پرش به محتوا

اهداف نزول قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

اضافه کردن آیات و مطالبی از تفاسیر
(اصلاح ارقام)
(اضافه کردن آیات و مطالبی از تفاسیر)
خط ۹: خط ۹:
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}


انسان‌ها برای رسیدن به هدف خلقت، نیازمند برنامه‌ای که مطابق با نیازهای آن‌ها باشد، هستند. [[قرآن‌کریم]] به عنوان برنامه‌ای از طرف خالق بشر که به تمام نیازهای انسان آگاه است، نازل شده است. اهدافی که در قرآن برای نزول قرآن وارد شده است عبارتند از: هدایت و بیان نیازمندی‌های بشر، تعالی بخش تعقل و فهم انسان، تذکر و یادآوری، شفای دل و فکر، بشارت‌ دادن و انذار کردن مردم.
انسان‌ها برای رسیدن به هدف خلقت، نیازمند برنامه‌ای که مطابق با نیازهای آن‌ها باشد، هستند. [[قرآن‌کریم]] به عنوان برنامه‌ای از طرف خالق بشر که به تمام نیازهای انسان آگاه است، نازل شده است. اهدافی که در قرآن برای نزول قرآن وارد شده است عبارتند از: هدایت و بیان نیازمندی‌های بشر، تذکر و یادآوری، شفای دل و فکر، بشارت‌ دادن و انذار کردن مردم.


== کتاب هدایت ==
== کتاب هدایت ==
[[قرآن کریم]] برای هدایت بشر نازل شده است.<ref> سوره بقره، آیه۲و ۱۸۵. سوره ال عمران، آیه۱۳۸.  سوره یونس، آیه۵۷.  سوره نحل، آیه۶۴ و ۸۹ و ۱۰۲. سوره نمل، آیه۱و۲. سوره فصلت، آیه۴۴.</ref>
[[قرآن کریم]] برای هدایت بشر نازل شده است.<ref> سوره بقره، آیه۲و ۱۸۵. سوره ال عمران، آیه۱۳۸.  سوره یونس، آیه۵۷.  سوره نحل، آیه۶۴ و ۸۹ و ۱۰۲. سوره نمل، آیه۱و۲. سوره فصلت، آیه۴۴.</ref>
غير از خداوند احدي شايسته هدايت انسان نیست، زيرا ديگران خود نيازمند هدايت هستند: {{قرآن|اِنَّ هُديَ الله هُوَ الْهُدي| ترجمه= هدايت الهي تنها هدايت است.| سوره‌= بقره| آيه= ۱۲۰}} و چون قرآن برنامه هدايتي خداوندي است، از گزند هر گونه جهل، خطا، نسيان و  اختلاف محفوظ خواهد بود: {{قرآن|لا يأتيهِ الباطِلُ مِن بَينِ يَديهِ و لا مِن خَلفِه| ترجمه= هيچ باطلي نه از پيش‌رو و نه از پشت‌سر به سراغ آن نمي‌آيد.| سوره‌= فصلت| آيه‌= ۴۲}} قرآن بمنظور هدايت همه‌ انسان‌ها نازل شده <ref>سوره‌ بقره، آيه‌ ۱۸۵.</ref> و نحوه رهبري آن بهترين نوع هدايت مي‌باشد.<ref>سوره‌ اسراء، آيه‌ ۹.</ref>
غير از خداوند احدي شايسته هدايت انسان نیست، زيرا ديگران خود نيازمند هدايت هستند: {{قرآن|اِنَّ هُديَ الله هُوَ الْهُدي| ترجمه= هدايت الهي تنها هدايت است.| سوره‌= بقره| آيه= ۱۲۰}} و چون قرآن برنامه هدايتي خداوندي است،<ref>مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، تهران، دار الكتب الإسلاميه، چاپ دهم، ۱۳۷۱ش، ج۲۲، ص۱۶۲.</ref> از گزند هر گونه جهل، خطا، نسيان و  اختلاف محفوظ خواهد بود: {{قرآن|لا يأتيهِ الباطِلُ مِن بَينِ يَديهِ و لا مِن خَلفِه| ترجمه= هيچ باطلي نه از پيش‌رو و نه از پشت‌سر به سراغ آن نمي‌آيد.| سوره‌= فصلت| آيه‌= ۴۲}} قرآن بمنظور هدايت همه‌ انسان‌ها نازل شده <ref>سوره‌ بقره، آيه‌ ۱۸۵.</ref> و نحوه رهبري آن بهترين نوع هدايت مي‌باشد.<ref>سوره‌ اسراء، آيه‌ ۹.</ref>
هدايت قرآن كه كلام خداست، نياز هر نيازمند آماده و مستحقّ را برآورده مي‌نمايد: {{قرآن|اِن تتّقوا الله يجعَل لَكُم فُرقاناً|ترجمه= اگر از خدا به پرهيزند براي شما وسيله‌اي جهت جداساختن حق از باطل قرار مي‌دهد.| سوره= انفال| آیه=۲۹}}
هدايت قرآن كه كلام خداست، نياز هر نيازمند آماده و مستحقّ را برآورده مي‌نمايد: {{قرآن|اِن تتّقوا الله يجعَل لَكُم فُرقاناً|ترجمه= اگر از خدا به پرهيزند براي شما وسيله‌اي جهت جداساختن حق از باطل قرار مي‌دهد.| سوره= انفال| آیه=۲۹}}


