نسخهٔ ‏۱۲ ژانویهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۱۵:۱۷

سؤال

دلیل گفته شدن «صدق الله العلی العظیم» بعد از خواندن قرآن چیست؟

==

در قرآن به شخص پیامبر(ص) توصیه شده که کلام خداوند را تصدیق کند. همچنین در روایت‌های از معصومان به تصدیق آیات الهی پس از تلاوت قرآن، توصیه‌ شده‌است. این تصدیق‌ها را می‌توان واکنشی مبتنی بر ایمان و باور به کلام الهی دانست.

روایتی از پیامبر اکرم در پاسخ به سؤال شخصی که از حضرت پرسید: «مَا ابْتِدَاءُ الْقُرْآنِ وَ مَا خَتْمُهُ قَالَ یَا ابْنَ سَلَامٍ ابْتِدَاؤُهُ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ وَ خَتْمُهُ صَدَقَ اللَّهُ الْعَلِیُ الْعَظِیم؛ در ابتدا و انتهای [قرائت] قرآن چه [بگوییم]؟ حضرت فرمودند: ای پسر سلام! ابتدای قرآن با «بِسمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ» ‏ و پایان آن «صَدَقَ اللَّهُ الْعَلِیُ الْعَظِیم» است».^[۱]

امام صادق فرمودند که هر کس سوره شمس را ختم کرد، بگوید: «صَدَقَ اللَّهُ و صَدَقَ رَسولُه».^[۲]

همچنین در روایتی آمده است که امام سجاد(ع) وقتی سوره قدر را تلاوت می‌کردند، بعد از تلاوت آن می‌فرمود: «صَدَقَ الله عزّوجل أنزل الله القرآن فی لیله القدر»^[۳]

تصدیق کلام خدا در قرآن

آیاتی از قرآن هم بر تصدیق و تایید کلام خدا توسط پیامبر و مونان اشاره دارند:

خداوند به پیامبر امر نموده تا کلام او را تصدیق نماید: ﴿قُلْ صَدَقَ اللَّهُ ۗ فَاتَّبِعُوا مِلَّةَ إِبْرَاهِيمَ حَنِيفًا وَمَا كَانَ مِنَ الْمُشْرِكِينَ؛ بگو: سخن خدا راست است، پس باید از آیین ابراهیم پیروی کنید که بر آیین پاک توحید بود و هرگز از مشرکان نبود.﴾(آل عمران:۹۵)

خداوند از قول مؤمنین تصدیق خدا و رسولش را نقل قول می‌کند: {{|قرآن|وَلَمَّا رَأَى الْمُؤْمِنُونَ الْأَحْزَابَ قَالُوا هَٰذَا مَا وَعَدَنَا اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَصَدَقَ اللَّهُ وَرَسُولُهُ ۚ وَمَا زَادَهُمْ إِلَّا إِيمَانًا وَتَسْلِيمًا|ترجمه=و مؤمنان چون لشکر و نیروهای کفار را به چشم دیدند گفتند: این همان (جنگی) است که خدا و رسول (از پیش) ما را وعده دادند و خدا و رسول راست گفتند، و این دیدار دشمن جز بر ایمان و تسلیمشان نیفزود.|سوره=احزاب|آیه=۲۲}}

تصدیق کلام خدا لازمه ایمان

علامه طباطبایی، حقیقت و باطن بیان عبارت «صدق الله» را واکنشی مبتنی بر ایمان و دلبستگی به سخنان خداوند می‌داند، علاوه بر آنکه این کار در ظاهر، رعایت ادبی از آداب تلاوت قرآن است.

منابع

↑ مجلسی، بحار الأنوار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق، ج‏۵۷، باب ۳۷، ص۲۴۳.
↑ طوسی، محمد، تهذیب الاحکام، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۳۶۵ش، ج۲، ص۲۹۷.
↑ کلینی، محد، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ پنجم، ۱۳۶۳ش، ج۱، ص۲۴۸.

[1] مجلسی، بحار الأنوار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق، ج‏۵۷، باب ۳۷، ص۲۴۳.

[2] طوسی، محمد، تهذیب الاحکام، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۳۶۵ش، ج۲، ص۲۹۷.

