روابط مسلمانان با غیرمسلمانان: تفاوت میان نسخه‌ها

با توجه به آيات قرآن، روابط مسلمانان با غير مسلمانان چگونه بايد باشد؟

رابطه فردی با غیر مسلمان مانند: رابطه با خويشاوندان، رابطه با دوستان، شرکت در مجالس و ...، با حفظ شرایطی مانعی ندارد؛ مانند: همراه با اخلاق اسلامی؛ رعایت عدالت درباره افرادی که با مسلمانان در صلح هستند؛ جلوگیری از مسلط شدن آنها بر مسلمانان؛ دوست نشدن در حدی که سبب كشش روحی به سمت کافران و تاثير اخلاقي از آنان شود.  

رسول خدا(ص) با غیر مسلمانان ارتباطات اجتماعي داشت؛ با آنان در منزل‌هاي‌شان يا مكان‌هاي ديگر ديدار مي‌كرد؛ از بيماران‌شان عيادت مي‌كرد؛ هر زمان كه با جنازه مرده‌اي از آنان برخورد داشت، براي تشييع آن بر مي‌خاست.

ازدواج هر يك از مرد و زن مسلمان از نگاه اسلام، با هر يك از مرد و زن مشرک، حرام شده است. قرآن به صراحت حرمت ازدواج مسلمان با مشرك را بيان نموده و مسلمانان را از آن برحذر داشته است. ازدواج زن مسلمان با مرد غیر مسلمان چه دائمی و چه به صروت موقت جایز نیست؛ اما فقهای شیعه در باره ازدواج مرد مسلمان با زنان اهل کتاب، اتفاق نظر ندارند. نظریه غالب، حرمت ازدواج دائم مرد مسلمان با زنان اهل کتاب و جواز ازدواج موقّت با آنان است. برخی از فقها ازدواج دائم مرد با زنان اهل کتاب را جایز دانسته، اما گفته‌اند که بهتر است این ازدواج صورت نگیرد.

روابط بين المللي مسلمانان با کشورهای غير مسلمان با حفظ شرایطی ایرادی ندارد؛ مانند: جلوگیری از ارتباط زمینه‌ساز تسلط کفار بر مسلمانان؛ حفظ عدالت؛ پايبندي به پيمان‌هاي سياسي؛ حفظ عزت، استقلال و سيادت اسلامي.

غير مسلمان  کسي است که بر نبوت حضرت محمد(ص) اعتراف ندارد، هر چند بر يگانگي خداوند متعال و رسالت پيامبران گذشته باور داشته باشد و کسي که خداپرست نیست و پيرو مکتب‌هاي مادي و غير آسماني است.

== مفهوم شناسی غير مسلمانان ==

غير مسلمان کسي است که بر نبوت حضرت محمد(ص) ایمان نیاورده است، هر چند بر يگانگي خداوند متعال و رسالت پيامبران گذشته باور داشته باشد؛ به اين گروه اهل کتاب مي‌گويند.

<ref>موسوی خمینی، روح اله، تحرير الوسيله ، نجف، بی‌نا، بی‌تا، ج۲ ، ص۴۹۷.</ref>

<ref>نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، به کوشش محمود قوچانی، تهران، بی‌نا، ۱۳۹۴ق، ج۲۱، ص۲۲۸.</ref>

و کسي که خداپرست نیست و به یگانگی خدا ایمان ندارد. به این گروه مشرک گویند.

<ref>ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، قم، ادب الحوزة، ۱۴۰۵ش، ج۱، ص۲۲۳.</ref>

<ref>مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۶۰ش، ج۶، ص۴۹.</ref>

<ref>جوادی آملی، عبدالله، توحید در قرآن، قم، مرکز نشر اسراء، ۱۳۹۵ش، ص۵۷۱.</ref>

==مرزهاي اسلامي در رابطه فردي با غير مسلمانان==

روابط فردی بیشتر در داخل کشورهایی است که مسلمانان با غیر مسلمانان زندگی می‌کنند؛ مسلمانان آن گاه مي‌توانند پيام الهي و نداهاي روح بخش قرآن را به گوش ديگر ملت‌ها برسانند که ارتباط با غير مسلمانان هموار باشد و روابط با غير مسلمانان به گونه‌اي پايه‌ريزي شود که به عزت و سربلندي مسلمانان و انسانيت غير مسلمانان لطمه‌اي وارد نشود؛ قران کريم با تفسير اهل بيت عصمت(ع) در رابطه با غير مسلمانان، مرزها و خط قرمز‌ها را به روشنی ترسيم کرده است.