== کتاب نور ==
== کتاب نور ==
[[خداوند متعال]]، در برخی از آیات، قرآن را نور و کتاب روشن معرفی کرده است: {{قرآن|قَدْ جاءَكُمْ مِنَ اللَّهِ نُورٌ وَ كِتابٌ مُبِينٌ|ترجمه= از طرف خدا، نور و كتاب آشكاري به سوي شما آمد.| سوره‌= مائده| آيه= ۱۵}}  کتاب نوری که انسان به وسیله آن از ظلمت‌ها بیرون می‌آید و چراغ راه او می‌باشد.<ref> سوره نساء، آیه۱۷۴. سوره ابراهیم، آیه۱.</ref>
[[خداوند متعال]]، در برخی از آیات، قرآن را نور و کتاب روشن معرفی کرده است: {{قرآن|قَدْ جاءَكُمْ مِنَ اللَّهِ نُورٌ وَ كِتابٌ مُبِينٌ|ترجمه= از طرف خدا، نور و كتاب آشكاري به سوي شما آمد.| سوره‌= مائده| آيه= ۱۵}}  کتاب نوری که انسان به وسیله آن از ظلمت‌ها بیرون می‌آید و چراغ راه او می‌باشد.<ref> سوره نساء، آیه۱۷۴. سوره ابراهیم، آیه۱.</ref>
قرآن نور است چون نور هم خودش روشن است و هم چیزهای دیگر را نورانی و روشن می‌کند:{{قرآن|ای اهل کتاب! به یقین از طرف خدا نور و کتابی روشن به‌سوی شما آمده، خدا به آن هرکسی را که خواهان رضوان الهی باشد، هدایت می‌کند و شما را از ظلمت‌ها و تاریکی‌ها به‌سوی نور و روشنایی خارج می‌کند.| سوره = مائده| آیه = ۱۵ و ۱۶}}
قرآن نور است چون نور هم خودش روشن است و هم چیزهای دیگر را نورانی و روشن می‌کند.
<ref>ابوالفتوح رازى، حسين بن على، روض الجنان و روح الجنان في تفسير القرآن، مشهد، آستان قدس رضوى، بنياد پژوهشهاى اسلامى، چاپ اول، ۱۴۰۸ق، ج۶، ص۳۰۶.</ref>
به شرطی که افراد جامعه هم به سمت این روشنایی بروند:{{قرآن|ای اهل کتاب! به یقین از طرف خدا نور و کتابی روشن به‌سوی شما آمده، خدا به آن هرکسی را که خواهان رضوان الهی باشد، هدایت می‌کند و شما را از ظلمت‌ها و تاریکی‌ها به‌سوی نور و روشنایی خارج می‌کند.| سوره = مائده| آیه = ۱۵ و ۱۶}}


== کتاب جامع سعادت ==
== کتاب جامع سعادت ==
خط ۲۷: خط ۲۹:
<ref> مكارم شيرازي، ناصر، تفسير نمونه، تهران، دارالكتب الاسلاميّه، دهم، ۱۳۷۰ش، ج۱۱، ص۳۶۳.</ref>
<ref> مكارم شيرازي، ناصر، تفسير نمونه، تهران، دارالكتب الاسلاميّه، دهم، ۱۳۷۰ش، ج۱۱، ص۳۶۳.</ref>


