‌ترین چیز نسبت به حوادث دنیوی دانسته است.^[۳]

بلندترین نمازی که حضرت عیسی(ع) به جا آورد آخرین نمازی است که با شاگردان خود به‌جا آورد. این نماز به سه بخش تقسیم می‌شود؛ اوّل دعا برای خودش، دوم دعا برای محافظت شاگردانش و سوم دعا به جهت مؤمنانی که از آن زمان تا آخر الزمان ایمان خواهند آورد. این نماز نسبت به سایر نمازهای وی، دارای اهمیت بیشتری دانسته شده است.^[۴]

چگونگی نماز در امت‌های پیش از اسلام

اما در مورد این که قبل از اسلام به چه نحو نماز می‌خواندند، آیا تمام امت‌های گذشته یک جور نماز می‌خواندند یا نمازهای آنها متفاوت بوده است، در چه وقت یا چه تعداد و با چه اذکاری نماز می‌خواندند، چیز زیادی نمی‌دانیم اما بعضی نکات را که می‌توان با توجه به آیات و روایات بدست آورد از جمله این که:

نماز آنها رکوع و سجود داشته است. آیه ۱۲۵ بقره می‌گوید: «ما به ابراهیم و اسماعیل امر کردیم که خانه مرا برای طواف‌کنندگان و مجاوران و رکوع‌کنندگان و سجده‌کنندگان پاک و منزه کنید». علامه طباطبایی در اینجا می‌گوید: «گویا مراد از رکوع‌کنندگان و سجده‌کنندگان نمازگزاران می‌باشد»^[۵] و به جای این که نمازگزار بگوید، گفت «رکوع کننده و سجده‌کننده» چون این دو حالت در نماز عبودیت و خضوع بنده را بیشتر متجلی می‌کنند و دو حالت شاخص و بارز نمازگزار می‌باشند.

بر امت‌های پیشین پنجاه نماز در پنجاه وقت واجب بوده است. امام موسی بن جعفر ـ علیهما السّلام ـ از پدرانش نقل می‌کند که شب معراج خداوند به پیامبر(ص) فرمود: بر امت‌های گذشته پنجاه نماز در پنجاه وقت واجب بود و … آنها را از امت تو برداشتم.»

نمازهای آنها در سفر و حضر به یک اندازه بود. چرا که در حدیثی پیامبر(ص) می‌فرمایند: خدا به من و امت من هدیه‌ای داده است که به سایر امت‌ها نداده است و این کرامتی از جانب خدا نسبت به ما بوده است. سؤال کردند: ای رسول خدا آنچه چیزی می‌باشد، فرمود: «این که روزه را در سفر افطار می‌کنید و نماز را کوتاه و شکسته به جای می‌آورید و اگر کسی چنین نکند، هدیه خدای عزوجل را رد کرده و نپذیرفته است.»^[۶]

آنها نیز نمازشان را به جماعت به جا می‌آوردند. طبق روایتی باید تعدادشان به یازده نفر می‌رسید تا بتوانند نماز را به صورت جماعت بخوانند. «در سنت ابراهیم و اسحاق این بود که نماز را به جماعت نمی‌خواندند تا این که ۱۱ نفر شوند، یکی امام باشد و ده نفر مأموم»^[۷] اما در اسلام برای اقامه نماز جماعت دو نفر هم کافی است.

خلاصه اظهار عبودیت با افعال و اذکار خاصی که نماز نامیده می‌شود در همه امت‌ها بوده است اما کیفیت و کمیت آن متفاوت بوده است.

منابع

↑ دیلمی، ارشاد القلوب، ۲۲۷.
↑ آل عمران: ۴۳.
↑ تحف العقول، ص۵۰۸.
↑ قاموس، کتاب مقدّس، ص۸۸۹.
↑ . طباطبائی، سید محمد حسین، تفسیر المیزان، انتشارات اسلامی، ۱۳۶۳، ج۱، ص۴۲۳.
↑ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، بیروت، مؤسسه الوفاء، ۱۴۰۴، ج۱۷، ص۲۸۸.
↑ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، بیروت، مؤسسه الوفاء، ۱۴۰۴، ج۱۲، ص۲۲۴.

[1] دیلمی، ارشاد القلوب، ۲۲۷.

[2] آل عمران: ۴۳.

[3] تحف العقول، ص۵۰۸.

[4] قاموس، کتاب مقدّس، ص۸۸۹.