=== رابطه با خويشاوندان غیر مسلمان===

گاهي ممکن است يکي از خويشاوندان مسلمانان، غير مسلمان باشد که با مسلمانان در صلحند؛ در اين صورت بر مسلمان واجب است که با اخلاق اسلامي با خويشاوند خود رفتار کند. امام خميني(ره) حقّ بخشش، صدقه دادن، وقف كردن، ارث بردن، وصيّت كردن و وكيل شدن را براي آنان پذيرفته و اجازه داده تا از زكات به غيرمسلمانان پرداخت شود و بر مسلمانان واجب كرده تا بر خويشاوندان خويش از اهل ذمّه انفاق كنند.<ref>موسوی خمینی، روح اله، تحرير الوسيله، نجف، بي نا، بي تا، ج۱، ص۵۵۲ و ۵۵۷ . ج۲ ، ص۵۶ و ۹۱.</ref> این یعنی اسلام حقوقِ اجتماعي غير مسلمانان را هم رعايت كرده و دستور خوش‌رفتاري با خویشاوندان غیر مسلمان را داده است.<ref>كلينى، محمد بن يعقوب، الكافي، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ ق، ج۲، ص۱۶۰.</ref>

=== رابطه با دوستان غیر مسلمان===

دوستي با كافران در آياتي چند، مورد نكوهش و نهي قرار گرفته است: {{قرآن|يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا لا تَتَّخِذُوا الْيَهُودَ وَ النَّصارى‏ أَوْلِياءَ بَعْضُهُمْ أَوْلِياءُ بَعْضٍ وَ مَنْ يَتَوَلَّهُمْ مِنْكُمْ فَإِنَّهُ مِنْهُمْ إِنَّ اللَّهَ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمينَ|ترجمه=اي كساني كه ايمان آورده ايد، يهوديان و نصاري را به دوستي مگيريد، بعض آنان دوستان بعض ديگر. هر كس از شما با آنان دوستي كند، او هم از آنان خواهد بود. خداوند گروه ستمكاران را هرگز هدايت نمي كند.|سوره=مائده|آیه=۵۱}} در آیات دیگر نیز به این رابطه اشاره شده است.<ref> سوره مجادله، آیه۲۲. سوره مائده، آیه۵۷. سوره توبه، آیه۲۳. سوره نساء، آیه۱۳۹ و ۱۴۴. سوره ممتحنه، آیه۱۳. سوره بقره، آیه۱۰۹. سوره آل عمران، آیه۶۹ و ۱۱۸.</ref>

آنچه نكوهش شده است، دوست داشتن كافران، اعتماد کردن برآنها و در نتیجه مسلط شدن آنها بر مسلمانان است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=المیزان فی تفسیر القرآن|ترجمه عنوان=محمد باقر موسوی همدانی|سال=1374|نام=محمد حسین|نام خانوادگی=طباطبایی|ناشر=دفتر انتشارات اسلامی|جلد=5|صفحه=603|مکان=قم}}</ref> <ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تفسیر نمونه|سال=۱۳۷۱|نام=ناصر|نام خانوادگی=مکارم شیرازی|ناشر=دار الکتب الاسلامیه|جلد=4|صفحه=410|مکان=تهران}}</ref> اين بدان معناست كه دوستي، سبب كشش روحی به سمت کافران، بي‌ارادگي و تاثير اخلاقي از آنان، مقهور شدن، خودباختگي در برابر بيگانگان و قبول سيادت آنان شود. اما ابراز دوستي در معاشرت‌ها، با حفظ استقلال و شخصيت ديني، مانعي ندارد. بلكه مورد تشويق قرآن است که می‌گوید خدا شما را از نيكى كردن و رعايت عدالت نسبت به كسانى كه در راه دين با شما پيكار نكردند و از خانه و ديارتان بيرون نراندند نهى نمى‏‌كند؛ چرا كه خداوند عدالت‏‌پيشگان را دوست دارد: {{قرآن|لا يَنْهاكُمُ‏ اللَّهُ عَنِ الَّذينَ لَمْ يُقاتِلُوكُمْ فِي الدِّينِ وَ لَمْ يُخْرِجُوكُمْ مِنْ دِيارِكُمْ أَنْ تَبَرُّوهُمْ وَ تُقْسِطُوا إِلَيْهِمْ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطينَ|سوره=ممتحنه|آیه=۸}} در ادامه می‌گوید که خدا تنها شما را از دوستى و رابطه با كسانى نهى مى‏‌كند كه در امر دين با شما پيكار كردند و شما را از خانه‌هاي‌تان بيرون راندند يا به بيرون‏راندن شما كمك كردند و هر كس با آنان رابطه دوستى داشته باشد، ستمگر است: {{ قرآن|إِنَّما يَنْهاكُمُ‏ اللَّهُ عَنِ الَّذينَ قاتَلُوكُمْ فِي الدِّينِ وَ أَخْرَجُوكُمْ مِنْ دِيارِكُمْ وَ ظاهَرُوا عَلى‏ إِخْراجِكُمْ أَنْ تَوَلَّوْهُمْ وَ مَنْ يَتَوَلَّهُمْ فَأُولئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ|سوره=ممتحنه|آیه=۹}}