== یادآوری و تذکر ==
قرآن ذکر است: {{قرآن|وَ أَنْزَلْنا إِلَيْكَ الذِّكْرَ لِتُبَيِّنَ لِلنَّاسِ ما نُزِّلَ إِلَيْهِمْ وَ لَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ | ترجمه= و ما اين ذكر را بر تو نازل كرديم، تا آنچه به سوى مردم نازل شده است براى آنها روشن سازى و شايد انديشه كنند!| سوره= نحل| آیه= ۴۴}}
قرآن بارها ذکر بودنش را برای جامعه بیان کرده است.<ref>سوره اعراف، آیه۲ و ۶۳. سوره حجر، آیه۹. سوره انبیاء، آیه۵۰. سوره یس، آیه۶۹.  سوره ص، آیه۱ و ۸۷.</ref>
قرآن‏ ذكر است‏، زيرا: يادآور نشانه‌ها، نعمت‌ها و صفات الهى است. يادآور گذشته و آينده انسان است. يادآور عوامل سقوط و عزّت جوامع است. يادآور صحنه‏‌هاى قيامت است. يادآور عظمت هستى است. يادآور تاريخ و زندگى شخصيّت‏‌هاى تاريخ‏‌ساز است.<ref>قرائتى، محسن، تفسير نور، تهران، مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، چاپ اول، ۱۳۸۸ش، ج۴، ص۲۹۶.</ref>


== عاقل ساختن انسان ==
ذکر بودن قرآن حکیمانه است.<ref>سوره آل عمران، آیه۵۸.</ref> برای مومنان سودآور است.<ref>سوره اعراف، آیه۲.</ref> رحمت‌آور است.<ref>سوره اعراف، آیه۶۳.</ref> رستگارانه است.<ref>سوره اعراف، آیه۶۹.</ref> برای تبیین و اندیشیدن است.<ref>سوره نحل، آیه۴۴. سوره انبیاء، آیه۱۰.</ref>
تعالیم قرآن فقط برای علم آموزی و دانشمند ساختن نیست، بلکه برای عاقل ساختن انسان‌ها است. قرآن می‌فرماید: {{قرآن|وَتِلْکَ الأمْثَالُ نَضْرِبُهَا لِلنَّاسِ وَمَا یَعْقِلُهَا إِلا الْعَالِمُونَ
| سوره = عنکبوت
| آیه = ۴۳
| ترجمه = ما در قرآن آن مثَل‌ها را برای مردم می‌زنیم، اما آن‌ها را غیر از افراد عالم نمی‌توانند تعقل بکنند و بفهمند.
}} در این آیه، علم را به‌عنوان وسیله‌ای لازم برای هدف نهایی یعنی تعقل و عاقل شدن، معرفی می‌کند.
 
مثال‌هایی که قرآن به آن اشاره می‌کند، در واقع برای تعقل و فهم عملی انسان است، تا با فهم آن طریق هدایت و سعادت برای انسان هموار شود.


== یادآوری و تذکر ==
قرآن تذکری برای همه جهانیان است: {{قرآن|إِنْ هُوَ إِلا ذِکْرَی لِلْعَالَمِینَ
بعضی از آیات، قرآن را تذکر برای عالمین معرفی کرده است: {{قرآن|... إِنْ هُوَ إِلا ذِکْرَی لِلْعَالَمِینَ
| سوره = انعام
| سوره = انعام
| آیه = ۹۰
| آیه = ۹۰
| ترجمه = قرآن جز تذکر برای تمام عالم نمی‌باشد.
| ترجمه = قرآن جز تذکر برای تمام عالم نمی‌باشد.}}
}}یعنی بهره‌گیری و استفاده از قرآن و معارف آن سخت نیست؛ چرا که مضمون آن با خواسته‌ها و نیازهای درونی انسان هماهنگ است و چیزی از بیرون بر او تحمیل نمی‌شود.<ref>برای توضیح بیشتر به آیات: مدثر/ ۴۹، عبس/ ۱۱ رجوع شود.</ref>
در آیات دیگر نیز به ذکر جهانی بودن قرآن تصریح شده است.<ref>سوره يوسف، آیه۱۰۴. سوره قلم، آیه۵۲. سوره تکویر، آیه۲۷. </ref>
 
