نمایش مبدأ برای منبع روایت «الناس عبید الدنیا»

{{شروع متن}}
{{سوال}}
منبع این سخن امام حسین(ع) که «مردم بندگان دنیایند» کجاست؟
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{درگاه|امام حسین}}
'''روایت «النّاس عَبيدُ الدُّنيا»''' (به معنای مردم بنده دنيا هستند) از [[امام حسین(ع)]] در [[کتاب تحف العقول]] نوشته [[ابن‌شعبه حرانی]] عالم شیعی قرن چهارم نقل شده است.<ref>ابن‌شعبه حرانی، حسن بن علی، تحف العقول عن آل الرسول صلى الله عليهم، تحقیق علی‌اکبر الغفاری، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، ۱۴۰۴ق، ص۲۴۵.</ref> ابن‌شعبه این عبارت را در ضمن خطبه امام حسین(ع) پس از مواجهه با سپاه [[حر بن یزید|حر بن یزید ریاحی]] آورده است. این عبارت در منابع تاریخی، مانند تاریخ طبری، که این خطبه را نقل کرده‌اند نیامده است.{{عربی بزرگ|إنَّ النّاسَ عَبيدُ الدُّنيا وَ الدّينُ لَعقٌ عَلى ألسِنَتِهِم، يَحوطونَهُ ما دَرَّت مَعائِشُهُم، فَإِذا مُحِّصوا بِالبَلاءِ قَلَّ الدَّيّانونَ
| ترجمه = مردم بنده دنيا هستند و دين لقلقه زبان آنان است. از دین هوادارى مى‌كنند تا لوازم زندگى‌شان فراوان گردد، و چون در آزمونِ بلا قرار گيرند دينداران اندک‌شمار مى‌شوند.<ref>ابن‌شعبه حرانی، تحف العقول، ص۲۴۵.</ref> 
}}قدیمی‌ترین منبع روایی که روایت «الناس عبید الدنیا» در آن آمده کتاب تحف العقول، نوشته ابن شعبه حرانی (درگذشته ۳۸۱ق) است.<ref>ابن‌شعبه حرانی، تحف العقول، ص۲۴۵.</ref> این روایت در منابع تاریخی هم نقل شده است؛ از جمله در [[مقتل الحسین خوارزمی|مقتل الحسین]] نوشته خوارزمی (درگذشته ۵۶۸ق).<ref>خوارزمی، موفق بن احمد، مقتل الحسین علیه السلام، قم، انوار الهدی، ۱۴۲۳ق، ج۱، ص۳۳۶.</ref> این عبارت را ابن‌شعبه در ضمن خطبه امام حسین(ع) در منزل ذو حسم از منزلگاه‌های میان [[مکه]] و [[کوفه]] آورده است. امام(ع) این خطبه را پس از مواجهه با سپاه حر بن یزید ریاحی القا کرده است.<ref>شریفی، محمود و دیگران، فرهنگ جامع سخنان امام حسین(ع)، ترجمه علی مؤیدی، قم، نشر معروف، ۱۳۸۵ش، ص۳۹۶–۴۰۰.</ref> این خطبه در منابع تاریخی، مانند [[اعتبار تاریخ طبری|تاریخ طبری]]<ref>طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری (تاریخ الرسل و الملوک)، لیدن، مطبعة بریل، ۱۸۷۹م، ج۴، ص۳۰۵.</ref> و تاریخ دمشق ابن‌عساکر<ref>ابن‌عساکر، علی بن حسن، تاریخ دمشق، تحقیق عمرو بن غرامة العمروی، بیروت، دارالفکر للطباعة والنشر والتوزیع، ۱۴۱۵ق، ج۱۴، ص۲۱۷.</ref> آمده است، ولی این عبارت در آن موجود نیست.<ref>شریفی و دیگران، فرهنگ جامع سخنان امام حسین(ع)، ص۴۰۰.</ref>

در ادبیات فارسی نیز بنده دنیا بودن مورد نکوهش قرار گرفته است: 
{{شعر|از بنده دنیا نپذیرند عبادت|بردار دل از عالم غَدّار و دگر هیچ<ref>صائب تبریزی، «[https://ganjoor.net/saeb/divan-saeb/ghazalkasa/sh2276 دیوان اشعار، غزلیات، غزل شمارهٔ ۲۲۷۶]»، سایت گنجور.</ref>}}