اين آيات، نشان مي‌دهد كه رفتار دوستانه با آنان كه سر جنگ ندارند پسنديده است و نسبت به دشمنان نيز خداوند مي‌خواهد دشمني به دوستي بدل گردد.<ref>خطيب، عبدالكريم، التفسير القرآنى للقرآن، بيروت، دار الفكر العربي، چاپ اول، ۱۴۲۴ق، ج۱۴، ص۹۰۳.</ref> به اين ترتيب افراد غير مسلمان به دو گروه تقسيم مى‏شوند: گروهى كه در مقابل مسلمين ايستادند و شمشير به روى آنها كشيدند، تكليف مسلمانان اين است كه از هر گونه پيوند دوستى با این گروه خوددارى کنند. اما دسته ديگر در عين كفر و شرك كارى به مسلمانان ندارند، جنگ نمی‌کنندد، حتى گروهى از آنها پيمان ترك مخاصمه با مسلمانان بسته بودند، نيكى كردن با اين دسته و اظهار محبت با آنها بى‏‌مانع بود و اگر معاهده‌‏اى با آنها بسته بودند بايد به آن وفادار ماند و در اجراى عدالت کوشید.<ref>مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، تهران، دار الكتب الإسلاميه، چاپ اول، ۱۳۷۱ش، ج۲۴، ص۳۱.</ref>

مسلمانان موظفند نسبت به افراد غير مسلمان، با اخلاق حسنه و [[عدالت اجتماعی از دیدگاه امام علی(ع)|عدل اسلامي]] عمل نمايند و حقوق انساني آنان را رعايت كنند. اين اصل، در باره كساني اعتبار دارد كه بر ضد اسلام و مسلمانان توطئه و اقدام نكنند. در اين مسالمت‌آميزي بايد شرايط عزت مسلمانان مراعات گردد: {{قرآن|وَلِلَّهِ الْعِزَّه وَلِرَسُولِهِ وَلِلْمُؤْمِنِينَ|سوره=منافقون|آیه= ۸}}

=== ازدواج با غیر مسلمانان===

: ''' ازدواج با مشرک:'''

ازدواج هر يك از مرد و زن مسلمان از نگاه اسلام، با هر يك از مرد و زن مشرک، حرام شده است. قرآن به صراحت حرمت ازدواج مسلمان با مشرك را بيان نموده و مسلمانان را از آن برحذر داشته است: {{قرآن|و با زنان مشرك و بت‌پرست تا ايمان نياورده‌اند، ازدواج نكنيد (اگر چه جز به ازدواج با كنيزان دسترسي نداشته باشيد) كنيز با ايمان، از زن آزاد بت‌پرست، بهتر است، هر چند (زيبايي، يا ثروت يا موقعيت او) شما را به شگفتي آورد. و زنان خود را به ازدواج مردان بت‌پرست تا ايمان نياورده اند، در نياوريد (گرچه ناچار شويد آنها را به همسري غلامان با ايمان، درآوريد) غلام با ايمان از مرد آزاد بت‌پرست، بهتر است (هر چند مال و موقعيت و زيبايي او) شما را به شگفتي آورد. آنها دعوت به سوي آتش مي‌كنند و خدا دعوت به بهشت و آمرزش به فرمان خود مي‌نمايد و آيات خويش را براي مردم روشن مي‌سازد. شايد متذكر شوند.|سوره=بقره|آیه= ۲۲۱}}

 

ازدواج زن مسلمان با مرد غیر مسلمان چه دائمی و چه به صروت موقت جایز نیست؛ اما فقهای شیعه در باره ازدواج مرد مسلمان با زنان اهل کتاب، اتفاق نظر ندارند. نظریه غالب، حرمت ازدواج دائم مرد مسلمان با زنان اهل کتاب و جواز ازدواج موقّت با آنان است.