یعنی اين قرآن و رسالت و هدايت يك بيدار باش و يادآورى به همه جهانيان است و چنين نعمت همگانى، همانند نور آفتاب و امواج هوا و بارش باران است كه جنبه عمومى و جهانى دارد.‏<ref>مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، تهران، دار الكتب الإسلاميه، چاپ دهم، ۱۳۷۱ش، ج۵، ص۳۳۶.</ref>
قرآن‏ ذكر است‏ چون بنده را از غفلت و جهالت بيرون مي‌آورد و به شاه‌راه هدايت سوق مي‌دهد و سرّ نزول قرآن بينا كردن جامعه و آشكار كردن امورى است كه بآن احتياج دارند.<ref>طيب، عبدالحسين، اطيب البيان في تفسير القرآن، تهران، نشر اسلام، چاپ دوم، ۱۳۶۹ش، ج۸، ص۱۲۹.</ref>
 


== شفای قلب‌ها ==
== شفای قلب‌ها ==
خدای مهربان، قرآن را به‌عنوان شفای آنچه در دل‌ها و افکار است، معرفی می‌نماید: {{قرآن|وَنُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ مَا هُوَ شِفَاءٌ.
خدای مهربان، قرآن را به‌عنوان شفا و رحمت معرفی می‌نماید: {{قرآن|وَ نُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ ما هُوَ شِفاءٌ وَ رَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنينَ وَ لا يَزيدُ الظَّالِمينَ إِلاَّ خَساراً | ترجمه = و از قرآن، آنچه شفا و رحمت است براى مؤمنان، نازل مى‏كنيم؛ و ستمگران را جز خسران (و زيان) نمى‏افزايد. | سوره = اسراء| آیه = ۸۲}} قرآن شفای دل‌هاست: {{قرآن|يا أَيُّهَا النَّاسُ قَدْ جاءَتْكُمْ مَوْعِظَةٌ مِنْ رَبِّكُمْ وَ شِفاءٌ لِما فِي الصُّدُورِ وَ هُدىً وَ رَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنينَ| ترجمه= اى مردم! اندرزى از سوى پروردگارتان براى شما آمده است؛ و درمانى براى آنچه در سينه‏‌هاست؛ (درمانى براى دل‌هاى شما؛) و هدايت و رحمتى است براى مؤمنان!|سوره= یونس|آیه= ۵۷}}
| سوره = اسراء
شفابخش بودن قرآن برای کسی است که بدان ایمان داشته باشد: {{قرآن| قُلْ هُوَ لِلَّذينَ آمَنُوا هُدىً وَ شِفاءٌ وَ الَّذينَ لا يُؤْمِنُونَ في‏ آذانِهِمْ وَقْرٌ وَ هُوَ عَلَيْهِمْ عَمًى أُولئِكَ يُنادَوْنَ مِنْ مَكانٍ بَعيدٍ| ترجمه= بگو: اين (كتاب) براى كسانى كه ايمان آورده‏‌اند هدايت و درمان است؛ و كسانى كه ايمان نمى‏‌آورند، در گوش‌هاي‌شان سنگينى است و گويى نابينا هستند و آن را نمى‏‌بينند؛ آنها (همچون كسانى هستند كه گويى) از راه دور صدا زده مى‏‌شوند!| سوره= فصلت|آیه= ۴۴}} فقط خواندن و شنیدن قرآن کافی نیست، تدبّر در معانی و فکر و آمادگی برای تأثیرپذیری نیز لازم است: {{قرآن|إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِینَ إِذَا ذُکِرَ اللَّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ وَإِذَا تُلِیَتْ عَلَیْهِمْ آیَاتُهُ زَادَتْهُمْ إِیمَانًا وَعَلَی رَبِّهِمْ یَتَوَکَّلُونَ| ترجمه = مؤمنین فقط این‌گونه هستند که … و هنگامی که آیات قرآن بر آن‌ها تلاوت شود ایمان‌شان زیادتر می‌شودو بر خدا توکل می‌کنند.| سوره = انفال| آیه = ۲}}
| آیه = ۸۲
| ترجمه = و از قرآن، آنچه شفا و رحمت است برای مؤمنان، نازل می‌کنیم
}}