[3] کلینی، محد، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ پنجم، ۱۳۶۳ش، ج۱، ص۲۴۸.

[۱]

[۲]

[۳]

@@ خط ۵: / خط ۵: @@
 ====
-در قرآن به شخص پیامبر(ص) توصیه شده که کلام خداوند را تصدیق کند. همچنین در روایت‌های از معصومان به تصدیق آیات الهی پس از تلاوت قرآن، توصیه‌ شده‌است. این تصدیق‌ها را می‌توان واکنشی مبتنی بر ایمان و باور به کلام الهی دانست و اینگونه نیست که چون شخص مؤمن کلام خدا را صادق می‌داند، از گفتن چنین عبارتی بی‌نیاز باشد.
+در قرآن به شخص پیامبر(ص) توصیه شده که کلام خداوند را تصدیق کند. همچنین در روایت‌های از معصومان به تصدیق آیات الهی پس از تلاوت قرآن، توصیه‌ شده‌است. این تصدیق‌ها را می‌توان واکنشی مبتنی بر ایمان و باور به کلام الهی دانست.
 * روایتی از پیامبر اکرم در پاسخ به سؤال شخصی که از حضرت پرسید: {{عربی|مَا ابْتِدَاءُ الْقُرْآنِ وَ مَا خَتْمُهُ قَالَ یَا ابْنَ سَلَامٍ ابْتِدَاؤُهُ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ وَ خَتْمُهُ صَدَقَ اللَّهُ الْعَلِیُ الْعَظِیم|ترجمه=در ابتدا و انتهای [قرائت] قرآن چه [بگوییم]؟ حضرت فرمودند: ای پسر سلام! ابتدای قرآن با «بِسمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ» ‏ و پایان آن «صَدَقَ اللَّهُ الْعَلِیُ الْعَظِیم» است}}.<ref>مجلسی، بحار الأنوار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق، ج‏۵۷، باب ۳۷، ص۲۴۳.</ref>
-از امام صادق نیز روایت شده که هر کس سوره «الشمس» را تلاوت و ختم کرد، بگوید: «صدق الله و صدق رسوله».<ref>طوسی، محمد، تهذیب الاحکام، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۳۶۵ش، ج۲، ص۲۹۷.</ref>
+* امام صادق فرمودند که هر کس [[سوره شمس]] را ختم کرد، بگوید: {{عربی|صَدَقَ اللَّهُ و صَدَقَ رَسولُه}}.<ref>طوسی، محمد، تهذیب الاحکام، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۳۶۵ش، ج۲، ص۲۹۷.</ref>
-همچنین در روایت دیگری آمده است که امام سجاد وقتی سوره قدر را تلاوت می‌کردند، بعد از تلاوت «انا انزلناه فی لیله القدر» می‌فرمود: «صدق الله عز وجل أنزل الله القرآن فی لیله القدر»<ref>کلینی، محد، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ پنجم، ۱۳۶۳ش، ج۱، ص۲۴۸.</ref>
-علاوه بر روایات، حتی خداوند در قرآن کریم به پیامبر امر به این تأیید و تصدیق نموده است: «قُلْ صَدَقَ اللَّهُ فَاتَّبِعُوا مِلَّه إِبْراهیمَ حَنیفاً وَ ما کانَ مِنَ الْمُشْرِکین»؛ ‏ بگو: خدا راست گفته است. بنا بر این، از آیین ابراهیم پیروی کنید، که به حق گرایش داشت و از مشرکان نبود.
-همچنین در آیه ۲۲ از سوره احزاب، خداوند از قول مؤمنین تصدیق خدا و رسولش را نقل قول می‌کند: «وَ لَمَّارَأَ الْمُؤْمِنُونَ الْأَحْزابَ قالُوا هذا ما وَعَدَنَا اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ صَدَقَ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ ما زادَهُمْ إِلاَّ إیماناً وَ تَسْلیماً»؛ (امّا) مؤمنان وقتی لشکر احزاب را دیدند، گفتند: این همان است که خدا و رسولش به ما وعده داده و خدا و رسولش راست گفته‌اند و این موضوع جز بر ایمان و تسلیم آنان نیفزود.
