نمایش مبدأ برای نقش دعا و خیرات در کاهش عذاب قبر

{{شروع متن}}
{{سوال}}
آیا دعاها و خیرات بازماندگان، باعث کاهش عذاب شخص فوت کرده می‌شود؟
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
مهم‌ترین علتِ رهایی از [[عذاب قبر]] اعمال نیک انسان در طول زندگی است. با این حال، براساس روایات، خیرات و دعاها برای افراد مرده نیز تأثیرگذار است.
* در روایات نقل شده که زیارت اهل قبور در روزهای [[جمعه]]، گشایشی در رفع گرفتاریِ آن‌ها پدیدمی‌آورد.<ref>طوسی، محمد بن الحسن، الأمالی، قم، دار الیثقافه، چاپ اول، ۱۴۱۴ق، ص۶۸۸.</ref>
* [[حضرت محمد(ص)|پیامبر(ص)]] فرمود: {{متن عربی|براي مردگان خود هديه بفرستيد. پرسیدند: هديه مردها چیست؟ فرمود: صدقه و دعا}}<ref>شعیری، محمد بن محمد، جامع الأخبار، نجف، مطبعه الحیدریه، چاپ اول، بی تا، ص۱۶۹.</ref>
* پیامبر(ص) فرمود: {{متن عربی|روزى حضرت عيسى(ع) از كنار قبرى گذشت كه صاحب آن در عذاب بود، سال بعد نيز گذر كرد ولى از عذاب صاحب قبر خبرى نبود، سبب را از خداوند پرسيد، وحى آمد كه از اين ميّت فرزندى صالح به بلوغ رسيد و براى مردم راهى درست كرد و يتيمى را پناه داد به بركت آن از پدر گذشتيم.}}<ref>ابن بابویه، محمد بن علی، الأمالی، تهران، کتابچی، چاپ ششم، ۱۳۷۶ش، ص۵۱۲.</ref>
* [[امام صادق(ع)]] فرمود: {{متن عربی|اگر شخصی به نیت میتی صدقه دهد، خداوند جبرئیل را فرمان می‌دهد که این هدیه را به قبر او برساند.}}<ref>دیلمی، حسن بن محمد، إرشاد القلوب إلی الصواب، قم، الشریف الرضی، چاپ اول، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۱۷۵.</ref>
* امام صادق(ع) فرمود: {{متن عربی|چه مانعي داريد، از اينكه نيكي به پدر و مادر كنيد؛ به نيابت آنها نماز، روزه، تصدق و حج كنيد كه پاداشش براي آنها و شما نوشته شود، به علاوه ثواب صله رحم را نيز دارد.}}<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ ق، ج۲، ص۱۵۹.</ref>> از این روایت استفاده می‌شود که خیرات به پدر و مادر سه فائده دارد. یک) رسیدن ثواب به اموات. دو) رسیدن همان ثواب به انجام دهنده خیر. سه) پاداش [[صله‌رحم|صله رحم]] بر خیرات دهنده.
* امام صادق(ع) فرمود: {{متن عربی| خواندن قرآن از روى مصحف، عذاب پدر و مادر را سبك كند، گر چه كافر باشند.}}<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۶۱۳، بَابُ قِرَاءَه الْقُرْآنِ فِی الْمُصْحَفِ، حدیث۱.</ref>
* امام صادق(ع) فرمود: {{متن عربی|همانا روزه، حج، عمره و هر عمل نيكي از شما ميت را سود مي‌بخشد و از عذاب نجات مي‌بخشد و به وي ابلاغ مي‌شود كه اين پاداش به وسيله فرزند يا برادر ديني تو است.}}<ref>حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، قم، مؤسسه آل البیت، چاپ اول، ۱۴۰۹ق، ج۸، ص۲۸۰، باب۱۲، حدیث۱۵.</ref> از این روایت استفاده می‌شود اموات صاحب احسان را می‌شناسند و لو در دنیا ندیده باشند و برای او دعا می‌کنند؛ فرزندی که عاق پدر و مادر بوده با اهداء عمل‌های نیک از گناه عقوق بیرون می‌آید.

گاه سرنوشت اموات، به وسیله کارهای نیک دیگران تغییر می‌کند؛ هر شخصی که روش و سنت نیکی را بنا گذارد و دیگران به آن عمل کنند، ثوابی به شخص می‌رسد<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ ق، ج۵، ص۹، حدیث۱.</ref> و هر که روش بدی بنیان گذارد، با انجام آن توسط دیگران، برای او گناه ثبت می‌شود.<ref>ابن بابویه، محمد بن علی، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، قم، دار الشریف الرضی للنشر، چاپ دوم، ۱۴۰۶ق، ص۱۳۲.</ref>

در کتاب «الفقه علی المذاهب الاربعه»، زیارت اهل قبور و قرآن خواندن برای میت، [[مستحب]] و به آن‌ها سفارش شده است. همچنین به دعاهایی برای میت و نزد قبر سفارش می‌کند که نشان از تأثیر دعا بر سرنوشت اموات است.<ref name=":0"/> این مسائل مورد تأیید فقیهان شیعه است.<ref name=":0">جعفر سبحانی، بحوث توحید حول التوحید و الشرک، ص۷۵، به نقل از: الفقه علی المذاهب، ص۵۴۰.</ref> مشهور عالمان اهل‌سنت نیز معتقدند که اموات، از اعمال صالح و خیراتی که بازماندگان برای آنها می‌فرستند، بهره‌مند می‌گردند.