در این آیه و آیات مشابه، قرآن «دارو» معرفی نشد، بلکه شفاء گفته شده، چرا که مریض امکان دارد دارویی را مصرف کند ولی درمان نیابد و خوب نشود، اما قرآن خود شفاء و درمان است.
قرآن از چند جهت، براى مردم شفاست‏:
# با راهنمايى‏‌هاى خود كورى جهل و حيرت شك، را زايل مى‏‌سازد.
# داراى چنان نظم و تأليف و فصاحتى اعجاز آميز است كه راستى مدعاى پيامبر را اثبات مى‌‏كند، از اين جهت، مردم را از بيمارى جهل و شك و كوردلى در راه دين، شفا مى‏‌بخشد.
# قرآن وسيله‌‏اى است كه به آن تبرك مى‏‌جويند و براى رفع بيماري‌ها قرائت مى‏‌كنند و خداوند بوسيله قرآن، به مقتضاى مصلحت خود، بسيارى از زيان‌ها و امور ناپسند را از مردم دور مى‌‏سازد.
# قرآن مشتمل است بر دلائل توحيد و عدالت و احكام دين و پندها و اندرزها و ضرب المثل‌ها، بنا بر اين شفاى دردهاى دنيوى و اخروى مردم است.<ref>طبرسى، فضل بن حسن، مجمع البيان فی تفسیر القرآن، ترجمه: گروهی از مترجمان، تهران، فراهانى، چاپ اول، بی‌تا، ج۱۴، ص۱۹۷.</ref>


از اینجا روشن می‌شود حق تلاوت تنها این نیست که حرکات و اعراب و قواعد تجوید رعایت شود، بلکه همراه با آن، تدبّر در معانی و فکر و آمادگی برای تأثیرپذیری نیز لازم است. خداوند متعال در مورد پذیرش مؤمنان می‌فرماید: {{قرآن|إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِینَ إِذَا ذُکِرَ اللَّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ وَإِذَا تُلِیَتْ عَلَیْهِمْ آیَاتُهُ زَادَتْهُمْ إِیمَانًا وَعَلَی رَبِّهِمْ یَتَوَکَّلُونَ
آيات قرآن‏ كه همه دلالت و راهنمایى، دارو، نور، شفا و غذاى معنوى است؛ در هريك از مراحل زندگى وارد مى‏‌شود؛ دست انسان ناتوان را مى‏‌گيرد؛ او را در انجام كار، و وصول به مقصد و مقصود کمک مى‌‏نمايد.<ref>حسينى طهرانى، محمدحسين، نور ملكوت قرآن، مشهد، علامه طباطبايى، چاپ سوم، ۱۴۲۷ق، ج۱، ص۷۸.</ref>
| سوره = انفال
| آیه = ۲
| ترجمه = مؤمنین فقط این‌گونه هستند که … و هنگامی که آیات قرآن بر آن‌ها تلاوت شود ایمان‌شان زیادتر می‌شودو بر خدا توکل می‌کنند.
}}


== بشارت و انذار ==
== بشارت و انذار ==
قرآن می‌فرماید: {{قرآن|تَنْزِیلٌ مِنَ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ … بَشِیرًا وَنَذِیرًا فَأَعْرَضَ أَکْثَرُهُمْ فَهُمْ لا یَسْمَعُونَ
قرآن می‌فرماید: {{قرآن|تَنْزِیلٌ مِنَ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ … بَشِیرًا وَنَذِیرًا فَأَعْرَضَ أَکْثَرُهُمْ فَهُمْ لا یَسْمَعُونَ| ترجمه = قرآن فرستاده شده از سوی خدای رحمن رحیم است، … قرآنی که بشارت می‌دهد نیکان را و می‌ترساند بدان را. پس اکثر آنها اعراض کردند و گوش ندادند.| سوره = فصلت| آیه = ۲ - ۴}}
| سوره = فصلت
<ref>قرآن در قرآن، جوادی آملی انتشارات اسراء، چاپ اول، بهار ۱۳۷۸، ص۱۸۱ الی ۲۷۷،</ref>
| آیه = ۲ - ۴
| ترجمه = قرآن فرستاده شده از سوی خدای رحمن رحیم است، … قرآنی که بشارت می‌دهد نیکان را و می‌ترساند بدان را. پس اکثر آنها اعراض کردند و گوش ندادند.
}}<ref>ورک: قرآن در قرآن، جوادی آملی انتشارات اسراء، چاپ اول، بهار ۱۳۷۸، ص۱۸۱ الی ۲۷۷،</ref>


{{مطالعه بیشتر}}
== منابع ==


== منابع جهت مطالعه بیشتر ==
* تفسیر رهنما، اکبر هاشمی رفسنجانی، دفتر تبلیغات اسلامی، ج۱.
* قرآن در قرآن، مهدی احمدی، انتشارات اشراق.
* تفسیر تسنیم، آیه الله جوادی آملی، اسراء ج۱.
== منابع ==
{{پانویس|۲}}
{{پانویس|۲}}
{{تدوین قرآن}}
{{تدوین قرآن}}
trustworthy
۳٬۲۳۳

ویرایش