-در مورد چرایی این تصدیق کلام الهی از سوی مؤمنان، علامه طباطبایی توضیح ارزشمندی را در تفسیر المیزان بیان کرده‌اند: «این آیه وصف حال مؤمنین است که وقتی لشکرهایی را که پیرامون مدینه اتراق کرده‌اند، می‌بینند، می‌گویند: این همان وعده‌ای است که خدا و رسولش به ما داده و خدا و رسولش راست می‌گویند. این عکس العمل آنان برای این است که در ایمان خود بینا و رشد یافته‌اند و خدا و رسولش را تصدیق دارند».<ref>طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه: محمدباقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۳۷۴ش، ج‏۱۶، ص۴۳۳.</ref>
+* همچنین در روایتی آمده است که امام سجاد(ع) وقتی سوره قدر را تلاوت می‌کردند، بعد از تلاوت آن می‌فرمود: {{عربی|صَدَقَ الله عزّوجل أنزل الله القرآن فی لیله القدر}}<ref>کلینی، محد، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ پنجم، ۱۳۶۳ش، ج۱، ص۲۴۸.</ref>
-بر اساس دیدگاه علامه طباطبایی، حقیقت و باطن بیان عبارت «صدق الله» را می‌توان واکنشی مبتنی بر ایمان و دلبستگی به سخنان خداوند دانست، علاوه بر آنکه این کار در ظاهر رعایت ادبی از آداب تلاوت قرآن است.
+==تصدیق کلام خدا در قرآن==
+آیاتی از قرآن هم بر  تصدیق و تایید کلام خدا توسط پیامبر و مونان اشاره دارند:
+* خداوند به پیامبر امر نموده تا کلام او را تصدیق نماید: {{قرآن|قُلْ صَدَقَ اللَّهُ ۗ فَاتَّبِعُوا مِلَّةَ إِبْرَاهِيمَ حَنِيفًا وَمَا كَانَ مِنَ الْمُشْرِكِينَ|ترجمه=بگو: سخن خدا راست است، پس باید از آیین ابراهیم پیروی کنید که بر آیین پاک توحید بود و هرگز از مشرکان نبود.|سوره=آل عمران|آیه=۹۵}}
-با این توضیح تأیید کلام الهی از سوی مؤمنان معنا و مفهوم روشنی می‌یابد.
+* خداوند از قول مؤمنین تصدیق خدا و رسولش را نقل قول می‌کند: {{|قرآن|وَلَمَّا رَأَى الْمُؤْمِنُونَ الْأَحْزَابَ قَالُوا هَٰذَا مَا وَعَدَنَا اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَصَدَقَ اللَّهُ وَرَسُولُهُ ۚ وَمَا زَادَهُمْ إِلَّا إِيمَانًا وَتَسْلِيمًا|ترجمه=و مؤمنان چون لشکر و نیروهای کفار را به چشم دیدند گفتند: این همان (جنگی) است که خدا و رسول (از پیش) ما را وعده دادند و خدا و رسول راست گفتند، و این دیدار دشمن جز بر ایمان و تسلیمشان نیفزود.|سوره=احزاب|آیه=۲۲}}
-ذکر این نکته نیز خالی از لطف نیست که در موضوع ذکر گفتن نیز ممکن است با همین سؤال مواجه شویم که مثلاً با علم به اینکه خداوند هیچگونه عیبی ندارد، گفتن ذکر «سبحان الله» از سوی شخص مؤمن چه معنایی دارد؟
+===تصدیق کلام خدا لازمه ایمان===
+علامه طباطبایی، حقیقت و باطن بیان عبارت «صدق الله» را واکنشی مبتنی بر ایمان و دلبستگی به سخنان خداوند می‌داند، علاوه بر آنکه این کار در ظاهر، رعایت ادبی از آداب تلاوت قرآن است.
-پاسخ آن است که تأثیر واقعی اذکار را باید در اثر نفسانی این کلمات در جان و روح انسان مؤمن جستجو کرد. وقتی شخص مؤمن عبارت «سبحان الله» را زمزمه می‌کند، درست است که از حقیقتی خبر می‌دهد، ولی در واقع اِخبار، هدف اصلی از ذکر نیست، بلکه با تکرار این کلمات، جان مؤمن با آن حقیقت متعالی گره خورده و در قالب الفاظی بروز و ظهور می‌کند.
 == منابع ==