صحاح سته: تفاوت میان نسخه‌ها

بر اساس ديدگاه دانشمندان اهل سنّت، نگارش حديث به طور رسمى، از قرن دوم هجرى آغاز شده است. نخست عمربن عبدالعزيز به فكر جمع آورى و نگارش احاديث افتاد و به تمام نقاط، دستور كتابت و ضبط آن را صادر كرد.<ref name=":0">{{یادکرد کتاب|عنوان=شرح القسطلانی: إرشاد الساری لشرح صحيح البخاری|سال=1323|نام=أحمد بن محمد|نام خانوادگی=القسطلاني|ناشر=المطبعة الكبرى الأميرية|جلد=1|صفحه=7|مکان=مصر}}</ref> از آن پس، عالمان بسيارى به جمع و تدوين حديث همّت گماشتند و آثار و تأليفاتى پديد آوردند و در قرن دوم و سوم هجرى، كه عصر طلايى حديث شروع شد، مهم‌ترين و معتبرترين جوامع حديثى اهل سنّت يعنى صحاح ستّه، تدوين و نگارش يافت.<ref name=":02">{{یادکرد کتاب|عنوان=آموزه‌هايی از قرآن و حديث|سال=1381|نام خانوادگی=دیاری بیدگلی، محمدتقی|ناشر=دفتر نشر معارف|صفحه=66|مکان=قم}}</ref><ref name=":052">{{یادکرد کتاب|عنوان=مدرسة الحديث في مصر|نام خانوادگی=محمد رشاد خليفة|ناشر=الهيئة العامة لشئون المطابع الأميرية|صفحه=337|مکان=القاهرة}}</ref>

در اهل سنت اتفاق نظر وجود دارد که صحیح ترین کتب بعد از قرآن، به ترتیب صحیح بخاری و صحیح مسلم و سپس الموطأ می باشد. ولکن نزدی برخی، موطأ بر صحیح مسلم و بخاری مقدم است. و سپس باقی کتب ششگانه معتبر هستند که عبارتند از جامع ترمذی و سنن ابی داود و سنن ابن ماجه. و نزد برخی دیگر، سنن دارمی سزاوارتر است به اینکه کتاب ششم قرار گیرد.<ref name=":032">{{یادکرد کتاب|عنوان=الحطة في ذكر الصحاح الستة |سال=1405|نام= محمد صديق خان |نام خانوادگی=الحسينی البخاری|ناشر=دار الكتب التعليمية|صفحه=225|مکان=بيروت}}</ref>  

در این کتب چهارگانه اخیر، احادیث حسن و ضعیف نیز وجود دارد و اگر به آن ها «صحاح» گفته می شود از باب غلبه احادیث صحیح آن بر دیگر احادیث است.<ref name=":03">{{یادکرد کتاب|عنوان=الحطة في ذكر الصحاح الستة|سال=1405|نام=محمد صديق خان|نام خانوادگی=الحسينی البخاری|ناشر=دار الكتب التعليمية|صفحه=225|مکان=بيروت}}</ref>  

 

کتاب صحیح البخاری نوشته الإمام محمد بن إسماعيل البخاري(256) می باشد.<ref name=":05">{{یادکرد کتاب|عنوان=مدرسة الحديث في مصر|نام خانوادگی=محمد رشاد خليفة|ناشر=الهيئة العامة لشئون المطابع الأميرية|صفحه=336|مکان=القاهرة}}</ref> وى اين مجموعه را طى 16 سال از شش صدهزار حديث برگزيده و تدوين نموده است. احاديث صحيح بخارى را با مكرّرات آن، بيش از 9082 حديث دانسته اند. از مزاياى اين كتاب آن است كه براى ابواب، عناوين ذكر كرده كه مى توان از آن ها نظر وى را در مسائل فقهى استنباط كرد. همچنين در ابتداى هر باب، آياتى متناسب با عنوان هر باب آورده است.<ref name=":023">{{یادکرد کتاب|عنوان=آموزه‌هايی از قرآن و حديث|سال=1381|نام خانوادگی=دیاری بیدگلی، محمدتقی|ناشر=دفتر نشر معارف|صفحه=66|مکان=قم}}</ref>  

کتاب صحیح مسلم نوشته الإمام مسلم بن الحجاج القشيري النيسابوري(261) می باشد.<ref name=":0522">{{یادکرد کتاب|عنوان=مدرسة الحديث في مصر|نام خانوادگی=محمد رشاد خليفة|ناشر=الهيئة العامة لشئون المطابع الأميرية|صفحه=336|مکان=القاهرة}}</ref> اين كتاب مشتمل بر 7275 حديث است كه با حذف مكرّرات، بالغ بر 4000 مى گردد. مسلم با انگيزه جداسازى روايات صحيح از روايات ضعيف و جعلى به تأليف صحيح اقدام نموده است.<ref name=":022">{{یادکرد کتاب|عنوان=آموزه‌هايی از قرآن و حديث|سال=1381|نام خانوادگی=دیاری بیدگلی، محمدتقی|ناشر=دفتر نشر معارف|صفحه=66|مکان=قم}}</ref>  

کتاب سنن الترمذي نوشته الإمام محمد بن عيسى بن سورة بن موسى الترمذي(279) می باشد.<ref name=":0523">{{یادکرد کتاب|عنوان=مدرسة الحديث في مصر|نام خانوادگی=محمد رشاد خليفة|ناشر=الهيئة العامة لشئون المطابع الأميرية|صفحه=336|مکان=القاهرة}}</ref> وى از بخارى و ساير مشايخ حديث اخذ حديث كرده و با اين كه نابينا بوده است، يكى از نامورترين حفّاظ حديث به شمار مى آيد. جامع يا سنن ترمذى حاوى بيش از 5000 حديث است. از جمله مزاياى اين كتاب، قلّت تكرار احاديث آن است. همچنين مؤلّف كتاب پس از ذكر هر حديثى به بيان نوع آن نيز پرداخته و صحّت و ضعف آن را روشن كرده است.<ref name=":025">{{یادکرد کتاب|عنوان=آموزه‌هايی از قرآن و حديث|سال=1381|نام خانوادگی=دیاری بیدگلی، محمدتقی|ناشر=دفتر نشر معارف|صفحه=66|مکان=قم}}</ref>