<ref>نجفى، محمد حسن‌، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ هفتم، ۱۴۰۴ق، ج۳۰، ص۲۸.</ref>

<ref> بنی هاشمی خمینی، محمدحسن، توضیح المسائل مراجع عظام، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۳۷۷ش، ج۲، ص۳۹۷.</ref>

برخی از فقها ازدواج دائم مرد با زنان اهل کتاب را جایز دانسته، اما گفته‌اند که بهتر است این ازدواج صورت نگیرد.<ref> بنی هاشمی خمینی، محمدحسن، توضیح المسائل مراجع عظام، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۳۷۷ش، ج۲، ص۴۶۸.</ref>

=== شرکت در مجالس غير مسلمانان===

يكي از اصول سياست اسلام، دعوت غيرمسلمانان به اسلام است. بهترين شيوه دعوت، دعوت عملي است كه مسلمانان با معاشرت خوب خود مي‌توانند كفار را به دين اسلام فراخوانند. برخوردهاي متعددي در اين باره در تاريخ اسلام مشاهده مي‌شود كه دعوت عملي به مراتب اثر بيش‌تري از دعوت زباني داشته است.

[[حضرت محمد(ص)|رسول خدا(ص)]] با غیر مسلمانان پيوندها و ارتباطات اجتماعي داشت<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=اسلام و همزیستی مسالمت آمیز|سال=1344|نام=عمید زنجانی|نام خانوادگی=عباسعلی|ناشر=دارالکتب الاسلامیة|صفحه=95|مکان=تهران}}</ref> و هميشه با آنان در منزل‌هاي‌شان يا مكان‌هاي ديگر ديدار مي‌كرد، گاهي پيامبر(ص) بر آنان وارد مي‌شد و زماني هم آنان به خدمت پيامبر مي‌آمدند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=انسان دوستی در اسلام|ترجمه عنوان=محمد حسن مهدوی اردبیلی، غلامحسین یوسفی |سال=1362|نام=مارسل|نام خانوادگی=بوازار|ناشر=طوس|صفحه=179|مکان=تهران}}</ref>

<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=خاتم پیامبران|ترجمه عنوان=حسین صابری|سال=1375|نام=محمد|نام خانوادگی=ابوزهره|ناشر=آستان قدس|جلد=3|صفحه=542|مکان=مشهد}}</ref>آن حضرت از بيماران‌شان عيادت مي‌كرد.

<ref>ابن اشعث، محمد بن محمد، الجعفريات (الأشعثيات)، تهران، مكتبه النينوى الحديثه، چاپ اول، بى تا، ص۱۵۹.</ref>

<ref>طبرسى، حسن بن فضل، مكارم الأخلاق، قم، الشريف الرضى‏، چاپ چهارم، ۱۴۱۲ق / ۱۳۷۰ش، ص۳۵۹.</ref>

هر زمان كه با جنازه مرده‌اي از آنان برخورد داشت، براي تشييع آن بر مي‌خاست.

<ref>نیشابوری، مسلم بن حجاج، صحيح مسلم، مصر - قاهره، دار الحديث، چاپ اول، ۱۴۱۲ق، ج۲ ، ص۶۶۱ .</ref>  

<ref>ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند الإمام أحمد بن حنبل، بیروت، مؤسسه الرساله، چاپ اول، ۱۴۱۶ق، ج۲۲، ص۵۳.</ref>

<ref>بخارى، محمد بن اسماعيل، صحيح البخاري، مصر- قاهره، جمهوريه مصر العربيه، وزاره الاوقاف، المجلس الاعلى للشئون الاسلاميه، لجنه إحياء كتب السنه - مصر - قاهره، چاپ دوم، ۱۴۱۰ق، ج‏۲، ص۳۸۶.</ref>