[5] . طباطبائی، سید محمد حسین، تفسیر المیزان، انتشارات اسلامی، ۱۳۶۳، ج۱، ص۴۲۳.

[6] مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، بیروت، مؤسسه الوفاء، ۱۴۰۴، ج۱۷، ص۲۸۸.

[7] مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، بیروت، مؤسسه الوفاء، ۱۴۰۴، ج۱۲، ص۲۲۴.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

@@ خط ۲: / خط ۲: @@
 {{شروع متن}}
 {{سوال}}
-آیا نماز در شریعت پیامبران گذشته، مثل حضرت عیسی و حضرت موسی ـ علیهما السلام ـ هم بوده است؟ کیفیت آن به چه شکلی بوده است؟
+آیا نماز در شریعت پیامبران گذشته، مانند دین یهودیت و مسیحیت نیز بوده است؟ کیفیت آن به چه شکلی بوده است؟
 {{پایان سوال}}
 {{پاسخ}}
-== در آئین یهود ==
+== در دین یهودیت ==
-در این‌جا ابتدا از قرآن به عنوان متقن‌ترین منبعی که خبر از گذشتگان داده است، شواهدی را درباره نماز در شریعت حضرت موسی(ع) خواهیم آورد.
+نماز در دین یهودیت وجود داشته و وجود دارد.
-وقتی حضرت موسی(ع) در راه رسالت الهی با همسرش از وطن هجرت نمود و سر به بیابان گذاشت و در تاریکی و ظلمت شب، به طوفان و باران برخورد کرد و به خاطر سختی‌ها و مشکلات فراوان دستخوش اضطراب و ناراحتی گشت، پروردگار مهربان برای آرامش او به او وحی نمود که: {{قرآن|اننی انّا اللّه لا اله الاّ انا فاعبدنی و اقم الصلوه لذکری}}<ref>طه/ ۱۴.</ref> یعنی همانا من اللّه هستم و معبودی جز من نیست، پس مرا عبادت کن و نماز را برای یاد من بپادار.
+بر اساس آیه ۱۴ سوره طه، خداوند به حضرت موسی(ع) دستور داد نماز به‌جا آورد. بنا بر آیه ۸۷ سور یونس نیز، خدا به پیراون حضرت موسی(ع) و هارون(ع) دستور داد نماز به‌پا دارند.
-در این آیه پس از بیان عبادت خدای یکتا، به حضرت موسی، مسئله نماز یادآوری شده است. در آیه ای دیگر به موسی و برادرش هارون دستور داده شده که: «شما و پیروانتان در مصر منزل گیرید و خانه‌هایتان را قبله و معبد قرار دهید و نماز به پا دارید.»}}<ref>یونس/ ۸۷.</ref> در این آیه هم، خطاب به موسی و هارون به پا داشتن نماز مطرح گردیده است.
+چگونگی نماز در میان بنی‌اسرائیل، در کتاب اشعیا، فصل چهل و پنجم، آیه ۲۴، معین شده است. بنی اسرائیل رکوع، سجده و حرکتی که در آن زانوها خم شود ندارند. آنها در هنگام عبادت به صورت گروهی و چهارزانو می‌نشینند و از دو زانو نشستن نهی می‌کنند.<ref>دیلمی، ارشاد القلوب، ۲۲۷.</ref>
-اما در مورد چگونگی اقامه نماز در میان بنی اسرائیل، در کتاب اشعیا، فصل چهل و پنجم، آیه ۲۴ معین شده است.
+== در دین مسیحیت ==
+بر پایه آیه ۳۰ سوره مریم، خدا به حضرت عیسی(ع) توصیه کرده نماز به‌جا آورد. مادرش حضرت مریم نیز از طرف فرشتگان امر به اقامه نماز شد.<ref>آل عمران: ۴۳.</ref>
-در بنی اسرائیل معمول بوده است که رکوع و سجود و تشهد و خم کردن زانویی، نداشته و ندارند و جمیعاً عباداتشان به صورت گروهی است که چهارزانو می‌نشینند و بسیار دو زانو نشستن را بد می‌دانند و از آن اعراض کرده و می‌کنند و بچّه‌ها را از ابتدا از نشستن دو زانو منع می‌کنند.<ref>دیلمی، ارشاد القلوب، ۲۲۷.</ref>
+بر اساس انجیل نیز، حضرت عیسی(ع) پیروان خود را دستور به نماز و مداومت بر آن کرده است. وی نماز را شریف‌ترین امر اخروی و کمک‌کننده‌ترین چیز نسبت به حوادث دنیوی دانسته است.<ref>تحف العقول، ص۵۰۸.</ref>