کتاب سنن أبي داود نوشته الإمام أبو داود سليمان بن الأشعث الأزدي(275) می باشد.<ref name=":0524">{{یادکرد کتاب|عنوان=مدرسة الحديث في مصر|نام خانوادگی=محمد رشاد خليفة|ناشر=الهيئة العامة لشئون المطابع الأميرية|صفحه=336|مکان=القاهرة}}</ref> وى نزد احمدبن حنبل و برخى از مشايخ بخارى و مسلم شاگردى كرد و جمعى از بزرگان از جمله ترمذى و نسايى از او اخذ حديث نمودند. سنن ابي داود شامل 4800 حديث است كه بنا به گفته مؤلّف آن، اين احاديث از بين 500 هزار حديث گزينش و با دقتى ويژه تنظيم شده اند، اين اثر پس از صحيحين، معتبرترين كتاب به شمار مى رود.<ref name=":024">{{یادکرد کتاب|عنوان=آموزه‌هايی از قرآن و حديث|سال=1381|نام خانوادگی=دیاری بیدگلی، محمدتقی|ناشر=دفتر نشر معارف|صفحه=66|مکان=قم}}</ref>

کتاب سنن النسائي نوشته الإمام أحمد بن شعيب بن علي بن سنان النسائي(303) می باشد.<ref name=":0526">{{یادکرد کتاب|عنوان=مدرسة الحديث في مصر|نام خانوادگی=محمد رشاد خليفة|ناشر=الهيئة العامة لشئون المطابع الأميرية|صفحه=336|مکان=القاهرة}}</ref> وى در آغاز، كتابى مفصّل از احاديث پيامبر(ص) تأليف نمود و آن را السّنن الكبرى ناميد. سپس آن را تلخيص كرد و احاديث غير صحيح را از آن اسقاط نمود و نام كتاب را المجتبى من السّنن گذاشت. كتاب اخير در شمار صحاح شش گانه است كه داراى 5761 حديث مى باشد.<ref name=":026">{{یادکرد کتاب|عنوان=آموزه‌هايی از قرآن و حديث|سال=1381|نام خانوادگی=دیاری بیدگلی، محمدتقی|ناشر=دفتر نشر معارف|صفحه=66|مکان=قم}}</ref>

کتاب سنن ابن ماجه نوشته الإمام محمد بن يزيد المعروف بابن ماجه(273) می باشد.<ref name=":05252">{{یادکرد کتاب|عنوان=مدرسة الحديث في مصر|نام خانوادگی=محمد رشاد خليفة|ناشر=الهيئة العامة لشئون المطابع الأميرية|صفحه=336|مکان=القاهرة}}</ref> اين كتاب در بين صحاح به حسن ترتيب مشهور و ممتاز است، اگر چه در مورد اعتبار آن اختلاف نظر وجود دارد. نخستين كسى كه سنن ابن ماجه را در زمره صحاح شش گانه قرار داد، المقدسى (507) است. اين اثر در بين صحاح، پايين ترين ميزان اعتبار را دارد.<ref name=":0272">{{یادکرد کتاب|عنوان=آموزه‌هايی از قرآن و حديث|سال=1381|نام خانوادگی=دیاری بیدگلی، محمدتقی|ناشر=دفتر نشر معارف|صفحه=66|مکان=قم}}</ref>

کتاب الموطأ نوشته الإمام مالك بن أنس بن مالك بن أبی عامر الأصبحی(179) می باشد.<ref name=":05262">{{یادکرد کتاب|عنوان=مدرسة الحديث في مصر|نام خانوادگی=محمد رشاد خليفة|ناشر=الهيئة العامة لشئون المطابع الأميرية|صفحه=336|مکان=القاهرة}}</ref> فقیه و محدث نامدار اهل‌سنت مدینه که مذهب مالکی از مذاهب چهارگانه اهل‌سنت به وی منسوب است.<ref name=":07">{{یادکرد کتاب|عنوان=منهاج المحدثين في القرن الأول الهجري وحتى عصرنا الحاضر|نام خانوادگی=على عبد الباسط مزيد|ناشر=الهيئة المصرية العامة للكتاب|صفحه=223|مکان=مصر}}</ref>

شیخ طوسی نام او را در زمره اصحاب امام صادق (علیه‌السّلام) آورده است.<ref name=":042">{{یادکرد کتاب|عنوان=رجال الطوسی|سال=1373|نام خانوادگی=طوسى، محمد بن حسن‌|ناشر=جماعة المدرسين فی الحوزة العلمية|صفحه=302|مکان=قم}}</ref> به استناد روایتی از شیخ صدوق، مالک مورد احترام امام صادق (ع) بوده و حتی امام (ع) در موردی دوستی خویش را با وی ابراز کرده و در یک نوبت نیز به همراه حضرت به حج مشرف شده است.<ref name=":06">{{یادکرد کتاب|عنوان=الأمالی|سال=1417|نام=محمد بن علی بن حسین|نام خانوادگی=بن بابویه قمی|ناشر=مركز الطباعة والنشر في مؤسسة البعثة|صفحه=234|مکان=قم}}</ref>

 

  | ویرایش =شد  

  | اولویت =ج