معاشرت با غير مسلمانان تا موقعي است که آنها به باورهاي اسلامي اهانت نکرده و دشمني نورزند و نشستن با این افراد به مرور زمان مومنان را همانند آنها خواهد کرد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=الفرقان فى تفسير القرآن بالقرآن و السنه|سال=1406|نام=محمد|نام خانوادگی=صادقى تهرانى|ناشر=فرهنگ اسلامى|صفحه=7|صفحه‌ها=388|مکان=قم}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تفسیر الکاشف|ترجمه عنوان=موسی دانش|سال=۱۳۷۸|نام=مغنیه|نام خانوادگی=محمد جواد|ناشر=بوستان کتاب|جلد=2|صفحه=730|مکان=قم}}</ref> قرآن کريم به اين شرط اشاره کرده است: {{قرآن|وَ قَدْ نَزَّلَ عَلَيْكُمْ فِي الْكِتابِ أَنْ إِذا سَمِعْتُمْ آياتِ اللَّهِ يُكْفَرُ بِها وَ يُسْتَهْزَأُ بِها فَلا تَقْعُدُوا مَعَهُمْ حَتَّى يَخُوضُوا في‏ حَديثٍ غَيْرِهِ إِنَّكُمْ إِذاً مِثْلُهُمْ إِنَّ اللَّهَ جامِعُ الْمُنافِقينَ وَ الْكافِرينَ في‏ جَهَنَّمَ جَميعاً|ترجمه=و خداوند (اين حكم را) در قرآن بر شما نازل كرده كه هر گاه بشنويد افرادى آيات خدا را انكار و استهزا مى‌‏كنند، با آنها ننشينيد تا به سخن ديگرى بپردازند! و گر نه، شما هم مثل آنان خواهيد بود. خداوند، منافقان و كافران را همگى در دوزخ جمع مى‌‏كند.|سوره=نساء|آیه=۱۴۰}}

رابطه با غیر مسلمانان در داخل کشور اسلامی بایستی با حفظ اسرار اسلامي باشد. منظور از اسرار هر چيزي است که غير مسلمانان و يا دشمنان بتوانند در وقت مناسب آن را به ضرر مسلمانان به کار برند؛ اعم از نکته ضعف‌هاي اقتصادي، سياسي، نظامي و فرهنگی. خداوند به مسلمانان هشدار مي‌دهد که مبادا آنها را محرم اسرار خود بدانید: {{قرآن|يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا لا تَتَّخِذُوا بِطانَةً مِنْ دُونِكُمْ لا يَأْلُونَكُمْ خَبالاً وَدُّوا ما عَنِتُّمْ قَدْ بَدَتِ الْبَغْضاءُ مِنْ أَفْواهِهِمْ وَ ما تُخْفي‏ صُدُورُهُمْ أَكْبَرُ قَدْ بَيَّنَّا لَكُمُ الْآياتِ إِنْ كُنْتُمْ تَعْقِلُونَ|ترجمه=اى كسانى كه ايمان آورده‏‌ايد! محرم اسرارى از غير خود، انتخاب نكنيد! آنها از هر گونه شرّ و فسادى در باره شما كوتاهى نمى‏‌كنند. آنها دوست دارند شما در رنج و زحمت باشيد. (نشانه‏‌هاى) دشمنى از دهان (و كلام) شان آشكار شده و آنچه در دل‌هاي‌شان پنهان مى‏‌دارند، از آن مهم‌تر است. ما آيات را براى شما بيان كرديم اگر انديشه كنيد!|سوره=آل عمران|آیه=۱۱۸}}

== اصول و مرزهاي اسلامي در روابط بين المللي با غير مسلمانان==

قرآن در مواردی ارتباط با غیر مسلمانان را این گونه توصیف می کند:

روابط مسلمانان با كفار در زواياي گوناگون اجتماعي، اقتصادي، سياسي، فرهنگي، حقوقي و... در قرآن با معيارهاي مشخص و ضوابط معيّن مطرح است. قرآن به عنوان آخرين كتاب وحي الهي، رسالت جهاني داشته{{قرآن|تَبارَكَ الَّذي نَزَّلَ الْفُرْقانَ عَلى‏ عَبْدِهِ لِيَكُونَ لِلْعالَمينَ نَذيراً | ترجمه= زوال ناپذير و پر بركت است كسى كه قرآن را بر بنده‏اش نازل كرد تا بيم‏دهنده جهانيان باشد.|سوره= فرقان| آیه=1}} و براي راهبري انسان در همه عصرها و نسل‌ها فرستاده شده است: {{قرآن|هَذَا بَصَائِرُ لِلنَّاسِ|ترجمه=اين قرآن، وسيله بينايي همه مردم است. |سوره=جاثيه|آیه= ۲۰}}

 

 

* حقوق و وظایف غیر مسلمانان در جامعه اسلامی، روح الله شریعتی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، ۱۳۸۱.

==منابع==

  | شاخه فرعی۲ =  

  | شاخه فرعی۳ =  

  | ویرایش =  

  | لینک‌دهی =شد  

  | ناوبری =  

  | نمایه =  

  | ارجاعات =  

  | بازبینی =  

  | تکمیل =  

  | کیفیت =