-بالاخره در کتاب گنجینه تلمود چنین نتیجه‌گیری شده: «دانشمندان یهود، دعا و نماز را چیزی بزرگتر و والاتر از در خواستی برای رفع احتیاجات مادّی می‌دانند در عین حال که تقاضای زندگی جسمانی را از یاد نبرده‌اند.
+بلندترین نمازی که حضرت عیسی(ع) به جا آورد آخرین نمازی است که با شاگردان خود به‌جا آورد. این نماز به سه بخش تقسیم می‌شود؛ اوّل دعا برای خودش، دوم دعا برای محافظت شاگردانش و سوم دعا به جهت مؤمنانی که از آن زمان تا آخر الزمان ایمان خواهند آورد. این نماز نسبت به سایر نمازهای وی، دارای اهمیت بیشتری دانسته شده است.<ref>قاموس، کتاب مقدّس، ص۸۸۹.</ref>
-== در آئین مسیحیت ==
-خداوند در آیات متعدّدی چندین بار از حضرت عیسی(ع) سخن به میان آورده است. آنگاه که حضرت مریم ـ علیهما السلام ـ به معجزه خداوند، بدون داشتن همسر حامله گردید و فرزندش حضرت عیسی(ع) را به دنیا آورد. این وضع حمل موجب شگفتی و حتّی باعث تهمت ناروا به او گردید که در این هنگام مریم به فرمان خدا سکوت کرده و تنها کاری که انجام داد این بود که اشاره به نوزادش کرد و افراد ماجرا جو را به طرف گهواره عیسی(ع) ارجاع داد. امّا این کار بیشتر تعجّب آن‌ها را برانگیخت و برخی آن را حمل بر سخریه گرفته و خشمناک شدند ولی این حال چندان به طول نکشید، چرا که آن نوزاد زبان به سخن گشود و گفت: {{قرآن|انّی عبداللّه آتانی الکتاب و جعلنی نبیّا و جعلنی مبارکا این ما کنت و اوصانی بالصلاه و الزکاه ما دمت حیّاً<ref>مریم/ ۳۰.</ref> به درستی که من بنده خدایم به من کتاب (آسمانی) داده و مرا پیامبر قرار داده است، مرا هر کجا باشم مایه برکت گردانید و تا زنده ام به زکات و نماز سفارش کرد.
 == چگونگی نماز در امت‌های پیش از اسلام ==
-این آیه به خوبی مؤیّد این مطلب می‌باشد که در شریعت آسمانی حضرت عیسی(ع)، نماز و اقامه آن، از واجبات مهمّی بوده که از طرف خداوند از ابتدای تولّد به آن حضرت توصیه شده بود و مادرش حضرت مریم(ع) هم از طرف فرشتگان امر به اقامه نماز شده بود.
-چنانچه از جمله پندهای حضرت عیسی(ع) در انجیل است: «به حقّ برایتان می‌گویم، چیزی بالاتر از نماز از نظر شرافت اخروی و یاری کننده تر بر حوادث دنیوی نیست و چیزی نزدیک تر از آن به خداوند رحمان نیست، پس مداومت بر آن نمایید و آن را زیاد بشمرید؛ و هر کار شایسته‌ای نزدیک می‌کند (ما را) به خدا، پس نماز به سوی او نزدیک کننده تر است و برگزیده تر، در نزد اوست.»<ref>تحف العقول، ص۵۰۸.</ref>
-بلندترین نمازی که مسیح به جا می‌آورد و نسبت به سایر نمازها اهمیّتش بیشتر است همان نماز آخری است که حضرتش با شاگردان خود بجا آورد، که به سه قسم تقسیم می‌شود. اوّل دعا به جهت خودش فی نفسه، دوم دعائی که به جهت محافظت شاگردان خود فرمود، سوم دعا به جهت مؤمنین که از آن وقت تا آخر الزمان ایمان خواهند آورد.<ref>قاموس، کتاب مقدّس، ص۸۸۹.</ref>
 اما در مورد این که قبل از اسلام به چه نحو نماز می‌خواندند، آیا تمام امت‌های گذشته یک جور نماز می‌خواندند یا نمازهای آنها متفاوت بوده است، در چه وقت یا چه تعداد و با چه اذکاری نماز می‌خواندند، چیز زیادی نمی‌دانیم اما بعضی نکات را که می‌توان با توجه به آیات و روایات بدست آورد از جمله این که: